Урсула Марк. Подшоҳнинг сири - (23-боб) Китоб Ўзбек тилида
Podshohning siri (Urusla Mark) O‘zbek tilida Audiokitob
Подшоҳнинг ўғли, Томга қўйилган янги талаблар
МУНДАРИЖА
1 Боб. Ўқ билан енгилган
2 Боб. Қизалок
3 Боб. Парда
4 Боб. У ёғига беш киши бўлиб
5 Боб. Ниҳоят уйдамиз
6 Боб. Кураш
7 Боб. Кутилмаган ҳолат
8 Боб. Женни
9 Боб. Сенинг қароринг
10 Боб. Ўсимлик
11 Боб. Озодлик
12 Боб. Янги топшириқ.
13 Боб. Унинг оркестри
14 Боб. Шефферларникида
15 Боб. Мўъжизавий денгиз
16 Боб. Кема қурувчиси
17 Боб. Кутилмаган совғалар
18 Боб. Денгизда
19 Боб. Олов
20 Боб. Манзилга етиб келиш
21 Боб. Болталар
22 Боб. Зулмат қаърида
23 Боб. Тош девор ортидан
24 Боб. Янги вақт
23 БОБ
Тош девор ортидан
Улар бу қамоқда тўлиқ уч кеча-ю, уч кундуз ўтиришар эдилар, лекин ҳеч нима ўзгармаётган эди. Том деярли ҳар қандай умиддан вос кечди. Бир куни оғир темир эшик озгина очилди. Шу пайт тоза ҳаво ва кундузги ёруғлик кириб келди, лекин у шу заҳоти ёпилди.
“Сенда тоза ҳаво, ёруғлик ва озодлик шунчалик кўпки, подшоҳнинг ўғли! Ниҳоят бу дарвозаларни ёриб ўтгин!” - деб илтижо қилди Том ўз юрагида.
Шу пайтнинг ўзида, уни жингалак сочли кичкина бола туртди. О, ахир бу улар соҳилга тушганларидан сўнг уларни кутиб олган болалардан бири эмасмиди? Ҳа, бу ўша подшоҳ ҳақида қизиқиб эшитишни хоҳлаган бола эди!
У унга унинг ортидан боришига ишора берди. Бу осон эмас эди, чунки Том кўп одамларнинг устидан хатлаб ўтишига тўғри келди. Бола одамлардан ундан тез хатлаб ўтар эди. У шу ер тўланинг ичкарисига кириб борар эди. Бу ер тўла шунчалик узун эканини Том, тасаввур ҳам қила олмас эди. Бу ерда бошқа ҳеч ким ўтирмас эди. Узоқдан йигит қалин тошдан қурилган деворни кўрди.
Шундай қилиб, у ёғига йўл йўқ эди. Улар деворнинг қаршисига етиб келишганида бола бирдан ўнгга бурилди. Чиқиб турган қояда, жуда тор бўлган чиқиш йўли борлигини пайқаш мумкин эди. Бола, унча катта бўлмаган оралиқдан олдинга қараб ўтди, Том унинг ортидан ўтди. Бу ерда бола бир неча вақтга ушланиб қолди:
- Мен қамоқнинг хўжайининиг ўғлиман. Шунинг учун қўриқчилар мени киритишди. Лекин мен сени Амвросия отанинг олдига олиб бормоқчиман.
Ва у яна олдинга қараб юриб кетди.
Уни бу ерда, тош девор ортида нима кутаётган эди? Том, шунга ўхшаш вазиятни шаршара олдида бўлганида бошидан ўтказган эди. У ерда ҳам чиқиш йўли йўқдек кўринган жойда, бирданига кенглик очилган эди ва ҳаттоки хона ҳам бор эди. Лекин бугун ҳаммаси бошқача эди.
Аммо ҳақ бўлиш учун Том тезгига қоронғиликка мурожаат қилиб сўради:
- Подшоҳнинг ўғли, сен ҳали ҳам шу ердамисан?
Шунда йигит ўзининг олдида ёруғликни кўрди. Ҳар қадам ташланганида ёруғлик кўпайиб борар эди.
Ҳақиқатдан ҳам бу тош девор ортида, катта бўлмаган хона бор эди. Балки бу бир киши учун мўлжалланган жой бўлгандир. У йўлакдан бошлаб, темир панжара билан ўралган эди. Жуда озиб кетган кекса одам эски қутининг устида ўтирар эди. Нима учун у бу ерда бир ўзи эди? У шунчалик хавфлимиди? Лекин бу одам шундай бўлиб кўринмас эди. Ва умуман у жиноятчига ўхшамас эди, аксинча у атрофидаги вазиятга қарамай, олийжанобликга тўлган эди.
