R.B.Mitchell Tashlandiq bola - (10 bob) Kitob O'zbek tilida
Ташландиқ бола (Р. Б. Митчелл) Ўзбек тилида Аудиокитоб
Мундарижа
Бу тарих ростми
01. Ташландиқ
02. Кичик ёшли ўғил болалар
03. Қуюн
04. Бошқа
05. Ўғирланган
06. Шифокорлар
07. Жижининг совғаси
08. Танлов
09. Атланта
10. Жой топилармикан?
11. Нима учун
12. Молиявий мустақиллик
13. Учрашув
14. Бир неча яхши йигитлар
15. Исёнкор
16. Йўқотишлар даври
17. Қутқарувчи
18. Сен ростдан ҳам бормисан?
19. Янги ибтидо
20. Биринчи курс талабаси
21. Уй
22. Кутилмаган янгилик
23. Африкада
24. Кечириш керакми?
25. Паулина
26. Отам
27. Онам
28. Йўқотилган болалар
29. Сьюзен билан учрашув
30. Ўзаро муносабатлар
31. Ўз қобиғига ўралган
32. Оила қуришдан қўрқиш
33. Ҳаммаси ойдинлашди
34. Хотима
35. Ўқитувчилар учун эслатма
Китобни муҳокама қилиш учун саволлар
Миннатдорчилик
10. ЖОЙ ТОПИЛАРМИКАН?
Агар кутилаётган нарсанинг амалга ошишига ишонч бўлса, мен кўп йиллардан бери илк марта ҳаётим ниҳоят меъёрдагидек бўлиб кетишига ишондим. Бой қариндошларимнинг оиласидаги ҳаёт менинг орзуимга айланди. Навбатдаги сафар пайтида мен уларда яхши таассурот қолдиришим шарт эди.
Узундан–узоқ чўзилган бешинчи синф охирига етди. Ниҳоят ёзги таътиллар бошланди ва мен яна Атлантага учиб кетдим.
Элис аммам ва амакимнинг ўғли кичик Мэк мени аэропортда кутиб олди. Уларнинг Бакхеддаги уйига етиб олгач, жомадонимни менга ажратилган ётоқхонага олиб бордим.
Мана, поччам Мэк мени ўзининг хонасига чақирди ва эшикни оҳиста ёпди.
– Ўтир, Робби. Мен сенга баъзи нарсаларни айтишим керак.
Юрагим дукурлаб ура кетди.
«У – уйнинг бошлиғи! – ўйладим мен – У менга қолишни таклиф қилмоқчи».
Ҳаяжондан қалтирардим.
– Ўтган ёзда, – гап бошлади у, – клубда ўзинг истаган нарсаларни буюртма қилишинг мумкинлигини айтганимда, бутун таомномани буюришингни назарда тутмаган эдим!
Худди шолғомдек қизариб кетганимни сездим ва поччам Мэк илжайди:
– Робби, мен сени хижолат қилмоқчи эмасман. Шунчаки менинг болаларим ўзини қандай тутаётганини кўр ва илтимос, камроқ овқат егин.
Елкамга осмон қулагандек бўлди. Тутила–тутила зўрға узр сўрадим.
Бир йил давомида, қандай қилиб бу оила мендан ўзлари билан бирга яшашни илтимос қиладиган даражада ажойиб бола бўлсам экан, деб ўйлаб юргандим. Мана бир соат ҳам ўтмай туриб, ишнинг пачавасини чиқардим ва ўз имконимни қўлдан бердим!
“Ўзимнинг биринчи ташрифим пайтида қанчалик аҳмоқ бўлган эканман–а”. Бундан ҳам ёмони, энди мен қанча ейиш мумкинлигини билмасдим.
Шунинг учун бировдан ўрнак олиш мақсадида, амакимнинг ўғлидан кўз узмасдим ва клубда фақат у еган нарсаларни, баъзан эса ҳатто камроқ ейдиган бўлдим.
