Урусла Марк. Яна қароқчилар қўлидами? - (16-боб) Китоб Ўзбек тилида
Yana qaroqchilar qo‘lidami? (Urusla Mark) O‘zbek tilida Audiokitob
Томнинг янги саргузаштлари, Шоҳ ўғли
МУНДАРИЖА
Кириш
Бу топшириқ – арзимаган иш!
Мирош
Вақт қўлдан бой берилди
Ҳаммаси бошқача
Туғилган кун байрами
Унинг қарори
Шерли узук
Ором
Қайғули хабар
Энди иккига бўлинган эмас
Қаср ва зулфин ортида
Уйдаги қийинчиликлар
Кенгаш олдида
Ўғирландилар
Биз олға борамиз
Никодимлар ибодатхонасида
Тоғда
Шоҳнинг амри
Софиянинг тарихи
Қудратлининг юзини бошқа тарафи
Жангнинг ғалати режалари
Қонун устози Каиафа
Халққа хабар
16 боб
Никодимлар ибодатхонасида
Кечқурун, устоз учун болалар тайёрлаган кичкина байрамдан кейин, тўрт дўст Гамалиил билан узоқ вақт ўтиришди. Устозни саволлари кўп эди. Шу ўринда Том баъзи бир нарсаларни билиб олмоқчи эди. Ўз ҳалқининг тарихини юрагига яқин оларди. Энг ҳаяжонлантирадиган савол уни дадаси ҳақида эди: у нима учун шоҳнинг ҳаёт сувидан ажратиб қўйилгандан кейин ўлар ҳолатда чанқаганди?
‑ Қадим‑қадимдан мамлакатимизда, фақатгина баъзи танланганлар Қудратли билан бевосита алоқада бўла олади, деган фикр ҳукмронлик қилади. Бироқ ундан мутлақо ажраб қолганлигимиз кўриниб турибди, – кучли изтироб билан гапирарди устоз Гамалиил. – Кўп йиллар олдин, ҳали ёш бўлганимда, ҳурмати баланд бир руҳоний яшарди. У ер юзида мавжуд бўлган одамлардан энг доноларидан бири эди. Ота‑боболарига ўхшаб, у ҳам Қудратлининг қайсидир маънода яқин дўстларидан бири бўлиб, Қудратли унга нима дейишни буюрган бўлса, шуни ҳалққа етказарди. Ҳалқни илтимосларини у Қудратлини олдига олиб келарди, У эса унга қулоқ соларди. У одам ҳалққа таълим берарди, айниқса ёшлар унинг донолигидан кўпроқ нарса билишни истарди.
‑ Унинг донолигидан? – гапни бўлди Том, “уни” деган сўзга урғу бериб. Томни ҳаёлига дарровда шоҳни китобидаги сўзлар келди: “Уларнинг доноларини донолиги ҳалок бўлади, ақллиларининг ақли йўқ бўлади”.
Устоз ҳайрон бўлиб унга қаради ва чуқур ўйлашлардан кейин деди:
‑ Балки, сен ҳақдирсан йигит, эҳтимол вақтлар ўтиб, у ҳалққа айтаётган Буюк китобни эмас, унинг ўзини донолиги, ота‑боболарини донолигидир... Бу эҳтимолдан ҳоли эмас...!
Охирги гапини у хавотирда гапирди.
‑ Бир куни руҳоний билан унинг ўзи ҳам Буюк китобдан билган билими билан тушунтириб бера олмайдиган бахтсизлик содир бўлди. Шунда у Қудратлидан ҳафа бўлиб, пойтахтимиздан қочиб, бутунлай яккаланиб кетди, ‑ тез айтиш билан тўлдирди Том.
Кекса иккала қўли билан Томни чап қўлини ушлаб олди.
‑ Буни қаердан биласан? Буни сенга ким айтди, бегоналарми? Сен аниқ биздан кўра кўпроқ биласан? – хитоб қилди устоз, кучли сесканиш билан.
