Джош Макдауелл. Саботли инсон - (10-боб) Китоб Ўзбек тилида
Sabotli inson (Djosh Makdauell) O‘zbek tilida Audiokitob
Оғир хотиралардан ақл бовар қилмас марҳаматгача бўлган йўлни босиб ўтган инсоннинг ҳақиқий тарихи
МУНДАРИЖА
Муаллифдан
Биринчи боб - Ер юзидаги ҳамма нарса ажойиб
Иккинчи боб - Азалда
Учинчи боб - Уэйн
Тўртинчи боб - Меньшойнинг хиёнати
Бешинчи боб - Мактаб
Олтинчи боб - Ҳарбий ҳаво кучлари
Еттинчи боб - Янги уфқлар
Саккизинчи боб - Буюк Британия
Тўққизинчи боб - Саёҳат давом этади
Ўнинчи боб - Ҳаммаси бошқатдан
Ўн биринчи боб - Уитон ва келажак
Ўн иккинчи боб - Уйга қайтиш
Ўн учинчи боб - 1961 йилнинг ёзи
Ўн тўртинчи боб - Битирув курси
Ўн бешинчи боб - Унаштириш ва ўқишнинг тугаши
Ўн олтинчи боб - Сўнгги ёз
Ўн еттинчи боб - Ғарбга
Ўн саккизинчи боб - Даъват
Ўн тўққизинчи боб - Зангори океан
Хотима
Ўнинчи боб. Ҳаммаси бошқатдан
Кузга келиб, Келлога коллежида машғулотлар бошланганда, аввалги беташвиш, талабалар йўлбошчиси ва иккинчи курснинг ҳамма тадбирларида фаол иштирокчи Джош Макдауэлл тимсолини сақлаб қолиш учун бутун кучимни сарф қилишимга тўғри келди. Бу семестрда мен ёзган биринчи курс ишим «Мичиган штати қандай қилиб қарзлардан қутулиши мумкин» деган мавзуда эди. Курс ишимда штат ҳокимиятига Юқори Ярим оролни Висконсин штатига сотиш, Мичиган штати пойтахти Лансингда фоҳишабозликдан солиқ олиш ҳисобига, уни қонунийлаштириш тўғрисида чақириқ бор эди. Мен келтирган статистик маълумотлар шуни кўрсатардики, ер сотишдан келадиган пул маблағлари ва фоҳишабозликни қонунийлаштиришдан келадиган солиқ ҳисобига Мичиган штати қарздорлик ботқоғидан чиқиши мумкин эди. Бу ишим учун ўқитувчимиз менга юқори балл қўйди!
Аммо қуруқ савлат ва қуруқ мақтаниш билан бундан кейин кун ўтказишим қийин эди. Юрагим иккига бўлингани боис иккиюзламачилигим мен учун одатдаги ҳол бўлиб қолди. Дўстларим мени кўрмаган пайтда, масиҳий талабалар билан уларнинг имони ҳақида суҳбатлашардим. Суҳбатимиз бошиданоқ уларга имон ҳақида шунчаки қизиқишимни айтардим. Суҳбатимиз мавзуси ҳақида уларнинг баъзиларидан кўпроқ маълумотга эга бўлганим учун, айрим ҳолларда, ўзимнинг саволларимга ўзим жавоб берардим! Бирон муносабат билан имонлилар жамоатига ҳам бориб турар эдим. Аммо барибир, жамоатда тавба қилишдан ва масиҳийликни очиқчасига қабул қилишдан ўзимни тутиб турардим. Мен ҳам улар сингари имон келтиришни хоҳлардим, аммо ақлим, масиҳийликдан вабодан қочгандай қоч, деб айтаётгандай бўларди. Болалик ва ўсмирлик йилларим, ўзимнинг тушунишимча, Худонинг ҳаётимга аралашмагани оқибатида барбод бўлган эди. Энди келажагимни ҳам бу сафар Худонинг аралашуви оқибатида жарлик ёқасига олиб бормоқчи эмас эдим.
Жума куни эди. Коллеж ҳовлисида мени чақираётган овозларни эшитдим:
— Эй, Джош! — булар менинг дўстларим Сэм Коллинз билан Дьюи Лонгворт эди. — Ишлар қалай, оғайни? Бугун ўтиришга борасанми? — деб сўради Сэм.
— Қанақа ўтириш? — деб сўрадим.
— Лейк-Хаусда! Эсингдан чиқиб кетдими?
— Янги қизлар келади, ҳаммаси биринчи курсдан, гўзаллар! — кўзларини қисиб қўшимча қилди Дьюи. — Танлашга имкониятинг бўлади!
— Э, йўқ…бора олмайман. Бугун учрашувим бор.
— Қизинг билан келавер! — деди Сэм. — Одам қанча кўп бўлса, шунча яхши.
