Урусла Марк. Яна қароқчилар қўлидами? - (8-боб) Китоб Ўзбек тилида
Yana qaroqchilar qo‘lidami? (Urusla Mark) O‘zbek tilida Audiokitob
Томнинг янги саргузаштлари, Шоҳ ўғли
МУНДАРИЖА
Кириш
Бу топшириқ – арзимаган иш!
Мирош
Вақт қўлдан бой берилди
Ҳаммаси бошқача
Туғилган кун байрами
Унинг қарори
Шерли узук
Ором
Қайғули хабар
Энди иккига бўлинган эмас
Қаср ва зулфин ортида
Уйдаги қийинчиликлар
Кенгаш олдида
Ўғирландилар
Биз олға борамиз
Никодимлар ибодатхонасида
Тоғда
Шоҳнинг амри
Софиянинг тарихи
Қудратлининг юзини бошқа тарафи
Жангнинг ғалати режалари
Қонун устози Каиафа
Халққа хабар
8 боб
Ором
Кўм‑кўк осмонда қуёш чарақлаб турарди ва нурларида минглаб майда оқ кристаллар кўринарди. Бу ажойиботнинг тепасида Том турарди. Ҳаётида биринчи марта бундай манзарани томоша қилиши эди: қаёққа қарама, ҳамма жойда тоғли тепаликлар савлат тўкиб турарди. Энди бу ажойиб манзарани тўсадиган на ўрмон, на дарахтлар бор эди, фақатгина ялтираб турувчи қор қопламлари, яшил‑ҳаворанг музли деворлар, қояларнинг ғаройиб шакллари – қандай гўзаллик. Кўтарилишнинг қийинчилиги учун арзийдиган мукофот! Том таслим бўлишига сал қолди, чунки бу ерга кўтарилиш уни қаттиқ чарчатганди. Юраги эса тез урарди. Тоза ҳаводан чуқур‑чуқур нафас оларди.
Айниқса, шоҳнинг ўғли ёнида тургани, энг яхшиси эди. Ўзи Томни бу ерга у олиб келди. Шундай одамнинг ёнида узоқ вақт бўлиш нақадар мароқли! У билан чин дўстингдек гаплашиш! Ёки соатлаб жимгина бирга сайр қилсанг. Шоҳнинг ўғли бу ерда бутунлай унинг қўлида эди! Фақат уни ўзи учун! Шунинг учун кўтарилаётган пайтда оёқлари ва бели оғриганда, Том буларга бардош берди.
Охирги пайтлар бошидан ўтказганлари ва қилган ишларидан кейин, бола оромга муҳтож эди. Буни ҳўжайин айтганди. Бу дам олиш ва бўшашиш вақти эди. Том шоҳнинг ўғли нимани назарда тутаётганини билмасди, чунки олдинлари ҳеч қачон бундай нарсалар қилмаганди. У қасрга қайтиши биланоқ, бошқаларга ўхшаб доимий иш оламан, деб ўйлаганди, чунки камида уч йил отанинг шоҳлигида ҳеч нима қилмаганди. Буни қандайдир йўл билан қоплаши мумкинмиди? Бола шу ондан бошлаб, отанинг юраги бўйича эр бўлмоқчи эди!
Буларни ҳаммасини ўрнига ўғил уни бу ерга олиб келди. У яратган бир неча ажойиботларни Томга кўрсатмоқчи эди. Умуман бундай жойларни борлиги ва Том бунинг ҳаммасини кўра олишини ўзи бир совға! Ҳўжайини қандай қилиб бундай жонга титроқ солувчи ажойиботларни яратган экан – баҳайбат тоғлар, музли деворлар, кичкинагина қор учқунлари! Бирдан бола шоҳнинг ўғли билан бўлган муносабатдан шундай лаззат олдики, унинг олдида ерга йиқилди. У билан солиштирганда Том ким ўзи! Юзида табассум билан у Томни кучли қўллари билан кўтарди, йўқса қорда музлаб қоларди!
Орқага қайтиш вақти келди. Том ўзлари билан олиб келган ингичка узун рейкаларни оёқларига қотириб, қўлларига ёғочларни олиб, шоҳ ўғлининг ортидан юриши керак эди.