Амаким билан биринчи суҳбатдан гангиб қолиш ўтиб кетгач, назаримда ишларим олға силжиди. Амакимнинг ўғиллари худди поччам Мэк каби кўп кулишарди. У мени кечирибди ва ҳали ҳам уларга ёқар эканман, деб ўйладим. Элис аммам Митчелл бобонинг укалари ва уларнинг оила аъзолариникига меҳмонга боришим ташвишини торта бошлаганида, менинг умидим мустаҳкамланди. Улар менга ёқиб қолди, айниқса, Арнольд амаки ва унинг хотини Эннис билан дўстлашиб олдим.
Арнольд баланд бўйли, озғин, бургут бурунли, кенг ва самимий куладиган эркак эди. “Ролс–Рой” ва “Олдсмобиль” дилерлик марказининг эгасида Атлантанинг марказидаги уч акр майдонда жойлашган ажойиб уйи ва 150 акрни эгаллаган фермаси бор эди. Иккинчи ҳафтанинг охирида мен фермада ишлаб, балиқ овлаб ва ўйнаб, бир неча кунни ўтказдим.
Эннис аммам баланд бўйли бўлиб, ўзининг сўзларига қараганда, сочлари анча оқарган “қишлоқ қизи” эди. Ҳар гал стол атрофига ўтирганимизда, у мендан сўрарди: «Бунча нарса ичингга қандай сиғаяпти, болакай?» Мен ҳақиқатан ҳам ўзимни тута олмасдим: етимхонада бизга қовурилган балиқ ёки қовурилган товуқ беришмасди, сариёғ ва асал оқиб турган уй печеньеси ҳақида–ку, гапирмаса ҳам бўлади.
Ҳар хил сабзавотлар – қовоқчалар, помидорлар, окра мевалари, кўкатлар, сарсабил ловияси – мен кўниккан картошка, маккажўхори ва давлат ҳисобидан бериладиган консерваланган кўк нўхат билан асло таққосланиб бўлмасди. Етимхонада музқаймоқ йўқ эди, бу ерда эса уни хоҳлаганингча ейиш мумкин!
Вақт сездирмай ўтиб кетди. Арнольд амаким билан хайрлашарканман, тилимнинг учида турган саволни беришга журъат қилдим:
– Мен қайтиб келишим ва шу ерда яшашим мумкинми?
Унинг табассуми қувончли ва мулойим эди.
– Балки, Робби, – деди у менинг сочларимни ҳурпайтириб. – Сумкангни олгин – кетишимиз керак. Элис амманг ва поччанг Мэк аэропортга олиб бориб қўйиш учун сени кутишаяпти.
Самолётга ўтиришдан олдин мен уринишимни такрорладим. Илжайганимча, бармоқларимни қовуштириб, дедим:
– Меҳмонга таклиф қилганларингиз учун раҳмат. Сизларникида бўлиш менга жуда ёқди. Нима деб ўйлайсиз, балки мен қайтиб келиб сизлар билан бирга яшарман?
Бунга жавобан поччам Мэк худди мен унинг адвокатлик идораси мижози бўлганимдек, қўлимни қисди, Элис аммам эса мени енгил қучоқлади. Ҳеч ким бир оғиз сўз айтмади.
Шунга қарамай, ҳатто етимхонага қайтиб келганимдан сўнг ҳам, мен таслим бўлмадим. Мен амакиларим ўзлари билан яшашим учун қўнғироқ қилган–қилишмаганини сўрайвериб Ноланинг жонига тегиб кетдим. Ҳеч ким қўнғироқ қилмаганди.
Ёзнинг қолган қисмида ҳар шанбада Жижи билан учрашарканман, биринчи навбатда Атлантадан бирор янгилик бор–йўқлигини сўрардим. Ҳар ҳафтада бир хил жавобни эшитардим: «Сабр қил, Робби. Мен улар билан гаплашаман. Ваъда бераман».
Августнинг охирига бориб, тоқатим тоқ бўлди.
– Жижи буви, менинг Атлантага кўчишим нима бўлди? Сиз улар билан гаплашдингизми? – дедим жаҳл билан.
– Биз гаплашдик, Лекин ҳозирча янгиликлар йўқ, Робби.
