Урусла Марк. Яна қароқчилар қўлидами? - (10-боб) Китоб Ўзбек тилида
Yana qaroqchilar qo‘lidami? (Urusla Mark) O‘zbek tilida Audiokitob
Томнинг янги саргузаштлари, Шоҳ ўғли
МУНДАРИЖА
Кириш
Бу топшириқ – арзимаган иш!
Мирош
Вақт қўлдан бой берилди
Ҳаммаси бошқача
Туғилган кун байрами
Унинг қарори
Шерли узук
Ором
Қайғули хабар
Энди иккига бўлинган эмас
Қаср ва зулфин ортида
Уйдаги қийинчиликлар
Кенгаш олдида
Ўғирландилар
Биз олға борамиз
Никодимлар ибодатхонасида
Тоғда
Шоҳнинг амри
Софиянинг тарихи
Қудратлининг юзини бошқа тарафи
Жангнинг ғалати режалари
Қонун устози Каиафа
Халққа хабар
10 боб
Энди иккига бўлинган эмас
Бир куни шоҳ Томни ўзининг ёнига чақирди. Шоҳда у учун махсус топшириқ бор эди. Айнан: ўз ҳалқини бориб кўриш. Том нима назарда тутилаётганини дарров тушунмади.
‑ Бу сени даданг келиб чиққан ҳалқ. Кўрган тушинг эсингдами? Улар билан яқинроқ танишишни хоҳламасмидинг? – сўради йигитдан шоҳ.
Қандай гап бўлиши мумкин! Ҳаммаси равшан! Бу жуда қизиқарли бўлиши мумкин!
‑ Қачон йўлга тушиш мумкин? – сўради йигит.
‑ Том, бундай ишларни пухта режалаштириш керак! – давом этарди шоҳ. – Ўйлаб кўр, ўзинг билан кимни олишни хоҳлардинг. Танлайдиган одам билан олдимга келинглар, мен сизларга кейинги қиладиган ишларингни айтаман.
Кимни олсам экан? У билан бирга Педро бориши шубҳасиз. Эҳтимол, кичик Мирошни ҳам олса яхши бўларди, баъзи нарсаларни ўрганиб оларди. Кейин у Карл ҳақида эслади. У секин ҳаракатланарди, лекин бунга қарамасдан қароқчилар лагерида катта жасорат кўрсатган. Том у ҳам ёрдам бера олади деган қарорга келди.
Ваниҳоят, ҳаракат қилишга ғайрати тўлган тўртта йигит шоҳни олдига келишди ва шоҳ уларга тушунтиришди бошлади:
‑ Сизларни вазифангиз мана шу ҳалққа мени хабаримни етказишдан иборат. Бу вазифани сизлар кетишга тайёр бўлганингизда айтаман. Бу одамлар билан гаплашишни, уларни тушуниш учун уларни тилини яхши билишингиз керак. Кейинги ҳафталарда мен сизларга уларни ўргатаман – бу жуда чиройли тил, уни ёрдамида тушунтириб бера оласиз.
Шунингдек, мен уларга айтмоқчи бўлган нарсаларни тушуниши ва бошқаларга етказиши учун бу ҳалққа катта донолик бердим. Шундай қилиб, у ерда китобда ёзилган воқеалар ва ўғлимни ишлари ҳақида гапириш барча ишлардан шарафлироқ саналади. Улар бу китобни Буюк деб аташади, ўзларини катта хазинаси ҳисоблашади. Одамлар ҳатто бу китобни битталаб ёзиб ўтирмаслик учун уни кўпайтиришни ҳам ўрганиб олишган.
Уларга энг муҳими – китоб эмаслигини исботлашингиз учун мен сизларни Буюк китобни донолиги билан чуқурроқ таништиришни хоҳлардим. Чунки улар бу китоб орқали гапираётганни назардан четда қолдиришди.
Сўнг шоҳ изтироб билан қўшди:
‑ Улар мени билишлари керак бўлгандай билишмайдилар.
