R.B.Mitchell Tashlandiq bola - (8-bob) Kitob O'zbek tilida
Ташландиқ бола (Р. Б. Митчелл) Ўзбек тилида Аудиокитоб
Мундарижа
Бу тарих ростми
01. Ташландиқ
02. Кичик ёшли ўғил болалар
03. Қуюн
04. Бошқа
05. Ўғирланган
06. Шифокорлар
07. Жижининг совғаси
08. Танлов
09. Атланта
10. Жой топилармикан?
11. Нима учун
12. Молиявий мустақиллик
13. Учрашув
14. Бир неча яхши йигитлар
15. Исёнкор
16. Йўқотишлар даври
17. Қутқарувчи
18. Сен ростдан ҳам бормисан?
19. Янги ибтидо
20. Биринчи курс талабаси
21. Уй
22. Кутилмаган янгилик
23. Африкада
24. Кечириш керакми?
25. Паулина
26. Отам
27. Онам
28. Йўқотилган болалар
29. Сьюзен билан учрашув
30. Ўзаро муносабатлар
31. Ўз қобиғига ўралган
32. Оила қуришдан қўрқиш
33. Ҳаммаси ойдинлашди
34. Хотима
35. Ўқитувчилар учун эслатма
Китобни муҳокама қилиш учун саволлар
Миннатдорчилик
8. ТАНЛОВ
Эртаси куни эрталаб, нонуштадан сўнг, Жижининг эшиги орқасидаги оқ–қора телевизорда шанба кунги мультфильмларни томоша қилаётганимда мен ҳали ҳам тушкунликни ҳис қилардим.
Жижи радиони маъқул кўрарди. У ёқтирган шоулардан бири “Pacific Garden Mission”* томонидан тайёрланган радиопостановкалар эди. Бу қиссаларда тубанликка тушган, кейни нигоҳини кўкка тикиб Худога қайтган ва шундан сўнг уларнинг ҳаёти тубдан яхши томонга ўзгарган бошпанасиз одамлар ва пиёнисталар ҳақида сўз борарди. Бу илоҳий нарсалар мени қизиқтирмасди, лекин Жижи чин юракдан Худога ишонарди. Мен бу шоуни умид бахш этувчи мактуб учун эшитардим: ҳаёт қанчалик ёмон бўлмасин, у ўзгариши ва яхши бўлиб кетиши мумкин. Гарчи менинг ҳаётимга нисбатан уни мутлақо қўллаб бўлмасада, бу ғоя менга ёқарди.
«Pacific Garden Mission» – Чикагодаги уйсизлар учун бошпана –Тарж. изоҳи.
Шанба бувим учун дам олиш куни эди, шунга қарамай, биз метрога ўтириб шаҳар марказига, унинг “Маршалл филд”даги иш жойига бордик. У мени ўзининг дўстларига кўрсатишни хоҳлади.
Кун бўйи супермаркетдаги барча паровозлари ва вагонлари, бинолари ва тоғлари, шунингдек эртадан кечгача бу баҳайбат нарсанинг ишини бошқарадиган махсус одами бўлган улкан ўйинчоқ темирйўлни томоша қилишим мумкин эди. Лекин Жижининг режаларида бошқа мўлжаллар бор экан: унинг дарҳол мен катта бўлиб қолганимни хабар қилган ўртоқлари билан мулоқот қилиш; менга янги кўйлак сотиб олиш ва “Уолнат рум” ресторанида десерт билан меҳмон қилиш.
«Уолнат рум» баҳайбат эди: ёнғоқ дарахтидан ясалган панель билан қопланган деворлари, тепага бўй чўзган бир нечта қаватлари; ялтироқ биллур бокаллар ва ошхона жиҳозларига кўрк бериб турган оппоқ дастурхонлар тўшалган ва салфеткалар қўйиб чиқилган кичкина столлари ва пингвинларни эслатиб юборадиган оқ–қора махсус уст–бош кийган официантлари бор эди.
Ялпиз таъмли “Франго” шоколадининг ўхшаши йўқ эди. Одатдагидек бўкиб қолгунимча қорин тўйдиргач, мен стул суянчиғига ўзимни ташладим ва кута бошладим. Ҳойнаҳой, Жижи яна бир суҳбатни бошламоқчи эди. Бу мебеллар қиссасига қараганда, қизиқарлироқ бўлишидан умид қилаётгандим.