— Ўша жонон ким экан? Биринчи марта эшитяпман! — гап қистирди Дьюи. — Демак, сени ҳам жиловлаб олибди-да!
Мен иккала дўстимга қарадим:
— Унинг исми Линн. — Сэм билан Дьюи индамай гапимнинг давомини кута бошлашди.
— Бўпти, мен кетишим керак, — дедим. — Машғулотга кечикяпман.
— Ҳей, тўхта, оғайни, қаёққа йўл олдинг? — деб Сэм ортимдан эргашди. — Айт-чи, жамоатда бир қиз билан танишибсан, шу тўғрими? Қулоғимга шунақа гаплар чалинган эди.
— Сенга бу гапни ким айтди?
— Гап эгаси билан юрмайди-ку, дўстим. Биласанми, яна қандай гаплар юрибди?
— Қандай гаплар?
— Жамоатга қизларнинг энг ўткири борар экан.
— Ундай бўлса, мен ҳам ўша ёққа борай! — деб гапга қўшилди Дьюи. — У ерда қайси кунлари сеанс бўлади?
Сэм жаҳли чиқиб, Дьюига қаради:
— У ер сенга кинотеатр эмас, тентак! Нима бало, илгари ҳеч қачон жамоатда бўлмаганмисан?
— Нимага бўлмаган эканман? Бўлганман! — хафа хол овозда жавоб берди Дьюи. — Аммо охирги марта қачон бўлганимни эслай олмайман.
Сэм фақат бошини чайқарди, холос:
— Хўш, ўша жамоат қаерда экан? — деб яна сўради у. Улар мендан бир қадам ҳам қолмасдан, маҳкам ёпишиб олган эдилар.
— Факторивиллда.
— Факторивиллда? — Сэм билан Дьюи тушунмагандай, менга қараганларича тўхтаб қолдилар. — У қаерда?
— Харитадан топиб олинглар, — деб қайрилиб, баланд овозда гапирганимча, қадамимни тезлатдим, улардан тезроқ қутулиш учун югурдим.
Ҳақиқатан, Факторивилл бу эгри-бугри йўл бўлиб, Атенс шаҳарчасидан ўтарди. Бу шаҳарча эса Бэттл-Крикдан йигирма милл жанубда жойлашган эди. Умуман олганда, мен бу жойни шаҳар деб айтганимда, Сэм билан Дьюини алдамаган эдим. 1800-йилларда бу жойларда ҳақиқатан қандайдир фабрика бўлган, унинг атрофида эса фабрика посёлкаси — Факторивилл пайдо бўлган эди. Аммо фабрика аллақачон йўқ бўлиб кетган, фабрика билан бирга шаҳарча ҳам йўқ бўлиб кетган эди. Улардан фақат бир кўча ва кичкина қишлоқ жамоатхонаси қолган эди, холос.
Факторивиллдаги «Муқаддас Китоб жамоати» чўпонининг исми ҳам ғалати — Фэй Логан эди. У тахминан эллик ёшларда, муомаласи илиқлиги билан ажралиб туради. Умуман, Фэй Логан менда самимий қизиқиш уйғотди.
Унинг жамоатидаги йиғилишларга ҳақиқатан боргим келаверарди. Энди масиҳийлик бўйича билимлар билан қуролланиб олганимдан кейин, чўпон Логан билимли, ҳар томонлама шаклланган доно одам эканлигини дарров тушуниб олдим. Нима учун у дунёнинг бир четидаги шундай кичкина бир жамоатга чўпон бўлишга қарор қилгани мени жуда қизиқтирар эди. Мен ҳеч қачон алоҳида тортинчоқлигим билан ажралиб турмаганим боис, бир куни йиғилиш тугагандан кейин, ундан бу ҳақда сўрашга қарор қилдим.
У менга дарров жавоб бермади. Жамоатхона бир оз бўшаб қолгандан кейин, мен одатдагидай, охиргилардан бўлиб кетишга чоғландим. Чўпон Логан, гўё жамоатхонани бағрига босмоқчи бўлгандай, залга назар солиб чиқди. Оддий деразалардан ёғилаётган қуёш нурлари жамоатхона ичидаги ашёларни мулойим тусга солиб, атроф–муҳитни хотиржамлик билан тўлдиргандай эди. «Биласанми, Джош, бу катта оламда қаерга бормагин, ҳамма жойда оддий, бирон томони билан ажралиб турмайдиган одамларни учратасан, — деди у. Унинг нигоҳи мулойимлашди, — ўша одамларнинг кичкинагина хатти-ҳаракати вақти келиб... бутун оламни ўзгартириб юборади». У жамоатхона эшигини беркитди, биз бирга зинапоядан тушдик. Шу лаҳзада мен чўпон Логан билан шундай яқинликни ҳис қилдимки, бир умр отам билан, ёки аниқроғи, орзу қилиб келган ота билан шундай яқинликка умид қилиб келган эдим. Қолаверса, Факторивиллдаги «Муқаддас Китоб» жамоатига қатнашимнинг яна бошқа бир сабаби ҳам бор эди.