Ўх, бунчалар сирпанчиқ! Том пастга қараб кетаётганди. Бунақаса олдин ҳеч бўлмаганди. Шунчаки тубсизликка учиб кетишми? Бу қачон тугаркин? Қандай қилиб бундай мосламаларда учиш мумкин? Лекин Томни қўрқув билан бахслашишга вақт йўқ эди, у унинг ҳўжайини қорда чуқур из қолдириб, олдинга қараб борарди. Том бор кучи билан унинг орқасидан қуварди. Бу қандай ҳис‑туйғу эди! У чақмоқдек учарди! Югургандан кўра анча тезроқ, ҳатто отининг югуришидан ҳам тезроқ! Бу узун рейкалар уни бутун оппоқ ажойиботнинг устидан олиб ўтарди.
Энди қандай қилиб тўхтасин? Агар йўлида қоя чиқиб қолсачи?! Ёки оддий дарахт! Тезлиги ошиб бораётганди. Борган сари хавф ошиб борарди. Энди тўхтата олмаса керак. Лекин ҳўжайини ҳалигача олдинда кетаётганди. Наҳотки Том олдинлари бундай иш қилмаганини ва оёқлари аста‑секин заифлашиб бораётганини шоҳнинг ўғли билмаган бўлса?! Агар назоратни йўқотиб қўйса, нима қилсин? Шунчаки қорга ўтириши керакми? Ёки ўзини четга отиши керакми?
Бироқ бунинг ечими ўз‑ўзидан ҳал бўлди. Сирпаниш секинлашиб, рейкалар тўхтади. Улар тоғнинг пастига келишди. Ўҳ, бу жудаям осон экан‑ку! Шунчалар оддий! Том бекорга қўрқибди!
Шоҳнинг ўғли кулиб юборди:
‑ Ҳа, Том, энди нима дейсан? Ахир бу ажойиб эмасми?!
Кейин Томни юзини кўриб, тинчлантириб деди:
‑ Биласанми Том, агар мени орқамдан юрсанг, сенга ҳеч нима бўлмайди. Биламан, сенга ишонишим мумкин. Лекин йўл ҳар доим ҳам текис бўлавермайди. Шунинг учун, мен сенга қандай қилиб тўхташни ва бурилиш кераклигини кўрсатаман. Бу сенга янада кўпроқ завқ бағишлайди. Буни ўрганишни хоҳлайсанми?
Том хурсандчилик билан бошини қимирлатди. Ҳўжайин унга ҳар хил вазиятларда нима қилиш кераклигини кўрсатганида – ҳаммаси осон ва чиройли чиқарди. Лекин кейин, бахтсизлик ва омадсизлик ёғила бошлади! Рейкаларни учларини бир‑бирига қаратганда, орқаларини ён томонга ёйганда, тўхтатиш осон эди. Бироқ, бирон‑бир томонга бурилмоқчи бўлиб, узун, қайсар рейкаларни бурганда, учгиси келмай қоларди! Рейкалар ҳечам қулоқ солишмасди, ё ён томонга кетиб қолишар, ё бир‑бирини устига чиқиб кетишарди. Бундай ҳолларда, Том совуқ, чуқур қорга йиқиларди ва ҳар ердан чиқишга мажбур бўларди. Бундай вазиятлар кўп такрорланарди. Баъзида, Том олдиндан хавф сезса, бирон жойи лат емаслиги учун атайлаб йиқиларди. Йиқилишга эрта деб ҳисобларди шоҳнинг ўғли. Эҳ, энди бундай учишлар унга завқ бағишламаёганини ҳўжайини билганда эди! Агар бу ерда ҳўжайини бўлмаганида, аллақачон ташлаб кетворган бўларди.
Бироқ Том буни ўрганишни хоҳлайман деди! Шундай қилиб, бола тишларини қисди‑да, олдинга итарилди. У қайта ва қайта куч йиғишга, устидаги қорларни қоқишга, рейкаларни бошқатдан қотиришга, яна оёққа туришга, кейинги қадамни босишга, яна бир марта ҳаммасини қайтадан ўйлаб кўришга тўғри келарди – ҳозирча бу тахтачаларни амаллаб, ўзи хоҳлаган томонга бура олаётганди. Шунда Том учишдан яна завқ олишни бошлади ва куннинг охирига бориб, тепаликдан туриб, шоҳ ўғлининг орқасидан пастликка қараб учарди ва мазза қилганидан шундай деб бақирарди:
‑ Ура! Қўлимдан келаяпти!
Ўрмоннинг четидаги ёғоч уйда уларнинг отлари қолганди. Улар яшаса бўладиган хонасида чироқ ёқишди, ўша ерда бор заҳиралардан оддийгина овқат тайёрлашди ва бир неча соат дўстона суҳбат қуришди.
‑ Нимага бу ажойиб манзара атрофида ҳеч ким кўринмади? – ҳайрон бўларди Том.
