Klayv Styeyplz Lyuis G‘alamisning xati- (4-xat) Kitob O'zbek tilida
Ғаламиснинг хати (Клайв Стейплз Льюис) Ўзбек тилида Аудиокитоб 
TO‘RTINCHI XAT
Mening qadrli Razilginam!
Sening oxirgi xatingdagi havaskorona taklif ibodat qilishdek yoqimsiz narsa haqida sen bilan to‘liqroq gaplashib olish vaqt kelganini menga eslatdi. Vasiylikdagi kishining ibodatlari haqidagi maslahatim “o‘ta muvaffaqiyatsiz” chiqqanligi haqida yozmasliging ham mumkin edi. Amakivachchalar o‘z amakisiga, kichkina yo‘ldan ozdiruvchilar – vazir yordamchisiga bunday yozishmaydi. Buning ustiga, sen javobgarlikdan qochishni xohlayotganingni payqayapman. Xatolar uchun javob berishni o‘rgan.
Yaxshisi, vasiylikdagi kishini iloji boricha ibodatlardan nari tutgan ma’qul. Vasiylikdagi kishi (xuddi senikidek) — yaqindagina Dushman qarorgohiga qaytgan katta yoshli odam bo‘lib, buni unga ibodatlarni bolaligidagidek to‘tiqushlarcha takrorlashni eslatib turish (yoki unga o‘zining esidagilarni uqtirish) osonroq. Bunday ibodatlarga nafrat bilan qarashni qo‘llasang, sen uni qandaydir tartibsiz, shaklsiz va muntazam bo‘lmagan narsaga ishontira olasan. Aslida boshlayotgan kishi uchun bu uning g‘ira–shira “e’zozli kayfiyat”da bo‘lishini anglatadi. Bunday kayfiyatda, albatta, na iroda, na aql jamlangan bo‘ladi. Kolrij degan shoir “oddiy so‘zlar qamchisi ostida va tiz cho‘kib emas”, balki shunchaki “ruhi sevgiga chulg‘anib” va “qalbi ibodatga sho‘ng‘ib” ibodat qilishini yozgandi. Bizga shunisi kerak–da. Bunday ibodat Dushman xizmatida ancha ilgarilab ketganlar qiladigan so‘zsiz ibodatga tashqi tomondan o‘xshab ketishi bois, mulohazakor va yalqov mijozlar yanglishishda ancha oson va uzoq vaqt bo‘lishi mumkin. Nihoyat, ularni ibodat qilish uchun ular tanasining qanday holatda ekanligi mutlaqo ahamiyatsizligiga ishontirish mumkin (axir, ular har doim sen yodda tutishing shart bo‘lgan narsani unutib qo‘yishadi: ular — hayvon, tanalari esa ularning ruhiga ta’sir qiladi). Qanchalik kulgili bo‘lmasin, bu maxluqlar har doim biz ularning miyasiga turli xil fikrlarni tiqishtiramiz, deb tasavvur qilishadi, ayni paytda biz uchun ularni fikrlardan chalg‘itish yaxshiroq.
Agar bunga erisha olmasang, nozikroq usuldan foydalan. Har gal uning xayoli Dushmanning o‘ziga qaratilganida, biz chekinishga majburmiz. Lekin ularga xalaqit qilish usuli bor. Eng oddiysi — uning diqqatini Dushmandan ko‘ra uning o‘ziga chalg‘itishdir. Toki diqqatini o‘z ongiga jamlasin yoki o‘zining iroda kuchi bilan o‘zida hissiyotlar uyg‘otsin. U Xudoning shafqatini chaqirishni istab qolganida, toki buning o‘rniga nima qilayotganini bilmagan holda, o‘ziga achinsin. U mardligini mustahkamlash haqida ibodat qilishni istaganida, afv etilganligini his qilsin. Uni har bir ibodat istalgan hislarni uyg‘otgan–uyg‘otmaganligini baholashga o‘rgat. Toki u o‘ziga nisbatan bunday munosabatda ibodatning muvaffaqiyatli yoki muvaffaqiyatsiz chiqqanligi u sog‘lom yoki bemorligiga, charchagani yoki tetikligiga bog‘liqligini bilmasin.
