Джош Макдауелл. Саботли инсон - (6-боб) Китоб Ўзбек тилида
Sabotli inson (Djosh Makdauell) O‘zbek tilida Audiokitob
Оғир хотиралардан ақл бовар қилмас марҳаматгача бўлган йўлни босиб ўтган инсоннинг ҳақиқий тарихи
МУНДАРИЖА
Муаллифдан
Биринчи боб - Ер юзидаги ҳамма нарса ажойиб
Иккинчи боб - Азалда
Учинчи боб - Уэйн
Тўртинчи боб - Меньшойнинг хиёнати
Бешинчи боб - Мактаб
Олтинчи боб - Ҳарбий ҳаво кучлари
Еттинчи боб - Янги уфқлар
Саккизинчи боб - Буюк Британия
Тўққизинчи боб - Саёҳат давом этади
Ўнинчи боб - Ҳаммаси бошқатдан
Ўн биринчи боб - Уитон ва келажак
Ўн иккинчи боб - Уйга қайтиш
Ўн учинчи боб - 1961 йилнинг ёзи
Ўн тўртинчи боб - Битирув курси
Ўн бешинчи боб - Унаштириш ва ўқишнинг тугаши
Ўн олтинчи боб - Сўнгги ёз
Ўн еттинчи боб - Ғарбга
Ўн саккизинчи боб - Даъват
Ўн тўққизинчи боб - Зангори океан
Хотима
Олтинчи боб. Ҳарбий ҳаво кучлари
Мактабни битирувим алоҳида бир томонлари билан эсимда қолмаган. Мен аттестатни олдим, онамга фахр билан кўрсатдим, икки ҳафталардан кейин мактабдош дўстларим билан Миллий гвардияга ёлландим. Бизга, армияда сизлар «ўртоқлик муносабатлари» сабабли айрилмайсизлар, деб ваъда бердилар. Аммо ҳаммаси армияда ўрнатилган тартибга кўра бўлди: ўқув қисмига тақсимлай бошлаганларида, бизнинг компаниямизни дарров бўлиб қўйдилар. Мендан бошқа ҳамма дўстларимни Лекленддаги авиабазага тақсимладилар. Йўқ, бунақаси кетмайди, деб қарор қилдим мен, ахир биз ҳаммамиз жангчилар отрядимиз, ҳаммамиз бирга бўлишимиз керак! Мен тўппа–тўғри тақсимловчи олдига — Ҳарбий ҳаво кучлари капитанига бордим:
— Мен ҳам дўстларим билан Леклендга кетмоқчиман! — дея тўрсиллатиб гапирдим.
— Асло мумкин эмас! — деб жавоб берди у кўзларини кўтармасдан, қалашиб ётган қоғозлар орасидан ниманидир қидириб.
— Сиз менга йўқ дея олмайсиз, сэр. — Капитан менга кўзларини тикиб қаради. Мен дарров қўшимча қилдим. — Сизни ҳурмат қилганим ҳолда, сэр, мен учун «йўқ» деган сўзнинг ўзи йўқ.
Капитан менга бошдан-оёқ разм солиб, кулиб қўйди.
— Фақат битта йўли бор, — деди у.
— Эшитаман, сэр.
— Сен Ҳарбий ҳаво кучларига ёлланишинг мумкин, шундай дўстларинг билан бирга бўласан.
Ростанми?
Ҳа, рост.
— Мен ёлланишим мумкинми?
— Албатта мумкин.
— Ҳарбий ҳаво кучларигами?
— Худди шундай. Ҳарбий ҳаво кучларига.
Ҳаётимнинг навбатдаги тўрт йилини армия казармасида ўтказиш нима эканини тасаввур қилишга ҳаракат қилиб, ўйга чўмганимча, танглайимни тақиллатдим. Калламга менга илҳом берадиган ҳеч нарса келмади. Капитан яна қоғозлар уюмига қайтди.
— Розиман! — кутилмаганда бидирладим мен.
Капитан кулиб қўйди.