Ана чақириқ! Кейинги ҳафта ва ойлар ичида бу тўрт дўстни отлар ёнида ёки спорт билан шуғулланганини кам кўриш мумкин эди. Улар пухта тайёрланиб ўзларига юклатилган вазифани яхши бажаришни хоҳлашарди. Шунинг учун улар ҳар куни бир неча соатга шоҳни олдига келишарди, шоҳ уларга Буюк китоб ичидан кўп нарсаларни тушунтирар, сўзларни маъносини, уларни орасидаги ўзаробоғликларни очиб берарди, йигитлар фақат ҳайрон қолишарди.
Албатта, янги тилни ўрганиш осон кечмасди, бунинг устига у жуда қийин туюларди. Энг арзимас майда нарсани ҳам номи бор эди. Устига‑устак у мамлакатда улар ҳеч эшитмаган жуда кўп нарсалар бор эди. Буларни ҳаммасини ўрганиш бу йигитлар учун жуда қийин эди.
Том ўрганиши осон кечарди. Эҳтимол, бу дадасидан қолган меросга боғлиқдир? Албатта, уни юраги отанинг топшириғи билан ёнарди. Ахир, бу унинг ваниҳоят танишадиган ҳалқи эди‑да! У бутун кун давомида, ҳатто кечасигача ўқирди. Ўқиган сари саволлари кўпаяр ва уларга шоҳни китобидан жавоб топишни истарди. Энг аввало, Том, қўлидан келмаган пайтлари унга олдинга боришга ёрдам бераётган ота ҳақида билишни хоҳларди.
Педрода ҳам катта қийинчилаклар бўлаётганди. Педро буларни ҳаммаси унинг калласига сиғмайди деб ўйларди. Уни кўчага чиққиси келар, офтобда тобланиб, қизларга уларни ишларида ёрдам бериш осонроқ эди. Педро қизлар билан кўп бўларди, дўстларига бу ғалати туюларди, ҳаммасидан ҳам кўра Томга, чунки шу пайтгача унга ҳавас қиларди.
Узоқ тайёргарликдан кейин, йўлда, отни устида, уларни юкларини олиб кетаётган бешинчи от билан кетаётганда, топишмоқ очилди. Биринчи куни улар отда тетик юришди ва анчагина йўлни босиб ўтишди. Ўрмонда ўтказилган кечада улар ерда ётишди, шунинг учун эртанги куни бир мунча ланч бўлишди. Айниқса Педро. У бурни билан чўқирди, отига у ер, бу ерда ўт ейишига йўл қўярди, бошқаларга унча қарамас, озгина жаҳлдор эди. Қайта ва қайта тўхтаб, уни кутишга мажбур бўлишарди.
Учинчи куни ҳаммаси ёмонлашди, Педро доимо чанқоқликдан, ноқулай эгардан арз қилар, умуман буларни ҳаммаси унга маъносиз туюларди, энди Том ҳақиқатдан жаҳли чиқди. Бундайлар ишда яроқсиз бўлади! У кўпроқ ҳалақит беради!
Лекин ахир Том ўзи уни шоҳга таклиф қилди‑ку! Наҳотки Том уни танлаб қаттиқ ҳато қилган бўлса? Бироқ Педро унга икки марта қийин бўлганда ёрдам берди: қароқчилар лагерида, Том боғланган арқонни кесганда ва заҳарли сув билан бўлган ишда. Ўшанда у шундай куч билан гапирардики, шоҳни ўғли номи учун шундай ҳаракат қилардики, бу билан кучли таъсир кўрсатарди! Энди нима бўлди? Қароқчилар сардорининг ўғли ўзини лапашанглардек тутмаслиги керак!
Ана керак бўлса, Педро яна орқада қолди. Том уни оти узоқда ортда қолиб кетганини, чавандози эса умуман йўқлигини кўрди. У дўстларини йўлида давом эттириши айтиб, ўзи орқага кетди.
Бундай давом этиши мумкин эмасди! Ҳозироқ бирон нарса қилиш керак. Уни орқага қайтариб юбориши керакми? Яхшиямки, ёнида чиғаноқ бор экан! Олдинлари уни уйида эсидан чиқариб қолдирарди, лекин ҳозир доимо ёнида олиб юришга ҳаракат қилади. Шоҳ айтганидек, чиғаноқ унга керак бўлади.