У мавзуни ўзгартирмоқчи бўлди, лекин мен бунга имкон бермадим:
– Айтинг, улар нима деб жавоб беришди, Жижи. Уларга ёқиб қолганимни биламан. Улар мени ўзларига олишади, Жижи. Олишини биламан. Мен уларни яхшигина хурсанд қилдим!
У менинг бошимни силади.
– Эҳтимол, ҳозир улар учун энг яхши вақт эмасдир, – деди у. – Балки кейинроқ ҳаммаси жойига тушиб кетар.
«Кейинроқ?»
Мен кейинроқ эмас, ҳозир истаётгандим.
Атлантада мен учун жой топилиш–топилмаслигини билолмай юрган вақт ичида кичик ёшдаги ўғил болалар учун гуруҳда энди менга жой йўқлиги аниқланди.
Ўша кузда, ўқув йили бошланишига бир ҳафта қолганида, Нола мени танг қолдирди:
– Робби, кичик ёшдаги ўғил болалар гуруҳи тўлиб кетган. Биз жой бўшатишга мажбурмиз. Сен олтинчи синфга ўтаётганинг туфайли, аллақачон катта бўлиб қолдинг деб ўйлаяпмиз ва сени катта ёшдаги ўғил болалар гуруҳига ўтказмоқчимиз.
– Нола, – норозилик билдирдим мен, – қанақасига катта бўлай! Мен ҳали ўн бирга ҳам кирмадим. Бўйим бор–йўғи бир метр эллик сантиметр, оғирлигим эса атиги қирқ беш килограмм. Ўша гуруҳдаги баъзи катта болалар шунчаки паҳлавонлар! Нола, улар 16, 17 ва 18 ёшда!
– Мен афсусдаман, Робби, лекин бу биз қила оладиган ягона иш. Ҳозир бизда кичик ёшдаги ўғил болалар жуда кўп, шунинг учун ниманидир ўзгартиришимиз керак. Биз сени хафа қилишни истамаймиз, шунчаки бу керак.
– Лекин… лекин у ерда мени янчиб ташлашади!
– Узр, Робби, мен ҳақиқатан ҳам афсусдаман, – деб шивирлади у.
Боласи ўз ташвишини тортишни ўрганиши учун боласини ташлаб кетиш вақти келганини биладиган она айиқ каби у ўгирилдию, кетди.
Катта ёшдаги ўғил болалар гуруҳининг тарбиячиси менинг янги бинога ўтишимга ёрдамлашди ва хонамни кўрсатди. Буюмларим солинган қутини кўтариб бораётганимда катта ёшдаги болалардан бири қичқирди: “Янги тирмизак!” Бўғиқ кулги янгради.
Янги қўшним хонада эмас экан. Нола у мендан уч ёш катта эканлигини, лекин бошқа кўп болалардан яхши эканлигини айтганди.
У ҳақиқатан ҳам ёмон йигит эмас экан, лекин мени ҳимоя қилмасди ва менинг дўстимга айланмади. Бу шер уясида ўзим билан ўзим андармон эдим.
Тез орада бу шерларнинг менга нисбатан ўз режаси борлигини билиб олдим. Ҳар куни у ёки бу даражада дўппосланишим керак эди. Ҳар куни мендан катта ва кучли бўлган болалар уларнинг босқичма–босқич бўйсунишларининг энг қуйи поғонасида эканлигимни эсимдан чиқармаслигимни таъминлаши керак эди. Гап уриш ёки урмасликда эмас, балки фақат ким уришида эди, холос.
Мен уларнинг ягона қурбони эмасдим. Қоида тариқасида, мактабдан ёмон кайфиятда қайтиб келган олдиндан яшаб келаётганларнинг бири унинг қўл остига биринчи бўлиб тушиб қолган болакайдан аламини оларди. Кўз ости кўкариши ёки бошқа кўриниб турадиган шикастлар уларга яхшилик келтирмасди, шунинг учун йигитлар ҳеч қачон из қолдиришмасди. Мушт билан бошга зарба бериш энг яхши кўрилган усуллардан бири эди: у соч остида кўринмайдиган оғриқли кўкаришлар қолдирарди. Билакка зарба бериш ҳам анча машҳур эди.