Бир оз вақт ўтиб, мен қасамёд қабул қилдим. Мен қасамёд сўзларини айтаётганимда, бошқа фикр бошимда чарх ура бошлади: «Эҳ, бекорга сен бунга рози бўлдинг-да»…
Тез орада маълум бўлдики, Ҳарбий ҳаво кучларида хизмат мен тасаввур қилганимдай оғир синов эмас экан. Мен дўстларим билан икки ҳафта давомида ўқув машғулотларида бўлишга эришдим (тан олиш керакки, армия хизматига боришим учун бу ниҳоятда ғайритабиий баҳона эди). Ҳарбий қисмда бевосита бўлганимда, хизмат давомида имкон қадар мумкин бўлган ҳамма нарсани ўрганишга қарор қилдим. Техника билан ишлаш менга жуда ёқарди, шу боис Делавэр штатидаги Дувр шаҳрида Ҳарбий ҳаво кучлари базасига тайинландим. Бу ерда С-124 транспорт самолётларини ремонт қилиб, уларга техник хизмат кўрсатилар эди.
Қолаверса, юқоридаги раҳбарлар менинг қобилиятимни пайқаб, шунчаки оддий авиамеханик бўлишдан кўра, менга яхшироқ имконият таёрлаб қўйган эдилар. Спорт билан шуғулланганим учун мени ҳарбий қисмимизнинг баскетбол командасига қабул қилишди. Биз бошқа авиабазаларнинг командалари билан мусобақалашиб, Шарқий соҳилни кезиб чиқдик. Тасаввур қилинг: бошқа жойларни айтмай қўя қолай — биргина Бермуднинг ўзига бир неча марта сафар уюштиришди! Спорт командасида иштирок этиш катта шараф ҳисобланарди, шунинг учун взводимиз сержанти Уильямс ҳар доим менга хизматдан ташқари йўл қўйиб берарди.
Аммо механик сифатида ўз мажуриятларимни бажаришимга вақти-вақти билан имкон бўларди. Ремонт қилаётган жой орқали ўтадиган устахонада — осма платформа ёнида иккита техник С-124 билан шуғулланарди. Бир куни шу жойда қаттиқ бақириқ овозни эшитдим. Бошимни кўтариб, не кўз билан кўрайки, айнан менинг тепамда ишлайдиган одамлар оғир трубани тушириб юборибдилар. Аммо ўзимни бир томонга олиб қочишга имкон йўқ эди. Труба нақ менинг бошимга тушди. Кўз олдим қоронғулашиб кетди… мен Филаделфиядаги флот госпиталида кўзимни очдим. Ҳар турли анализлар, текширувлар узундан-узоқ чўзилди. Натижада шу нарса маълум бўлдики, мен олган шикастланиш жиддий экан: ўнг томонда мия шишган. Докторлар мени кечаю кундуз бир ярим ой даволаганларидан кейин, навбатдаги кузатувлар учун мени госпиталда олиб қолдилар. Бошқача айтганда, мен ҳар куни соат саккиздан бешгача госпиталда бўлишим керак эди. Бошқа вақтда ихтиёрим ўзимда эди.
Баъзан мен поездга ўтириб, авиабазадаги дўстларим билан кўришгани Дуврга борардим. Биз кўпинча қўшни ҳарбий қисм клубида узоқ гаплашиб ўтирардик. Ўша куни бир неча ҳамширалар даврасида ўтирган эдим. Улар навбатчиликни энди топшириб чиқишган экан. Уларнинг орасида бир нотаниш қизни кўрдим. У ёши каттароқ аёллар билан бирга хайрия ташкилотларидан келган навбатдаги инъомларни турларга ажратиб ўтирган экан. «Қизиқ бундай нозанин анови кампирлар билан бирга нима қилиб юрибди экан?» — деб қизиқдим. Кечирим сўраб, столдан туриб, аёллар турган томонга бордим.
— Салом, менинг исмим Джош, — дедим мен. Қиз чурқ этмай бошини ирғади.
«Ҳм, — деб ўйладим мен, — анча камгап қизга ўхшайди».
— Исмингиз ким? — дея сўрадим.
— Фейт.
— Чиройли исм экан. Мен сизни илгари бу ерда кўрмагандим, Фейт.
— Илгари бу ерда йўқ эдим, — босиқлик билан жавоб берди қиз консерва банкаларни столга тахлар экан.
— Хўш, бу ерда сиз нима қиляпсиз? Сиздай жозибадор қиз қизиқарлироқ машғулот топиши мумкин эди.
— Мен кўнгилли ишчиман, — деб оддийгина жавоб берди у.
— Тушунарли, мана бу аёллар-чи?
— Улар ҳам кўнгилли ишчилар.
Қизнинг сўзлари менда таассурот уйғотди:
— Кўнгилли ишчилар. Ҳа, кўнгилли ишчи бўлиш — керакли иш. — Фейт жавоб бермади. — Биласизми, умид қиламанки, бу учрашувимиз охиргиси эмас. Сиз бу ерга нафақат кўнгилли ишчи балки бошқа мақсадда ҳам келасиз деб умид қиламан.