‑ Ёрдам бер, Авва! Педро жуда ҳаракатсиз! Биз бу тарзда олдинга кетолмаймиз. Мен нима қилай? – қайноқлик билан илтижо қиларди Том.
Қасрдан бунчалар узоқликда бўлиб, шоҳни овозини эшитиш ажойиб эди! Йигит шоҳни секин ва дўстона жавоб берганини эшитди:
‑ Мендан унга шундай сўзларни етказ. Ҳозир қамчини олишини айни пайти!
Том учун бу жавоб ғалати эди, лекин шоҳни майин овозидан уни жаҳли бир мунча тушди.
Дараҳтни соясида уни дўсти ётарди. У чўзилиб ётарди. Йигитга озгина дам керак эди. Унда олдинга юришга ҳеч қандай хоҳиш йўқ эди. Педро буни бепарволик билан айтар ва уялмасди ҳам. У ҳатто кўзларини ҳам очгани йўқ! У чарчаганмиди ёки ялқовмиди? Бироқ у барибир кечирим сўраши керак эди, чунки ўзини бундай тутиш мумкин эмасди!
Том уни ёнига ўтирди.
‑ Педро, сенга нима бўлди? – унча‑мунча ҳамдардлик билан сўради.
‑ Мен бошқа қила олмайман! – ростлик билан жавоб берди Педро.
“Ўзингни қўлга ол, лапашанг!” – дегиси келарди, лекин у шоҳдан махсус хабар олиб, уни Педрога етказди.
‑ Қамчи? Хивич?!! – эътироз билдирди Педро. Ҳеч қачон! Ахир мен қасам ичганман!
Унинг дўстида нимадир ўзгарганди. У тўғирланиб, дарҳол ғайратга тўлди! Лекин нигоҳлари Томга ёқмади. У эҳтиётлик билан Педродан қамчи билан нима бўлганини сўради.
‑ Сенга‑ку у таниш! – аччиққина жилмайди Педро. – У менга ҳам таниш. Менинг отам, ҳайвон, ҳар доим қамчини этигида, кечаю‑кундуз олиб юрарди. У шунақанги...! – Педрога оғзидан чиқиб кетди.
Аввалига Педро дадаси ҳақида эслаганида оғзидан ҳақоратли сўзлар ёғила бошлади, лекин бирдан у оғзини қўли билан ёпди:
‑ Оҳ, мен уни шоҳ ўғлининг номи учун кечирганман‑ку! У мени дадамнинг бутун ёвузликларидан ажратиб, менга шифо берган. Шунинг учун ҳозир булар юзага чиқаяптими? Том, сен буни менга тушунтириб бера оласанми?
‑ Сен нима деб қасам ичгансан? – сўради Том.
Педро уни қамчи билан кўп уришганини айтиб берди. Бу жудаям бешавқат эди, лекин вақтлар ўтиб у бунга ўрганиб қолганди. Бироқ, қароқчиларнинг сардори (у чўчқа, деб қўшиб қўйди) бир куни оёғида туролмай, маст ҳолда ғорга келди, ўзини ёш, чиройли хотинини сўкиб, уни қамчи билан урмоқчи бўлганида, Педрони шунақанги жаҳли чиққандики, таёқ билан унга қарши чиқиб, ҳалақит бермоқчи бўлганди. Лекин уни бир уриб, четга йиқитиб юборди. Шу пайти у ҳеч қачон дадасидай бўлмасликка, ундан қасос олишга қасам ичди ва ўшанда у Томга ёрдам бергани ҳам қасос эди.
Шоҳ нима учун унга бундай деганини тушуниш учун Том Педродан эшитганлари етарли эди.
‑ Педро, даданг қамчини ёмон йўлда ишлатарди. Бу беадаблик! Сени бу билан ҳеч қандай алоқанг бўлмаслиги керак! Бироқ ҳозир қамчи сен отингни яхши бошқаришинг учун керак. Отинг сени ўзи хоҳлаган томонга эмас, сен ўз йўлингни топиш учун керак. Балки, шоҳ хабарини етказиши билан шуни назарда тутгандир?!
Том дўстига ўзини авлоддан‑авлодга ўтиб келаётган узук ҳақидаги ҳикояни айтиб берди. Катта қийинчиликка қарамасдан, дадасининг мероси сифатида шоҳ берган узукни олганини айтди. Аниқки, Педрони навбати етганди ва у буни ҳозироқ қилиши керак эди.
