Урсула Марк. Подшоҳнинг сири - (21-боб) Китоб Ўзбек тилида
Podshohning siri (Urusla Mark) O‘zbek tilida Audiokitob
Подшоҳнинг ўғли, Томга қўйилган янги талаблар
МУНДАРИЖА
1 Боб. Ўқ билан енгилган
2 Боб. Қизалок
3 Боб. Парда
4 Боб. У ёғига беш киши бўлиб
5 Боб. Ниҳоят уйдамиз
6 Боб. Кураш
7 Боб. Кутилмаган ҳолат
8 Боб. Женни
9 Боб. Сенинг қароринг
10 Боб. Ўсимлик
11 Боб. Озодлик
12 Боб. Янги топшириқ.
13 Боб. Унинг оркестри
14 Боб. Шефферларникида
15 Боб. Мўъжизавий денгиз
16 Боб. Кема қурувчиси
17 Боб. Кутилмаган совғалар
18 Боб. Денгизда
19 Боб. Олов
20 Боб. Манзилга етиб келиш
21 Боб. Болталар
22 Боб. Зулмат қаърида
23 Боб. Тош девор ортидан
24 Боб. Янги вақт
21 БОБ
Болталар
Тўрт саёҳатчи бу мамлакатнинг одамларини турмуш тарзи билан танишиш истагини билдиришишди. Бошлиқ ва унинг турмуш ўртоғи, ҳурматли меҳмонлар деб аташаётган дўстларни, оддий тахтали уйларнинг ва қуриб кетаётган боғларнинг олдидан ўтказиб боришди. У ёғ, бу ёғдан, кичкина дарахталар-у, ўсимликларни кўрса бўлади, чунки денгиз шамоли, бу ерда бошқа ўсимликларнинг ўсишига йўл қўймас эди.
Йўл давомида, тўрта дўстлар, уларни қабул қилган жамоатт ҳақида кўпроқ билиб олишди. Улар бу ерга ўн икки йил олдин кўчиб келишган эди. Мамлакатнинг бу қисми, бошқасидан ўтиб бўлмайдиган ғор билан бўлинган ва бу ерга фақат денгиз йўли орқали келиш мумкин. Шунингдек, бу тик қирғоқда, унга яқинлашиш учун ягона жой эди, албатта жуда яхши қўриқланадиган осон кўринадиган қароргоҳ ҳам шу ерда эди. Ўлка ҳосилдор эмас, шунинг учун деярли одам кам эди. Улар кўпроқ балиқ овидан ва биродарлар билан опа-сингиллар мамлакатнинг бошқа, ҳосилдор томонидан олиб келаётган нарсалар билан озиқланишар эдилар.
Лекин бу одамлар айнан нима учун бу ерга кўчиб келишди? Уларнинг душманлари ким эди? Бошлиқ ғамгин бўлиб, уларнинг аждодлари, кўп вақтдан бери подшоҳ ва унинг ўғлига ишониб, уларга сажда қилишганини айтиб берди. Аммо вақт ўтиши билан бу сажда унутилиб, подшоҳнинг иродаси одамлар учун муҳимлигини йўқота бошлади. Бу одамлар олтин конини топишиб, бойлик тўплаш уларнинг ҳаётларининг мақсадига айланиб қолди. Вақтининг кўп қисми банд бўлгани учун ва кўнгил хушлик туфайли кўп одамлар подшоҳни унутишни бошлашди. Одамларни ҳақиқат эмас, фойда қизиқтиришни бошлади, кўп ҳолда биринчиси, иккинчиси учун қурбонлика келтирилар эди.