— Яна нима мақсадда келишим керак экан?
— Сиз жуда чиройли қиз экансиз.
— Менимча, бу ерда чиройли қизлар кўп. Ҳозиргина кўрдим: сиз ҳов анови столда иккита қиз билан суҳбатлашиб, кулишиб ўтирган эдингиз.
— Қўйсангиз-чи, — совуққонлик билан жавоб бердим атрофга аланглаб. — Улар ҳамшира, госпиталдан.
— О, госпиталдан, — деб такрорлади Фейт. — Кўриб турибман, сиз шу ернинг одамисиз.
— Ҳа, даволаняпман… анчадан бери.
Фейт менга диққат билан разм солиб, жим қолди. Унинг менга муносабати яхши томонга аниқ ўзгарди. Мен бу қизнинг нозик жойини пайқаган эдим: у раҳмдил инсон экан.
— Сизга нима бўлган эди? — деди у меҳрибонлик билан.
— Бошим шикастланган. Докторларнинг айтишича, ўлиб кетишим мумкин эди. Биз С-124 самолётларидан бирига ...бомба юклаётган эдик. Бахтимизга, мендан бошқа ҳеч ким шикастланмади.
Қиз, тушундим, дегандай бош силкиди:
— Энди яхши бўлиб қолдингизми?
Мен тутқаноғи бор одамдай кўзларимни тепага қаратдим, бошимни у ёқдан-бу ёққа тебратдим, янада ишонтириш учун тилларимни тақиллатдим. Фейт роса кулди. Биз яна анча вақт гаплашиб ўтирдик. Кейин у «кетаман»га тушиб қолди.
— Мен яна қачон сизни кўришим мумкин? — деб сўрадим ундан.
— Билмадим. Нимайди?
— Нимайди деганингиз нимаси! Шундай гўзал билан учрашмасдан бўлар эканми?! Мен сизнинг ёнингизда турганимдан бери, тузала бошлаганимни сезиб турибман!
Шунда катта ёшли аёллардан бири Фейт билан менинг орамга қўполлик билан суқулиб келиб, бизнинг суҳбатимизга аралашди.
— Фейт, — бетоқат овозда гапирди ўша аёл, — сени яна қанча кутишим мумкин! Уйга кетадиган вақтимиз бўлди!
Фейт бошини қимирлатиб, кетишга чоғланди.
— Агар истасангиз, мен билан бирга жамоатхонага боришингиз мумкин, — деди қиз кетар экан.
Мен унинг ортидан эргашиб борар эканман, икир-чикирларини суриштирдим. Фейт ва бошқа аёлларга эшикни очарканман:
— Албатта бораман, — дедим.
Йўлнинг нариги томонида кутиб турган микроавтобусга улар ўтиргунларигача қараб турдим. Фейт автобусга чиқишдан олдин, қайрилиб менга қаради. Мен унга қўлимни силкитдим, у табассум қилиб қўйди. «Куним бекорга ўтмади», дедим ўзимга ўзим.
Кейинги куни эрталаб процедурадан рухсат сўраб, Фейт келадиган жамоатхонага якшанба хизматига кетдим. Жамоатхона чоғроққина бино экан. Мен ҳатто бу жамоат қайси мазҳабга алоқадорлигини ўйлаб ҳам кўрмаган эдим. Жамоат йиғилишига эллик-олтмиш одам келди. Мен ҳам Фейтнинг ота-онаси Тернерлар ва синглиси Хоуп билан танишдим.
— Буни қаранг-а! Агар яна учинчи қизингиз бўлганда эди, — дедим мен хохолаб кулиб жаноб ва хоним Тернерларга, — исмини Чарити қўйган бўлардингиз-а!
Менинг ҳазилим уларга аҳмоқона туюлган шекилли, аммо Фейт билан Хоуп кулиб қўйганларини пайқадим.
Жамоатдан кейин Фейтнинг ота-онаси мени тушликка таклиф қилдилар. Оилавий дастурхон атрофида ўтириш жуда ёқимли эди. Бунинг устига, армия ошхонасида эмас, хонадон ошхонасида тайёрланган овқатлар билан стол усти тўла. Мен вилка билан қуролланиб, овқатга ҳамла қилишга тайёр эдим. Шунда Фейтнинг нигоҳини пайқадим: унинг нигоҳи «Ўзингни бос, Джош!» деяётгандай бўларди. Мен вилкани пастга тушириб, Фейтнинг отасига қарадим. Жаноб Тернер менга бошини ирғади, кейин бошини қуйи тушириб, ибодат қилди, ибодатда «Сенга», «Сенинг» сўзлари кўп эди.
