Подшоҳнинг сири (Урусла Марк) 13 bob

Урсула Марк. Подшоҳнинг сири - (13-боб) Китоб Ўзбек тилида

Podshohning siri (Urusla Mark) O‘zbek tilida Audiokitob

Подшоҳнинг ўғли, Томга қўйилган янги талаблар

МУНДАРИЖА

1 Боб. Ўқ билан енгилган

2 Боб. Қизалок

3 Боб. Парда

4 Боб. У ёғига беш киши бўлиб

5 Боб. Ниҳоят уйдамиз

6 Боб. Кураш

7 Боб. Кутилмаган ҳолат

8 Боб. Женни

9 Боб. Сенинг қароринг

10 Боб. Ўсимлик

11 Боб. Озодлик

12 Боб. Янги топшириқ.

13 Боб. Унинг оркестри

14 Боб. Шефферларникида

15 Боб. Мўъжизавий денгиз

16 Боб. Кема қурувчиси

17 Боб. Кутилмаган совғалар

18 Боб. Денгизда

19 Боб. Олов

20 Боб. Манзилга етиб келиш

21 Боб. Болталар

22 Боб. Зулмат қаърида

23 Боб. Тош девор ортидан

24 Боб. Янги вақт

13 БОБ

Унинг оркестри

Афсуски, бу Том вазифасини уддалай олмаган охирги мартаси эмас эди. Бу ўқув машқи кўринишдан шундай енгил эди-ки, ахир подшоҳнинг ўғли ҳақида ўйлаш, унга ўз юрагини очиш, қайғу ва ғамингни у билан бўлишишдан яна нима ажойиброқ бўлиши мумкин? Ва энг аввло, у ва бу ерда ундан сўз эшитиш.

Аммо мана, кундалик ҳаёт, ташвишлар бошланди. Бу унинг бутун эътиборини талаб қилар эди. Ёки йигитни чалғитиш осонмиди? Баъзида Том, бир неча соатлар, ярим кунлаб подшоҳнинг ўғли ҳақида ўйлашни унутишининг сабаби нимада эди? Бу ҳол айниқса, унга бу ҳақида эслатиш учун, ёнида Карл бўлмаган пайтда кўпроқ содир бўлар эди.

Унинг куни тўлиқ банд бўлиб йигит кўпроқ вақтини руҳий нарсаларга қаратишга қарор қилди. Тонгда, у энг аввало бир неча вақтини подшоҳининг, ўзининг отасининг олдида ўтказар эди. Бу у учун зарур эди. У унинг кичкина Томи ва келаётган кун учун ундан куч сўраши мумкин. Йигит ҳар куни подшоҳга қайиқ билан боғлиқ бўлган режалар ва муаммолар ҳақида гапириб берар, у эса йигитни қизиқиб эшитарди. Том, унинг фикрича ҳал бўлмайдиган муаммоларни очганида, отаси бўш келмасдан, уни ҳал қилиш мумкин бўлган барча йўлларни амалда синаб қуришни ва шу орқали у муаммоларни енгишни ўрганишига ундарди!

Ва фақат шундан сўнггина йигит бошқа нарсалар ҳақида ўйлар эди. У, мулоқот жадвали билан чегараланмаган вақтдан иборат бўлан нонушта, тушлик ва кечки овқатни, шунингдек, каттароқ даражадаги ўқув гуруҳида ўтказилаётган вақтларни ҳам ўтказиб юбормоқчимас эди. Шунингдек, йигитда бир гуруҳ кўшимча вазифалар бор, масалан, Лилия билан эрталабки тил дарслари.