Бутун ҳалқда кўп жанжаллар ва бахслар ҳукмрон бўлди. Шунга ўхшаб, подшоҳ фарзандларининг орасида ҳам, жанжаллар пайдо бўлди, шундай қилиб, кўплаб бўлиниб кетган гуруҳлар пайдо бўлди. Ҳар бир кичкина, деярли йўқолиб кетаётган жамоаттлар айнан улар ягона, тўғри эканини тасдиқлар эдилар. Уларнинг ҳар хил дўнё қарашлари сабаб, бир бирлари билан ҳеч қандай умумий ишлари бўлишини хоҳлашмас эдилар. Шунинг учун ҳалқнинг орасида, уларнинг подшоҳга қилаётган хизматлари жиддий қабул қилинмас эди.
- Шунга ўхшаш нарсалар подшоҳ фарзандларининг орасида бўлиши мумкинми? - ғамгин бўлиб сўради Том.
- Афсуски, ҳа, - хўрсиниб жавоб берди бошлиқнинг хотини, унинг эри эса ўз ҳикоясини давом эттирди:
- Бир неча йил давомида, мен ўз халқимни бундан қайтишга даъват этиш хоҳишига эга эдим. Мен бундай имкониятни, бутун халқ, ўзининг байрамини нишонлаш учун, пойтахтнинг бозор майдонига йиғилганида ишлатдим. Минбардан туриб мен ғала-ғовур оломонга қараб, подшоҳнинг ўғли яна ҳукм қилувчи сифатида келишини – ва бу яқин орада содир бўлиши мумкин, ҳаттоки, шу куни ҳам, осмондан еб битирувчи олов тушиб, унга тегишли бўлмаган ҳар бир одамни йўқ қилиши мумкинлиги ҳақида айтдим. Бу ҳаракатим билан мен уларни огоҳлантирмоқчи эдим, лекин у умумий норозилик ва ғазабни келтириб чиқарди. Кўпчилик одамлар менинг устимдан кулишди, худди бу менинг тасаввуримнинг ўйини эди холос. Бошқалар эса менинг чиқишимни ҳазил деб аташди. Шунинг учун бу байрамга жавобгар бўлган одамлар менга пўписа қилиб, майдондан ҳайдаб юборишди – мен бутун халқнинг хурсандчилигига халақит берибман. Кейинчалик мен бошқа жамоаттларнинг раҳбарлари билан учрашдим. Улар, мени қўллаб-қувватлашади деб ўйлаган одамлар ҳам менга қарши чиқиб, орқамга пичоқ қадашди!
Бошлиқ жим бўлиб қолди, кўринишдан бунинг ҳаммаси у учун ҳали ҳам оғир эди. Унинг хотини давом эттирди:
- Халқдан баъзи одамлар, ўз жамоаттларини тарк этиб, бизникига келишди. Бу албатта рашкни келтириб чиқарди. Қаршилик каттариб, ниҳоят даҳшатли нарсалар рўй берди...
Анча вақт у гапира олмай, кўз ёшлари билан курашди, тўртта дўст фикран унинг чуқур, айтилмаган оғриқларини подшоҳнинг ўғлига етказишди.
Шунда аёл давом эттириб деди:
- Биз ўз ҳаётларимизини ҳимоя қилишимизга тўғри келди ва шунчаки қочишга қарор қилдик. Ўша тунда биз ва биз томонда бўлган кўпчилик одамлар ҳамма нарсани қолдириб, қайиқларимизда шу ерга келишга мажбур бўлдик. Лекин жамоаттимиздагилардан баъзилар, масалан Ольга, у ерда яшайди, улар бизлар учун қадрли одамлар. Улар бизларга озиқ-овқатлар ва янгиликларни етказиб туришади.
Шу пайтда улар ўтиб бўлмайдиган ғорнинг четига келиб қолишган эдилар. Том, ғорнинг устида ўсаётган катта ўсимликдан ушлаб, пастга қараш учун энгашди. О, даҳшат! У шунчалик чуқур эдики, унинг юқори четига етиш учун камида ўнта катта дарахтни бир бирининг устига қўйиш керак эди. Пастда, харсанг тошларнинг атрофида, яшил, қаттиқ денгиз сув қайнар эди, қарама-қарши томонда эса уларга қора, синган қоя таҳдид қилиб турар эди.