Овқатларни тарелкаларга тақсимлаганларидан кейин, жаноб Тернер мендан қандай оиладан, асли қаерлик эканимни сўраб-суриштира бошлади. Мен унга Мичигандаги фермамиз ҳақида, Дуврдаги авиабазанинг баскетбол командасида ярим ҳимоячи бўлиб ўйнашим ҳақида айтиб бердим.
— Исо Масиҳ билан муносабатларингиз қандай? — оҳиста оҳангда сўради жаноб Тернер ўткир пичоқ билан ростбифни кесар экан.
Мен тутилиб қолдим. Мен Исо ҳақида фақат у икки минг йил олдин яшаганини билардим, холос. Аммо бу ҳақиқат эканлигига ҳам ишончим комил эмасди.
— Ҳеч қандай муносабатда эмасман, — дедим ниҳоят. — Бунинг устига, у яҳудий бўлган бўлса?
Жаноб Тернер пичоқни бир четга қўйиб, менга диққат билан қаради. Сезгир Тернер хоним шу зоҳоти суҳбат мавзусини ўзгартиришга шошилди.
Мен кейинги ҳафта ҳам жамоатга бордим, ундан кейинги ҳафтада ҳам. Аммо бу ташрифларимнинг мақсади — Фейтни кўриш эди, холос. Худога хизмат зерикарли, одамни чарчатарди, воизнинг нутқи совуган макарондан фарқ қилмасди. Бунинг устига жаноб Тернер билан менинг динга қарашимизда катта зиддиятлар бор экани маълум бўлиб қолди. Менинг қарашим шундай эди: Исо оддий инсон бўлиб, фақат Муқаддас Китоб туфайли шуҳрат таратган, холос. У ўз халқи билан ҳам, римликлар билан ҳам келиша олмаган, бунинг оқибатида хочга михланган — вассалом. Ўлди ва шу билан ҳаммаси тугади. Тўғри, Исо динга асос солди, буни мен рад қила олмасдим. Диннинг жамиятда ўрни борлигини ҳам мен рад қилмасдим. Динсиз яшай олмаган одамларга У ўзаро ҳурматни ва интизомни жорий қилди. Аммо мен Усиз ҳам яшаб келдим.
Икки ҳафта ўтгач, Фейт менга ақл ўргата бошлаганига энди ажабланмасам ҳам бўларди:
— Ота–онам сен билан камроқ учрашишимни хоҳлаяпти.
— Камроқми ёки умуман учрашмасликни хоҳлашяптими?
— Джош, наҳотки гап нима ҳақида кетаётганини тушунмасанг?
— Нима ҳақда экан? Ахир, бир-биримизга ёқамиз-ку! Биз бирга бахтли бўламиз! Мен ёмон одам эмаслигимни ўзинг ҳам биласан-ку!
— Аммо сен масиҳий эмассан, Джош.
— Ундай ҳолда, мен кимман? Мен буддист эмасман!
— Сен жамоатга бормайсан-ку! Тўғри, баъзан...мени кўргинг келганда.
Мен кулдим ва уни ўпиш учун эгилдим:
— Мен бу жамоатда яна нимани унутдим экан? — дедим самимият билан.
Аммо оқшом барибир яхши ўтмади.
Орадан беш кун ўтди (13 декабрь жума куни эди), мен ўз палатамда ётган эдим. Бир пайт остонада «кирсамми, кирмасамми» деб иккиланиб турган ҳарбий капелланни кўрдим.
«Нимага у эшик олдида серрайиб турибди? — ўйладим мен. — Нимага палатага кирмаяпти?»
Аммо капеллан қўлида фуражкасини ғижимлаб тураверди. Ниҳоят, гапирди:
— Сиз оддий аскар Макдауэллмисиз?
— Ҳа.
— Мен капеллан Гардинерман.
Нима деса деяверсин, аммо бу одам мен учун ибодат қилишига йўл қўймайман. Капеллан менга қараб турар экан, мен унга совуқ нигоҳ билан тикилдим. У кўзини олиб қочди. Шуниси яхшироқ, деб ўйладим мен.