Ҳар ҳолда қиз муваффақиятларга эришаяпти. Яқин орада у бошқалар билан осон мулоқот қилиши мумкин бўлади. Лилия кўп сўзларни яхши ўқий олар эди. Карл, уларнинг иккаласи ҳам машғулотлардан олдин ва охирида, подшоҳнинг ўғли билан суҳбат қилишлари мумкинлиги ҳақида таклиф қилди. Бошида, ундан машғулотларга ёрдам беришини сўраш учун, охирида эса миннатдорчилик билдириш учун. Том буни, у қўпроқ подшоҳнинг ўғли ҳақида ўйлаганида, ҳаммаси яхшироқ кечаётганини тушунганида, яхши фикр деб билди. Масалан, Лилия ҳар бир тўғри талаффуз этган гапидан сўнг, у унга миннатдорчилик нигоҳи билан қарар эди. Ва шунингдек, унинг ҳар бир жилмайишидан сўнг ҳам. Қиз кўп жилмаяр ва Том буни ажойиб деб биларди.

Куннинг қолган қисмида қайиқни қуриш билан банд бўлар эди. Йўқ улар ҳали кўп вақт ҳақиқий қурилиш билан шуғулланишмас эди. Ахир Том, ишни кўзини билишни хоҳлар эди. У андазаларни чизиб, қайд қилар эди. Қандай қилиб шу билан бирга подшоҳнинг ўғли ҳақида ўйлаш керак? Йигит қайиқнинг қурулишига эътиборини жамлаши керак. Карлда яхши таклифлар туғилди: Том ҳар бир саволни подшоҳнинг ўғли билан ҳал қилиши ва шунингдек амалий ишлар билан бирга подшоҳ билан ибодат тарзида алоқа қилиб туриши керак.

Буни қилишдан кўра айтиш осонроқ - ва шундай кунлар бўлган-ки, у ўзининг ётоғининг олдида тиз чўкиб, подшоҳнинг ўғлидан, у уни фақат ҳозир эслагани учун кечирим сўраган.

Гуруҳда ўтказилган вақт у учун катта ёрдам эди, чунки айнан ўша вақтда, улар куйлашаётганларида ёки подшоҳнинг дарсларини тинглашаётганларида унинг миясига ақл бовар қилмас ечимлар келар эди. Бир куни, гуруҳ бирга йиғилиб, подшоҳга ғалаба қўшиқларини куйлашаётганларида, куйлаш давомида Том бирданига паст овозда “Эшит ва бўйсун!” деган гапни эшитди. У эътиборини бир жойга жамлаб, эшитишга ҳаракат қилди, лекин бундан кейин хеч нарса эшитилмади. Сўнг Роберт подшоҳнинг китобидан ўқиди. Томга, ўқилган жойдан, подшоҳнинг ўғли ўз дўстларига унинг шоҳлиги яқинлашяётганини эълон қилиш учун ҳамма жойга айнан икки киши бўлиб жўнашларини айтгани, худди чақириқдек таъсир қилди. Шу онда йигит ўз юрагида тушунди: подшоҳнинг ўғли буни нафақат ўша вақт учун, балки бугун, ҳозир айнан Карл ва унга айтган эди. Шубҳасиз, чунки унинг дўсти ҳам, нимагадир аҳамият бериб, розилик билдириб, бошини силкитди.

Шундай қилиб, улар энди иккаласи йўлга тушишлари керак! Бутун гуруҳ улар билан келишиб, йигитлар учун, уларнинг йўллари ва топшириқни бажара олишлари учун подшоҳдан алоҳида паноҳини беришини сўраб, дуо ибодатини қилишди. Женни юракдан отадан алоҳида паноҳи учун сўради, Анна – уларнинг орасидаги мустаҳкам бирлик учун, Роберт, кўпроқ амалий фикрлар учун, чунки топшириқни бажариш учун уларга ёрдам бера олиши мумкин бўлган одамлар керак. Унинг фикрича бундай қайиқни ясаш, катта меҳнат. Ниҳоят, ҳамма ҳар куни шу тадбир учун ибодат қилишни ваъда беришди.