– Робби, – гап бошлади у, –ижтимоий ходим, Нола ва шифокорлар мен билан сенинг келажагинг ва сенга нима яхшироқ бўлиши ҳақида бир неча бор гаплашишганидан хабаринг бор.
Мен стулда қаддимни ростлаб ўтириб олдим. Ўтмишдаги умидни эслаш ўзининг пана жойидан бўй кўрсатди.
«Мана, – деб ўйладим. – ниҳоят у мендан ўзининг уйига кўчиб ўтишимни илтимос қилади!»
– Онанг сени узоқ вақт рухсатсиз олиб кетганида етимхона директори уни васийлик ҳуқуқидан маҳрум қилишини сўраб, судга илтимоснома билан мурожаат қилган. Элис амманг, отангнинг синглиси, адвокатга турмушга чиққан. Адвокат менга ва отангнинг оила аъзоларига ҳар биримиз сенинг қонуний васийинг бўла олишимизни тушунтирди. Бобонг Митчеллнинг ака–укаларидан бири – Арнольд сенинг васийинг бўлишга розилик берди. Балки сен билмассан, аммо отангнинг отаси, Митчелл бобо сенинг отанг... отанг билан бўлган ўша бахтсиз ҳодисадан уч ой ўтиб вафот этган.
«У нималар деяпти? Мен у билан қолмайманми? Мен қандайдир нотаниш қария билан яшайманми? Демак, бу бахтсиз ҳодиса эмас эканда! Отам атайлаб шундай қилган. Нега катталар мен билан очиқчасига гаплашмайди?»
Жижи юзимдаги саросима ва ғазабни билиб қолди, шекилли.
– У яхши одам, Робби, – деб мени ишонтиришга шошилди. – У Жоржия штатининг Атланта шаҳрида яшайди ва “Митчелл моторс олдс мобиль” компаниясининг эгаси. У сенинг васийинг бўлишга розилик берди. Шундай қилиб, сенинг келажагинг ҳақидаги қарор васийлик органлари ёки онанг томонидан эмас, оиламиз аъзоларининг бири томонидан қабул қилинади.
– Лекин, Жижи, – бидирлай кетдим мен, – нима учун мен сиз билан яшашим мумкин эмас?
У ҳайратда қолдириб, ҳиссиз оҳангда деди:
– Шуниси аниқки, онанг соғайиб кетиши ва сенга ғамхўрлик қилишидан умид йўқ. Мен у яхши бўлиб кетиши ва руҳий касалларни даволаш жойидан чиқиб, реабилитация марказига қайтишини сўраб ҳар куни ибодат қиламан. Эҳтимол ўшанда – фақат эҳтимол, холос – у ишга жойлаша олиши ва мустақил яшаб кета олиши мумкин. Лекин биз у қачонлардир сенга ғамхўрлик қилишга қодир бўлади деб ўйламаяпмиз.
Мен бош ирғадим, лекин индамадим.
– Отанг Жоржиядаги Аллен руҳий касаллар шифохонасидан ҳеч қачон чиқа олмайди. У юра олади, лекин амалда ҳеч нарсани эслай олмайди, у мустақил кийина олади, аммо умуман тушунарсиз ғўлдирайди. Арнолд амакинг ва амманг Элис уни кўришга боришларини ёқтиради, бироқ ўз онаси, бувинг Паулинани кўрса, ғазабланади. Паулинанинг ташрифларидан сўнг унинг аҳволи шунчалик ёмонлашганки, шу боис бувинг қайтиб уни кўришга бормаётганини айтишди.
«Жоржиялик қариндошлар ҳақидаги бу суҳбатларнинг бари нимага керак? Мен уларни ҳатто танимайман. Улар ҳеч қачон илгари мен ҳақимда ташвиш тормаган. Нега энди ҳозир шундай бўлаяпти? Жижи менга нимани айтишга ҳаракат қилаяпти?»
– Робби, мен сени чин юракдан яхши кўраман, – давом этди у. – Лекин мен амалиётчироқ бўлишга мажбурман. Биласан, келаси йили етмишга кираман. Мен сендек шўх болага ғамхўрлик қилишга жуда қариман. Сен бундай кампир билан яшагандан кўра яхшироқ ҳаётга муносибсан.
У менга кўз қисди ва уни руҳлантириш учун илжайишга мажбур бўлдим. Жижи сумкачасини очиб, конверт олгунича, ресторан «пингвини» унинг чашкасини чой билан тўлдирди.