Мен Келлога коллежидан бир неча масиҳий болалар билан навбатдаги жамоат йиғилишига келганимда, биринчи марта Линни учратган эдим. У скамейкаларнинг бирида энг четда ўтирган экан. Мен унга нигоҳимни қаратдим ва скамейка оралаб, ўша нотаниш қиз ўтирган скамейканинг рўпарасидаги скамейкага шалоп этиб ўтирдим. У эртами кечми бошини буриб, мега қарашини билардим. Шу пайтда Ленн мени пайқаб қолган эди, мен пайтни бой бермай, шу заҳоти одамнинг эсини оғдириб қўядиган романтик нигоҳимни унга қададим. Бу нигоҳни мен ваннахонадаги ойна олдида бир неча соат давомида машқ қилган эдим. Танишувни давом эттиришга тайёрланаётганимда, бирдан қизнинг ёнида ўтирган катта ёшли эркакка кўзим тушди. У олдинга эгилиб, менга совуқ қараш қилди. Қизнинг отаси ҳам менинг ғамзаларимни пайқаганини унинг юз ифодасидан кўрдим.
Ҳаммаси тахмин қилганимдай бўлиб чиқди. Жаноб Меррик Линнинг отаси бўлиб, шу жамоатнинг оқсоқоли экан. Аммо биз Линн билан учраша бошлаганимизда, жаноб Меррикнинг менга муносабати ҳайратда қоладиган яхши томонга ўзгарди. Эҳтимол, Линнинг иккита акаси менга доимо таҳдид қилиб, биз синглимизни жуда яхши кўрамиз, уни хафа қилган одамни жазосиз қолдирмаймиз, деган огоҳлантиришлари ёрдам берди, шекилли.
Мен аудиторияга кириб, жойимга ўтирар эканман: «Сэм, Дьюи, мен сизларга ёлғон гапирдим», — деб ўйладим. Шу аудиторияда тарих фанидан маъруза бўлиши керак эди. Тўғри, Линн исмли янги дугонам пайдо бўлди, аммо ўша жума куни кечқурун мен у билан жамоатга бормоқчи эмас эдим, у қўшни шаҳарчадаги холаваччасиникига меҳмонга кетган эди. Мен уни дам олиш кунлари кўрмаслигимни билардим. Тўғрисини айтсам, талабалар ўтиришларига истагим йўқолган эди, чунки у ерда эртами ё кечми, ичардик, менинг қиёфамда эса қадаҳ сўзлари айтишга энг моҳир одамни кўрар эдилар, холос.
Энди мен якшанба кунлари Мерриклар хонадонида бўлишни афзал билардим — нафақат Линн билан кўришиш учун, балки Меррик хонимнинг лаззатли таомларидан баҳраманд бўлиш учун ҳам борар эдим. Мен иккинчи порцияга тарелкамни чўзар эканман: «Талабалар ошохонасида қандай овқатлар тайёрлашини сизлар тасаввур ҳам қила олмайсизлар», — деб шикоятомуз оҳангда гапирардим. Меррик хоним биринчи порцияга қараганда бу сафар тарелкамни тўлдириб бераётиб фақат кулиб қўярди, холос. Жаноб Меррик билан ўғиллари мен овқатни паққос ураётганимни кўриб, бир-бирларига қараб қўйишарди, мен эса ўзимни билмаганга солардим. Шу пайтда Линнинг сингилларидан биронтаси ҳазил қилар, ҳаммалари хохолаб кулиб юборишарди. Бу катта, ниҳоятда аҳил оила эди. Мен уларникида бўлганимда, доимо хурсандчиликни ҳис қилардим.
Шу якшанба куни — Линн ҳали шаҳарда бўлмаган пайтда, мен эрталабки йиғилишга бормадим, коллежимиздаги математика гуруҳи талабаси Ларри Майнор билан бирга кечқурунги йиғилишга бордик. Биз йиғилишга озгина кечикиб борибмиз. Шунинг учун эшикка яқин жойга ўтирдик. Эълон қилиб, мадҳия куйлаб бўлганларидан кейин чўпон Логан ваъзни бошлаш учун минбарга чиқди. Бугунги мавзу Луқо баён этган Муқаддас Хушхабардан бўлиб, хочга михланган қароқчи Исодан, Шоҳлигингга борганингда, мени ҳам эслаб қўй, деган парча эди. Чўпон ваъз қилар экан, мендан кўзини узмасди. «Нимага чўпон Логан мендан кўзини узмаяпти? — деб ўзимдан ўзим сўрадим. — Ёки менга шундай туюляптимикан?»