Кечқурун уларнинг жўнашларидан аввал, подшоҳнинг ўғли яна бир марта, Карл ва Том билан боғда ўтирди. Том бу учрашувдан жуда хурсанд эди, чунки унинг фикрича, уни анчадан бери кўрмаётган эди. Йигит унга чарақлаб турган кўзлар ва ёниб турган юраги билан қараб турарди. Ишониш керак-ки, йигит унда жо бўлиш борасида кўп ҳам силжиш қилмаганидан, у бошқа хафа эмас эди. Подшоҳнинг нигоҳида йигит жавобни ўқий олди: бу бутунлай кечирилган. Аммо подшоҳнинг ўғли ўзининг меҳрибон табассуми билан:

- Менинг ўғлим мен сен билан жуда узоқ вақт давом этадиган мулоқотга эга бўлмоқчиман, чунки сени жуда севаман. Ва сен, менсиз ҳаммаси бекорга бўлишини биласан, – деб таъкидлади.

Шу ондан Том янада кўпроқ ҳаракат қилишни хоҳлар эди.

Шунда подшоҳнинг ўғли:

- Йўлга тушишдан олдин, сизлар менинг сирим ҳақида кўпроқ билиб олишингиз керак. Бу сизларга топшириқни мувваффақиятли бажаришингиз учун зарур - деди.

Кўпроқ унинг сири ҳақида! Подшоҳнинг ва унинг ўғлининг сири ҳақида! Ниҳоят! Бу ҳайрон қолдирадиган даражада буюк нарса бўлса керак. Том катта сабрсизлик билан кутаётган эди. Аммо у жуда содда қилиб бошлади.

Ерда тошлар ва ўтларнинг орасида бир нечта арқон ётган эди. Ҳеч ким уларга, ҳеч қандай аҳамият бермаётган эди. Подшоҳнинг ўғли энгашиб уларни кўтарди. Эҳтиёткорлик билан ўзининг бармоқлари билан тозалаб, улар жониворларнинг этларидан иборат эканлигини тушунтирди. Қаердандир хўжайин узунчоқ шаклдаги, тахтадан қилинган, ўртаси катта қилиб ўйилган ва тепасида катта дастагли қутини топди. У арқонларни дастакка мустаҳкам қилиб бойлаб, уларни ўйилган жойдан пастроққа бир неча михчалар билан мустаҳкамлади. Шундан сўнг, узун, ингичка таёқни олиб, шу этларнинг устидан юргазди. Ўзига хос, лекин ёқимли товушлар янгради. Подшоҳнинг ўғли бу мусиқа асбобини созлади ва унинг қўлларидан майин ва таъсирчан мусиқа янгради.

Иккала ёш йигит ҳайратланишди. Қандай қилиб подшоҳнинг ўғли бундай нарсани қила олди?!

- Ким ўзини менга топширса, унинг ҳаётидан мен ажойиб бир нарсани яратаман, - деб тушунтирди хўжайин.

У қандай уста эди! Бошқалар ташлаб юбораётган, оддий нарсалардан у шундай ажойиб мусиқа асбобини яратди! Бу ҳақиқатдан ҳам ажойиб эди!

- Ўзини менга топширса..., - деб такрорлади подшоҳнинг ўғли ва унинг овозида ғамгинлик эшитилди.

Ғам билан у яна бир марта деди:

- Қани эди ҳар бир киши ўзини менга топширса!

Нимага, кимдир ўзини унга топширмаса, бу хол подшоҳнинг ўғлини шундай ғамгин қилади? Чунки бу ҳолда у, улардан асбоб каби фойдалана олмас эди! Ўзини унинг иродасига топширмаган инсон, шунчаки ишлатилмаган ва кирда ётган қутига ўхшаб қолади. Фойдасиз ва фақат ташлаб юбориб, босиб ташлашга тўғри келади. Том бу фикрдан қўрқиб кетди. У бу ҳақида подшоҳнинг ўғлидан сўраб олмоқчи эди, аммо у шу пайтда ўрнидан турди.

- Мен билан юринглар, мен сизларга менинг оркестримни кўрсатмоқчиман.