Агар ўз ётоғимдан чиқаётиб, йўлакда бу “ярамас ботир”лардан бирортасини кўриб қолсам, шу заҳотиёқ орқага қайтиб эшикни ёпиб олардим. Афсуски, бизнинг эшикларимиз қулфланмасди. Баъзан мени сезиб қолган йигит ўтиб кетарди, лекин кўпинча ортимдан хонага бостириб кирарди.
Энг шафқатсиз аблаҳлардан бири ҳеч қачон шунчаки ўтиб кетмасди. У ҳар доим ётоққа бостириб кирар, менга ташланиб, девор ва эшик орасига қисиб оларди. Баъзан шунинг ўзи унинг зўравонликка бўлган иштиёқини қондирарди. Акс ҳолда, ёқамдан тутиб олиб, оёқ ва қўлларимни ноилож силкитаётган ҳолимда бутун хона бўйлаб ирғитиб юборарди. Бошга аниқ берилган бир зарбадан сўнг у из қолдирмай, жанг майдонини тарк этарди.
Мен бу безорилар билан талаша олмасдим, лекин қарши зарба бермаслигим мумкин эмасди. Ўйин майдонида Нолага шикоят қилганимда, у шундай деди: «Мен ҳеч қачон сенинг муштлашувни бошлаб берганингни кўрмаганман, Робби. Муштлашувдан қочганингни ҳам кўрмаганман. Лекин баъзан буни синаб кўрсанг бўлади. Кўрасан, агар муштлашувга чап берсанг, катта болалар ўзлари бошлаган кўнгилхушликдан қониқиш олмай қўйишади».
Ҳойнаҳой, у ҳақ эди. Лекин ҳатто бош тортишга сабрим етса ҳам мен бундай қилмоқчи эмасдим. Ғазабим ва қониқмаслигим ўтиб кетмагунича, душманларимни тор–мор қилмоқчи эдим.
Лекин улар ўтиб кетмади, балки кучайишда давом этди. Тез орада менинг бу қутуришни сиртга чиқариб ташлашим хунук тус олди. Мен ўз азобловчиларимни енга олмасдим, шу боис ўзимнинг аламимни ҳимоясиз ҳайвонлардан ола бошладим.
Бу Жижидан Мавлуд байрамига менга ёш кимёгар тўпламини совға қилишини сўраганимдан сўнг бошланди. У мени тиббиётчи ёки олим бўлмоқчи деб ўйлаб, илтимосимни бажарди. Шанба куни кечқурун реагентлар солинган бир неча кичкина шишаларни олиб, велосипедга ўтирдим ва шаҳар чиқиндихонаси ёнидан оқиб ўтаётган сойгача бир неча миль юриб бордим.
Бу ерда ҳеч ким менга халақит қила олмасди. Бу ерда менинг шафқатсиз тажрибаларимга маҳкум бўлган қурбақалар кўп эди.
Аввалига мен қайси кимёвий модда уларни кўр қила олишини аниқлаб олдим. Бир қанча муддат улар қандай қилиб ҳар хил нарсаларга урилиб кетиб, сакрашини кўриб бир зайлда мароқландим, аммо бу кўнгилхушлик тезда жонимга тегди.
Шунда мен портлашларга ўтишга қарор қилдим. Табиатшунослик дарсларида бизга баъзи реагентларни аралаштириш шундай натижага олиб келиши мумкинлигини айтишганди. Ўғирланган ўғитлар ва мушаклар севимли қуролимга, қурбақалар эса мен ёқтирган қурбонларга айланди. Мен уларга ўз гуруҳимдаги безориларнинг исмини қўйиб олардим ва портлатардим.
Менга азоб берганларнинг дублёрлари қандай қилиб бўлакларга парчаланиб кетишини кузатарканман, гарчи вақтинча бўлсада, енгил тортардим. Лекин бу менинг муаммоларимни ҳал қилмади. Тўлақонли оилага бирор қадам ҳам яқинлаша олмай, ҳеч ким пайқамаган ҳолда, бу ярамасликларни олтинчи синфдаги бутун ўқув йили давомида амалга ошириб келдим.