«Шунинг учун, келинглар, тўғрисини айтайлик, — дея гапида давом этди чўпон Логан, — Худонинг нажоти — бу интеллектуал машқ эмас. Асли Муқаддас Китобда айтиладики, «Худо доноларни шарманда қилиш учун дунёдаги ақлсиз деб ҳисобланганларни танлади» (1 Коринфликларга 1:27). Назаримда, у менга қараб, боши билан ишора қилгандай туюлди, у қуйидаги сўзларни айтди: «Бундай ҳолда, биз қандай нажот топамиз?» У Муқаддас Китобнинг кейинги саҳифасини очиб, Римликларга мактубнинг 10–боби, 9–10–оятларни ўқиди: «Агар ўз оғзингиз билан Исони Раббим, деб эътироф этиб, Худо Уни ўликдан тирилтирганига чин юракдан ишонсангиз, нажот топасиз. Чунки инсон қалбида ишониб оқланади ва оғзи билан эътироф этиб нажот топади».
Шу заҳоти пешонамдан совуқ тер чиқиб кетди, бугун фавқулодда бир нарса содир бўлишини ич–ичимдан сезиб турардим. «Қани, менга айтинглар-чи, дўстларим, — деб гапида давом этди чўпон Логан — бугун сизларнинг жойингиз қаерда? Сиз Исо Масиҳни Раббим деб эътироф этдингизми? У тирилишига ишонасизми? Агар ҳақиқатан ишонсангиз, тавба қилишга тайёрмисиз? Келинглар, тавба деганда нима англашилишини кўриб чиқайлик…»
Чўпон Логаннинг ваъзи яна анча вақт давом этди, сўнгра у одамларга, марҳамат, чиқинглар, Масиҳни юракларингизга қабул қилинглар, деб таклиф қилди. Мен бу даъватга жавоб беришим кераклигини билардим, аммо жойимдан қимирлай олмасдан, худди скамейкага ёпишиб қолгандай ўтирардим. Мен бу таклифни илгари эшитишимга тўғри келган, аммо эски дўстларимдан айрилиб қолишдан қўрқардим, интеллектуал худкушлик мени гўё боғлаб тургандай бўларди.
Юрагимнинг туб-тубидан бу даъватга жавоб беришни истардим. Йўлакка чиқиб боришни, ҳали ёзда Европада қилишим керак бўлган бу ишни бажаришни истадим. Мен Европада ҳақиқатни топдим, аммо ўша ҳақиқатни ҳаётимга қабул қилиш ўрнига ҳамон имиллардим.
Чўпон Логан Еремиё 31:3 дан иқтибос келтириб, даъватини яна такрорлади: «Мен қадимда Исроилга зоҳир бўлиб, шундай деган эдим: сени мангу севги билан севдим, сенга содиқ бўлиб келдим». У Муқаддас Китобдан кўзларини узиб, қучоқларини очди: «Муқаддас Руҳ “Кел!” демоқда. У сени борингча таклиф қилмоқда. Исога кел, ҳозироқ кел!»
Бирдан кутилмаган фикр ақлимга чақмоқдай келди: Ўша куни — Исо хочда ўлган куни мен ер юзидаги ягона инсон бўлганимда эди, У барибир мен учун ўлган бўларди. Бу барибир менга пешвоз чиқиб, мендан ҳаётини аямаган бўларди. Аммо нимага? Нима учун Худо шундай қилди? Мен нимага Унга керакман? Мен гуноҳда бўлганимда ва ҳозир ҳам шундай қолганимда, нима учун У менга севгисини бағишлади?
Саросимага тушиб қолганимни сезган Ларри менга юзланди: «Истасанг, минбар олдига бирга борамиз». Унинг бу гапи айнан менга керак бўлган туртки эди. Мен ўрнимдан туриб, ўқдай минбар томон отилдим. Мен чўпон Логаннинг олдида пайдо бўлганимда, у нигоҳи билан мени қандай кутиб олганини ҳеч қачон эсимдан чиқармайман. У менинг қўлларимдан ушлаб, мени ҳеч қандай шартсиз тамомила қабул қилди. Мен ўзимни худди ниҳоят уйига қайтиб келган дарбадар ўғилдай ҳис қилардим. Биз иккаламиз бирга ибодат қилдик, кейин бир неча соат давомида масиҳий бўлиш нима эканлиги тўғрисида суҳбатлашдик. Бу суҳбат роҳатбахш шогирдликнинг бошланиши бўлди. Мана шу донишманд ва чинакам имонли одам менга устозлик қила бошлади.