- Ер бўлиниб кетди! - ҳайратланиб деди Карл. Том эса паст овозда қўшиб қўйди:
- Қандай кўргилик! Бу - бутун вазиятнинг кўриниши. Абба, сенинг фарзандларинг ўзларининг ораларида шунга ўхшаш жанг қилишаётган бўлса, сен учун бу нақадар оғир бўлса керак!
Иоганн шу пайтда бошлиқ ва унинг хотини билан унинг ортида турган эди. Жимликни бузиб у қаттиқ йўталиб юборди. Том унга бурилиб, бу бечора терлаб кетганини пайқади. Ниҳоят ундан гап чиқди:
- Болталар, - уларни ташлаб юбориш керак!
Бошлиқ, савол бераётгандек унга қаради:
- Сен нимани назарда тутяпсан?
Иоганн шивирлади:
- Буни сизларга қандай қилиб тушунтирсам экан... Биз подшоҳдан сизларнинг олдингизга боришимиз керакми деб сўраганимизда, у менга кўп болталарни кўрсатди. Энди мен яна уларни кўряпман…, кўпчиликнинг қўлларида!
- Ҳа, ҳозир айни вақти! - деди аёл, ўзининг эрига, - мен буни тасдиқлашим мумкин! Бизнинг орамизда, ҳали ҳам ўзининг хафагарчилигини қолдирмаган ва ўз юрагида қаршилик қилаётганлар бор.
Бошлиқ бир сўз ҳам айтмади, лекин унинг юрагида қаттиқ жанг бўлаётгани кўринар турарди.
Шу куни кечқурун бўлиб ўтган жамоаттнинг навбатдаги йиғилишида, бошлиқ жамоатга мурожаат қилиб деди:
- Сизлар менинг олдимда кўрган мана бу одам, - у, бу сўзлардан сўнг ўзини худди ёниб кетаётгандек ҳис қилган Иоганнга кўрсатди - ҳозиргина, подшоҳ бизнинг юракларимизда нимани кўраётганини хабар қилди.
Ва у Иоганндан, унинг сўзларини такрорлашини илтимос қилди.
Сўнг бошлиқ давом эттирди:
- Агар бизнинг орамизда, бошқа томондаги ўз қўшниларига, қариндошларига, ёки бошқа одамларга, улар келтирган барча хафагарчиликларни кечирмаган одамлар бўлса, бугун улар ҳамма хафагарчиликларни подшоҳнинг ўғлига бериб юборишлари мумкин. Мен ундан, у бизнинг ҳар биримизга, юракларимизда қандай хафагарчиликларнинг қолганини кўрсатиши сўрадим. У, биз уларни унга олиб келишимизни хоҳлайди. Келинглар, бизнинг ёнимизда ўтирган одамга, шу борада келган фикрларимизни айтайлик. Келинглар, бизни хафа қилганларни подшоҳнинг ўғлининг номи билан кечирамиз!
Бу сўзлардан сўнг, оғир сукунат чўкди. Вақт ўтиши билан баъзи аёллар ва болалар баланд овозда йиғлашни бошлашди. Уларга нисбатан қилинган ноҳақлик ҳақида эслаш, уларга оғриқ келтирган бўлса керак. Кейин одамлар бир-бирларига қараб ўгирилдилар. Аста-секин кучайиб бораётган сўзлашишлар эшитилди. Ҳаттоки, бошлиқнинг ўзи ҳам, аёлининг иккита қўлини ўз қўлларига олиб, баланд овозда тан олди:
- Мен, бошқа жамоатларнинг раҳбарлари бўлмиш, биродарларимга, бутун нафратларини ва ноҳақликларини кечираман. Ва улар бизнинг қизимизни....
У давом эттира олмади. У ва унинг хотини ўзларини ички кечирмаларини яшириша олмадилар.