Ёз келганида мен яна Атлантага учиб кетдим. У ерда яна бир гал ўзимни трагикомедия актёридек ҳис қилдим: илиқ қабул қилиш, бир талай роҳатлар, ёқиб қолиш учун ҳаддан ортиқ уринишлар ва еттинчи синфда ўқишга ўрганиб кетишдан олдин улар билан қолиш ёки қолмаслигим ҳақида ўзимга берилган савол.
Яна сукут, худди ўша жимлик.
Янги ўқув йили бошланди ва мен ўрта мактабда қандай қилиб ҳаётни янгича бошлашни сезаётгандим.
Жижи менга иккита шим ва иккита кўйлак сотиб олди. Янги кийимларимдан шунчалик ғурурланардимки, биринчи ҳафтада ҳар куни турлича тусда кийиниб, кийимларимни алмаштирардим.
Лекин кийимларим ҳаммага ҳам ёқмасди. Ҳафтанинг охирида синфдошим бўлган бир қиз мени бошдан–оёқ кузатиб чиқиб, жиркангандек сўз қотди:
– Йўқ, фақат яна шу кўйлак эмас. Бу нима, сенинг ягона кийимингми?
Лол қолганимча, жавоб беришга ожизлик қилдим. Фақат бир лаҳзадан сўнг унсиз ҳайқирдим:
«Бу менда бор энг яхши нарсам! Бу янги кийим, қандайдир секонд–хенд эмас. Усти–бошим ҳазрати олияларига ёқмаётганидан жуда афсусдаман. Бу ерда менинг айбим йўқ. Бу Жижининг имкони бўлган бор–йўғи, ахир».
Бу савол берувчи қизнинг башарасига жуда ҳам туширгим ва уни шу лаънати кўйлагимни ейишга мажбур қилгим келарди, чунки мен яна ўзимни қувғинди деб ҳис қилгандим.
Еттинчи синф бошқаларидан яхши эмасди. Мактаб бошқа эди, аммо муаммолар ўша–ўшалигича қолди. Бутун йил давомида мактабдаги безорилар тўдаси билан дуч келиб қолишдан ва етимхонадаги ўсмирлар учун боксчиларннг ноксимон резинали халтаси бўлишдан қочиб юришда давом этдим.
Кейинги ёзда бутунлай бошқа, қалбида туғён ураётган вулқонли киши бўлиб, Атлантага борадиган самолётга ўтирдим.
«Бирор тузатиб бўлмас аҳмоқчилик қилиб қўймасимдан олдин етимхонани тарк этишим керак, – деб ўйлардим. – Балки бу менинг охирги имкониятимдир. Мэк почча ва Элис аммам мени қандай одам сифатида кўришни исташларини аниқлаб олишим ва улар билан бирга яшаш учун қоладиган одам бўлишим шарт. Шунчаки мен буни қилишим зарур».
Шунга қарамай, Атлантага келганимдан кўп ўтмай менинг режам чиппакка чиқишига сал қолди.
– Кейинги ҳафтада Уоррен амакинг сени Шимолий Каролинадаги Гринсборгга олиб кетади, – деди Элис амма. – У, бобонг Митчелл ва уларнинг барча ака–укалари ҳамда опа–сингиллари ўша ерда ўсишган. Шимолий Каролиналик қариндошлари сайр қилишмоқчи ва сени таклиф этишаяпти.
У бу ҳақда улкан шодликдек қилиб гапирарди. Лекин мен шубҳаларга тўлгандим. Суғурта агенти ва ака–укаларнинг энг каттаси бўлган бу амаки билан бор–йўғи бир неча соатни ўтказдим. Хуллас, бундай узоқ сафар давомида у билан нима ҳақида гаплашиш мумкин?
Лекин шунда мен Уоррен амаки режамнинг бир қисми бўлиши мумкинлигини тушундим. «Эй, галварс, – дедим ўзимга ўзим, – бу амакида ўзгармас таассурот қолдириш учун яхши тасодиф. Шунда у қолишга рухсат сўраганингда сен томонингда бўлади».