Мен жамоатхонадан чиққанимда қоронғу тушиб қолган эди. Машинам ёнига келиб, кечки салқин ҳаводан нафас олиш учун тўхтадим. Мен ўзимни худди саҳрода сувсизликдан ўлааётган, аммо охири фаровон ҳавзага йўл топган йўловчидай ҳис қилардим. Мен нима деб гапиришни ёки кимга миннатдорчилик билдиришни билмасдим. Фақат ўша ҳаётбаҳш сувдан ичгим, чанқоғимни босгим келарди. Ойга қараб, илиқ шўр кўз ёшларим ёноқларимга оқиб тушаётганда табассум қилдим. Худодан, менинг тош юрагимни юмшатгин, деб сўрардим. Шу билан бирга Худонинг ҳузурини қандайдир сирли ва ақлга сиғмайдиган тарзда ҳис қилардим.
Ҳаётим бир умрга тамомила ўзгарди.
Мен бу лаҳзанинг абадий давом этишини чин юрагимдан истадим.
* * *
Бу йил қиш совуқ ва чўзилиб кетгандай бўлди, аммо Масиҳдаги олов ичимда ёнарди. Ўқишларим давом этарди, вақти-вақти билан чўпон Логан менга масиҳийлик имони асосларидан таълим берарди. Биз кечириш мавзусига келганимизда, мени сон-саноқсиз ишлар кутаётгани ўз-ўзидан маълум бўлди.
Янги йилдан кейин, орқага сурмай, отам билан учрашиш учун Бэттл-Крикка бордим. Отам билан шаҳарнинг қоқ марказидаги Ритци кафесида учрашишимиз керак эди. Отам кафега етиб келган, дераза ёнида ўтириб, қаҳва ичаётган эди. Чамаси, отам мени биринчи бўлиб кўрди, чунки унга кўзим тушганда, дарров нигоҳини олиб қочди. Учрашув ҳақидаги ташаббус мендан чиққан эди, энди эса афсус қила бошладим.
Мен кафега кирдим, отам билан унинг янги дугонаси Гейл ўтирган столга келиб, уларнинг қаршисига жойлашдим. «Бу — менинг ўғлим Джош», — деб таништирди отам. У аста бошини қимирлатиб қўйди ва оҳиста менга қўлини чўзди. Отам мен ҳақимда унга кўп нарсалар олдин айтган, шекилли.
— Нима буюрасизлар? — деб сўради томдан тараша тушгандай официантка.
— Марҳамат қилиб, қаҳва, — деб жавоб бердим мен.
Отам қўли билан ишора қилди:
— Ейишга бирон нарса буюртма бергин, мен сени меҳмон қилай.
Мен «йўқ» дегандай бошимни чайқадим, қаҳванинг ўзи етарли. Яна бир неча лаҳза отам икковимиз бир-биримизга қараб ўтирдик. Аниқроғи, бир-биримизга билдирмай қарардик, кейин эса дарров кўзларимизни четга олиб қочардик. Орамизда бизни абадий ажратиб турган жарлик бордай эди, ана шу жарлик суҳбатнинг бир маромда кетишига ҳалақит берарди. «Яна қанча вақт гапни айлантириш мумкин! — деб бирдан ўйлаб қолдим. — Борини айтаман-қўяман, кейин нима бўлса бўлар».
— Ота, — деб гап бошладим — Худди тепкини кутаётган итдай, отамнинг озғин гавдаси янада таранглашди. — Ота, — деб ичимдан керакли сўзни чиқаришга тиришиб. Ниҳоят, елкамдан юкни улоқтирдим: — Ота, мен сизни яхши кўраман.
Қайси биримиз қаттиқроқ ҳайрон бўлдик экан — менинг сўзларимни эшитган отамми ёки бу сўзларни айтган менми — билолмадим. Мен отамни яхши кўриш ёки уни кечириш истагини мутлақо ҳис қилмаган эдим. Ўша касофатнинг дастидан онам ўлганига, оиламиз пароканда бўлиб кетганига асло шубҳа қилмасдим. Узоқ йиллар давомида ухлашга ётганимда хаёлларга берилиб, қандай қилиб отамни ўлдирсам экан, полициянинг қўлидан қочиб қутулсам экан, деб ўйлардим. Ҳатто ҳозирда — янги имонга келганимда ҳам, қароримда қатъий эдим, отамдан бундан сўнг ҳам нафратланишим аниқ эди.
Сукут тоқат қилиб бўлмайдиган даражага етди. Мен қўлимдаги идишга кўзимни узмай, гўё унинг тубида нима борлигига ва келажак бизга нима тайёрлаб беришига қараб тургандай эдим. Ниҳоят, отамнинг ҳирқироқ овози ноқулай жимликни бузди:
— Менга ўхшаган бебурд отани қандай қилиб кечира оласан? — деб сўради у.
Отамнинг саволига жавоб бергим келмади. Ҳар ҳолда, худди шу топда. Аммо чўпон Логан мен билан бекорга вақт ўтказмаган экан.
— Энди мен масиҳийман, — деб жавоб бердим.
