Klayv Styeyplz Lyuis G‘alamisning xati- (11-xat) Kitob O'zbek tilida
Ғаламиснинг хати (Клайв Стейплз Льюис) Ўзбек тилида Аудиокитоб 
O‘N BIRINCHI XAT
Mening qadrli Razilginam!
Hammasi juda yaxshi ketayapti, shekilli. Ayniqsa, mijozingning yangi do‘stlari uni o‘zlarining butun doirasi bilan tanishtirganini bilishdan xursand bo‘ldim. Men ro‘yxatlardan bular to‘la ishonchli odamlar – alohida jinoyat qilmagan holda – Dushmanni sobit yomonlovchilar bo‘lib, to‘g‘ri otamizning uyiga bemalol va ishonch bilan borayotganini tekshirib ko‘rishga ulgurdim. Sen ular kulishni yaxshi ko‘rishini aytibsan. Umid qilamanki, bu bilan kulgi o‘z–o‘zidan biz uchun hamisha foydali demoqchi emassan. Bu bandni alohida muhokama qilib olish lozim.
Men inson kulgisining sabablarini quyidagilarga ajrataman: xursandlik, ko‘ngilxushlik, latifalar va surbetlik. Xursandlik do‘stlar yoki sevishganlar qisqa ayriliqdan so‘ng yana uchrashganida paydo bo‘ladi. Katta odamlar odatda kulgi uchun hazil ko‘rinishida qandaydir bahona o‘ylab topishadi. Lekin bunday paytda kulgini keltirib chiqaradigan eng arzimas o‘tkir aqllilik gap hazillarda emasligini ko‘rsatadi. Bu yerda sabab nimada ekanligini biz haligacha bilmaymiz. Musiqa deb nomlangan jirkanch san’atda shunga o‘xshash narsa yashirin bo‘lib, aytishlaricha, jannatda, osmonda ham biz uchun tushunarsiz bo‘lgan qandaydir shunga o‘xshash hislar maromining tezlashuvi bo‘larmish. Bunday kulgi bizning foydamizga emas va har doim unga qarshi turish kerak. U do‘zaxda hamisha hukmronlik qiladigan o‘sha voqelik, kibr va qattiqqo‘llik uchun shunchaki jirkanch va haqoratlidir.
Ko‘ngilxushlik xursandlikka yaqin. Bu yengil ko‘pik bo‘lib, o‘yin instinkti uni keltirib chiqaradi. U ham bizga kam foyda keltiradi. Uning yordamida, albatta, ba’zan odamlarni Dushmanga foydali bo‘lgan tuyg‘ular va harakatlardan ajratib olish mumkin. Biroq u o‘z–o‘zicha hech ham yaxshi narsaga ega emas, balki – yomonlik keltiradi: mardlik, rahmdillik, talabchan bo‘lmaslik va boshqa illatlarni keltirib chiqaradi.
Kulgili va beo‘xshov narsalarni to‘satdan ko‘rib qolishga ko‘maklashuvchi latifa, har holda ko‘proq narsa va’da qiladi. Men aslo uyatsiz va qo‘pol latifalarni nazarda tutayotganim yo‘q: ular ko‘pincha kutilgan natijalarga olib kelmaydi, garchi o‘rtamiyona yo‘ldan ozdiruvchilar ularga katta umid bog‘lashsada. Odamlar shu munosabat bilan ikki turga aniq bo‘linishini bilish lozim: birovlar uchun “vujudning talabidan kuchliroq ishtiyoq yo‘q”, lekin kulgili bo‘lgani uchun uyatsiz latifa ularni qo‘zg‘atmaydi. Boshqa odamlarda bunday latifa aynan o‘sha sabab tufayli kulgi va shahvoniy nafsni bir vaqtning o‘zida uyg‘otadi. Birinchi turdagi odamlar jinsiy aloqaga oid mavzularda hazil qilishadi, chunki ular ko‘pincha haqiqatan ham kulgili, ikkinchi turdagi odamlar shunchaki jinsiy aloqaga oid narsalar haqida gapirishga bahona topishadi. Agar sening mijozing birinchi turdagilarga tegishli bo‘lsa, uyatsiz latifalar senga yordam bermaydi. Bu qoidani o‘zim uchun o‘zlashtirib olishdan oldin, o‘ta zerikib barlar va salonlarda sang‘ib yurarkanman, mening dastlabki mijozlarimdan biri bilan yo‘qotgan vaqtlarimni hech qachon unutmayman. Mijozing qaysi turga kirishini bilib ol va u bundan xabar topmasligini kuzat.
