Kitob O'zbek tilida (Audiokitob) - Josh va Dotti Makdauell. O‘Smir Bilan Ochiq Suhbat.
8 bob - Farzand bilan jinsiy aloqa haqida gaplashish nega zarur?
Bolangiz ertami kechmi o‘zining jinsiy maylga ega tabiati haqida xabar topadi, shu bois masala uning buni bilishi xususida emas, balki buni qay tariqa va qanday holatda bilishi haqidadir. Bizda farzandimizga jinsiy aloqa haqida sog‘lom tushuncha berish imkoni bor, aks holda bolada bu haqdagi buzuq tasavvurlar olish ehtimoli ko‘proq bo‘ladi.
Samarali tarbiya Markazi tadqiqotchilari quyidagi xulosaga kelishgan:
Farzandlari bilan jinsiy aloqa mavzusini muhokama qilishdan qochadigan ota-onalar ularga teskari ta’sir ko‘rsatishadi. Bolalar bu holatda jinsiy aloqa qandaydir ahmoqona ish degan xayolga borishadi va bu ularning butun hayotiga ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Ular bu haqdagi ma’lumotlarni boshqa joydan izlay boshlaydilar, bu ma’lumotlar esa chala yoki yolg‘on bo‘lishi mumkin1.
Yozuvchilar Robert Kruks va Karla Baur qayd etishlaricha, ota-onalar farzandlariga jinsiy aloqa mavzusini faol yoritib borganlarida, “bolalar va o‘smirlar jinsiy aloqa haqida (ko‘p hollarda noto‘g‘ri) ma’lumot olish uchun o‘z tengdoshlariga murojaat qilish oqibatida keladigan muayyan zararlar darajasini kamaytiradi”2.
Bu haqiqat: ota-onalarini diqqat bilan eshitadigan, ular bilan jinsiy hayot haqida ochiq gaplashadigan bolalar keyinchalik jinsiy aloqa jabhasida kam ehtimol bilan tavakkal qilishadi. Demak, bolalaringiz jinsiy aloqa haqida haqiqiy ma’lumotlarni sizdan olishadimi yoki boshqa birovdan yolg‘on gaplarni eshitadilarmi, hamma gap ana shunda.
Darvoqe, aslida siz bolangizga jinsiy aloqa haqida ko‘p narsalarni aytasiz, hattoki jim turganingizda ham. Bola gaplaringiz bilan birga, tilingiz bildirayotganini, hayotiy qarashlaringizni, odamlar bilan qilayotgan munosabatlaringizni, bolalaringizning do‘stlari haqidagi sharhlaringizni, siz televizordan ko‘rayotgan yoki Internetdan tanlayotgan mavzularni ma’lumot tariqasida o‘ziga singdirib oladi - bularning hammasi uning uchun bilimlar manbaiga aylanadi.
Yoshlar bilan ishlash bo‘yicha mutaxassis Meggi Rut Boyer bu fikrni aniq ifodalagan:
Siz hamisha o‘g‘il-qizingizga o‘zaro munosabatlar va jinsiy aloqa haqida hayot tarzingiz, muloqot uslubingiz, odamlarga beradigan bahoingiz, ularga yaqinlashish usullaringiz orqali nimalarnidir o‘rgatasiz. Demak, garchi bu haqda biror so‘z aytilmasada, suhbat baribir bo‘lib o‘tadi. Shuningdek, ishoralaringiz ta’siri kuchini va mehr ko‘rsatish mahoratini ham nazardan chetda qoldirish kerak emas3.
Demak, bolalar bilan hatto jinsiy aloqa haqida gaplashmasak ham, ular baribir sizni “eshitishadi”, negaki vujudingiz tili va harakatlaringiz ba’zan so‘zlaringizdan ko‘ra “balandroq” gapiradi.
Men (Josh) yaqinda Torontodagi “Youth for Christ” tashkiloti filialida qirq yil ishlagan Pol Robertson bilan suhbatda bo‘ldim. Uning ma’lum qilishicha, aksariyat yoshlar jinsiy yaqinlik haqida ota-onalariga tuyulganidan ko‘ra ko‘proq biladilar. Jinsiy aloqa haqidagi suhbat - ular hayotining bir qismi, xususan, bobo-buvilarining hayotiga qaraganda anchayin odatiy. Polning aytishicha, bolalar aksariyat hollarda bu mavzudagi suhbatlarda ular bilan jinsiy aloqa haqida gaplashishga urinadigan ota-onalariga nisbatan o‘zlarini ancha xotirjam tutishadi.
Ota-onalar ko‘pincha shikoyat qilishadi: “Bola bilan jinsiy aloqa haqida gaplashish juda og‘ir!...” Shunda men darhol javob qaytaraman: “A-ha, siz shunday hisoblaysizmi?” Gapimga ishonavering, bu shunday jumlalar bilan solishtirganda hech nima emas: “Ona, men homiladorman” yoki “Men OITSga chalindim”. Mana bu chindan ham suhbat uchun qiyin mavzu!” Keyinchalik yanada keskinroq mavzular bilan to‘qnashgandan ko‘ra, farzand bilan hali kichkina bo‘lganida qiyinroq suhbat qilib olgan afzal.
Книга на узбекском языке - Прямой разговор с подроском. Дотти и Джош Макдауэлл.