‑ Буни иложи йўқ! – деди у. – Мен бутун ҳаётим давомида дадамни ёмон кўрардим, ундан нафратланардим! Агар ҳамма эркаклар шундай бўлса, мен эркак бўлишни хоҳлмайман! Кўпинча қалбимни тубида шундай ўйлардим.
Аслида қасамёд бўлган бу ҳаёллар уни юрагида чуқур ўрнашиб қолган, у билан бирга ўсиб, уни қамраб олганидан, кўзида ёш билан деди:
‑ Мен эркакларни жирканж деб ҳисоблайман! Улар фақат бақириши ва уриши мумкин. Нимага мен улардан бири бўлишим керак?
У чўккалаб, аянчли аҳволда ўтирарди. Уни узун терга ботган сочлари юзларига тушарди ва бу билан аянчли аҳволини кўрсатарди!
‑ Бу ёлғон! – эътироз билдирди Том. – Эркаклар бошқача! Робертга, Мирошни отасига қара ёки ҳеч бўлмаса шоҳнинг ўғлига қара!
Қуйидаги гапи билан эътирозини охирига етказди:
‑ Шундай қилиб, сен қиз бола бўлмоқчимидинг?
Педро елкаларини қимирлатди. Том уни жавоб беришга шошилтирмасди, ўйлаб кўришга имконият берарди.
Педро чуқур ўйга толди.
У жавоб билан шошилмасди, чунки охирги пайтлари гуруҳидаги йигитлар “шунчаки” қизларни устидан қарашарди – олдин қароқчиларда бўлганидек! Бунинг устига у онасига жуда боғланганди ва қасрнинг қизлар турадиган томонига тез‑тез бориб турарди. Онаси билан яшагиси келарди, лекин шоҳни ўғли у кўпроқ йигитлар билан вақт ўтказса яхшироқ бўлади деб ҳисобларди.
Ҳм, лекин ўшанда қўшиб қўймаганмиди: “Сен ҳақиқий эркак бўлишинг учун?”. Буни атайлаб қулоғини четидан ўтказиб юборганди, чунки ўша пайти ҳечам эркак бўлгиси келмасди. Наҳотки шоҳни ўғли ҳақиқатдан уни эркак бўлишини хоҳлаган бўлса? Шоҳ ўғлининг ўзи у учун хавас қилса арзийдиган одам эди. Агар эркак шундай бўлса, у ўшандай бўлишни хоҳларди.
Шу ўринда Том ҳам бу болани кўп ҳайрон қолдирарди. Охирги пайтлар у шундай кучли бўлиб кетган эдики – нафақат мушакли кучлари билан, улар олдинлари ҳам бор эди, бу сафар бу ўзини назорат қилиш ва ўзини устида ишлаш кучи эди. У керак бўлганда ишга қатъийлик билан киришарди, гарчи бу уни мажбуриятига кирмаса ҳам. Тилни ўрганаётганда ҳам тиришқоқлик кўрсатарди, чунки уни яхшилаб ўрганмоқчи эди‑да. Шунингдек, йигит янги‑янги тадбирларни ўйлаб топар, ва бошқаларни унда иштирок этишга ундай оларди. Ҳатто баъзида у шоҳни ўғлига жўшқин қўшиқлар тўқирди! У қўшиқларни куйлашни кўрганингизда эди – ҳм, агарда Педро ҳам шундай бўлганда эди! Эҳтимол, у эркакка муносибмиди? Лекин афсус, у ундай эмасди!
Педрони жимжитлиги у учун гапирарди, шунинг учун Том унга бу қасамлардан қандай озод бўлишни тушунтиришга ҳаракат қилди.
‑ Ўзи кимга хизмат қилмоқчисан? – хитоб қилди у, довюраклик билан, ‑ дадангни эгаллаб олган ёвуз руҳгами, ёки шоҳга?
‑ Нима? – ҳижолат билан савол берди Педро. – Мен ёвузлик билан ҳеч қандай алоқа қилишни истамайман!