Tabiiyki, Dushman har doim ham harakatsiz bo‘lmaydi — ibodat bor joyda Uning aralashish xavfi mavjud. U o‘z sha’niga, tanasiz ruhlar (bizning qismimiz) sha’niga haddan ortiq befarq, tizzalarini bukadigan bu hayvonlarga esa mutlaqo g‘azabni keltiradigan darajada o‘zini anglashni in’om qiladi. Lekin agar U sening vasiyligingdagi kishi ibodatini boshqa tomonga burishga dastlabki urinishlaringni bartaraf etsa, bizda yana bir nozikroq qurolimiz bor. Odamlarga Uni to‘g‘ri qabul qilish berilmagan (afsuski, biz bundan qocha olmaymiz). Ular hech qachon bizning mavjudligimiz tinimsiz azobligiga sabab bo‘lgan – o‘sha dahshatli aniqlik, o‘sha jazirama yaltirashni boshdan kechirmaganlar. O‘z mijozing ibodat qilayotganida uning qalbiga qarasang, u yerda bu aniqlikni topmaysan. Agar u ibodatida murojaat qilayotgan ob’ektga sinchiklab qarasang, ko‘plab yarashmagan qismlardan tashkil topgan qandaydir murakkab narsani topasan. U yerda sharmandali davrda Dushman timsolidan kelib chiqqan obrazlar bo‘ladi. U yerda Dushmanning boshqa ikki Timsoli bilan bog‘liq butunlay tushunarsiz va oddiy, bolalarcha va sodda qiyofalar bo‘ladi. Ibodat bilan birga boruvchi tuyg‘ular va hatto o‘z–o‘zi oldidagi ehtirom bo‘lishi mumkin. Bizning vasiyligimizdagi kishi “xudo” deb aytgan, shipning chap burchagiga yoki o‘z boshiga yoxud chormixga tortilganning suratiga shaydoyi bo‘lib qolgan hollarni bilaman. Lekin Dushman haqidagi murakkab tasavvurning tabiati qanday bo‘lishidan qat’iy nazar, asosiysi, vasiylikdagi kishi uni Yaratganga emas, balki aynan o‘z tasavvuriga, o‘ziga o‘zi yaratib olgan butga ibodat qilishini nazorat qil. Vasiyligingdagi kishini u jon-jahdi bilan sajda qilish ob’ektini to‘g‘rilab va yaxshilab borishiga hamda ibodat qilayotganida doim bu haqida o‘ylashiga majburla. Agar u qachondir ravshanlikka erishsa, agar u qachondir ongli ravishda o‘z ibodatini “Sening Qiyofangni tasavvur qilganimdek” deb emas, balki “Yagona mavjud bo‘lgan Sen”ga yo‘naltirsa, biz tamom bo‘ldik. Agar u o‘zining barcha tasavvurlari va qiyofalarining past sub’ektiv tabiatini bilib qolib, ularni bir chetga otsa va O‘zi ko‘rinmas bo‘lgan, biroq bu yerda, u bilan bir xonada mutlaqo real mavjud bo‘lgan, u hech qachon taniy olmaydigan Zotga imon keltirsa, xuddi O‘sha Zot bilganidek – eng yomoni sodir bo‘lishi mumkin. Bundan qochishda senga bir narsa yordam beradi: odamlar o‘zini ibodatda qalbni ochishga shunchalik tashnaman deb o‘ylashadi, ammo aslida ular bunga bunchalik kuchli muhtoj emas. Lekin ko‘pincha ibodatni inson istaganidan ko‘ra yaxshiroq eshitishadi.
Seni yaxshi ko‘ruvchi amaking G‘alamis.
Книга на Узбекском языке: «Письма Баламута» (Клайв Стейплз Льюис)
«Письма Баламута» Клайва Льюиса — уникальное произведение. Это и повесть в лучших традициях эпистолярного жанра, и философская притча, и аллегорическое религиозное наставление.
«Письма Баламута» — рассказ Клайва Льюиса 1942 года, написанный в традициях эпистолярного жанра в котором за внешне забавной историей скрываются серьезные духовные проблемы.