Бутун ҳафта давомида хушмуомала ва Элис амма, поччам Мэк ҳамда амакиваччаларим учун фойдали бўлишга жон–жаҳдим билан тиришдим. “Сити клаб” официантидан бирор нарсани амакимнинг ҳисобига ёзиб қўйишини сўрамадим. Ҳатто ихтиёрий равишда Паулина бувим билан вақт ўтказдим.
Уоррен амакининг уйига бориш вақти келганида, мен амакиваччаларим билан хайрлашдим, кейин эса ўгирилиб, Элис аммамни қучоқладим.
– Балки, мен қайтиб келарман ва бу ерда яшаб қоларман – деб тахмин қилдим. – Жижидан у бунга рози ёки рози эмаслигини сўрайман.
Мен аммамнинг муносабатини диққат билан кузатдим. Унинг илиқ табассуми ўрнини лоқайд ниқоб эгаллади.
У: “Яхши бўлармиди!”, деб айтмади.
У: “Биз буни ўйлаб кўрамиз”, демади.
У ҳатто: “Кечирасан, Робби, лекин эҳтимол бунинг иложи йўқдир” деб айтмади.
У умуман ҳеч нарса демади.
Буни шусиз ҳам унинг уч нафар фарзанди борлиги билан изоҳладим. Ўзимни, ҳойнаҳой, у яна бир болани эплай олмаслигидан қўрқаяпти, деб ўзимни ишонтирдим.
Бироқ бу вақтга келиб нақ бурнинг остида шарақлаб ёпиладиган эшик қандай кўринишда бўлишини яхши билардим. Бу эшик ёпилди. Бошқасини тақиллатиб кўриш вақти келганди.
«Мен Арнольд амаки ва Уоррен амакига ёқишга ҳаракат қилишим керак, – деб ўйладим. – Улардан бири, албатта, мени ўзига олади».
Арнольд амаким мени Уоррен амакининг уйига олиб боргунича, бир неча кунни Эннис аммам ва Арнольд амаким билан бирга фермада ўтказдим. Хайрлашаётганимизда сўнгги марта уриниб кўрдим.
– Арнольд амаки, менга сизларникида бўлиш жуда ёқиб қолди, – дедим унга. – Нима деб ўйлайсиз, балки Жижи бувим иккалангиз менинг қайтиб келишим ва сизлар билан бирга яшашим учун бирор нима қила оларсизлар?
У ҳеч бир истисносиз, шунчаки хушмуомалалик юзасидан бош ирғади. Бирорта ҳам умидбахш ишонтириш сўзи янграмади.
Ҳар доимгидек, қулоқни ёргудек сукунат ўзим эшитишни истамаган нарсамни менга тушунтириб қўйди
Книга на Узбекском языке: - Брошенный ребенок (Роберт Боб Митчелл)
Аннотация к книге Брошенный ребенок. В поисках надежды и дома.
В этой автобиографической книге рассказывается удивительная история жизни мальчика, которого в возрасте трех лет мать оставила в детском приюте. Это история горьких разочарований, годами не сбывающихся надежд, отчаянной борьбы за свое человеческое достоинство и в конце концов сокрушительной победы над превратностями судьбы. Книга адресована широкому кругу читателей, но может быть особенно полезна людям, работающим с подростками и воспитанниками приютов, так как она дает надежду тем, у кого в силу горького жизненного опыта ее не осталось.
Цитата из книги Общество считает, что такие, как я, — воспитанники сиротских приютов — обречены на бессмысленное прожигание жизни, раннюю гибель или тюремное заключение. Генетическая предрасположенность толкала меня к повторению несчастной судьбы моих родителей. Я же решил изменить свое представление о том, кем я был и кем мог стать. Обратившись к Богу за надеждой, которую Он предлагает всем и каждому, независимо от национальности, языка или культуры, я узнал, что ничто из сделанного мной или другими людьми, пытавшимися оскорбить или унизить меня, ничто из моего прошлого или даже будущего, включая смерть, не может отлучить меня от любви Божьей. Эта любовь помогла мне простить моих обидчиков и освободила из плена мучительного прошлого — точно так же, как помогла обрести свободу и многим другим.