Hazillar va yumordan olinadigan haqiqiy foyda boshqa narsada. Bu foyda, ayniqsa, inglizlarni ishlovga olishda ko‘p narsani va’da qiladi, ular o‘zlarining “hazil hissi”ga shunchalik jiddiy qarashadiki, uning yetishmasligi – ular haqiqatan ham uyaladigan deyarli yagona nuqsondir. Yumor ular uchun, esingda tursin, hamma narsani silliqlab yuboradi va kechiradi. Mana shunday yumor uyatga qarshi vosita sifatida mutlaqo bebahodir. Agar odam shunchaki o‘zi uchun boshqalarni haq to‘lashga majbur qilsa — u pastkash. Agar u bunda hazillashib maqtansa va do‘stlari o‘zlarini aldashga yo‘l qo‘yib berganidan hazillashib maqtansa, — endi u pastkash emas, balki quvnoqdir. Shunchaki qo‘rqoqlik uyatli narsa, lekin hazil maqtanchoqlik, kulgili bo‘rttirishlar va kulgili ishvalar bilan niqoblansa, u qiziqarli bo‘lib qolishi mumkin. Shafqatsizlik uyatli narsa, agar odam uni hazil deb aytmasa. Minglab uyatsiz va hatto tahqirlovchi latifalar odamni kutilmagan yangilik kabi haloqat sari tortmaydi: u deyarli ko‘ngliga kelgan hamma ishni qilishi mumkin va agar u buni hazil deb aytsa, do‘stlari uni qoralab o‘tirmaydi. Bundan tashqari, bunday yo‘ldan ozish sening vasiyligingdagi kishidan yuqorida aytilgan “yumorga nisbatan jiddiy munosabat”ni to‘la yashirishi mumkin Hazillarda ham haddan ortib ketish mumkinligi haqidagi har qanday fikrni unga “sipolik” yoki “befahmlik” sifatida taqdim qil.
Biroq surbet kulgi hammasidan yaxshi. Birinchidan, u alohida kuch–g‘ayrat talab qilmaydi. Faqat aqlli odam yaxshi fazilatlar haqida mahorat bilan hazil qila oladi. Lekin har qanday surbet pastkashni yaxshi fazilat ustidan kulishga o‘rgatish mumkin. Surbet odamlar orasida ulardan kimdir qandaydir o‘tkir va kulgili gap aytgani nazarda tutiladi, garchi hech kim bunday narsa aytmagan bo‘lsada: ular har bir jiddiy narsani xuddi allaqachon undan kulgili va beo‘xshov narsa topgandek muhokama qilishadi. Surbet kulgiga muqim odatlanish Dushmandan yaxshigina himoya qiladi. Bundan tashqari, u kulgining boshqa turlaridagi xavflardan xoli. Surbet kulgi va xursandlik o‘rtasida — uzoq masofa bor. Surbetlik ongni yorishtirmaydi, balki aqlni o‘tmaslashtiradi va aslo unga berilganlarni bir–biriga yaqinlashtirmaydi.
Seni yaxshi ko‘ruvchi amaking G‘alamis.
Книга на Узбекском языке: «Письма Баламута» (Клайв Стейплз Льюис)
«Письма Баламута» Клайва Льюиса — уникальное произведение. Это и повесть в лучших традициях эпистолярного жанра, и философская притча, и аллегорическое религиозное наставление.
«Письма Баламута» — рассказ Клайва Льюиса 1942 года, написанный в традициях эпистолярного жанра в котором за внешне забавной историей скрываются серьезные духовные проблемы.