— Сизга совуқ хабар келтирдим, — деди у ниҳоят.
Совуқ хабар? Бу риёкор менга яна қандай совуқ хабар келтирди экан?
— Бу сизнинг онангизга тегишли, — деди капеллан.
— Онамга нима қилибди? — мен койкадан туриб кетдим.
— Онангиз бугун эрталаб қазо қилибди.
* * *
Пенсильваниядан Мичигангача йўл, назаримда, бир умрга чўзилиб кетгандай бўлди. Йўлнинг кўп қисмини почта аравасида босиб ўтдим. «Ери» деган кўлдан совуқ шамол эсарди, уйдан бир неча юз миль узоқликда қор ёға бошлади. Мен онам ҳақидаги хотиралар билан ўзимни иситишга ҳаракат қилдим, мени севадиган ягона инсон онам эканлигига йиллар давомида ўзимни ишотириб келдим, гарчи мен ўша севгини болалик пайтларимда ундан кўрмаган бўлсам ҳам. Аммо фикрлар доимо мени мактабни битиришимга икки ой қолгунга қадар бўлиб ўтган суҳбатга қайтарарди:
Сен мактабни битирганингни кўришни жуда истайман…
Кейин эса ўлишга ҳам розиман.
Отанг юрагимни пора-пора қилди.
Менга учта нарсада ваъда бер…
Агар онам эмас, бошқа одам вафот этганда эди, докторлар менга рухсат беришлари даргумон эди. Мен бошим шикастланиши оқибатида қисман амнезиядан азоб чекардим. Баъзан ярим тунда уйғониб, қаерда эканимни англай олмасдим ёки ўзимнинг кимлигимни умумай эслай олмасдим.
Ниҳоят, уйга етиб келдим. Эски четан эшикни қўлим билан туртиб очиб, уйга кирдим. Уй жуда-жуда совуқ эди. Печкага ҳеч ким олов ёқмабди. Булар қаёққа йўқолди экан, деб ўзимдан ўзим сўраб, у хонадан бунисига ўтавердим. Онамнинг ётоқхонаси эшигига бошимни суқдим. Кроват устидаги ёпинчиқ бир четда ётибди. Бу каравотда яқиндагина кимдир ухлагандай тасаввур уйғотарди. Беихтиёр шижоатга итоат этиб, атрофга боқдим ва бўш коридорга қараб бақирдим:
— Ойи?
Ҳеч ким менга жавоб бермади.
Иккинчи қаватга кўтарилдим, хоналарни кўздан кечириб чиқдим. Бўм-бўш.
Пастда эшикнинг очилганини эшитдим. Нафас олмай қотиб турдим. Коридорнинг ёғоч поли кимнингдир қадамлари остида ғичирларди. Кимдир — кимлигини ҳатто тасаввур қила олмадим — онамнинг хонасига кирди. Мен зинапоядан астагина биринчи қаватга тушдим.
Отам онамнинг каравоти четида, орқасини деворга қилиб ўтирганини кўрдим. Сукунатда ойнанинг ортида шамол гувиллаётгани ва қор аралаш ёмғир ойнага урилаётгани эшитилиб турарди. Отам чойшабнинг бир четини қўлига олиб, юзларидаги кўз ёшларини артди.
Бир сўз айтмасдан, мен отамга бир муддат қараб турдим, кейин ҳовлига чиқдим. Отам машинасининг калитини қулфида қолдирган экан. Мен машинани ўт олдириб, нима воқеа юз берганини сўраб-билиш учун шаҳарга жўнадим. Докторнинг айтишича, онам ўлими олдидан бир неча кун кроватдан турмай ётибди. «Миясига қон қуюлган», — деб қўшимча қилди у.
— Онам ўлишидан олдин сиз унинг юзини кўрдингизми? — деб сўрадим мен.
— Юзини дейсизми?
— Онамнинг қарашлари қандай эди, сездингизми? Кўз қарашлари-чи?
Доктор менга таажжубланиб қаради, мен нима деяётганимни англамади.
— Онамнинг кўз қараши ўлими олдидан қандай эди... унинг қарашини деяпман? — деб яна атайлаб сўрадим.
Билмадим. Мен етиб борганимда жони узилиб бўлган эди.
Тушунарли…
— Мен ҳеч нарса қилолмадим, ўғлим, — деб қўшимча қилди у.