‑ Баъзи бирлар учун бу жойлар узоқ ва зерикарли, яна баъзи бирлари эса кечаю‑кундуз, кун сайин ишлаши керак деб ҳисоблашади, ‑ ачиниш билан гапирди суҳбатдоши.
У хоҳловчиларнинг ҳар биттасига бу ерларни мароқ билан кўрсатиши мумкин эди.
‑ Қолаверса, ‑ деди шоҳнинг ўғли, ‑ бугун мени орқамдан тубсизликка юриш учун катта куч сарфлашингга тўғри келди.
“Тубсизлик” сўзини ишлатганда, ҳўжайини нимани назарда тутаётганини Том биларди. Тоғдан биринчи марта тушаётганда, бутун танаси қисиларди, юраги эса ўпкасида тўхтаб қолишига сал қолди. Бу бутунлайига ночорлик ҳолати эди. У пастга тушаётганда, олдидаги бўшлиққа, кўриниб турган, чиқиш йўли йўқ бўлган тубсизликка қарамасдан, олдинда кетаётган ҳўжайинига қарагани учун эсон‑омон тушиб олди.
‑ Бу шунчаки тепаликдан қўрқиш, ‑ дўстона тушунтирди ҳўжайини, ‑ мен учун ҳам муаммо эмас. Биласанми Том, ҳаётингда бир неча марта тубсизликка йиқилгансан.
Тўғри! Том ўша кечаси қўлида қилич билан қияликдан пастга қараб тушиб кетганини эслади. Ботқоққа тушиб, у ерда илонни учратгани даҳшатли эди. Лекин, яна қачон унақаси бўлган? Том бошқа ҳеч нимани эслай олмади.
Бироқ, ҳўжайини кўпроқ биларди ва буни унга айтиб берди.
‑ Бир куни қароқчи болалар сени чуқур кўлга итариб юборишди, сен чўкишингга сал қолди. Охири сени кимдир чиқариб олди. Ўшанда кичкина бўлганинг учун бу воқеани яхши эслаб қолмагансан.
Буни эслаганда, Том қўрқувни – ўлимдан қўрқувни ҳис қилди. Лекин кимдир уни қутқарганди‑ку. Айнан ким? Йигит буни билмасди.
‑ Ҳозир бу муҳим эмас, ‑ дўстона гапирди ҳўжайини ва давом этди, ‑ яна бир сафар қароқчилар сардори сени отнинг устидан итариб юборганида, баландликдан йиқилгандинг.
Том буни эслаганда, юраги тўхтаб қолай деди. Бунга чидаши қийин бўлди. Йигит қотиб қолиб, нафас олиши ҳам қийинлашиб қолганди.
‑ Менга ўзингни қўрқувингни ва ҳавотирингни берасанми? – савол берди шоҳнинг ўғли.
Ў, улардан жон деб озод бўларди! Буларга чек қўйилди! Том яна енгиллик билан нафас олди.
‑ Энди бу ёққа қара! Ҳозир мен хотирангга шифо бераман! – давом этди ҳўжайини ва кучли, иссиқ қўлини Томнинг юрагига қўйди.
Шунда Томнинг ҳаёлида яна учта сурат пайдо бўлди, уларни эслаш унга азоб берарди. Ҳар сафар Томни оёқлари остида уни ютиб юбормоқчи бўлган жарлик пайдо бўларди. Лекин энди Том мана шу қудратли қўлларнинг ҳимоясида эканлигини биларди. Энди ҳар доим қаердадир тепаликда турса, ўзини ҳимоялангандак ҳис этгиси келарди. Ваниҳоят, энди Том тепаликдан қўрқмасди! Кўрамиз, кейинги кунлари, тоғда қандай бўларкин!
‑ Том, сенга яна бир нарсани айтмоқчиман, ‑ деди ҳўжайини, ‑ бугун ўзинг билмаган жойга, билмаган усул билан менинг орқамдан юришга жасорат кўрсатганинг билан ўзингни анча катта бўлиб қолганингни кўрсатдинг. Сен қўрқувингни ютдинг ва энг аввало: буни қилишинг қийин бўлганда таслим бўлмадинг. Сен ҳақиқий эркакка ўхшаб, ўзингни қўлга ололдинг! Шу йўсинда давом эт, Том!
Томга бундай далда сўзлари яхши таъсир қилди. Агар тўғрисини айтадиган бўлсак, тан олиш керакки, бундай бўлиши нафақат унга, унинг кучига боғлиқ эди, чунки яқиндагина шоҳ уни эркак бўлиши учун бошига қўлини қўйганди.
