Otaning 10 majburiyati (Josh Makdauell) 3 bob

Otaning 10 majburiyati. 3-bob Josh Makdauell. Audiokitob Uzbek tilida

Книга на Узбекском языке Agar siz surunkali uyqusizlik tufayli ishda uxlamaslikka harakat qilayotgan yosh ota bo‘lsangiz, yoki yillar davomida ota-onangiz bilan bo‘lgan qarama-qarshiliklarda toblangan tajribali ota bo‘lsangiz, bu kitob sizlar uchun! Mashhur amerikalik voiz Josh Madauellning kitobida muallif o‘z farzandlarida Rabbiyga va ota-onalarga hurmatni oshirish uchun Xudo oldida, oilasi oldida va o‘zi oldida zimmasiga olgan majburiyatlari haqida hikoya qilinadi. Farzandlariga teran va samarali ta'sir ko‘rsatishni xohlaydigan yosh va tajribali otalarga muallifning shaxsiy tajribasi va Kalomning donoligiga asoslangan amaliy tavsiyalari foydali bo‘ladi.

Скачать: https://disk.yandex.uz/i/9gVf4rClQLMnYw PDF (1mb Otaning-10-majburiyati_Josh-Makdauell_kitob-Uzbek-tilida) Skachat

MUNDARIJA

Kirish. Shon Makdauellning so‘zi

1-BOB. Xo‘sh, ota nima qilishi kerak?

2-BOB. Birinchi majburiyat: Har doim bolaga haqiqatni mehr bilan aytishga harakat qilish

3-BOB. Ikkinchi majburiyat: Bolaning o‘rniga emas, uning oldida javobgar bo‘lishga harakat qilish. Birinchi qism

4-BOB. Ikkinchi majburiyat: Bolaning o‘rniga emas, uning oldida javobgar bo‘lishga harakat qilish. Ikkinchi qism

5-BOB. Uchinchi majburiyat: Bola uchun taqlid namunasi bo‘lishga harakat qilish

6-BOB. To‘rtinchi majburiyat: Bolaga xudo kimligi va u kimga o‘xshashligini tushuntirishga harakat qilish

7-BOB. Beshinchi majburiyat: Bolaga xudbin bo‘lmaslikni o‘rgatishga harakat qilish

8-BOB. Oltinchi majburiyat: Bolaga haqiqiy sevgi nima ekanligini tushuntirishga harakat qilish

9-BOB. Yettinchi majburiyat: Bolaga yaxshilikni yomonlikdan ajratishni o‘rgatishga harakat qilish

10-BOB. Sakkizinchi majburiyat: Bolaga jinsiy munosabatlarning ilohiy mazmunini tushuntirishga harakat qilish

11-BOB. To‘qqizinchi majburiyat: Nima uchun biz o‘zimiz ishonayotgan narsalarga ishonishimizni bolaga tushuntirishga harakat qilish

12-BOB. O‘ninchi majburiyat: Bolada minnatdor qalbni tarbiyalashga harakat qilish

SO‘NGGI SO‘Z. “Men iloji bo‘lgan hamma narsani qilaman”

Hissiy ehtiyojlarni aniqlash uchun test. Izohlar

Джош Макдауэлл. Отанинг 10 мажбурияти (Жош Макдауэлл)

Агар сиз сурункали уйқусизлик туфайли ишда ухламасликка ҳаракат қилаётган ёш ота бўлсангиз, ёки йиллар давомида ота-онангиз билан бўлган қарама-қаршиликларда тобланган тажрибали ота бўлсангиз, бу китоб сизлар учун! Машҳур америкалик воиз Жош Мадауэллнинг китобида муаллиф ўз фарзандларида Раббийга ва ота-оналарга ҳурматни ошириш учун Худо олдида, оиласи олдида ва ўзи олдида зиммасига олган мажбуриятлари ҳақида ҳикоя қилинади. Фарзандларига теран ва самарали таъсир кўрсатишни хоҳлайдиган ёш ва тажрибали оталарга муаллифнинг шахсий тажрибаси ва Каломнинг донолигига асосланган амалий тавсиялари фойдали бўлади.

3-БОБ

ИККИНЧИ МАЖБУРИЯТ:

БОЛАНИНГ ЎРНИГА ЭМАС, УНИНГ ОЛДИДА ЖАВОБГАР БЎЛИШГА ҲАРАКАТ ҚИЛИШ

Биринчи қисм

— Агар иккаланг ҳозироқ оғзингни ёпмасанг, — овозини кўтарди миссис Карлсон, — дарров директорнинг кабинетига жўнайсан!

Икки бебош бешинчи синф ўқувчиси уйга вазифани бажармагани учун ҳозиргина танбеҳ эшитганди, энди эса уларни дарсда гаплашганлиги учун койишаяпти.