Шу гапни айтиб, кўзимни олиб қочдим, отам ҳам шундай қилди. Отам ҳозир нимани ўйлаётгани менга қоронғу эди. Ҳатто шу лаҳзада ҳам мен ичимда Худога, эй Худойим, менга ижозат бер, бундан кейин ҳам ўзининг оиласини пароканда қилган бу одамдан нафратланиб юрай, деб ибодат қилдим. Аммо ибодат ичимдан чиқмади. Шу вақтда нафратим ҳам ғойиб бўлди. Тилимда, эй ота, сиз севишингиз ва ҳимоя қилишингиз керак бўлган одамларга қанчалар зарар келтирдингиз, деган сўзлар айланиб юраверди. Аммо оғзимни очишим биланоқ, тилимдан фақат «Ота, мен сизни яхши кўраман» деган сўзлар чиқишини аниқ билардим.
Ана шунда, масиҳийлик — бу афсона эмаслигини тушундим. Мен бу ерга қандай сўзни айтиш мақсадида келган бўлсам, ўша сўзларни айтдим. Бундан сўнг нима қилишимни билмасдан, ўрнимдан турдим ва бирон сўз айтмасдан чиқиб кетдим.
* * *
Чўпон Логан отам билан бўлиб ўтган учрашув ҳақида жон қулоғи билан эшитди. Мен, тўғриси, бу учрашув ҳақида ижобий фикрда эмас эдим.
— Худонинг амрларига итоаткорлик, — деди чўпон, — бу ҳис–туйғу эмас, балки хатти-ҳаракат.
— Биз итоаткорликка даъват қилинганмиз, — деб қўшимча қилдим мен, — натижа эса Худонинг қўллари иши.
— Худди шундай, — деб жавоб берди чўпон табассум билан, — энди эса, менинг фикримча, сенга кўп азият келтирган бошқа бир одамга гал келди.
Мен бир неча сония олдин Худога итоаткорлик ҳақида ишонч билан гапирганимга қаттиқ афсус қилдим. Ўша одамнинг бадбўй нафаси ҳавода сезилиб тургандай эди. Мен ўрнимдан сакраб туриб, чўпон Логаннинг кабинетида полни қадамлаб ўлчагандай у ёқдан-бу ёққа юра бошладим.
— Ҳатто илтимос ҳам қилманг, — дедим ниҳоят, — ё ҳазиллашяпсизми?
— Мен ҳар доимгидай жиддий гапиряпман, Джош.
— Йўқ, бу мумкин эмас.
— Худо учун имконсиз нарса йўқ.
Мен чўпон Логанга қарадим, у гўё елкамдан итараётгандай эди:
— У бир неча йиллар давомида менга нималар қилганини наҳотки билмасангиз! Балки фақат менга эмас, бошқа болаларга, ўсмирларга ҳам шундай ишларни қилган! Қандай қилиб сиз мендан, ўша одамни кечиргин, деб илтимос қила оласиз. Э, дўзахда куйиб адо бўлсин. Ўзим уни ўша ёққа жўнатаман!
Чўпон Логан каминда ёнаётган оловга тикилиб қолди:
— Сен уни кечиришинг унинг қилмишларини асло оқламайди, Джош. Аммо кечириминг ўзингни ўтмиш кишанларидан халос қилади. Кечирим ҳаётда олға босишинг учун сенга имкон беради, шунингдек, адашган қалбларга тавба қилиш имконини ҳам яратиб беради.
Энди нигоҳимни оловга қаратиш навбати менга келди:
— Агар масиҳийлик шундай бўлса, унинг менга кераги йўқ. Тушунишимча, идеал оламда кечириш — бу тўғри иш. Аммо сиз мендан имконсиз нарсани сўраяпсиз. Мен Уэйн Бейлини кечира олмайман.
— Мен сендан Уэйн Бейлини кечиргин деб сўрамаяпман, Джош.
— Ундай бўлса ким сўраяпти? Худоми?— деб тўрсиллатиб гапирдим. — Қандай қилиб Худо мендан шундай нарсани сўрай олади?
Чўпон Логан бир лаҳза сукутда қолди, мен эса ундан кўзимни узмасдан қараб турардим. У олижаноб одам эди, аммо бир неча йиллар давомида менинг ҳаётим оққан ўзанни ўзгартиришга унинг кучи етмасди. Бу ҳақда ўйлашга энди кеч. Мен ундан кўра, ўзимга мурожаат этиб ғудурладим:
— Ҳеч ким мени тушунишни истамайди. Ҳеч ким.