– Хўш, мени нима қилмоқчисиз ўзи? – деб сўрадим.
– Сенга чикаголик шифокорлар хатидан парча ўқиб берай. Буни менга Жон берди. «Охирги кўнгилсиз воқеалар давомида Робби қандай қилиб жиддий руҳий шикастга чап бера олганини айтиш қийин. У ўзини воз кечилган бола сифатида кўради, лекин бу унинг айби эмаслигига ишонишни истайди. Бола ижтимоий ва ақлий мослашган ўсмирга айланиш қобилиятини йўқотиб қўйишидан олдин, у давлат муассасасидан кўчирилиши керак».
Шунга ўхшаш сафсаталар кўп эди.
Бу гал муздек оҳангда ўз саволимни такрорладим:
– Мени нима қилмоқчисиз ўзи?
Жижи хатни буклаб қўйди ва воқеалар ривожининг барча учта вариантини эшиттирди:
– Сен ўрта мактабни тугатмагунингча етимхонада яна тўққиз йил қолишинг мумкин. Ёки ўзингга ёққан асраб олувчи оилалардан бирини танлашинг ҳамда улар билан яшашинг мумкин. Ё бўлмаса, Атлантадаги қариндошларинг Митчеллардан бирининг уйига кўчиб ўтишинг мумкин.
У менинг жавобимни кутарди.
«Асраб олувчи оила истисно қилинади, – деб ўйладим. – Бу вариант ижтимоий ходимлар томонидан таклиф қилинган ва мен “Йўқ” жавобини айтганман».
Балки асраб олувчи яхши оилалар ҳам бордир, дедим ўзимга ўзим, лекин қандай қилиб уларни билиб олишим мумкин? Яхши оилага тушиш бахтига муяссар бўлган тарбияланувчи ҳеч қачон етимхонага қайтиб келмасди, шунинг учун мен бу ҳақида эшитмагандим. Қайтиб келганлар эса анча ғамгин тажрибасини баҳам кўрарди.
Агар асраб олган ота–онанинг ўз фарзандлари бўлса, у ҳолда ҳеч бўлмаганда, улардан бири албатта “чақирилмаган меҳмон”ни ёмон кўриб қолиши ҳақида мени огоҳлантиришганди. Сўнг маслаҳат беришганди: кичик болалари бор оилани танлама, яхшиси, сен болалар ичида энг кичкинаси бўладиган асраб олувчи оилани танла.
Менга таниш бўлган баъзи ўғил болалар бештагача асраб олувчи оилани алмаштиришга улгуришганди, ҳали улар ўн ёшга тўлишмаганди, ахир. Улар меҳр ҳақида орзу қилишганди, ўзларини бор кучи билан ўз “хўжайини”ни хурсанд қилишга уринаётган уйсиз кучукдек ҳис қилишганди. Ижтимоий ходимлар ҳам агар етимхоналик болалар ўзларини ёмон тутишса, асранди болаларни етимхонага қайтариш мумкинлигини айтиб, тарбияланувчиларнинг муваффақиятли мослашиб кетишларига унчалик ҳам ёрдам беришмасди.
Мен бу ҳақида ўзимдан каттароқ Пегги исмли қиздан маслаҳат сўраганимда, у: “Хаёлингга ҳам келтирма”, деди. “Яшил томлардан келган Энн” китобида асраб олувчи оиладан бўлган қиз қиссаси ҳикоя қилинади*. Асраб олувчи ота–оналар уларга ўзларининг фермасида ишлай оладиган ўғил болани беришларини истайди. Уй остонасида Энн пайдо бўлганида эса, бека уни ортига қайтариб юбориши билан қўрқитади. Энн унга тахминан шундай дейди: «Сиз айтаётган ҳамма ишни қилишга ҳаракат қиламан, фақат мени шу ерда қолдиринг».
* Бу ерда Л.М.Монтгомерининг “Яшил томлардан келган Энн” романи қаҳрамони ҳақида гап бормоқда, у бир неча марта экранлаштирилган бўлиб, инглиз тилида сўзлашувчи болалар адабиётининг энг машҳур асарларидан бири ҳисобланади. – Таҳр. изоҳи.
Пегги бош чайқади: «Баҳс бойлашаман, Робби, улар мендан бундай гап олишолмайди. Биз асраб олувчи ота–оналарнинг кўнглини олиш учун қўлга ўргатилган маймунчалар эмасмиз. Мени яна ташлаб кетишларига имкон бергандан кўра, яхшиси етимхонада қоламан».