Том бу кексага ҳақиқатни айта олармикин? Бу уни юраги учун кўплик қилмасмикан? Чунки уни нафас олишидан юраги чиқиб кетадигандай туюларди. Томни ўзи учун оқибати қандай бўларкин? Том буни билмасди. Бироқ жавобни биладиган бир зот бор ва у шу захотиёқ унга мурожаат қилди.
‑ Авва, буни қилишим керакми? – деди, ичида Том ва кейин, фақат битта гапни, эрталабки қўшиқнин бир қисмини эслади: “Биз олға борамиз...”.
Демак, олға қадам ташлаб, ҳақиқатни очиши мумкин. Авва оқибатини ўз бўйнига олаяпти.
Том устозга ўнг қўлини чўзиб, ундан сўради:
‑ Бу узук сизга танишми?
Кекса кўзларига ишонмасди:
‑ Шерли узук! Уни қаердан олдинг? – хитоб қилди.
Уни ҳақиқийлигига ишонч ҳосил қилиш учун энгашди. Кейин у чуқур нафас олиб, Томнинг юзига гўё уни синаётгандек, шубҳа билан қаради ва шивирлади:
‑ Демак сен...?!
Бу сўзни айтишга кучи етмасди. Том бошини қимирлатди:
‑ Ҳа, мен унинг ўғлиман!
Кексанинг юзидан ҳаяжон кўз ёшлари оқди. У узоқ вақт жимгина йиғлади. Шундан кейин ростланиб, Томни қучоқлади.
‑ У мени энг яқин дўстим эди! Унинг ўғли тириклигини кўриб, ҳис‑туйғуларимни сўз билан таърифлаб бўлмайди! Сен Қудратлидан бизни ҳалқимизга хабар олиб келдинг! Чиндан ҳам, Қудратли бизни ёдидан чиқармабди! Буни ичимга сиғдира олмаяпман!
Устоз баланд овозда йиғлаб юборди, хурсандчилик ва оғриқдан титрарди.
Ваниҳоят, у қатъий овоз билан деди:
‑ Энди ҳаммаси бошқача бўлади.
‑ Ҳа, Қудратлининг ёрдами билан! – жавоб берди Том.
Ўша кечаси устоз Гамалиил қаттиқ таъсирланганидан, тўрт ошна уни хонасига кузатиб қўйиб, хайрли тун тилашди. Ўшанда Том унга қўлини чўзганда, у энгашиб, узукни ўпди. Кейин устоз худди ундан ажраёлмагандай, узоқ вақт Томни қўлини ушлаб турди.
Дўстлар қасрда беш кун сабр қилиб, кутишларига тўғри келди. Ҳар куни иккита хабарчи уй бекасига шаҳардаги аҳволни билиб бериб туришарди. Кўринишидан, ишончли одамларга ўхшайди, хоним ва устоз Гамалиил уларни ҳатто исмларини ҳам биларди. Бунга қарамасдан, жаноб Никодим худди ўзи ёрдамга муҳтож эмасдай, уларга қалъада қолишга буйруқ бергани Томга ғалати туюларди!
Йигит бўш пайтларида, бу одамни қандай қилиб қутқариш ҳақида ҳар хил режаларни тузарди. Уларга хабар беришлари бўйича, мамлакат қуролли кучларининг деярли ярими унга содиқ эди. Қонун устози Каиафа, имкони борича кўпроқ ҳарбийларни ўзига оғдирмоқчи эди, керак бўлса пора йўли билан. Бошқа вақтни йўқотиш мумкин эмасди! Тезроқ йўлга тушиб, кўпроқ донолик билан ҳаракат қилиш лозим. Ота‑боболарининг ери охир‑оқибат, аллақачон ҳукмронликни қўлига олган устоз Каиафанинг оғир зулмидан қутулиши керак эди. Тўғриси, у мамлакатнинг урф‑одатларига қарши чиқиб, ўзини руҳонийлик даражасига кўтара олмасди.