Чўпон Логан худди бир нарса демоқчидай, менга қаради. Аммо ҳеч нарса демасдан, қўлини узатиб, Муқаддас Китобни олди. У бир томоғини қириб олди-да, Луқо баён этган Муқаддас Хушхабардан ўқий бошлади: (23:33, 34): «Бош суяги деган жойга етиб келганларидан сўнг, аскарлар Исони хочга михладилар. Исо билан бирга иккита жиноятчини ҳам михладилар, уларнинг бири Исонинг ўнг томонида, бири чап томонида эди. Исо:
— Эй Ота! Уларни кечиргин, улар нима қилаётганини билмайдилар, — деди».
Мен орага гап суқдим:
— Уэйн Бейли нима қилаётганини жуда яхши билган.
— Исо ҳам нима қилаётганини биларди, — деб жавоб берди чўпон Логан.
* * *
Бу бирданига юз бермади — яна бир неча ой керак бўлди, чўпон Логан билан бир неча марта юрагимни тўкиб суҳбатлашимга тўғри келди. Эсимда, аввалига, Уэйн Бейли қаерда яшашини била олмасам керак, деб умид қилган эдим. Лекин адрес ҳам дарров топила қолди, мен унга қўнғироқ қилдим. Суҳбатимиз кўпга чўзилмади. Мен унга, уйингда кутиб ўтир, ҳозир бораман, дедим.
У шу ерда — Мичиганда, Жексон шаҳарчасининг овлоқ кварталида яшар экан. Мен сийқаси чиқиб кетган эшикка яқинлашиб, эшикни тақиллатдим. У эшикни очди ва мен ичкари кирдим. У ўзининг квартирасига қараганда, бизнинг уйга яхши қарагани шундоқ кўриниб турарди: на сервиз идишлар бор, на тўтилар бор. Мен сочлари оқарган, букчайган, қарашлари хавотирли одамни кўриб турардим. Мен муддаога ўтдим-қўйдим:
— Менга қилган ишларинг ниҳоятда жирканч, Уэйн. Жирканчдан бошқа нарса эмас! Мен энди Исо Масиҳ Нажоткор ва Раббий эканини билдим. Мен бу ерга келишимдан мақсад... сенга...
Астойдил такрор-такрор миямга қуйиб олган сўзларим хаёлимдан учиб кетган эди. Худога илтижо билан, куч ато қилгин менга, деб ёлвордим, Айтишим керак бўлган сўзлар калладан эмас, балки юракдан чиқиши кераклигини тушундим.
Чуқур нафас олиб, гапимни давом эттирдим:
— Уэйн, ҳаммамиз гуноҳкормиз, биронтамиз ҳам Худонинг комиллик мезонларига жавоб бера олмаймиз. Ҳаммамиз оқланишга муҳтожмиз, шунинг учун...бир сўз билан айтганда, сен эшитишинг керак бўлган сўзларни айтиш учун бу ерга келдим.
У сўник кўзларини мендан узмай, қараб турарди.
Бир лаҳзада буларнинг ҳаммаси нотўғри, аслида бундай бўлмаган деб ишонишни истардим. Аммо ҳаммаси ҳақиқат эди, овозим борича мен шундай деб айтишим керак эди:
— Масиҳ сен учун ҳам, мен учун ҳам ўлган. Сени кечираман, Уэйн. — Орқамга қайрилиб, эшикка томон бир қадам ташладим, аммо унга охирги марта яна бир бор қарадим: — Ҳа. Яна бир гап, Уэйн. Агар бирон болага яқинлашганинг қулоғимга етиб келса,... билиб қўй, тавбангга таянтираман!
Мен автостоянкага келиб, машинага ўтирдим. «Хўш, нима бўлди? — деб ўзимдан сўрадим моторни ўт олдирар эканман. — Ўтмишингдаги иблисларнинг кўзларига қараганингда, лоп этиб келиб қоладиган ўша руҳий кўтаринкилик қани?» Мен аста-секин стоянкадан чиқиб, яқин орадаги катта йўлга чиқиб олиш учун бурилдим. Шу лаҳзада чақмоқ зарбаси баданимни тешиб ўтгандай бўлди — юрагимда тинчлик пайдо бўлган эди! Илгари ҳеч қачон ўзим ҳис қилмаган тинчликни сезиб турардим! Мен ўз танловимни қилган эдим: Худонинг амрларига риоя қилиб, душманимни кечиришга қарор қилган эдим, Муқаддас Китобда тасвирланган ақл бовар қилмас мукаммал тинчлик вужудимни эгаллаган эди.
Бэттл-Крикка бир соатларда етиб келдим. Бутун йўл бўйи ёмғир ёғди.
* * *
— Биласанми, Джош, яқинда мен нима ҳақда ўйладим… — деб қолди чўпон Логан одатдагидай, ҳафтанинг ўртасида навбатдаги машғулотга келганимда.
— Йўғ–э? Шунинг учун охирги пайтларда ўйланиб юрган экансиз–а, — қочирим қилдим мен жавобан.
Чўпон Логан кулиб, столдан турди:
— Юр, озгина сайр қилиб келамиз? Кун ҳам ажойиб!