‑ Айнан шунинг учун у сени устингдан ҳокимиятга эга! Нариги томондаги дарахтнинг букилиб қолган қисмига қарагин. Афтидан, чақмоқ уни илдизини бир қисмини ажратиб юборган бўлиши керак! Ундан қолгани қанчалик хунук ва аянчли эканлигини бир қарагин. Бироқ ажраб қолган қисми ўсиб кетаётганини кўраяпсанми. У ҳам илдиздан ўз кучини олаяпти.
‑ Педро, ‑ самимят билан дўстига мурожаат қилди Том, ‑ айнан шунинг учун, яъни сен дадангни сенга тегишли қисмини олмаётганинг учун, у барибир сенга тегишли, у ўзича ўсаяпти ва на сен, на шоҳ уни назорат қила олаяпсизлар. Сен шоҳга бутун илдизни эмас, фақат сенга тегишли бўлган илдиз қисмини бераяпсан. Сен буни тан олишни, қабул қилишни хоҳламаганинг учун, ёвуз руҳ буни устидан ҳукмронлик қилиши, сенга зарар келтириши, заифлаштириши, хунуклаштириши мумкин. Сен доим юрагингда иккига бўлинган бўлиб қолишни истайсанми?
Хавфсираб, беқарорлик билан Педро аввалига қайишиб қолган дарахт илдизига, кейин эса Томга қаради. У гап нима ҳақида кетаётганлигини тушунармиди? Афтидан бунга ўхшамасди.
Том уни гап билан ишонтиришдан тўхтади.
‑ Шоҳнинг ўғли, ахир сен кучлироқсан‑ку! Ўз кучингни кўрсат! – охири юрагида ибодат қилишни бошлади.
Шунда бирданига ҳаёлига бир фикр келди. Том Педронинг отида кераксиз бўлиб осилиб турган қамчини унинг ёнига олиб келди‑ю, бақирди:
‑ Ушла уни, Педро! Йўқса у сени аввалгидай маҳкам ушлаб туради! Шоҳнинг ўғли номидан!
‑ Шоҳнинг ўғли номидан, ‑ ахийри жавоб келди, ‑ мен эркак бўлишни хоҳлайман, чунки у буни хоҳлайди.
Шунда Педро, шоҳнинг ўғли кўринмаса ҳам доимо у билан бирга бўлишини билиб, унга деди:
‑ Илтимос, менга буни уддалашда ёрдам бер!
Энди Педро Том бошчилигида, уни ривожланишига тўсқинлик қилаётган нарсалардан озод бўлиши учун муҳим қадамлар қўйишни иложиси топилди. Педро ўзини қасамларини йўқ қилиб юбориш учун уларни шоҳга топширди. Бу нарса уни ўзига нисбатан эркакдек муносабат қилишига қобилият берди. Шунда у дадасини меросини, уни қобилиятларини қабул қилди ва буларни ҳаммасини янгидан тозалаши, бирлаштириши ва ривожлантириши учун шоҳга топширди.
Узоқ кутиб қолган Мирош ва Карл, Том ва Педрога ёрдам бериши учун шоҳга илтижо қилишди ва Янги Педро уларга қараб отда учиб келаётганини кўришганида жуда ҳайрон қолишди. У эгарда ғаройиб тарзда тўғри ўтирар, бир қўлида қамчи, иккинчи қўли билан – отга маҳкам боғланган юганни ушлаб келарди. Йигит бошқаларга тенглашиб, отини қамчилаб, олдинга чоптириб кетди. Улар буни ҳечам кутишмаганди.
‑ Уни нима бунчалик ўзгартирди?
‑ Кутишда ўтказган вақт ичида биз учун ибодат қилдингизлар‑ку, тўғрими? – мужмал жавоб берди Том ва уларни орқасидан юриши учун қўли билан силтади.
Книга на Узбекском языке: - Снова у разбойников (Марк Урусла)
Во второй части трилогии вас ждет рассказ о новых приключениях Тома, получившего от царя ряд особо важных поручений.
Увлекательная история для подростков, повествующая о том, каким должны быть отношения молодого христианина с Богом, с людьми, а особенно с врагами.
Рекомендована подросткам, а также тем, кто занят духовным воспитанием молодёжи.