Дўстлар бу ҳақида устоз Гамалиилдан билиб олишди. Бошқа ҳеч ким, удек ўз ҳалқини тарихини ва одатларини яхши билмасди. Йигитлар ҳар куни бу ҳалқ ҳақида кўп нарса ўрганишарди ва ўрганиш пайтида бу ҳалққа нисбатан ҳурмати ошар, асрлар оша бу ҳалққа берилган доноликдан ҳайрон қолишарди. Бунга қарамасдан, уни тарихида оғир вақт келганди ва ўша пайтдан бери Қудратли улардан жуда‑жуда узоқда, ёлғизликда ўз кучини мушоҳада қилаяпти деб, ҳатолик билан ўйлашни бошлашди. Қайсидир маънода бу фикр Томни дадасини таъсирида юзага келган, чунки дадаси Қудратлининг уни шахсий ҳаётига яқинлигидан ҳафсаласи пир бўлганди.
Мирош гапнинг кетини узмасдан, сўради:
‑ Биз Кенгаш залида бўлганимизда, уни ўртасидаги тепалик қачон қўйилган? Ахир, тепаликдан туриб ўргатган одам ўзини каломдан юқорироққа, билимини эса ўз сўзи орқали гапирадиган, Қудратлининг донолигидан баландроққа қўяди‑ку.
Устоз Гамалиил бунга ўйланиб жавоб берди:
‑ Ҳа, бу тўғри – бу мамлакатда бир неча авлоддан бери онг биринчи ўринда туради. Ҳамма саволлар, Буюк китобга таалуқлилари ҳам фақатгина онг ёрдамида ҳал қилинади. Бутун ҳақ‑ҳуқуқни онгга бериб қўйиш тез содир бўлмади, лекин шунга қарамай, ҳамма нарса шу даражага етиб бордики, биз “минбар” деб атайдиган бу тепаликдан туриб айтиладиган ҳамма нарса шак‑шубҳасиз ҳақиқат бўлиб қолди. Менга ҳаёт гранитга ўхшаб қолгандек туюлаяпти!
Кейин у нигоҳини кўтариб, тушунтира бошлади:
‑ Менинг азиз дўстларим, сизларга шуни айтишим керакки, сизларни Қудратлига сажда қилиш услубингиз ва у билан яшашингиз – биз учун бу мамлакатда мутлақо янги ва ноодатий нарса. Лекин бу нарса ёрдамида мен шуни тушундимки, ҳалқимиз камбағаллашиб, чанқоқликдан лоҳас бўлиб кетибди. Менинча, бизга қандайдир ҳаётийлик етишмаяпти. Лекин айнан нима? Қандай қилиб манбага қайтсак бўлади?
‑ Эҳтимол, буни бизга етказишингиз керак бўлган Қудратлини хабаридан ҳам хулоса қилиб билишингиз мумкин? – таклиф қилди Том.
Бирдан бу хабарни шу донишмандга айтиши кераклигини ҳис қилди.
‑ Буни билсам бўладими? У қандай жаранглайди? – қатъийлик билан илтимос қилди устоз Гамалиил.
Том байрамона тарзда қўйидаги гапларни айтди:
‑ Қудратли бир неча муҳим бўлган сўзларни айтишни топширди:
“Сизлар – мени севикли фарзандларимсизлар!
Юрагимга ёпишиб олинглар,
у сизларни ўзига чақираяпти!”
Кекса устоз узоқ жим турди, бироқ кўзларидан яноқларига оққан ёш, уни бу хабарга қанчалик муҳтожлигини кўрсатарди. Ахийри, у шивирлаб деди:
‑ У нафақат Қудратли, у бизни севади ҳам! Унинг юраги бор!
Эрталаб ва кечқурунлари ҳаммаси биргаликда, шоҳни ва уни ғолиб ўғлини олқишлаш учун Никодимлар ибодатхонасига йиғилишарди. Лора у ерга ҳар доим биринчи бўлиб келарди. Никодим хонимнинг қатъий хоҳиши билан уч фарзанди, биродар Кондрад, хизматкорлар ва аскарлар ҳам қатнашишарди.