Ҳм, яна ўша сўз. Нимага ота айтганидек, эркак бўлиш бунчалар яхши? Том, шоҳнинг ўғлидек бўлишни истарди. Шоҳнинг ўғли ҳақиқий эркакмиди? Том унга қаради.
‑ Ҳа, албатта! – деди шоҳнинг ўғли, унинг фикрини билиб ва кулиб юборди сўнг кичкина танаффусдан кейин қўшиб қўйди: ‑ бўлмасамчи!
Албатта, у қандайдир каттароқ эдими? Том сўрашда давом этмади. Бу у билиши керак бўлмаган қандайдир сир деб ўйлади Том.
Ўшандан бошлаб, рейкалар билан қорга сакраш, ундан чиқиш, бор тезлик билан шоҳнинг ўғли кўрсатганидек уёқдан буёққа учиш осонроқ бўлиб қолганди. Тепаликка бўлган қўрқуви умуман йўқолиб кетди! Бироқ, тоғ совғаларни улашишда давом этарди. Том ҳар бир кутилмаган вазиятда нима қилиши кераклигини қайта‑қайта ўрганарди. Аста‑секинлик билан қордаги қатъий ҳаракатлар унга хурсандчилик бағишлашни бошлади. Танаффус пайтларида атроф манзаранинг чиройи билан завқланишарди.
‑ Бу сенга ёқаяптими? – деб сўради шоҳнинг ўғли ва Том авваллари ҳеч кўрмаган нарсага эътиборини қаратди.
Том қор ичидаги думалоқ ва узунчоқ чуқурликларни кўрди, уларнинг ичидан жарангли увиллаган овозлар чиқарди. Бироқ ажойиб йўл билан шаклланган бу майин чизиқлар, қавариқ ва дўнгли жойлар – Томни жуда таъсирлантирди. Булар жуда чиройли, қўл етмас гўзаллик эди! Завқдан қалби ҳаяжонланиб кетди.
Манзарага қараб тўйгандан кейин паст овозда сўради:
‑ Бу ажойиботни ким ярата олди?
‑ Шамол, ўғлим! – жилмайиб, у ҳам паст овозда жавоб берди.
‑ Шамол? Ахир бу оддий ҳаво‑ку? Ақл бовар қилмайди! – ҳайрон бўлди Том ва бир неча дақиқа, манзарадан бахраманд бўлишга ўша ерда қолди. Оддий қор ва шамолдан – шунча гўзаллик
Улар бу ерда яна уч кун, ажойиб уч кун – қорда, қуёшда ва шамолда. Том бутун вужуди билан сокинликда, хурсандчиликда ва ҳўжайини билан чуқур, дилдан, айниқса кечқурунлари олов олдида бўлган суҳбатлардан мазза қиларди. Ваниҳоят, бола йиғилиб қолган баъзи бир саволларга жавоб олди!
Масалан: нимага айнан у ёвуз кучлар билан тўқнаш келди? Аввал тушда, кейин баҳайбат илон ва яқинда бўлиб ўтган ўша ифлосланган сув билан. Афтидан, дўстларига бу тарафдан енгилроқ бўлса керак.
Лекин, шоҳни ўғли тушунтириб берганидек, буларнинг ҳаммаси тасодиф эмасди. Дадаси ёвуз кучлар билан алоқа қилгани, уларга сиғингани учун, ёвуз кучлар жон‑жахди билан ўғлини ҳам қўлга киритмоқчи бўлаяпти. Шунинг учун Том бошқаларга нисбатан хавфлироқ ҳолатда бўлиб, ҳушёр юриши керак эди. Ота‑оналар ва уларнинг фарзандлари ўртасида аниқ бир боғлиқлик бор! Ў! Шу вақтгача Том бу ҳақда ҳеч нима эшитмаганди, энди унга ҳаммаси тушунарли бўлди. Шунда у шоҳнинг ўғлидан сўради:
‑ Гарчи, мен шунчалар хатарли ҳолатда эканман, илтимос мени ҳимоя қилгин!
‑ Жоним билан, Том! – ваъда берди катта дўсти, ‑ фақат менда қолгин!
‑ Менда? Бу яна қандай сирли гап бўлди?
Книга на Узбекском языке: - Снова у разбойников (Марк Урусла)
Во второй части трилогии вас ждет рассказ о новых приключениях Тома, получившего от царя ряд особо важных поручений.
Увлекательная история для подростков, повествующая о том, каким должны быть отношения молодого христианина с Богом, с людьми, а особенно с врагами.
Рекомендована подросткам, а также тем, кто занят духовным воспитанием молодёжи.