Шунда мен ҳаммасини тушундим.
Бизга ўхшаган болалар уй ва оилага эга бўлишга ташна эди. Биз меҳр, ғамхўрлик, хавфсизликни ғоят қаттиқ истардик. Лекин етимхона бизларни ғамхўрлик қилишга узоқ муддатли нияти ҳар доим ҳам бўлавермаган оилаларга бериб юборарди.
Бизнинг ҳаётимиздаги энг муҳим катта одамлар кўнглимизни қолдириб бўлганди – шундай экан, қандай қилиб нотанишлардан бирор яхшироқ нарсани кутиш мумкин?
Юрагим така–пука бўлганича, Атлантадаги қариндошларимникида яшаб кўришга қарор қилдим. Агар у ер менга ёқмаса, етимхонага қайтаман. У мен яшашни истаган жой эмасди. Аммо бу ерда ўтказган беш йил давомида бу менга таниш бўлган ягона уй эди.
Жижи чой ичганча кутарди.
– Мен оила билан уйда яшашни хоҳлайман, – дедим ниҳоят. – Етимхонада ёки асраб олувчи оилада қолишни истамайман. Мен асраб олувчи оиланинг аъзоларига кўникиш, кейин эса қайсидир сабабга кўра мени етимхонага қайтаришларни исташаётганини билиб қолишни хоҳламайман.
Кўринишидан Жижининг кўнгли тинчиди.
– Робби, энг яхши деб ҳисоблаган вариантингни танлаб олишингни истайман, – деди у секин. – Лекин тан олишим шарт: асраб олувчи ота–она бизларга учрашишимизга рухсат бермаслиги мумкин деб қўрқаман. Бу эса мени ўлдиради.
– Жижи, агар Атлантада яшаб кўрсам, қарши эмасмисиз? Балки улар мени таниб олишса, қолишимга рухсат беришар. Улар – бизнинг оиламиз ва мен сиз билан кўришиб тура оламан, шундай эмасми?
Жижи иккиланаётганини кўрдим.
– Ҳа, албатта. Бироқ мен сени кўришга йилига камида бир ёки икки мартагина кела оламан. – У чуқур хўрсинди ва деди: – Нега асраб олувчи оила ёки мактабни тугатгунингча етимхонани танлашни истамаслигингни тушунаман. Менимча, Атлантадаги ўз қариндошларинг билан танишиш – яхши фикр. Сенинг танловингни маъқуллашимни етимхонага хабар қиламан. – у жилмайди ва ўрнидан турди. – Юр, поездларни томоша қиламиз!
Кондуктор ўйинчоқ поездларни айлана орқали юришга қандай жўнатаётганини кўришни ҳамиша ёқтирардим. Лекин бу негадир бугунги кайфиятимни яққол акс эттириб бераётгандек эди. Ҳаётим қайси йўлдан кетишини ва ҳеч бўлмаганда бирор жойда яшаб кета олиш–олмаслигимни билмасдим.
Книга на Узбекском языке: - Брошенный ребенок (Роберт Боб Митчелл)
Аннотация к книге Брошенный ребенок. В поисках надежды и дома.
В этой автобиографической книге рассказывается удивительная история жизни мальчика, которого в возрасте трех лет мать оставила в детском приюте. Это история горьких разочарований, годами не сбывающихся надежд, отчаянной борьбы за свое человеческое достоинство и в конце концов сокрушительной победы над превратностями судьбы. Книга адресована широкому кругу читателей, но может быть особенно полезна людям, работающим с подростками и воспитанниками приютов, так как она дает надежду тем, у кого в силу горького жизненного опыта ее не осталось.
Цитата из книги Общество считает, что такие, как я, — воспитанники сиротских приютов — обречены на бессмысленное прожигание жизни, раннюю гибель или тюремное заключение. Генетическая предрасположенность толкала меня к повторению несчастной судьбы моих родителей. Я же решил изменить свое представление о том, кем я был и кем мог стать. Обратившись к Богу за надеждой, которую Он предлагает всем и каждому, независимо от национальности, языка или культуры, я узнал, что ничто из сделанного мной или другими людьми, пытавшимися оскорбить или унизить меня, ничто из моего прошлого или даже будущего, включая смерть, не может отлучить меня от любви Божьей. Эта любовь помогла мне простить моих обидчиков и освободила из плена мучительного прошлого — точно так же, как помогла обрести свободу и многим другим.