Менинг ўғлим Шон хотиржамликни бузувчилардан икки парта нарида ўтирарди. У ҳам, анави “жиноий дуэт” ҳам, гарчи бу болакайлар негадир Шонни ёқтиришмасада, битта футбол жамоасиннг аъзолари эди. Улар томонидан ошкора душманлик, албатта, бўлмаганди, лекин улар Шонга нисбатан дўстона туйғуларга ҳам эга эмасди.

“Чўрткесар йигитлар”да яхши таассурот қолдириш, балки ўзи ҳам “чўрткесарлар” тоифасига ўтиш истагида Шон улар томонида эканлигини кўрсатишга қарор қилди. Афтидан, уларнинг дуосини олишни истаган Шон ўзининг ўқитувчига бўйсунмаслигини намойиш қилмоқчи бўлди, шунинг учун доскада вазифа ёзмоқчи бўлган миссис Карлсон доскага ўгирилиши билан, Шон шуҳрат қозонган ўрта бармоғи билан миссис Карлсонга салом “йўллади”. Бу сезилмай қолмади, албатта.

Дарс тугаши биланоқ, бутун синф, жумладан футбол жамоасининг икки ўйинчиси ҳам худди янги чиққан машҳурнинг мухлислари тўдаси каби Шонни ўраб олди. Ҳаммаси яхши кетаётганди, лекин унинг қаҳрамонлиги ҳақидаги хабар Дотти иккаламизга етиб келди, бунинг оқибатида ўғлимиз шуҳратининг нури шу ондаёқ сўнди. Ижозат этинг, иш қандай бўлганини мен сизга сўзлаб берай.

Тан оламан, тасвирланган можаро мени шошириб қўйди. Менинг нуфузимга соя солувчи хатти–ҳаракати учун Шонни тегилшича койишим ва ғазабланиб ўшқиришим мумкин эди: «Отангнинг яхши номига доғ туширишга уялмайсанми!» Лекин бу ҳолатда ўғлимнинг нохуш хулқ–атворини баҳолай туриб, бундан биринчи бўлиб ўзим жабрланган бўлиб кўриниб, мен худбинлик қопқонига тушган бўлардим. Натижада ўзим унинг қилмишлари учун жавобгар бўлмасамда, Шоннинг хулқ–атвори учун айбдорлик ҳиссини туйган бўлардим. Ҳеч бир ота ўз фарзандларининг хатти–ҳаракатлари учун жавобгар эмас!

Кимгадир бундай таъкид камида ғалати туюлиши мумкин. Кўп ота–оналар ўз фарзандларининг қилмишлари учун ўзлари жавобгар эканлигига ишонишади, бунда улар фарзандларининг ёмон ёки мақтовга сазовор хулқ–атвори уларнинг ота–она сифатида лаёқатли ёки лаёқатсиз эканлигидан далолат беради, деб ўйлашади. Улар ўзларича ҳақ, ахир болалар уларнинг фамилиясида ва атрофдагилар болаларнинг хулқ–атвори учун ота–оналарни айблаш ёки мақташга мойил. Шунга қарамай, ҳар бир одам ўз эркига эга экан, қилмишлари учун ўзи жавобгар.

«Ҳар ким ўз ишини текшириб кўрсин — дейди ҳаворий Павлус, — Шунда у фақат ўзидан фахрланса бўлади, ўзини бошқалар билан солиштиришга ҳожат бўлмайди. Зотан, ҳар ким ўз аравасини ўзи тортиши лозим...» (Гал. 6:4–5). Бизнинг ҳар биримиз ўз танловимиз учун жавоб берамиз, болалар ҳам бундан мустасно эмас. Сиз билан биз уларнинг танлови учун жавобгар эмасмиз.

Одамнинг хатти–ҳаракати учун ҳатто унга ўзини мақбул ёки номақбул тутиш танловини берган қудратли ва ҳар нарсага қодир Худо ҳам жавобгар эмас. У билан, яъни Худо билан ишончга асосланган муносабатда бўлиш–бўлмаслигимизни фақат биз ҳал қиламиз. Шундай эркинлик бизга азалдан, Одам Ато ва Момо Ҳаво давридан бошлаб берилган. Худо ва инсоннинг энг биринчи муносабатлари хоҳиш билдириш эркинлигини назарда тутувчи чин муҳаббат муҳитига қурилган. Худо таваккал қилди ва одамга тўлиқ танлов эркинлигини берди.