Хўжайин уларни базм залига олиб келди. У ерда ҳар хил асбоблар бор эди, уларнинг ҳар бири ҳақиқий санъат асари эди. Дўстлар шоҳона оркестрни куйларини кўп эшитишар эдилар, аммо уларда фойдаланадиган асбоблар ҳақида ҳеч нарсани билишмас эди. Подшоҳнинг ўғли эса бугун улар билан бирга биттасидан бошқасининг олдига бориб, эҳтиёткорлик билан ҳар бирини қўлига олиб, унинг номини айтиб, ҳайрат билан у қандай тайёрланганини айтиб берар эди. Бу асбобларни ҳаммасини унинг ўзи яратган. Дарахтдан, подшоҳнинг ўғли найларнинг ҳар хил ўлчовларини яратди. Бу ерда шунингдек, кумушдан ясалган, кўп тешикчали найлар ҳам бор эди. Мис ва силлиқланган металлдан хўжайин карнай ва шунга ўхшаш асбобларни яратди. Бир четда у яқинда яратган асбоблар турар эди, уларнинг номлари виолончели ва контрабас эди. Подшоҳнинг ўғли уларни чалиб кўрганида, жуда паст ва чуқур товушлар янгради. Шунга ўхшаш ғижжаклар ҳам бор эди, лекин кичкинароқ ўлчовда. Уларнинг ортида, олтиндан ясалган ликопчалар бор эди, уларни бир бирларига уриб, шу тарзда ажойиб товушни яратса бўлар эди. Уларнинг ёнида литаврлар турарди. Улар Томда катта таассуротлар қолдирди. Уларнинг товуши йигитни жунбишга келтирар эди.

“Агар бу мусиқа асбоблар ҳаммаси бирданига чалинса, қандай баланд ва тартибсиз товуш бўлар эди” – деб ўйлади Том.

Бу ҳол, унинг қулоқларига оғриқ келтирса керак, чунки ҳар бир асбоб бошқасига қараганда баланд ва чиройли янграшни хоҳласа керак. Ва умуман бу асбобларда подҳошнинг ўғлидан бошқа ким чала олар эди? У эса бирданига ҳаммасида куй чала олмайди.

Аммо бундан сўнг йигитлар, уларнинг отаси, подшоҳ кириб келганини кўришди ва у билан бирга сон-саноқсиз ялтиллаётган шакллар кириб келишди, улар шу билан бирга кўп овозли ва ажойиб куйлашар эдилар. Ўша ерда бор бўлганларнинг ҳаммаси ҳайрон қолишди: бундай нарсани улар ҳали кўришмаган ҳам, эшитишмаган ҳам. Қасрнинг ҳамма яшовчилари бу ажойиб, самовий мавжудотлар ҳақида фақат подшоҳнинг китобидан ўқишган, лекин Том ва Карл уларни биринчи марта кўриб турган эди. Улар самовий фаришталар эдилар. Ҳайратдан дўстлар қотиб қолиб, ҳеч нарса айтиша олмасдилар.

Порлаб турган табассум билан подшоҳ ўзининг тахтига ўтирди. Фаришталардан айримлари оркестрдан ўз жойларини эгалладилар. Подшоҳнинг ўғли олдинга чиқиб, қўлларини кўтарди. Шу оннинг ўзида зал мўъжизавий мусиқага тўлиб, подшоҳни улуғлаш бошланди. Нотабиий мусиқачилар шунчалик чиройли ва тартиб билан чалишар эдиларки, улар яратаётган мусиқани эшитишдан ўзингни тўхтата олиш имконсиз эди. Ҳар бир асбобнинг товуши бошқасидан фарқ қилсада, тартибсизлик йўқ эди, лекин гармонияга тўлган ажойиб куй таралар эди, унда хурсандчилик ва ғам, майинлик ва қудрат бирлашган эди. Фаришталарнинг куйлаши эса қанчалик тантанали ва улуғвор! Ҳақиқатдан ҳам подшоҳнинг ўғли, дўстлари учун нотабиий байрам қилиб берди!

- Ҳаммаси сенинг шуҳратинг учун, Абба! - хурсандчилик билан ҳайқирди подшоҳнинг ўғли.