Том, бу бирон бир даҳшатли нарса бўлса керак деб ўйлади. Шу нарса уларни сочларини оқартирди, чунки улар ҳали жуда ҳам қари эмас эдилар.
Ниҳоят, бошлиқ ўзини кўлга олиб, қатъий овозда деди:
- Ота, ҳамма дунёларнинг хўжайини, биз фақат ҳозир буларнинг ҳаммасидан воз кечаётганимиз учун бизни кечир. Биз сенга ўзимизнинг ҳамма болталаримизни, ҳамма ноҳақликлармизни, оғриқларимизни, қасосимизни, бутун ғазабимизни ва ҳамма саволларимизни бериб юборяпмиз. Бизга фақат, мана шу айб учун ўзи жазони тортган, биз учун ўлган ўғлингга қарашни бергин. Шунинг учун, бизни оқла ва бизга анчадан бери қарши бўлганларга тавба қилиш имкониятини бергин.
Унинг хотини туриб, қўлларини олдинга узатиб, чуқур таъсирланиб деди:
- Подшоҳнинг ўғли, энди бизнинг қўлларимизда ҳеч нарса қолмаганида биз сенинг исмингни бизнинг душманларимизнинг устидан эълон қиламиз. Уларга эзгулик қилгин!
Шундан сўнг ҳамма хонадан жим бўлиб чиқиб кетди.
Бу кеча тўртта дўст анча вақтгача ухлашга ётишмади. Иоганн, ҳали ҳамма болталар ташлаб юборилмаган деб, айтар эди. Подшоҳнинг ўғли уларга айтганидек, муаммоларнинг баъзилари, ўйлашганлиридан ҳам чуқурроқ беркитилган эдилар. Дўстлар, қандай бўлмасин, подшоҳнинг фарзандаларининг ораларида пайдо бўлган низоларнинг ҳақиқий сабабини топиш учун ибодат қилишга қарор қилишди.
Том, ошхонадан кичкина ёниб турган шамни олди. У энди уларнинг ётоқ хоналарининг ерида, Карл ўзига ясаб олган “ҳаёт дарахтини” ёритиб, уларнинг ораларида ёниб турар эди. Улардан ҳар бири подшоҳнинг ўғли билан узоқ вақт шивирлаб суҳбатлашар эдилар. Сўнг улар, умид билан, тушларида ёки бошқа йўл билан, подшоҳнинг ўғли уларга айтмоқчи ёки кўрсатмоқчи бўлган нарсани кўриш ниятида уйқуга кетишди.
Эрталаб, Том сабрсизлик билан бошқаларни уйғонишларини кутди, чунки тушида ҳаяжонлантирадиган нарсани кўрди. Унинг олдида худди расм билан тўлган китобдек, саҳифадан саҳифага бир воқеа очилар эди. Бу жуда нохуш воқеа эди. Бунга шахсий маълумотларни қўшиб, йигит ҳамма билиб олган нарсалиридан шундай манзарани кўрди:
- Бундан юз йил илгари, шу ерларда яшаган уч ака-укалар, мерос учун қаср ва бутун ўлкада ҳукмронлик қилиш хуқуқи учун жанжаллашиб қолишган. Улар бутун халқни бир-бирларига қарши қайрашни бошлашди, шу тафайли бутун мамлакат нафрат ва жангга тўлиб кетди. Иккита кичик акалар, кучларини бирлаштириб, ўзларидан кучли бўлган катта акаларини дарёнинг нариги томонига, мамлакатнинг шарқий томонига, ҳозир жамоат яшаётган жойга сиқиб чиқаришди. Аммо катта ака укаларнинг биттасининг қизини асирга олди. Қасос сифатида, у қизни отасининг кўз ўнгида, дарёга ташлаб юборди. Шундан сўнг, укалар уни ва унга тегишли бўлган ҳамма насани лаънатладилар.
Том буни ҳаммасини катта ҳаяжон билан айтиб берди. Бошқалар уни, хаёлпаратлигининг устидан кулишармикан? Аммо Карл рози бўлди ва тўлдирди:
- Сўнг ер титраб, ёрилиб кетди! Мен буни биз жарликнинг олдида турганимизда кўрдим.