Ҳамма биринча марта йиғилганида, Том одоб ва ҳурмат билан кекса устоздан уларни мамлакатидаги одат бўйича йиғилишни бошлашни илтимос қилди. Тўрт дўст уни ҳайрон бўлиб кўзатишарди: у ўрнидан туриб, олдинга чиқди ва уйдаги Буюк китоб олдида тиз чўкди. Шундан кейин, бир маромдаги ашула каби, ҳайратли сўзларни бир оҳангда гапирарди, чунки сўзлар нотабиий тарзда қофияланарди.
Том қойил қолди. Унинг ҳалқи қачонлардан бери ва қанчалик чуқурлик билан Қудратлини яқинлигини англаши керак эди! Гарчи бу мадҳияларда шоҳни сирларидан кўп нарса яширинган ва ноаниқ шаклда бўлса ҳам, барибир бу фақатгина Уни ўзидан келарди.
Шунда, устоз Гамалиил Буюк китобдан гапиргандан кейин, тўрт дўст уни сўзларини тўлдириб, шоҳ уларга айтган нарсаларни улар шахсан шоҳни ўзи билан бирга бошидан кечирганини ва Унга кўпроқ ўхшашга шаҳнинг ўзи ёрдам берганини айтиб беришарди. Шу пайти бошқаларни кўзлари ҳайратдан янада каттароқ очилар ва кўпроқ нур сочарди.
Аста‑секинлик билан улар мустақил равишда шахсан шоҳни ўзига мурожаат қилишни бошлашди ва шунчаки, оддий сўзлар ва ҳайрон қолдирган нарсалар, миннатдорчилик ва хурсандчилик, юрагига нима келса, шуни айтишарди. Улар аллақачон дўстларидан янги қўшиқларни ўрганишган ва уларни кўтаринки руҳ ва жасурлик билан айтишарди, яна кун давомида ишларини қилганда айтиб юришарди, бу мамлакатда эса иш пайти ашула айтиш тақиқланганди.
Бешинчи куни Лора баланд овозда, у ҳам Қудратлини ота сифатида билишни хоҳлашини айтди. Ваниҳоят, у “тўлиқлигича” уни фарзанди бўлишни хоҳлади.
‑ Мен ҳам! – деган овоз келди ҳар томондан – учта аскар, иккита хизматкор, жаноб Никодимнинг рафиқаси, уларни уч фарзанди ва ҳаттоки устоз Гамалиил ва биродар Кондрад.
Шоҳга ўзларини бағишлашнинг шу дақиқасидан бошлаб, улар ўзларига ҳаётини охиригача уни дўсти бўлишга ва бу мамлакатда фақат уни айтганларини қилишга ваъда беришди.
Тўрт дўст жуда хурсанд бўлишди, бироқ энди улар нима қилишлари керак? Бир‑бирларига сўроқ назари билан қарашди. Томни бахтига, уни чиғаноғи эсига тушиб қолди. Унга бир неча сўз айтишга улгурмасиданоқ, шоҳни овозини эшитди:
‑ Том, сенга қўлимни қўйганимда қандай кучни ҳис қилганинг ёдингдами? Худди шу нарсани мен бу ердаги одамларга ҳам инъом этмоқчиман. Сизлар бу марҳаматни бошқаларга беришларингиз керак. Уларга қўлингизни қўйинглар!
Шунда, улар ҳам буни қилишни бошлашди, аввалига бироз уялиб ва журъатсизлик билан, бироқ кейин бу марҳаматни тўлиқ натижасини кўришди. Шоҳ уларни юракларини шунчалик қудрат билан тегардики, улар ўзларини худди Қудратли ҳақиқатдан ҳам уларни орасида бўлгандай тутишарди. Ҳамма тиззада туриб, хурсандчилик кўз ёшлари билан у ёки уни ўғли билан завқланиб гаплашишарди. Уларнинг юраклари улар ҳам Қудратлининг тўлақонли фарзанди эканлигига ишончга ва умидга тўлди, чунки ким Уни фарзанди бўлишни хоҳласа, уни албатта фарзандим деб аташга ваъда берган. Бу ибодатхонада ҳеч қачон бўлмаган байрам бўлди.