Шунда Карл ва Том ўзларини бошқа тута олмай, кучлари борича баланд овоз билан ҳайқиришни бошлашди. Бу улар подшоҳнинг қасрида кўрган нарсаларидан энг яхшиси эди.

Бундан кейин ҳамма фаришталар ғойиб бўлишди ва узоқ давом этадиган жимлик пайдо бўлди. Иккала дўст бу ерда, бошларидан ўтган нарсадан таъсирланган ҳолда туришар эдилар. Улар фақат ўз юракларининг уришини эшитишар эдилар, бу ерда айнан улар учун бир муҳим нарса рўй берганини тушунишар эдилар.

Олдинда, тахтда ўтирган подшоҳ, уларнинг ҳис қилаётган нарсаларини тасдиқлади, чунки уларга кейинги сўзлар билан мурожаат қилди:

- Бу менинг бошидан ўйлаб қўйган режам. Агар ер юзидаги ҳамма инсонлар менинг иродамга бўйсунганларида, улар мени худди шундай тарзда улуғлашлари мумкин эди. Энди эса, сизлар, менинг фарзандларим, кейинги нарсани билишингиз керак: менинг ўғлим Иммануэл, ер юзида нафратга дучор бўлган, ҳеч нарсага арзимайдиганларни қидириб, улардан менинг номимни улуғлаш учун қимматбаҳо асбобларни яратади. У ўзининг оркестрини бошқараётганида, у бир овозда, чиройли, худди мукаммал симфонияга ўхшаб янграйди. Ҳамма яратилган нарсалар бунда иштирок этишади.

Яратилган нарсалар? Эй, ҳа, дарахтлар, шамол, олов, металл…

У ёғига Том ўзининг фикрлашида давом этмади, чунки подшоҳ яна гапира бошлади. Бу худди оғриқдек янгради:

- Ким ўзини менга топширмаса, оркестр билан бир овозда куйламаса, у менинг иродамга тўғри кела олмайди, бу дегани – ҳалок бўлиши керак!

Ҳалок бўлиш!!! Бу сўздан сўнг Карл ва Томнинг кўз олдида бир зумда даҳшатли жарлик пайдо бўлди, унинг ичига ҳалок бўлганлар ташланар эдилар. Улар ҳақиқатдан ҳам уни кўз олдиларида кўришар эдилар, у мутлақо қора ва улкан эди. Лекин кейин йигитлар илғаб олган нарса, уларни тушкунликка олиб келди: минглаб одамлар шу жарликка шошилишар эдилар. Айримлар шу йўлда қоқилишар, бошқалар югуришар, кўплар секин юришар, баъзилар эса ҳаттоки рақсга ҳам тушишар эдилар.

- Уларни албатта огоҳлантириш керак! Тўхтатиш керак! Бундай кўпчилик одамлар ҳалок бўлишлари керак эмас! - деб ҳайқирди Том, катта ғамда.

Шунингдек, Карл ҳам йиғлаб, подшоҳни бунга аралашишини сўрар эди, чунки бу нарсага бошқа қарай олмас эди.

- Мен улар учун ҳамма нарса қилиб бўлганман, - ростини айтди у, - мен ўзимда бўлган энг қимматбаҳо нарсани бердим, - ўзимнинг севикли ўғлимни.

Шунда атрофда тўлиқ жимжитлик пайдо бўлди. Ва подшоҳнинг ўғли, подшоҳнинг тахтининг олдида туриб, қўл ва оёқларидаги жароҳатларини кўрсатди.

Шунда подшоҳ яна иккала йигитга мурожаат қилиб, уларга катта севги билан қаради:

- Менинг қадрли фарзандларим, сизларнинг юрагингиз жарликка чопаётган ва хатарда бўлган одамлар учун очиқ бўлганидан хурсандман. Улардан кўпчилиги алданганлар ва зулматда мажбуран туришибди, шунинг учун уларга ёруғлик зарур. Фақат улар учун ҳақиқатдан ҳам юраги очиқ бўлган инсон менинг фарзандимдир. Шу тарзда, у менинг катта юрагимнинг бўлагига эга, юрагим эса, ҳамма одамларни ёруғлика олиб келиб, уларни бахтли қилиш ҳақида қайғуради.