Бу таваккал шундан иборат эдики, Одам Ато ва Момо Ҳаво уларга муҳаббатдан келиб чиққан Худонинг қоидасини қабул қилиш ёки инкор қилишда эркин эдилар. Чин муҳаббатга мажбурлаш бегонадир. Худо ўзи яратганлар Яратганга бўлган жавоб муҳаббатини исботловчи танловни амалга ошириши лозимлигини биларди. У икки одам нотўғри танлов қиладиган бўлса, ортга қайтариб бўлмас оқибатларни ҳам биларди. Мана шунинг учун Яратгандан мустақил ҳолда яратувчилик қилишга уриниш нияти Унинг рашкини келтирди. Муқаддас Китобнинг биринчи амрни иқтибос қелтирувчи парчаларидан бирида шундай дейилган: «...Бошқа худоларга сажда қилманглар. Мен, Эгангизнинг номи Рашкчидир: Мен сизларнинг севгингизни бошқа худолар билан баҳам кўрмайдиган Худоман» (Чиқ. 34:14). “Янги тирик (Калом)”нинг 1996 йилда чиқарилган биринчи нашрида “Рашкчи Худо” “Биз билан мулоқотни зўр бериб истаётган Худо” деб аталган (New Living Translation).

Худо ўз рашки билан бизга яхшилик истайди. Биз йўл қўйган хатолар оқибатида қандай жабр тортаётганимизни кўришга унинг тоқати қолмаган. Мана шунинг учун ҳам У биз амал қилишимиз керак бўлган кўрсатмалар, шунингдек, биз риоя қилишимиз керак бўлган қоидалар ва амрлар ҳақида қайғуради. Олдинги бобда айтилганидек, бу кўрсатмалар бизнинг манфаатларимиз ва ҳимоямизга хизмат қилади. Биз Худони ва Унинг йўлини танлаб олишда эркинмиз — У бунга бизни мажбур қилмайди ва боз устига биз қилган танлов учун У жавобгар эмас.

...ОЛДИДАГИ ЖАВОБГАРЛИК

Бу Худо ўзи яратиб қўйганига бефарқ деган маънони англатмайди. У ўзига жавобгарлик юклаган, лекин биз учун ёки бизнинг танловимиз учун эмас, балки бизнинг олдимизда жавобгарлик олган.

Унинг ташаббуси билан биз сўзсиз қабул қилишга эга бўлдик: Исо “” (Рим. 5:8). У қабул қилгани туфайли биз ўзимизни ҳимояланганман деб биламиз.
У бизга қабул қилишини баён қилди. Содиқ қулларига У шундай дейди: «Баракалла! Сен яхши ва ишончли хизматкорсан!...» (Мат. 25:23). У қабул қилганлиги бизга ўз шаънимиз ҳиссини беради.
У бизнинг кечинмаларимизни билгани ҳолда, бизни қўллаб–қувватлайди. Муқаддас Китоб Исони “У ожизликларимизга ҳамдард бўла олади. Ахир, У биз каби ҳар томонлама синалган, лекин бизга ўхшаб гуноҳ қилмаган” Олий руҳоний деб атайди (Ибр. 4:15). Унинг қўллаб–қувватлаши туфайли биз самимий бўлишга интиламиз.
У қилмишларимиз учун бизни жазолайди. Ҳаворий Павлус пайқаганидек, “ҳар биримиз Худонинг олдида ўзимиз учун жавобгармиз” (Рим. 14:12). Унинг жазолаши туфайли биз ўзимизни масъулиятли ҳис қиламиз.

Худонинг ўрнагига амал қилиб, агар улар учун эмас, балки уларнинг олдида жавоб берсак, биз ҳам болаларимизга ҳимояланганлик, ўз аҳамияти, ўз шаъни ҳиссини сингдира оламиз ва уларни самимий ҳамда жавобгар бўлишга ўргата оламиз.

БОЛАЛАРНИ ХАТТИ–ҲАРАКАТЛАРИ УЧУН ЖАЗОЛАР ЭКАНСИЗ, СИЗ УЛАРГА ЖАВОБГАРЛИК ҲИССИНИ СИНГДИРАСИЗ

Атрофга қаранг. Атрофдагиларга тупуриб қўйган ва ўзларига ҳамма нарса мумкинлигидан роҳатланадиган ёшларни учратмаганмисиз? Мен учратганман. Тўла жазосиз қолишга бунчалик ишонч болаларни номақбул хатти–ҳаракати учун жазолашмаганида юзага келади. Масъулиятсиз одамлар бўлиб вояга етаркан, улар атрофдагилар улардан қарздор эканлигига ишонишади.

Ўғлимнинг дарс пайтидаги хулқ–атвори номақбул эди. Мен ким бўлишидан қатъий назар, ҳеч ким ўрта бармоқни кўрсатишига йўл қўйиб бўлмайди, деб ҳисоблайман. Шон ўз қилмиши учун жавоб бериши керак эди. Шоннинг олдидаги ўз жавобгарлигимни англар эканман, у йўл қўйган қўполлик учун жавобгарликни ҳис қилган киши сифатида ҳаракат қилганим йўқ.

Агар мен Шоннинг хунук хатти–ҳаракати учун жавобгарман деган ишончда бўлганимда, бундан буён ўзимни шундай шармандаликдан тўсиш учун зарур бўлган тарзда жазолаган бўлардим. Бундай ёндашув ота–она худбинлигини фош қилади: ўзининг обрўси ва атрофдагиларнинг фикридан хавотирланиш, лекин бу ўғлимнинг характери шаклланишига ёмон таъсир қилади.