У қора сочли болани таниганидан сўнг, унинг ажин босган юзида табассум пайдо бўлди.
- Тимо! - деди у.
Томга у буни миннатдор ва енгил тортиб айтгандек туюлди.
Сўнг у Томга қаради. Синаётгандек. Том, бу кўзларда қандай озодлик ва чуқурлик кўринаяпти деб ўйлади. Ниҳоят эркак гап бошлади:
- Хуш келибсан. Сен уни биласанми?
Том у нимани назарда тутаётганини тахмин қилаётган эди ва унинг кўзлари чарақлаб кетди. Ҳа, у уни, подшоҳнинг ўғлини билар эди!
- У бизнинг ормизда! Биз уни кўрамиз! - деб шивирлади у.
Шунда эркак ларзага келтирувчи бир нарсани айтди:
- Шу ерда қол йигит, сен уни кўрасан!
Энди қария қора сочли Тимога қараб:
- Сен ҳаммасини олиб келдингми Тимо? - деб сўради.
Бола жавоб берди:
- Ҳа, ота!
Том, нимага Тимо уни ота деб чақиришига ҳайрон қолди, ахир у жуда қари эди. Аммо йигит бошқа бу ҳақида ўйламади, чунки у энди ҳис қилаётган нарсалар унинг эътиборини тортди. Темир панжара орқали бола қарияга, кўйлагининг ичига беркитиб, олиб келган учта нарсани берди: кикчина нон бўлаги, лойдан ясалган кўзани ва пиёлани. Балки бу киши, шу ерда еб ичиш учун умуман ҳеч нарса олмаётган бўлса керак. Лекин бу кичкина нон бўлаги ҳам унга етарли бўлмайди. Кейинги келишида Том унга нон олиб келиш ниятида эди.
Лекин Амвросий ота емаётган эди. У идишдан пиёлага озгина суюқликни қўйиб олди. Унинг ҳиди шаробдек эди. У ўнг қўлида нонни ва чап қўлида пиёлани ушлаб, ўрнидан турди. Порлаб турган кўзлар билан қария шу икки неъмат учун миннатдорчилик билдирди. О, ахир у подшоҳ билан суҳбатлашаяпти! Шу билан бирга подшоҳнинг китоб билан сўзларни гапирар эди.
Амвросий ота сажда қилди, кейин қутининг устига қўлидагиларни қўйиб, тиз чўкди. Томнинг олдида турган кичкина бола ҳам тиз чўкди. Том бу ерда кўплар тиз чўккандек ҳис қилди. Балки бу ерга кўплаб бошқа одамлар ҳам кириб келишгандир? Бу қоронғиликда ҳеч нарса кўринмас эди. Йигит ҳам худди шуни қилишдан бошқа ҳеч нарса қила олмас эди.
Одам, қутининг устида турган нарсаларнинг устидан ўнг қўлини кўтариб, подшоҳдан унинг қудратли Руҳи учун сўради. О, у Руҳ ҳақида ҳам билар экан! Энди бу ерда нима рўй беради? Чунки Руҳ бор жойда, у ерда …
Энди Том подшоҳнинг ўғли ҳақида гапираётган сўзларни эшитди.
Ўша кечаси, уни ҳибсга олишларидан олдин у ўзининг дўстлари билан кечлик қилиш учун йиғилди. Шунда у нонни олиб, уни синдириб, дўстларига уни ейишни буюрди. У нон, у дунёнинг тирик бўлиши учун берган унинг танаси эди.
Буни қария гапирган бўлса ҳам, лекин Томга бу подшоҳнинг ўғлининг овози дек эшитилди. Бу ерда содир бўлаётган нарсалар, шунчаки ҳикоя эмас эди, бу ларзага келтирувчи воқеа эди!
Одам катта ҳурмат билан нон бўлагини у кўриниши учун юқорига кўтарганида, Том кўзларини ва юзини кўтарди. Аммо кейин у эгилиб, юзини қўллари билан ёпиб олди. У ҳеч қандай оловни, ёруғликни кўргани йўқ, аммо тушунди: бу Ўша у севган ажойиб подшоҳ эди! Йигит денгизда бўлганида ўйлашга ботина олмаган нарсани, подшоҳнинг ўғли унга ҳозир очиб берди. Бу нон бўлагида унинг ўзи бор эди! Жуда кичкина ва ҳимоясиз - унинг ўзи, ажойиб подшоҳнинг ўғли - шу нон бўлагида!