Уларнинг ичида, унинг катта юрагининг бўлаги бор!!! О, шу бахтсизларни у қанчалик севади!!!

Овозидаги улкан олов билан ота ҳайқирди:

- Менинг сизларга берадиган топшириғим - нажот топиш режасини ҳамма одамларга эълон қилиш, токи улар унга ишониб, даҳшатли ҳалокатдан қутқарилсинлар. Мен сизларни ер юзининг барча жойларига юбораяпман. Одамларга менинг буюклигим ва севгимда улар учун тайёрлаган нарсаларим ҳақида айтиб беринглар. Уларга менинг ўғлим улар учун нима қилганини ва уларнинг ҳаётларидан нима қила олишини айтинглар! Уларнинг нажот топишлари учун тўланган қурбонликнинг қадрига етадиганларни, менинг ўғлимга севги билан ва унга интилиш билан қарай оладиганларни менинг олдимга тўпланглар.

- Келин ўз куёвига қараганидек! - деб қўшиб қўйди подшоҳнинг ўғли.

- О, ҳа, жонимиз билан! - деб бақиришмоқчи эди икки ёш йигит, лекин кейин тўхтаб қолишди, ўзларидан: буни айнан қандай қилишимиз мумкин? - деб сўрашди.

Топшириқ улар учун жуда катта эди! Аммо уларга буни ростдан подшоҳга айтишларига тўғри келмади, чунки у бу ҳақида олдиндан ўйлаб қўйган эди. Подшоҳнинг ўғли уларнинг устиларига қўлларини қўйди ва шамолнинг майин эсишида уларнинг устига унинг кучи тушди. Бу ҳайратланарли ажойиб эди!

Ҳа, энди йигитлар тўлиқ аминлик билан бу қийин топшириқни бажаришга қарор қилишлари мумкин эдилар. Улар кейинги куни эрталаб йўлга тушишлари керак эди. Ва улар ҳақиқатдан ҳам шошилишлари керак эди.

Бундан сўнг оғайнилар яна подшоҳнинг ўғли билан ёлғиз қолишди.

- Сизлар ҳозиргина кўрган нарсалар - буюк сирнинг қисмини ташкил этадиган манзара. Сизлар бир куни ҳамма нарса подшоҳнинг шуҳрати учун бир бири билан боғлиқликка келиши кераклиги ҳақида тушунчага эга бўлишингиз керак эди - деб тушунтирди у.

Бу нарса жунбишга келтирадигандек кўринса ҳам, Томда саволлар бор эди.

- Асбоблар ва оркестр билан рўй берган нарса, шундай нотабиий ва тушунарсиз бўлиб кўриндики. Фаришталарнинг олдида ноталар йўқ бўлса, улар нима ва қандай қилиб чалишлари кераклигини қаердан билишар эди. Қандай қилиб улар бунчалик бир маромда ва чиройли қилиб чалишлари мумкин?

- Яхши савол Том! - деб мақтади уни хўжайин. - Мен жон деб унга жавоб бераман. Кўринадиган тарзда оркестрни мен бошқардим, кўринмайдиган тарзда эса – менинг руҳим. Унинг шарофати билан нотабиий товушлар, мусиқалар, ритм ва ҳамма ёқимли куйлар янграйди. У ер юзидаги ижодкорлар учун етиш қийин бўлган уйғунликни ва гўзалликни яратади.

Йигитлар ҳайрон қолиб унга қарашар эдилар. Том ва Карл подшоҳнинг ўғли ўз руҳи ҳақида, Лилия унинг олдида тиз чўккан пайти, у ўзининг қўлларини унинг устига қўйганида гапирганини эшитишган эдилар. Ва ҳақиқатдан ҳам ўша вақтдан сўнг, қиз подшоҳнинг ўғли учун ёниб, қўрқув ва ёлғонга ўзини қўрқитишларига йўл бермас эди.