Олдинги бобда биз фақат болаларга меҳрдан келиб чиқиб, қоидалар ўрнатадиган яхши кўрувчи ота ҳақида гаплашган эдик. Ота номақбул хулқ–атвори учун болаларини интизомга солаётган, яъни жазолаётганда ҳам отани шу меҳр бошқариб туради. Ибронийларга мактуб муаллифи ҳам шу ҳақда сўз юритади: «Жисмоний оталаримиз қисқа вақт давомида, бизни ўз билганидай тарбиялаган эдилар. Худо эса бизнинг манфаатимизни кўзлайди. Биз У каби муқаддас бўлишимиз учун Худо бизни тарбиялайди» (Ибр. 12:10). Худо яхши мақсадни: биз Унга ўхшашимизни кўзлаб, бизни жазолайди. Шубҳасиз, У бизнинг манфаатимиз ҳақида қайғуради, чунки бизни ўз қиёфасига ва ўзига ўхшаш қилиб яратар экан, бизга унинг инъикоси бўлишимизни қисмат қилиб қўйган. Бу бизнинг ҳаётимизни қувончга тўлдирадиган, У белгилаб берган қисматни амалга ошириш бўлмай, нима? Болаларни ўзингизнинг эмас уларнинг манфаати йўлида қилмишлари учун жазолар экансиз, сиз фарзандларингизда муаммоларни ҳал қилиш ва уларда жавобгарлик ҳиссини тарбиялайсиз.

Бироқ тан олишим керакки, бу олижаноб мақсадни кўзлаб болаларимни жазолашни дарров ўрганмаганман. Агар Келли бирор ишни кўнгилдагидек қилмаса, мен унга ярим насиҳат қилишим мумкин эди, аслида икки кун ҳам етарли бўларкан. Лекин Дотти менга жазонинг мақсадини белгилаб олишимга ёрдам берди, бу болани “қамоқхона тутқунлигида” жабр тортишга мажбурлаш эмас, жавобгар хулқ–атворга ўргатишдан иборат бўлган экан.

Дотти иккаламиз ўғлимизнинг мактабдаги “салом йўллаши”дан хабар топганимизда, ўтириб кейинги ҳаракатларимизни келишиб олдик. Албатта, Шон бу суҳбатда йўқ эди. Аввалдан муаммони Дотти билан муҳокама қилиб олиш имконияти ўта фойдали бўлиб чиқди, чунки бу менга жаҳлимдан тушиш, ғазабимни босиб олиш ва қаҳримни ичга ютишимга имкон берди. Хотиним иккаламиз бир–биримизга ажойиб мувозанат бўла оламиз. Дотти маҳорат билан қизиққонлик чўғимни пасайтира олади, мен эса унга бутунлай бўшашиб қолишига йўл қўймайман. Мен жўшқинликнинг қуюлишига муҳтожман, Доттига эса қатъият етишмайди. Бундай фарқ қилувчи кучли хислатларимиз бизнинг заиф томонларимизни бир неча бор нейтраллаштирганди, бу бизни янада самарали ота–онага айлантирганди.

Кейин биз учаламиз ўтириб, ортиқча ҳиссиётларсиз Шон нима учун шундай қилганини аниқлашга уриндик. Биз ҳар доим ҳам болалар нега айнан ундай ёки бундай қилишларини тушуниб олавермаймиз, лекин бунга муваффақ бўлган ҳолларимизда эса, иккала томон ҳам ютиб чиқади. Суҳбат давомида Шоннинг қилғилиғи унинг футбол жамоасидаги болаларнинг дўстлигига “эришиш” туфайли содир бўлганлиги аниқланди. Дўст орттириш истаги мақтовга сазовор, лекин ўғлим танлаб олган усулни ҳеч ҳам мақтовга лойиқ деб бўлмасди. Мен у буни тушуниб олишига ҳаракат қилдим.

Шонга у нима учун бундай хунук қилмиш содир этганлигини аниқлашда ёрдам бериш тўғри иш, аммо номақбул хатти–ҳаракати учун уни жазолаш ҳам керак эди. У мазкур ҳолатда ўзи англаган ёки англамаган ҳолда ўқитувчини ҳақорат қилганидан қатъий назар, ўз қилмиши учун жавоб беришни ўрганиши зарур эди. Яхшиямки, бизнинг сай––ҳаракатларимиз бежиз кетмади. Олган тажрибаси билан Шоннинг ўзи бўлиша қолсин. Ўғлим ёши ўттиздан ўтгандан кейин шундай деб ёзганди:

Ота–онам мени насиҳатларга кўмиб ташламади, тушлик, шу билан бирга кечки овқатдан маҳрум қилмади ва мени ўз хатти–ҳаракатимни ўйлаб олишим учун хонамга жўнатиб юборишмади. Улар ёнимга ўтиришди ва шошмасдан мендан бўлиб ўтган воқеа ҳақида сўрай бошлашди, мен нима қилганим ва нега қилганимни аниқлашга ҳаракат қилишди. Улар икковлашиб менинг ўқитувчига нисбатан хатти–ҳаракатим қанчалик уятли ва ҳақоратли бўлганини тушуниб олишимга ёрдамлашишди.