Умуман ҳайрон қолиб у тўхтади.
Подшоҳнинг ўғли, энди нима? Бу бизга қандай тааллуқли? - деб ниҳоят сўради у.
Шу вақт Том, Ой ва Педро учун қилинга руҳий жанг ҳақида эслаб, жасорат билан деди:
- Мен, биз подшоҳнинг фарзандлари сифатида, ўша вақтдан бери бу мамлакатда ҳукм сураётган ёвуз кучларни ҳамма ҳақ-ҳуқурлардан маҳрум қилишимиз керак дей ўйлайман! Карл шундай кучлар Ойнинг устидан ҳукмрон бўлганини эслади. Подшоҳнинг ўғлидан, бу жамоатнинг ҳамма аъзоларига, бошлиқ ва унинг хотини қилган нарсани қилишга ёрдам беришини сўрашимиз керак.
Қоронғилик туфайли Стефан ўзининг китобида ҳеч нарса ўқий олмади, лекин у ҳам дўстларига, подшоҳнинг ўғли шармандалик дарахтида осилган пайтда, у ўзига ҳамма лаънатларни олганини эслатди. Шунда Карл ерга тиз чўкиб, қўлига “ҳаёт дарахтини” олиб, деди:
- Подшоҳнинг ўғли, сенда шу лаънатларнинг кучини синдириш учун ҳокимият бор. Биз уларни ҳаммасини сенинг оёғинг остига олиб келамиз.
Энди уларнинг миясига келаётган ҳар бир нарсани, дўстлар подшоҳнинг ўғлининг олдига олиб келишар эдилар, улар, подшоҳнинг ўғли улар билан биргалигини билишар эдилар. Дўстлар, бу мамлакатда бутун нафрат, рашк ва қаршилик йўқолиб кетиши учун чин юракдан ибодат қилишди.
Улар ҳаммалари, билган нарсаларини подшоҳнинг ўғлининг олдига олиб келишганларидан сўнг Иоганн қониқиш билан деди:
- Ҳар бир лаънатнинг номини айтиб уни фош қилганимизда, ҳаёт дарахтининг олдига биттадан болта қўйилди. Кичкина “ҳаёт дарахтининг” олига эмас, (шу пайтда у Карл ясаган дарахтга кўрсатди) ҳақиқий ҳаёт дарахтининг олдига, подшоҳнинг ўғли осилган дарахтнинг олдига, деб айтди у. Энди биз нимага қарши жанг қилишимиз кераклигини билганимиздан сўнг, катта омадни умид қилишимиз мумкин.
Ҳамма енгил тортиб рози бўлди. Уларнинг илтижолари жавобсиз қолмади, болталар, чуқурликдан олиб ташландилар. Мамлакат улардан озод бўлди.
- Энди жанжаллар йўқолиб кетиши керак! Подшоҳнинг ўғли, ахир сен улардан кучлисан! - баланд овоз билан деди Том ва кўзларини юмиб олди.
Шу билан бирга у кутилмаганда, қаердандир, тепадан, устиларига қизил оқим оқиб тушаётган болталарни кўрди. У болталарни қоплаб, уларни шундай эритдики, улардан ҳеч нима қолмади. О, бу қон эди! У бутун мамлакат бўйлаб, ҳамма ерга оқаётган эди, болталар келтирган жароҳатларнинг устига оқар эди. У шармандалик дарахтида осилган, подшоҳнинг ўғлининг жароҳатланган оёқлари, қўллари ва кўкрагидан оқар эди.
Бу кўрган нарсаларидан ҳайратланиб кетган Том, бошқаларга, кўрганини айтиб берди. Унга ўша вақтнинг ўзида, бошқа манзарани кўрган Иоганн, қарши чиқди, чунки у болталар ҳали йўқолмаганини кўрган эди. У, Томнинг кўзларини олдида бошқа манзара бўлгани учун ундан деярли хафа бўлиб қолди. Карл, уларнинг бирликлари хавф остида қолганини сезди. Бунга йўл қўйиш мумкин эмас!