Мен бошимни чайқаб, кетишга тараддудландим. Докторни бошқа мижозлари ҳам кутаётган эди. У менга ҳамдардлик билдириб, қўлларимни қисди. «Нима десангиз, деяверинг, — деб ичимда сўзладим отамнинг машинаси томон тротуар бўйлаб борар эканман. — Онам нимадан ўлганини мен биламан». Мен машинага чиқиб, рулга суянганимча қимирламай анча вақт ўтирдим. Ёғаётган қор олд ойнани тамомила қоплади. Мен ғалати, ялтироқ пилла ичида ўралиб қолгандай эдим. Мен тишларимни ғижирлатиб, рулга шунчалик маҳкам ёпишиб, у томондан–бу томонга шунчалик бура бошладимки, гўё ҳозир ғилдирак отилиб чиқиб кетадигандай эди.
— Онам нимадан ўлганини биламан! — тутақиб кетдим мен. — Онам юраги тамом бўлганидан оламдан ўтган. Нима десангиз, деяверинг...Онам юраги тилка-пора бўлгани оқибатида ўлган!
Манзарани тамомила яширган пешойнадаги оқ пардага тикилиб қолдим. Дод солгим келарди. Кўз ёшларига эрк бергим келарди, худди ўша оқшом онамнинг кровати ёнида йиғлаганимдай. Аммо кўз ёши келмасди. Моторни ўт олдириб, фермага қайтиб кетдим.
Дафн маросимига одам унчалик кўп тўпланмади, барча расм-русумлар қабристонда бўлди. Ниҳоят, онам доимо орзу қилган хотиржамликка эга бўлди. Тез орада йўловчи машиналарда Пенсильваниядаги флот госпиталига қайтдим.
* * *
Амнезия хуружи маълум вақтларда мени безовта қилса ҳам, менга госпиталдан рухсат берилди. Ниҳоят, Дуврдаги ўз қисмимга қайтдим. Аммо ҳамма нарса мен учун маънисиз бўлиб қолган эди. Мен ўз бурчимни ҳеч қандай ҳиссиз бажарардим, бирон нарсага олдинги қизиқишларим йўқ эди. Хизматнинг яна уч ярим йили бор эди, аммо шуни тушунардимки, бу вақт менинг ҳаётимдан ўчирилади.
Менимча, ҳис-туйғуларим юзимга ёзилган бўлса керак. Бир куни армия ошхонасида кимдир менинг исмимни айтиб чақирди:
— Салом, Джош!
Бу лейтенант Тим Рейтинджер эди, у мендан тахминан олти ёш катта. У ҳам бизнинг баскетбол командамизда ҳужумчи бўлиб ўйнарди. Одатда офицерлар оддий аскарлар билан бир столда ўтириб овқатланишмас эди. Лекин Тим ундайлардан эмасди.
— Сен командамизда етишмаяпсан, — деди Тим. — Қачон қайтасан, ўйлаб кўрдингми?
— Чамаси, бу сафарги ўйин мавсумида запас ўриндиқда ўтиришимга тўғри келади, — деб жавоб бердим мен.
Тим «тушундим» дегандай елкаларини қисди:
— Нима бўлса ҳам, ўйин мавсуми деярли тугади.
Бир дақиқа сукунатдан кейин Тим қўшимча қилди:
— Онанг ҳақида эшитдим. Таъзиямни қабул қилгин. — Мен бош ирғадим. — Охирги вақтларда соғлиғи яхши бўлмаган, шекилли.
Кутилмаганда ўпкам тўлиб кетди. Бир лаҳза тилим айланмай қолди. Тим менга тикилиб қараб туриб, елкамга қоқиб қўйди:
— Биласанми, Джош, бувим менга шундай деган эди: ҳаётда ҳамма нарса навбати билан содир бўлади. Ҳаётимизда нохуш воқеалар юз бериши мумкин, ўша воқеа нима учун содир бўлганини тушунмасак ҳам, энг муҳими қалбингдаги тинчликни сақла, деган эди у менга. Ахир, ҳаётда қанча ажойиб нарсалар бор.
— Ҳа, шундай. Бу йил тугаб, келгуси йил бошланади, — дедим умид билан.
— Келгуси йил дейсанми? — яна сўради Тим.
— Баскетбол командаси учун.
— Ҳа, сен бу ҳақда гапиряпсанми, — деди кулиб Тим. — Биласанми, келгуси йилда биз чемпион бўлишимизга ишончим комил. Шуни сезиб турибман!