Ўзимнинг ноҳақлигимни тан олиш қийин бўлмади. Ота–онам талаб қилиб турганнини бажариш қийинроқ эди. Улар мен бутун синф олдида Миссис Карлсондан, айни пайтда синфдошларимдан кечирим сўрашим кераклигини айтишди. Отам агар буни қилиш менга қийин бўлса, у мен билан бирга бундан ўтишга тайёр эканлигини билдирди. Мен буни ўзим мустақил эплайман, деб уни ишонтирдим. Бу ўта ҳайратланарли тажриба эди, аммо мен содир этилган қилмиш учун жавоб бериш нима эканлигини бир умрга эслаб қолдим.

Лекин бу вазиятда яна бир ижобий ҳолат ҳам бор эди. Футбол жамоамдаги болалар ҳаётларида менинг ҳамма олдида узр сўрашимдан кўра жасоратлироқ қилмишни кўрмаганмиз деб қарор қилишди. Шундан сўнг биз ҳақиқий дўстларга айландик.

БОЛАЛАРНИ СЎЗСИЗ ҚАБУЛ ҚИЛАР ЭКАНСИЗ, СИЗ УЛАРГА ҲИМОЯЛАНГАНЛИК ҲИССИНИ БЕРАСИЗ

Жош, улар мега қулоқ солишмайди! — Чўпон дўстим ўз шубҳаларини яширишга уринмади. — Мен улардан умуман аччиқланмаётганимни улар тушунишмаяпти. Мен улар билан келишишга ва уларнинг манфаати деб уларни жазолаётганимни уқтиришга уриниб кўрдим. Аммо улар мени тинглашмаяпти. Нима қилиш керак?

Кўпчилигимиз шу отага ўхшаб, болаларда жавобгарлик ҳиссини тарбиялай туриб, уларни қоидаларга риоя қилишга ўргатишни бирламчи вазифа деб ҳисоблаймиз. Қоидаларга риоя қилишни таъминлай туриб ва номақбул хулқ–атворга чеклов ўрнатиб, истаган нарсага эришишимизга ишонамиз. Лекин воқелик шундан иборатки, жавобгарлик деворини бунёд этишдан олдин, ҳеч қандай шартларсиз қабул қилиш пойдеворини қўйиш керак. Бундай қабул қилиш — ўзаро ишончли муносабатларнинг тамал тошидир. Жавобгарлик фақат шартсиз қабул қилиш муҳитидагина қарор топиши мумкин.

Болалар қандай аҳмоқчилик қилиб қўйишларидан ва сизнинг орзуларингизни қанчалик алдаб қўйишларидан қатъий назар, сиз уларни ёмон кўриб қолмаслигингизга ҳиссий кечинма натижасида ишонч ҳосил қилса, ўзларини қабул қилинган деб ҳис қилишади.

Болалар ота томонидан ҳақиқий қабул қилишни ҳис қилса, улар ўзларини ҳимояланган деб ҳисоблайди. Бундай бахтлилар уларнинг хулқ–атворидан қатъий назар, улар иззатга эга бўлиши ва қадрланишини билишади. Сўзсиз қабул қилиш туфайли болалар ота билан муносабатда ўз хавфсизлигини ҳис қилади. Ота–оналарнинг кўпчилиги ўзлари интилаётган оилавий осойишталик айнан шундай кўринишда эканлигига қўшилишади ва улардан кимдир бу мақсадга эришдим деб ҳисоблайди. Бироқ фақат камдан–кам ота–оналаргина болаларни сўзсиз қабул қилишга қодир.

Бошқача қилиб айтганда, улар болаларни то улар “итоаткор” бўлгунларича қабул қилишади (тўғри қилишади). Лекин агар болалар қўрслик қилса, қулоқ солмаса ва хатолар қилса — хуллас, ҳафсаласини пир қилса, — ҳеч бўлмаганда, бир неча муддат қабул қилиш ҳақида гап бўлиши ҳам мумкин эмас. Қабул қилиш анча нозик шаклларга кириши мумкин. Баъзан оталар англамайдилар, аммо бола қабул қилмасликка энг кам ишорани ҳам дарҳол эътиборга олади. Сўзсиз қабул қилишни ўрганиш учун биз, оталар, ўз эътиборимизни болаларнинг хулқ–атворига эмас, ўзига қаратишимиз керак.