Лекин унинг руҳи - ким эди у? Подшоҳнинг ўғли давом этди:

- Сизлар ҳеч қачон уни бутунлай билиб ололмайсизлар, лекин шунчаки унинг раҳбарлигига ишонишга ўрганинг. Ўзингизни янада кўпроқ унга топширишга интилинг. Сизлар иккалангиз унинг таъсирини бир неча марта ҳис қилган эдингизлар.

Тушуниш қийин! О! Наҳотки, Том ўзига тасаввур қилиши мумкин бўлган нарсадан каттароқ бўлса? Катта ҳаяжон таъсирида қолган йигит лол бўлиб қолди. Кейин гапирди:

- Биз қаерда унинг таъсирини ҳис қилган эканмиз?

Подшоҳнинг ўғли жавоб берди:

- Унинг ҳаракатлари инсон кўзлари учун кўринмасдир, шунинг учун улар фақат натижаларини кўришлари мумкин. Шунга қарамай, сизларни отанинг ва менинг олдимга севги билан олиб келган у бўлади. Ва шундан кейин сизларга тўсқинликлардан ва васвасалардан қўрқмаслик учун куч берган. У сизларни ибодат қилишга ундаган ва ҳар бир лаҳзаларда билишингиз керак бўлган нарсаларни ёдингизга келтирар эди. У сизларга қийинчиликларда хурсанд бўлиш, бошқаларнинг ғамига шерик бўлиб, уларнинг юкларини бирга кўтариш қобилиятини тақдим этган.

“Ах, мана ким бизга ўз вақтида ёрдам бериб, ғамхўрлик қилган экан” - деб ўйлади Том.

- У сизларни менинг номим билан меҳнат қилишга ундайдиган куч эди; қарияни ва Лилияни соқовликдан шифолаган у эди. Сенинг оталаринг мамлакатида Том, кўп одамларга ёрдам берган майин шаббода ҳам у эди. Ўтмишда қароқчи бўлган одамларга қаср қурган ҳам у эди. У ҳар бирингизнинг ичингизда яна ва яна ёруғлик кўтарилишига изм беради. Унинг кучининг ёрдамида сизлар, қийин бўлса ҳам кечира оласизлар!

О, энди йигитлар нималарнидир яхшироқ тушуниб олиш имкониятига эгалар! Аммо ҳаммасини эмас. Лекин, балки улар буни тушунишлари ҳам керак эмасдир. Ахир уларга айтилганидек - руҳ ақлдан катта эди-ку. У охиригача тушуниб бўлмайдиган.

Шундан сўнг подшоҳнинг ўғлининг айтган гапи энг ажойиб ва шу билан бирга тушуниш қийин бўлган гап эди:

- У отанинг ва менинг руҳимдир. Бизнинг руҳимиз сизларда яшаб, сизларга гапиради. У сизларга, ота айтмоқчи бўлган нарсани гапиради, бу эса мен айтмоқчи бўлган нарса бўлади. Бизнинг режамиз, у орқали бутун жонзотга кириб, ҳамма нарсани янгилашдан иборат. Шунингдек сизлар ҳам бунда иштирок этишингиз мумкин, чунки у сизлар орқали ҳаракат қилишни хоҳлайди. Унга таянинг ва Руҳ сизларни олиб боради. Шу билан бирга у сизларни мукаммалаштиради - унинг шарофати билан сизларнинг ҳаётингиз, яратилишнинг буюк мақтов қўшиғининг бир қисми бўлиб қолади. У ҳозирдан сизларнинг ичингизда куйлаб шодланаяпти!

Книга на Узбекском языке: - Тайна царя (Марк Урсула)

В последней книге трилогии – «Тайна царя» – Урсула Марк заканчивает разговор о жизни Тома, бывшего мальчика-разбойника, усыновленного царем. Детей и подростков ждут двадцать четыре истории о его новых приключениях.