Уч ҳафта ўтгач, апрель ойининг якшанба кунида Тим С-133 А рақамли самолётида Дуврдаги авиабазадан навбатдаги ўқув топшириғини бажариш учун ҳавога кўтарилди. Ўн етти минут ўтгач, самолёт авиабазанинг жануб томонидаги ўрмон қўриқхонасига қулаб тушди. Тим ва команданинг учта аъзоси ҳалок бўлдилар. Жиддий текширувларга қарамай, ҳалокатнинг сабабини аниқлаб бўлмади.
Бу хабардан мен карахт бўлиб қолдим. «Нима учун битта одам яшайди, бошқаси эса ўлади? — деб тўхтовсиз ўзимга савол берардим. — Нимага яхши одам ўлиб кетаверади, ярамасга бало ҳам урмайди?» Мен бу саволимга жавоб топа олмадим, аммо ҳар доим, ўша самолётда Тимнинг ўрнини бажонидил эгаллашим мумкин эди, деган фикр мени тарк этмай қолди. Ҳақиқатан, унинг яшашдан мақсади бор эди. Балки чиндан ҳам ҳаётда ҳамма нарса навбати билан содир бўлаётгандир — фақат бизга бундан енгиллик келмайди. Менга келсак, назаримда ҳаёт шафқатсиз ҳазил эди, холос.
Бу умидсизлик булути яна бир неча кун тепамда осилиб турди. Аммо умидсизликка берилиш менга бегона эди. Эҳтимол, ҳаёт аслида мазмунсиздир, аммо имкони топилса, ҳаётдан охирги томчи қолгунча ҳаммасини сиқиб чиқаришга ҳаракат қилардим. Икки кун ўтгач, менга шундай гап етиб келди: мен хизмат қиладиган взвод сержанти Уильямс (ёки бизда одатга кириб қолган «Сержант»)нинг юраги хуруж қилиб қолибди.
* * *
— Фақат сен келдингми мендан хабар олгани, Макдауэлл? — хириллаб деди у койкада ётганича.
— Ёлғиз мен эмас, йигитларимизнинг ҳаммаси сиз ҳақингизда ташвишланяпти, сержант.
— Бемаъни гап, сенингча, мен кеча туғилдимми? — кейин бир оз юмшаб, қўшимча қилди: — Келганинг учун раҳмат.
У яна бирон гап айтармикан, деб қараб турдим. У ойна томонга қараб, кўкрагига аста-аста уриб қўйди:
— Мотор шовқин соляпти. Дам олиш вақти келди. Ўттиз уч йилдан бери армиядаман. Ҳаётимнинг энг яхши даврини армияга бағишладим. Аммо бир кун келадики... — Унинг овози узилиб қолди. Бир лаҳза жим қолиб, давом этди: —шундай кун келади...
— Унчалик хавотирга тушманг, яхшиси айтинг: сизга нима олиб келай?
— Аммо мен битта хато қилдим, — деди Сержант сўзларимни эшитмасдан, — истагим шуки, сен шу хатони такрорламагин, йигитча. Оила қуришга имкониятни қўлдан бериб қўймагин. Мен оила қурмаганим учун жуда афсус қиламан.
Сержант худди запасда кучидан олгандай, тирсакларига суянди, унинг юзи бир оз қизарди.
— Макдауэлл, — деди у, — агар адашмасам, менинг ўрнимга ўтишга қарши эмассан, шекилли?
— Нималар деяпсиз, сэр?
— Сен мени нотўғри тушундинг. Мен мана бу койкада бўлишингни назарда тутганим йўқ. — Сержант қўл ишораси билан палата бўйлаб айлантирди. — Мен бу ердан — армиядан силлиққина чиқиб кетиш ҳақида гапиряпман.
— Менга уч ярим йил қолди, Сержант. Буни ўзингиз ҳам биласиз.
— Сен худди қамоқхонадаги муддат хақида гапиргандай гапиряпсан.
— Йўқ, сэр. Шунчаки, армия қамоқхонага ўхшайди–да.
Сержант секин бош чайқади:
— Агар ҳозир армия хизматидан чиқиб кетсанг, нима билан машғул бўлган бўлардинг?
Кутилмаганда, мен ўзимча кулдим:
— Мен доим коллежда ўқишни орзу қилардим. Ҳеч бўлмаса коллежга кириш учун ҳаракат қилиб кўрсам эди. Аммо бу ҳақда ўйламасликка ҳаракат қиламан.
Юрист бўлишим ҳақидаги орзуимни айтмасликка қарор қилдим. Сержант устимдан кулишини истамадим.