Олти ёшидаёқ Кэти ажойиб кичкина футболчи қиз эди. Мавсумнинг муҳим ўйинларидан олдинги чигалёздидан сўнг, у майдонни тарк этди ва менинг олдимга чопиб келиб сўради:

Дадажон, агар гол урсам, менга бир доллар берасизми?
, — дедим мен жилмайиб.
! — хитоб қилди Кэти.

Олти ёшли бола учун бир доллар — ҳатто МБА билан кўп йиллик шартнома билан таққосласа бўладиган орзу.

, — дедим мен, у жамоага қўшилишидан олдин унинг қўлидан ушлаб туриб. — Ҳатто сен гол урмаганингда ҳам доллар чўнтагимда деб ҳисоблайвер.
?
.
! — ҳайрон қолди ўйинчилар тўдасига ташланишга тайёр турган Кэти.
, — қичқирдим мен. — Нега эканлигини биласанми?

Қизим тўхтади ва ўгирилди. Хуллас, у уч ёшга тўлгандан бери мен қизимга сўзсиз қабул қилиш нима эканлигини тушунтиришга муваффақиятсиз уриниб келдим ва бунда кўп нарсага эришмаганга ўхшардим. Лекин Кэти ўгирилиб кўзимга қаради ва деди:

Ҳа, чунки ҳатто мен футбол ўйнай олмасам ҳам сиз мени яхши кўрасиз!

Ўша пайтда қизимнинг бу сўзларидан бошқа бирор нарса менга ортиқ қувонч бағишлай олмасди. Мен ҳозир Кэти ўша ўйинда гол урган–урмаганлигини эслай олмайман. Бу муҳим ҳам эмас. Муҳими шуки, у муваффақиятлари ёки омадсизликларидан қатъий назар, мен уни яхши кўришимни билар экан. Болаларимиз биз уларнинг яхши хулқ–атворини эмас ўзларини яхши кўришимизни билишлари шарт.

ОДАМНИНГ ҚАБУЛ ҚИЛИШИНИ ҚАЙ ТАРЗДА УНИНГ ХУЛҚИДАН ФАРҚЛАШ МУМКИН?

Одамнинг хулқ–атворига боғлиқ бўлмаган сўзсиз қабул қилиши — кўпинча оддий бўлмаган иш. Мен кўпинча оталардан “Ўғлим менинг сўзсиз қабул қилишимга ишонишини истайман, лекин мен унинг турмуш тарзини маъқулламасам, нима қилиш керак?” деган саволни эшитишимга тўғри келган.

Кўп оталар маъқуллаш ва қабул қилиш тушунчаларини адаштиришади. Улар одамнинг қонунга зид ҳаракатларини одамнинг ўз қабул қилишидан фарқлашлари қийин. Улар қонунга зид ҳаракатлар сўзсиз қабул қилишни бекор қилишга ҳақли, деб ҳисоблайдилар. Шунга қарамай, болаларимизга уларнинг хулқ–атворига боғлиқ бўлмаган сўзсиз қабул қилишни намойиш қилиш усули бор. Бунинг учун ҳар биримиз Худо томонидан қандай қабул қилинганимизни эслашга тўғри келади.

Худо муқаддас ва Унинг «кўзлари шу қадар покизаки, У ёвузликка қараб туролмайди» (Хаб. 1:13). «...Худо ўзининг бизга бўлган муҳаббатини биз ҳали гуноҳкор бўлганимизда Исо бизни деб ҳалок бўлганлиги билан исботлади» (Рим. 5:8). Ҳа, Худо гуноҳни ёмон кўради, лекин У бизни, гуноҳкорларни бирор шартларсиз қабул қилади. Ахир у бизни яхши кўради ва Ўз Ўғлини биз Уни гуноҳларимизга қурбонлик сифатида қабул қилиш шарти билан бизга юбормаганмиди? Исо “биз гуноҳкор пайтимизда” биз учун ҳалок бўлди.

Хулқ–атворини биз маъқулламайдиган одамни қабул қилиш ғояси, энг оммавий ғоя эмас. Лекин буни Худо қандай эплаётганини очиқ–ойдин билиб олсак, биз Унинг ибратига эргашамиз. Одамнинг гуноҳлари Худонинг ғазабини келтирмаслиги мумкин эмаслиги ҳеч кимга сир эмас. Лекин унинг ғазабини мутлақо келтирмайдиган нарса бу одамнинг ўзидир. Худо одамнинг қилмишлари билан одамнинг ўзига бўлган муносабатни аралаштириб юбормайди.

Одамни ва унинг қилмишларини тенглаштираётганимизда ҳаммамиз адашамиз. Худо бундай хатолар қилмайди. Биз гуноҳкор бўлиб туғилганимизни тасдиқлаётганида Худо ҳақдир, чунки Унинг “кўзлари шу қадар покизаки, У ёвузликка қараб туролмайди” (Хаб. 1:13). У бизни қабул қилади, чунки биз — Унинг адашган бандаларимиз ва У Унинг қиёфасидан намуна олиб яратилган инсон “руҳи”ни одамнинг гуноҳ юқтирилган “қалби”дан фарқлашга қодир.