Ҳозиргина Томга очилган ҳақиқат уни деярли ҳайратлантирди. Қандай қилиб подшоҳнинг ўғли шундай кичкина бўлиши мумкин? Нима сабабдан у шунга ўхшаш нарсаларни қилган? Тушуниб бўлмайди! Бу – сир!
Сўнг қария давом эттирди. Том, шароб билан тўлдирилган пиёлани кўтарилаётганини кўриб, қария, бу улар ва ҳамма учун тўкилаётган қон эканини айтаётганини эшитди.
Томнинг кўзининг олдида шармандалик дарахтидан оқаётган қон кўринди. У ўша болталар билан боғлиқ бўлган манзарадагидек оқим билан оқар эди. О! Болталар! Том баланд овозда ва илтижо қилиб:
- Илтимос, подшоҳнинг ўғли, болталарни йўқ қилгин! Бу мамлакатнинг жароҳатларини шифолаб, уни ҳар қандай ёвузликдан тозалагин!
Қария пиёлани ҳали ҳам Томнинг кўзларининг олдида ушлаб турар эди. Унинг руҳий кўзлари олдида эса ҳали ҳам, қон оқаётган эди. У унинг олдигача, оқиб келиб, у орқали қамоққа оқди. У шаҳарнинг кўчалари бўйлаб оқар эди ва уни ҳеч нарса тўхтата олмас эди. Кейин бутун мамлакатни қоплади, ҳар бир тешикни тўлдирди ва ҳамма жароҳатларни шифолади. Ҳамма кирлар ювилиб кетди, мамлакат худди қордек оқ эди. У кўтарилиб, оқ ёпинчиқ билан турган келинчакдек эди. Сўнг Том бирдан овоз эшитди. Бу подшоҳнинг ўғлининг овози эди. У чанқоқлик билан кутиб, севги ва ҳайрат билан гапирар эди:
Лилия Ери - менинг келиним!
Том кўрганлари қанча давом этганини айта олмас эди. Том кўзларини очганида Амвросий ота темир панжаранинг ортида турар эди. Ҳозиргина у кичкина болага ноннинг бўлагини ва қонга тўлган пиёлани узатди. Қария подшоҳнинг олови ҳақида тушунчага эга бўлган бўлса керак, чунки Тимо еб, ичганидан сўнг у унга
- Унинг оловини бизнинг еримизга олиб бор! - деди.
Бола порлаб турган кўзлари билан жавоб берди:
- Ҳа, жоним билан! Мен қила оламан ва қилишим керак, чунки ҳозир ичимда “Сенинг мамлакатинг мен билан никоҳланган!” деган сўзни эшитдим! Бу подшоҳнинг ўғли эди, шундай эмасми?
Амвросий ота, порлаб турган табассум билан жавоб берди:
- О, ҳа! Ниҳоят! Рахмат!
Шунингдек Том ҳам бундан сўнг нондан еб, пиёладаги шаробдан ичиш имкониятига эга бўлди! Бу шоҳона имконият! Бу сафар у ичида ҳеч қандай илиқликни сезмади, лекин шубҳасиз билар эди: подшоҳнинг ўғли унинг ичида! Унга шунчалик яқин!... Ва ўзининг қасрида жуда узоқда! Бу учун, мана шу қамоқнинг бир бурчаги учун, шундай узоқ йўлни, денгиз ва чўллардан ўтиб, босиб келишга арзир эди!
Ва агар подшоҳнинг ўғли унинг ичида бўлган бўлса, демак, отаси ҳам шу ерда эди, чунки улар бир эдиилар.
Жуда ҳаяжонланиб кетган Том, ўз юрагида деди:
- Абба, сен, сени севганлар учун ажойиб, сирли нарсани тайёрлаб қўйгансан! Улар ўғилни қабул қилишлари керак, сен билан, ўғлинг билан завқланиш учун. Сен уларни севишинг учун изм беришлари учун! Ва ўзгариш учун.
Бу сўзлар ва бу фикрлар қаердан келди? Энди Том ҳайрон бўлмас эди, чунки энди унинг ичида У яшар эди.