- Подшоҳнинг ўғли, биз сенинг Руҳингга муҳтожмиз! Биз, сен бизларни бир қилиб, буларни қандай тушунишимиз кераклигини кўрсатишингга муҳтожмиз! – баланд овозда деди у.
Том бир неча дақиқа жимликдан сўнг деди:
- Менинг манзарам энди узоққа сурилиб кетди. Кейин, ҳеч бир одам оча олмайдиган оғир парда пайдо бўлди.
Карл бундан, подшоҳнинг фарзандларининг орасида жанжалларнинг бутунлай йўқолиб кетиши фақат келажакда рўй бериши мумкин деган хулосага келди. Ҳар қандай ҳолатда улар ҳозир яхшилаб ухлаб олишлари керак. Бугунги уларнинг ишлари тугалланди.
Кейинги куни эрталаб, дўстлар, бошлиқдан кун бўйи болаларга ва кечқурун катталарга, подшоҳ ҳақида, унинг ўғли ва Руҳи, уларнинг юракларига соладиган ҳамма нарса ҳақида айтиб бериш учун рухсат сўрашди. Уларнинг ҳаммалари бу қудратли Руҳ ҳақида янада кўпроқ эшитиб, унинг кучини сезишни хоҳлар эдилар. Энди улар, дўстлар билан бирга янги қўшиқларни ҳам айтишлари мумкин бўлса керак, чунки шу вақтгача улар эски қўшиқларни айтишар эдилар.
Тўққизинчи кунга келиб, аниқ ҳаракатлар учун вақт етиб келди: қоянинг олдига иккита қайиқда, ҳар бирида олтита одам - тўртта дўст, тўртта бошқа эркаклар, иккита аёл ва иккита бола, сузиб боришга қарор қилишди. Бошқалар, кичкина гуруҳларга бўлиниб, бир-бирларини алмаштириб, кечаю-кундуз подшоҳнинг олдида улар учун шафоат қилиш учун жойларида қолишди. Карл бу ибодат орқали қўллаб-қувватланишга жуда хурсанд бўлди, чунки унинг фикрича, бундай “ибодат қалқони” уларга жуда керак эди.
Том ўзи билан бирга, елканини ва албатта подшоҳнинг китобини олди. Куннинг қоқ ярмида жўнашга вақт етиб келди, ва икки гуруҳ йўлга тушишди. Эшкак эшувчилар жуда ҳам кўп ҳаракат қилишларига тўғри келди, чунки қайиқлар тўлиб кетган эди.
Бу одамлар ҳали елканлар ҳақида ҳеч нарса эшитишмагани ачинарли эди. Том, жон деб уларга шамолдан қандай фойдаланиш мумкинлигини кўрсатишни ўйлади.
Режа қилинганидек, у соҳилга қоронғи тушганида етиб келишди. Ҳамма пойтахтдан узоқ бўлмаган балиқчиларнинг қароргоҳида тушиб қолишди. Биронта ҳам одам кўринмас эди. Бу нотабиий эди, чунки илгари, қароргоҳда одамлар, бир бирлари билан суҳбатлашиш, ёки шунчаки ўтириш учун йиғилишар эдилар. Кекса одамларнинг гапига кўра, илгари одамлар бирга куйлашар эдилар, ёки кўчаларда базмлар ўтказишар эдилар. Лекин бу жуда ва жуда анча вақт илгари бўлган.
Книга на Узбекском языке: - Тайна царя (Марк Урсула)
В последней книге трилогии – «Тайна царя» – Урсула Марк заканчивает разговор о жизни Тома, бывшего мальчика-разбойника, усыновленного царем. Детей и подростков ждут двадцать четыре истории о его новых приключениях.