Бизнинг асл моҳиятимиз — илоҳий қиёфанинг инъикоси – Худо қабул қиладиган нарсадир. У қабул қила олмайдиган нарса эса — бизнинг индивидуал хислатларимизни булғаган гуноҳдир. Айнан гуноҳ бизни Худодан ажратиб туради. Муқаддас Китобда айтилганки: «Ахир, ўз айбларингиз сизни Худойингиздан айирди...» (Иш. 59:2). Одам ва унинг қилмишлари ўртасида аниқ фарқ мавжуд. Акс ҳолда, Худо биздан гуноҳларимизни ажратмаган ва уларни Ўзининг чексиз афвлари тубига яширмаган бўларди. “Шарқ ғарбдан қанчалик узоқ бўлса, гуноҳларимизни биздан шу қадар узоқ қилади” – дейди Довуд (Заб. 102:12). Бошқача қилиб айтганда, бизнинг гуноҳларимиз биздан чексиз узоқлаштирилган. Довуд қайси асосга кўра, бундай баён қилмоқда? “Ота болаларига шафқат қилгандай, Эгамиз Ўзидан қўрққанларга раҳм қилади” деган асосга кўра (13–оят).

Биз Худонинг адашган бандалари бўлганимиз боис, У бизни яхши кўради ва қабул қилади, У одамнинг асл моҳиятини унинг хулқ–атворидан фарқлашга қодир. Биз Худонинг сиймосидан олиб ва унга ўхшаш қилиб яратилганимиз туфайли У «...бизга яна раҳм қилади. Айбларимизни ерга кўмиб юборади ва гуноҳларимизни денгиз тубига улоқтиради » (Мих. 7:19).

Агар фарзандларимиз бизнинг муҳаббатимиз туфайли ҳимояланганликка эга бўлишларини истасак, биз ҳам болаларимиз билан худди шундай иш тутишимиз мумкин ва шарт. Биз уларнинг номақбул хулқ–атворини ўғил ёки қиз деган мақоми билан аралаштирмаслигимиз керак. Ҳа уларнинг хатти–ҳаракатлари бизни гангитиб қўйиши мумкин. Уларнинг гуноҳи ўзларига ва бизга азоб ва оғриқ келтиришини англагач, биз қаттиқ аччиқланишимиз мумкин. Лекин бизнинг фарзандларимиз бизнинг болаларимиз бўлмай қолади ва ота–онанинг қабул қилиши сўзсизлигича қолиши керак. Худо бизни айнан шундай қабул қилади ва У берган марҳаматга кўра, биз ҳам болаларимзни худди шундай қабул қилишимиз керак.

Ҳаворий Павлус шундай дейди: «Масиҳ сизларни Ўз биродарларидай қабул қилгани каби, сизлар ҳам бир–бирингизни биродарлардай қабул қилинг....» (Рим. 15:7). Бизни қабул қилиш учун Исога бизнинг эътиқодимиз талаб қилинмаган. Ҳеч қандай шартларни илгари сурмай, У ўзига муҳтож бўлган инсониятни худди Ўзининг адашган фарзандларидек қабул қилди.

Самариялик аёл — Исо сиз билан бизни сўзсиз қабул қилганлигининг яққол мисолидир. Исо қудуқ ёнида учратган бу аёл, қабиладошлари кўз ўнгида уч марта ланъатланган эди, демак яҳудийларнинг нафратига учраган иккинчи навли мавжудот деб ҳисобланганди; унинг турмуш тарзи ахлоқсиз деб ҳисобланарди, чунки у билан бирга яшайдиган эркак унинг эри эмасди. Бу аёл уни Исо қабул қилганидан лол бўлиб қолгандир. Уни яна ҳам ҳайратга солган нарса шу эдики, У, эркак ва яҳудий унга нисбатан бунчалик олижаноб муносабатда бўлди. У билан суҳбатлашаркан, ҳойнаҳой, аёлни гумонлар қийнагандир:

Мен аёлман, У эса — эркак, У нотаниш одам мендек аёл билан гаплашмаслик кераклигини билмаслиги мумкин эмас. Нега У мен билан гаплашаяпти?
У яҳудий, яҳудийлар эса биз самарияликлардан нафратланишади. Унга нима бўлган?
— бевафо хотинман, бу номусли одамни, бунинг устига, бутун кўринишидан пайғамбар бўлган одамни мен билан гаплашиш имконидан маҳрум қилади. Нималар бўлаяпти?

Бу самариялик аёл ҳеч қачон ўзи билан хушмуомала, раҳмдил ва ошкора гаплашган кишига дуч келмаганди. Ахоқсиз аёл сифатида, ундан қабиладошларининг аксарияти юз ўгирганди. У ўзига нисбатан бундай муносабатда бўлиши учун Исода бирорта ҳам сабаб йўқлигини тушунарди. У ёлғизлик ва юз ўгирилганлик нима эканлигини бошидан кечирганди, лекин бу ғайриоддий Инсон уни қучоқ очиб қабул қилди.