Унга охирги нарса тушунарли бўлди: Лилия номли мамлакатнинг остида нима назарда тутилган эди. Фақатгина бу мамлакат танлаб олинмаган эди, лекин бошқа мамлакатнинг одамлари ҳам танланган эдилар. Ва у Том, бу сирли, ажойиб келинчакнинг бир қисми эди - тозаланган, безатилган, севимли ва керакли....
“Сен подшоҳнинг ўғли, куёв сифатида, ўзингни шу келинчакка бутунлай тақдим қилмоқчисан” - қандай сирли совға, қандай содиқлик! - деб шивирлади ҳайратга тўлган Томнинг юраги.
Кейинчалик бу ҳаяжонли дақиқалар қанча давом этганини Том айта олмас эди. Бундай буюк ишларни кўрган инсон нима ҳам айта олар эди! Том яна узоқ вақт давомида, Амвросий отанинг панжарасининг олдида ўтириб, подшоҳнинг ҳузуридан лаззатланишни давом эттиришни хоҳлар эди, лекин кейин содир бўлган воқеалар ҳаммасини ўзгартириб юборди. Тасаввур қилиш мумкин бўлмаган нарса рўй берди! Узоқдан худди чақмоқ чақаётгандек, товуш эшитилди. Оёқларининг остидаги ер титраб, қулаётган нарсанинг овози эшитилди. Наҳотки том уларнинг устига тушиб кетиб, уларнинг ҳаммаси унинг тагида қолиб кетишса? Йўқ, қандай кутилмаган воқеа: орқадан озод ҳаво ва куннинг ёруғлиги кириб келди! Том, Тимо ва Амвросий ота ўгирилишди. Қамоқнинг дарвозаларини ушлаб турган тош деворлар қулаб тушиб, темир дарвозалар худди ўтиш учун жой тайёрлагандек ерда ётар эдилар, озодликка чиқиш йўли кенг бўлиб очиқ эди.
Ҳибсдаги одамлар, ҳали ҳам қўрқувдан жойларидан қимирламай туришди. Уларнинг кўпчиликларини илгари ҳеч қачон билишмаган қўрқув ўраб олган эди, шунинг учун ҳеч ким жойидан қимирламай туришган эдилар. Кимдир эски қўшиқни куйлай бошлади: Бу биродар Теобальд бўлиши мумкин эди. Ва одамлар, куйлай бошлашди, ёки ҳеч бўлмаганда жўр бўлишди:
Биз ҳаммамиз ҳозир,
Оғзимиз, юрагимиз ва қўлларимиз билан,
Бизлар учун ажойиб
Ишлар қилгандан миннатдормиз
Бизнинг оғриқларимизни билган
Азобларимизни кўрган
Унга олиб борган барча айбимизни
Бизни кечираётгандан миннатдормиз
Энди ҳеч ким у билан бирга куйлашдан уялмас эди - қандай мўъжиза!
Ниҳоят, ҳибсда бўлганлар жасорат билан ташқарига, озодликка чиқишди. Кўплар бир бирларининг кўлларидан тутиб, жуда тинчгина ва тантанали равишда қадам ташлашар эдилар. Ҳеч ким бир бирини итармас эди, хақоратламас эди. Баъзи кучли эркаклар жуда ўзгариб кетишди, чунки энди улар кучсизланиб қолганларга ёрдам беришар эдилар. Улардан бири болаларга ўзининг кулчаларини бериб юборди.
Бахтларига кўчада қуёш жуда ҳам ёрқин порламаётган эди, акс ҳолда у ҳибсдан чиққан одамларни кўзларини олиб қўяр эди. Лекин, тоза ҳаво, булутлар, шамол, озодлик - бу қандай совға! Қора кийим кийган зобитлар, ҳайрон қолган одамлар бир бирларини қучоқлашаётганига лол бўлиб қараб туришди. Баъзилар уларни қучоқлаш учун, ўзлари уларнинг олдиларига яқинлашар эдилар. Шаҳардан одамлар шу ерга оқиб келишар эди: дўстлар, қариндошлар, танишлар. Қандай хурсандчилик, бу тасвирлаб бўлмайдиган даражада эди!
Том бу оломонни ичида ниҳоят, Карл, Стефан ва Иоганни, жамоатнинг бошлиғини ва бошқаларни ҳам топди. Кўринишдан қария Амвросий ота ва биродар Теобальд, бир бирларини танишса керак. Амвросий ота уни ва унинг дўстларини олдин унинг уйига киришни таклиф қилганида,у таббасум қилиб, порлаб кетди.