— Биласанми, бизга Пентагондан янги кўрсатма келди. Қоғоз ишлари билан шуғулланадиган ҳарбий персонални қисқартириш ҳақида буйруқ бор.
— Қоғоз ишлари дейсизми? Бунинг менга қандай алоқаси бор? Мен техник ишлар билан шуғулланаман-ку!
Сержант Андерсон менга кўз қисиб қўйди:
— Эсингдан чиқдими? Ҳар доим хизматдан сени бир оз бўш қўйишга ким рухсат берарди? Сени баскетбол ўйнасин деб, нарядлардан ким озод қиларди?
— Сиз, сэр.
— Бўпти-да, — деди Сержант хурсанд бўлиб. Кейин у кўзларини юмди ва «бўлди, кетавер» дегандай қўлини силкиди.
Нима бўлса бўлар, деб ўзим учун ўзим қарор қилдим. Бир ҳафтадан кейин мени озиқ-овқат омборхонасига канцелярия ишига ўтказишди. Мен қиладиган ягона иш — ёзув машинкасига қараб туриш эди. Менга ҳатто, бирон нарсани шу машинкада ёзиб турсин, деб қоғоз ҳам беришмади. Мен, Сержантдан хабар олиб туришга имкон пайдо бўлди, деб ўйладим. У ҳали ҳам госпиталда эди.
— Хўш, ўйлаб кўрдингми? — деб сўради у мендан.
— Ҳаммаси учун раҳмат, сиз мен учун кўп нарса қиляпсиз, сэр. Лекин мен кун бўйи столда бекордан-бекорга ўтира олмайман. Бирон машғулот беринг менга, токи бекорчиликдан савдойи бўлиб қолмайин.
— Ма, ўқиб чиқ, — деди у менга койка ёнида турган тумбочкадан пакетни узатар экан. Пакетда ҳужжатлар бор экан: соғлиғимга кўра, мен АҚШ Ҳарбий ҳаво кучлари сафидан бўшатилибман.
— Сен бошқа хаёлга бориб юрмагин, Макдауэлл, — қуруққина қўшимча қилди у. — Мен ватанпарварман. Бу мамлакатда армияда хизмат қилиш ҳаммага ҳам насиб қилавермайди. Ҳаётда ўз йўлингни топ, токи кимдир сен билан фахрлансин.
— Хўп бўлади, сэр.
— Мен айтганларимни ёдингда тут. Оила қуриш имкониятини қўлдан бермагин, эшитяпсанми? Билиб қўй, умидимни пучга чиқармагин, Макдауэлл.
— Ҳаммасини қўлимдан келганча қиламан, сэр.
Биз яна бир оз гаплашиб ўтирдик, кейин хайрлашиш учун ўрнимдан турдим.
— Сени кўзимдан нари қочирмайман, — деди Сержант менга чест берар экан. Мен ҳам ўз навбатида унга чест бердим. Эшик олдига келиб, у билан охирги марта хайрлашиш учун қарадим. Сержант кўзларини артиб, тезда тескари қараб олди.
— Аллергия қийнаб юборди, — унинг овози ёстиқ остига кўмилиб кетди.
— Ҳамширани айтиб юбораман, Сержант.
— Туёғингни шиқиллат, Макдауэлл!
Бир ҳафтадан кейин мен ғарбга қараб йўл олдим.
Фейт, Хоуп, Чарити (инглизча Faith, Hope, Charity) — Имон, Умид ва Севги — таржимон изоҳи
Книга на Узбекском языке: - Непоколебимый (Джош Макдауэлл)
Джош Макдауэлл считается одним из самых известных в мире проповедников. Невероятно, но в детстве этот человек… не верил в Бога. Ещё, будучи совсем молодым человеком, он взялся доказать, что учение о Божественности Христа - вымысел. С этой целью он исследовал подлинные исторические документы, где говорилось о событиях того времени, беседовал с людьми, которые хорошо знали эту тему, и в конце концом превратился в верного последователя Христа.
Перед вами история этого легендарного человека, написанная широкими мазками, чтобы как можно полнее показать те подъемы и падения, которыми отмечено было начало его пути. Впервые Джош рассказывает о своём удивительном духовном перерождении, когда он вверил свою судьбу в руки всемогущего Бога и познал божественную благодать: даже самые ужасные события, которые с нами происходят, можно перенести с верой в Бога - свободной, глубокой и… НЕПОКОЛЕБИМОЙ.