Самариялик аёлнинг Исо томонидан қабул қилиниши бу аёлнинг хиёнаткорлиги унутилди, деган гапни англатмасди. Мутлақо! Лекин биз Исо самариялик аёлнинг ўзидан жаҳли чиққанини кўрмаймиз. У бу аёлда Унинг Отаси томонидан ҳар бир одамнинг қалбига бахш этилган гўзаллик, қобилият, туғма қадр–қиммат ва олижанобликни кўрди ва уни шартсиз севги билан севди. Исо бу аёлни ҳукм қилмади. Бу аёл керакли тарзда Худога сажда қила олмаслиги Уни хижолатга солмади. Самариялик аёлга бўлган севгиси туфайли У бу аёлга ҳақиқатни очди. Мутлақо аёнки, бу аёлни қабул қилган Исо унинг хулқ–атворини ҳеч ҳам оқламасди. Бу аёлнинг ҳеч бир сўзи-ю иши Масиҳга уни ҳурмат ва илтифот билан қабул қилишига мажбурлай олмасди. Исо самариялик аёлни шартларсиз қабул қилди ва ўзини Унинг севувчи кўзлари билан кўришига ёрдамлашди. Илоҳий қабул қилишнинг табиати шундай1.

Ахир шу каби илоҳий қабул қилиш бизга ҳимояланганлик ҳиссини бермайдими? Фарзандларимизни сўзсиз қабул қилишимиз, уларга ана шундай ҳимояни беради. Улар нима ва қандай қилишларидан қатъий назар, биз ҳар доим уларни яхши кўрувчи ота–оналар эканлигимизни улар тушунишади. Болаларимиз ўзларини ҳимояланган деб ҳис қилишганида эса бизга ҳаворий Павлуснинг енгилгина ўзгартирилган сўзларини эшитиш насиб қилади: «Мен аминманки... яратилган биронта мавжудот ҳам бизни Раббимиз Исо Масиҳ шахсидаги Худонинг меҳр–муҳаббатидан жудо қилишга қодир эмас» (Рим. 8:38–39).

Бундай муносабатларо болага сизнинг олдингизда қалбини очиш ва ўзининг қийинчиликлари ва муаммолари, шубҳалари ва хавфсирашлари, умидлари ва орузлари билан ўртоқлашишга имкон беради. Болани у қандай бўлса, шундайлигича қабул қилинг, шунда у ўз юрагини сизга очиш учун етарлича ҳимояланган бўлишини кўрасиз. Болаларни шартларсиз қабул қиларкансиз, сиз уларга ҳимояланганлик ҳиссини берасиз.

Книга на узбекском языке - 10 ОБЯЗАТЕЛЬСТВ ОТЦА. Как сделать свое влияние на детей глубоким и плодотворным
Автор: Джош Макдауэлл

Если вы отец — молодой, старающийся не заснуть на работе из-за хронического недосыпания, или бывалый, закаленный многолетними родительскими коллизиями, — эта книга для вас! Книга знаменитого американского проповедника Джоша Макдауэлла рассказывает о тех обязательствах, которые автор взял на себя перед Богом, своей семьей и самим собой ради того, чтобы воспитать в своих детях почтение к Господу и родителям. Практические рекомендации, которые автор дает на основе личного опыта и библейской мудрости, будут полезны и молодым, и бывалым отцам, желающим сделать свое влияние на детей глубоким и благотворным. В конце нее читателей ждет бонус: тест на определение основных эмоциональных потребностей.

Содержание: Предисловие
Глава 1. Так что же делать отцу?
Глава 2. Первое обязательство. Постараться всегда с любовью говорить ребёнку истину
Глава 3. Второе обязательство. Постараться нести ответственность не за ребёнка, а перед ним. Часть первая
Глава 4. Второе обязательство. Постараться нести ответственность не за ребёнка, а перед ним. Часть вторая
Глава 5. Третье обязательство. Постараться быть ребёнку примером для подражания
Глава 6. Четвёртое обязательство. Постараться объяснить ребёнку, Кто такой Бог и на кого Он похож
Глава 7. Пятое обязательство. Постараться научить ребёнка не быть эгоистом
Глава 8. Шестое обязательство. Постараться объяснить ребёнку, что такое настоящая любовь
Глава 9. Седьмое обязательство. Постараться научить ребёнка отличать добро от зла
Глава 10. Восьмое обязательство. Постараться объяснить ребёнку Божий замысел интимных отношений
Глава 11. Девятое обязательство. Постараться объяснить ребёнку, почему мы верим в то, во что мы верим
Глава 12. Десятое обязательство. Постараться воспитать в ребёнке благодарное сердце
Послесловие. "Я сделаю всё возможное"
Тест на определение эмоциональных потребностей
Примечания