Унинг уйи узоқда эмас эди. Бу ташқи томондан хашаматли кўринадиган эски бино эди. Аммо ичида ҳаммаси жуда содда эди. Қариликдан букилиб қолган хизматкор, йиғлаб Амвросия отани қарши олди. Унинг ҳибсда бўлган вақти давомида бу ерда бошқа ҳеч ким бўлмаган эди. Аммо у хизматкорни – энди ҳаммаси бошқача бўлади деб тинчлантирди.
У шахсан ўзи, қудуқдан олинган сувни ҳамма қуйиб бергандан сўнг, хизматкор ошхонадаги ноннинг охирги бўлакларини ҳаммага бўлиб берганидан сўнг, у Тимо ва Томни, қамоқ хонадаги темир панжаранинг олдида бошларидан ўтказган нарсаларни айтиб беришни сўради.
О, Амвросий ота бу ҳақида билармиди? Томнинг юраги шунчалик тўлиб кетган эдики, у буни жон деб қилди. Олдин йигит улар балиқчиларнинг қишлоғига келаётганларида ва қайиқда подшоҳнинг сири билан бўлган нарсани айтиб берди.
Ҳамма чуқур таъсирланиб, ҳайратланган эдилар, лекин энг кўп ҳайратланган биродар Теобальд эди. У кўзларида ёш билан Амвросий отанинг олдига яқинлашди:
- Илтимос, мени кечир! Мен ҳеч қачон у ўзининг жамоаттига ишониб топширган, унинг сирини, ўзиникилар учун ўз танаси ва қонининг совғасини керакди тарзда бу сирни қадрига етиб, яхши кўрмас эдим. Фақат айнан ҳозир менинг кўзларим очилди!
Шундан сўнг у йиғлаб, подшоҳдан ва унинг ўғлидан кечирим сўради. Унинг дўстлари ҳам худди шундай таъсирланган эдилар.
- Кечирингган, менинг дўстларим! – деди шунда қария ва тиз чўкиб, ўзидан кичкина бўлган биродар Теобальднинг олдида кечирим сўради.
- Илтимос, сизлар ҳам мени кечиринглар, мен сизнинг жамоаттингизни ва сизнинг хабарингизни жиддий деб қабул қилмаганим учун ва сизларни ҳурмат қилмаганим учун.
- Биз сени чин юракдан подшоҳнинг номи билан кечирамиз - деди бунга биродар Теобальд!
Сўнг уларнинг ҳаммалари подшоҳнинг ўғлидан, бир-бирларини биродар ва опа-сингиллар сифатида қабул қилиб, севмаганлари учун кечирим сўрашди. Кейин биродар ва опа-сингиллар сифатида бир бирларини қучоқлашди. Шу пайт Том, подшоҳнинг оркестрини эшитгандек бўлди.
Улар ҳозиргина бошларидан ўтказган нарса ҳақиқатдан ҳам бир буюк нарса бўлиши керак эди, чунки ер бирданига титраб кетди. Бу гал бу яна кучлироқ эди. Ҳамма кўчага шошди, шарқдан, узоқдан, улар қудратли гумбирлашни эшитишди. Бошқа ҳеч ким, ҳеч нарсани кўрмади, чунки қумнинг улкан булути атрофни қамраб олган эди.
Ёрдамга, ахир улар бу ерда нафас ола олмай қолишади! Аммо кейинги зумда осмондан қаттиқ жала қуйиб, уларнинг устиларидаги ҳамма чангни ювиб кетди.
Уларнинг олдиларидан бир гуруҳ отга минган одамлар ўтиб кетишди.
- О, бу хокимлар, ўзларининг издошлари билан бирга эдилар! Улар бу ерда анча кучлироқ кимса борлигини сезишди! Улар қочишяпти! – деб ҳайқирди Авмросий ота.
Шу заҳоти, ҳали ҳеч қачон бўлмаган хурсандчилик ҳайқириқлари бошланди.
Кўринишдан улар бу учинчи зилзиладан сўнг, бу ер ва чўлга ўхшаш оролнинг орасидаги тубсиз жарлик, худди баҳайбат қўл уларни бир-бирларига суриб қўйгандек ёпилганини билиб олган бўлишлари керак.
Книга на Узбекском языке: - Тайна царя (Марк Урсула)
В последней книге трилогии – «Тайна царя» – Урсула Марк заканчивает разговор о жизни Тома, бывшего мальчика-разбойника, усыновленного царем. Детей и подростков ждут двадцать четыре истории о его новых приключениях.