Баҳор охирлашиб қолган, йилнинг бу пайтида Мичиганда дарахтлар кўм-кўк барглар билан қопланган, ёввойи гулларнинг гўзал ранглари ер юзини ниҳоятда жозибали қилган эди.
— Бундай пайтларда беихтиёр Мартин Лютернинг сўзлари хаёлимга келади, — деб гап бошлади чўпон Логан. Биз унинг уйи орқасида бошланган ўрмон сўқмоғи бўйлаб кетар эканмиз, у гапида давом этди: — Лютернинг айтишича, Худо Хушхабарни нафақат Муқаддас Китоб саҳифаларига, балки дарахтларга, гулларга, булутларга ва юлдузларга ҳам ёзар экан.
Мен маъқуллагандай бош силкидим. Шуниси тушунарли эдики, аслида у мен билан бутунлай бошқа нарса ҳақида гаплашмоқчи. Аммо мен чўпонни шошилтиришни, ўртага саволлар суқмасликни афзал билдим.
— Сен Уитондаги коллеж ҳақида эшитганмисан? — деб гапини давом эттирди у бир оздан кейин.
— Йўқ, — деб жавоб бердим. — Қаерда у?
— Чикаго яқинида. Бир пайтлар у ерда Билли Грэм ўқиган.
— Билли Грэм?
— Ҳа-ҳа, Билли Грэм. Масиҳий гуманитар коллежлари орасида энг яхшиси — Уитон коллежи. Ўйлайманки, агар сен ўқишингни ўша ёққа кўчириб, ўша коллежни битирсанг, яхши бўларди.
— Нимага?
— Чунки сен навбатдаги қадамни ташлашга тайёр бўлдинг, Джош. Мен билганларимнинг ҳаммасини сенга ўргатдим.
Мен бу кутилмаган таклифдан тўхтаб қолдим:
— Жаноб Логан, сиз менга жуда кўп вақт ажратиб, эътибор бергансиз. Сизга ўхшаган устозни қаердан ҳам топа олардим. Сиз каби домлалари бор коллежни топишнинг ўзи амри маҳол.
— Шундай бўлганда ҳам, Джош, менинг билимларим ва маълумотим чегараланган, — деб жавоб берди у сўқмоқ бўйлаб тўхтамасдан кетар экан, мен ҳам ундан орқада қолмаслигим учун қадамимни тезлатдим. — Тушунарли. Уитон сенга ҳазилакам жой эмас. Бутун кучингни ўқишга сарф қилишингга тўғри келади, аммо...
У қайрилиб, одатдаги далда берувчи тасбассуми билан менга юзланди:
— Ўйлашимча, сен бу даъватни қабул қилишга тайёрсан, шекилли.
— Бу коллежда ўқисам юристлик касбига яхши тайёргарлик кўришимга ёрдам бўлади, деб ҳисоблайсизми?
— Сен қандай касб танлашингдан қатъий назар, Уитон юксакда қолишингга ёрдам беради. Мен у ерда баъзи бирларини танийман, шунинг учун менинг энг яхши тавсияномам билан у ерга борасан. Агар истасанг, бир-иккитасига қўнғироқ қиламан, кўрайлик-чи, бундан нима чиқар экан.
— Тўғри, жаноб, сизнинг тавсиянгиз жуда ҳам керак бўлиб қолади.
Атрофимдаги дарахтлар ва гуллардаги, тепамдаги кўм-кўк осмонда буралиб-буралиб кўтарилаётган оппоқ булутлардаги Худонинг хушхабаридан ҳаяжонланиб, муаттар ҳиддан тўйиб нафас олдим. «Эй Худойим, — деб овоз чиқармай ибодат қилдим, — агар сен Уитонга боришимни истасанг, Сенинг хоҳиш-иродангни ижро этишга тайёрман».
Книга на Узбекском языке: - Непоколебимый (Джош Макдауэлл)
Джош Макдауэлл считается одним из самых известных в мире проповедников. Невероятно, но в детстве этот человек… не верил в Бога. Ещё, будучи совсем молодым человеком, он взялся доказать, что учение о Божественности Христа - вымысел. С этой целью он исследовал подлинные исторические документы, где говорилось о событиях того времени, беседовал с людьми, которые хорошо знали эту тему, и в конце концом превратился в верного последователя Христа.
Перед вами история этого легендарного человека, написанная широкими мазками, чтобы как можно полнее показать те подъемы и падения, которыми отмечено было начало его пути. Впервые Джош рассказывает о своём удивительном духовном перерождении, когда он вверил свою судьбу в руки всемогущего Бога и познал божественную благодать: даже самые ужасные события, которые с нами происходят, можно перенести с верой в Бога - свободной, глубокой и… НЕПОКОЛЕБИМОЙ.