Лора бурчакда ўтирганди. Уни кўзлари ёпиқлигидан, у ҳали ҳам шоҳни эшитаётгани кўриниб турарди. Мирош буни кўриб қолиб, ҳамма тинчлангандан кейин унга қараб сўради:
‑ Лора, сен билан нима бўлганини бизга айтиб беришни хоҳлмайсанми?
У қизариб кетди, лекин кейин бутунлай очиқлик билан гапиришни бошлади:
‑ Аввалига шоҳни ўғли исмимни айтганини эшитдим. О, уни овозида шунчалар кўп севги ва мулойимлик бор эдики! Кейин мен бурчакка ўтириб, шунчаки у мени билишидан ва исмимни бундай оҳангда айтганидан роҳатлангим келди. Ҳаётимда бундай нарсани эшитмаганман. Бу менга қадр‑қиммат, аҳамиятлилик берди...
Буни Никодим хонимнинг олдида айтишга зўрға жазм қилди, бироқ хоним қувонч билан табассум қиларди.
Шундан кейин, Лора давом этарди:
‑ Кейин мен яна уни овозини эшитдим, лекин бу сафар жуда сокин. У мени чақирди, чунки унда мен учун аниқ бир топшириқ бор эди: бу топшириқ учун мен ўзимни уни ихтиёрига беришни хоҳлайманми? Албатта, мен юрагимда дарровда қарор қилдим: “Ҳа”. Уни хоҳишини бажаришдан қандай қилиб бош тортишим мумкин?! Шунда мен тепаси булут билан ўралган, баланд тоғни кўрдим, ва сен, Том у ерга боришинг кераклиги ҳақида фикр келди. Мутлақо бир ўзинг. Бу пайти қолганлар пастда туриб, сени ибодат билан қўллаб‑қувватлаши керак эди. Менга эса оиламга қайтишим кераклиги айтилди, чунки мен уларга керакман.
Том қувонч билан унга қаради. Ниҳоят, кутиш вақти охирига етди! Йигит қаттиқ ҳайрон бўлмаганди, чунки ўзи ҳам, ноаниқ ва паст овозда эшитган бўлсада, буни юрагида сезганди. Лекин ҳозиргина Лора айтган нарса, айнан ўша нарсани тасдиқлади!
Йигит Никодим хонимга қараб, у ўша ғорга бориш йўлини биладими, йўқми сўрамоқчи эди. Бироқ бирдан кекса донишманд катта ҳаяжон билан деди:
‑ Ниҳоят, Қудратли! Ниҳоят сен яна бир кишини ўзингни Муқаддас тоғингга чақираяпсан! О, сени режаларинг ўзгармас ва сенинг кучинг буюк!
Кейин у ўзини ёмон ҳис қилишни бошлади. Уй бекаси хизматкорларига уни ўз хонасига олиб боришни айтди, бироқ устоз Гамалиил заиф овоз билан илтимос қилди:
‑ Меросхўр йўлга тушмагунча, мени бироз шу ерда қолдиринглар!
Шу орада устоз жиддийлик билан, уни ёнида чўккалаб ўтирган Томни кўзларига қаради. Йигит шу заҳотиёқ йўлга тушиши кераклигини тушунди.
‑ Илтимос, дўстларим, мен учун ибодат қилинглар! – илтимос қилди у. – Мен буни эгамни кучи билан қилишни истайман!
Книга на Узбекском языке: - Снова у разбойников (Марк Урусла)
Во второй части трилогии вас ждет рассказ о новых приключениях Тома, получившего от царя ряд особо важных поручений.
Увлекательная история для подростков, повествующая о том, каким должны быть отношения молодого христианина с Богом, с людьми, а особенно с врагами.
Рекомендована подросткам, а также тем, кто занят духовным воспитанием молодёжи.
