Георгий Винс. Эътиқод уфқлари - (3-боб) Китоб Ўзбек тилида
E’tiqod ufqlari (Georgiy Vins) O‘zbek tilida Audiokitob
МУНДАРИЖА
Сўзбоши
Биринчи боб. Шимолий этап
Иккинчи боб. Каншаубининг ҳикояси
Учинчи боб. “Букри”
Тўртинчи боб. Лагерда уч киши
Бешинчи боб. Сўнгги кунларда бирга
Олтинчи боб. Жанубга этап
Еттинчи боб. Соликамск жўнатиш қамоқхонаси
Саккизинчи боб. Эътиқод уфқлари
ШЕЪРЛАР
Менинг сўқмоғим
Россия ва Масиҳ
Украина — қувонч ва орзу
Йўлда
Россия — фақат қайинлар эмас
Аср касаллиги
Бизга Худо керак!
Йўллар чорраҳасида
Ёлғон ҳаётда яшамаслик
Хизмат ҳақида сокин суҳбатлар
Муқаддас бўлиш — бу севги
Муқаддас Китоб шоирлари
Қайта тирилиш тонглари
“Тутқуннинг ўйлари”
83-сано
Мен сени севаман, Масиҳ биродарлиги!
Болаларим, менинг болаларим! Яна айрилиқ йиллари...
Учинчи боб
“Букри”
Лагер бошлиғининг лақаби “Букри” эди. Бу лақабни унга Чепечанка маҳбуслари беришганди ва у бу лақабга шундай ёпишиб қўя қолганди. Чунки у шу лақабга жуда мос эди. Ҳа, ҳаёт уни гоҳ юқорига, гоҳ пастга отиб роса эгган, оқибатда унинг қомати букчайиб қолганди.
Бошлиқнинг фамилияси — Станицкий эди. Бу 50 ёшлардаги баланд бўйли, озғин, оқ сочли, ҳар доим соқолларини қириб олиб юрадиган, ёноқлари кўкимтир одам эди. у маҳбуслар билан, шунингдек, қўл остидаги зобитлар ва аскарлар билан доимо қатъий расмий муносабатда бўларди. Биров билан суҳбатлашаётганда кулранг кўзларининг нигоҳи жуда оғир, деярли ҳаракатсиз қотиб туришарди. Станицкий кўпинча маст ҳолда юрар, аммо маст бўлмаган пайтларида камгап бўлар, шунда нафақат маҳбуслар, аммо зобитлар ҳам унинг кўзига кўринмасликка ҳаракат қилишарди.
Станицкий ичиб олса, кескин ўзгарарди: кўп ҳазиллашар, баланд овозда сўкинар, лагер бўйлаб деярли югуриб юрарди. Кўпинча у тез ва илдам қадамлар билан аскарлар назорати остида ўрмонда ишлаётган маҳбусларнинг ёнига борарди. У маҳбусларни озгина гуноҳлари учун қаттиқ жазолашни айтиб қўрқитар, аммо бу ҳеч қўрқинчли туюлмасди, аксинча, ҳатто у маҳбусларга қўлида таёқ билан ташланганда ҳам ҳазиллишаётган ўхшаб туюларди.
Мени лагерга олиб келганларида Станицкий капитан унвонида эди. у 10 йилдан бери шу ўрмонлар ва ботқоқлар ичидаги ёғоч тайёрлаш лагерида бошлиқ эди. Бу ерда 640гача совуқ бўларди. Совуқ ҳаводан бир марта нафас олган одамнинг кўкраги ва ўпкасида қаттиқ оғриқ турарди. Ёзда эса машиналар галаси ва майда чивинлар булути жонга тегарди. Улар шунчалар кўп бўлардики, худди осмонни қоплаб олганга ўхшарди ва улардан на ўрмонда, на маҳбуслар яшайдиган баракларда, на озод аҳоли яшайдиган қишлоқларда тинчлик бор эди.
Ўтмишда Станицкий КГБ полковниги бўлган ва Ленинградда яшаган эди. Бу омадли, қадди расо КГБ полковниги ҳеч қачон ўзини шу тайга лагерида узоқ йиллар яшашини кўз олдига келтирмаганди. 1953 йили Сталин ўлганидан ва КГБ бошлиғи Бериянинг инқирозидан сўнг полковник Станицкий ҳам ҳеч кимга ёқмай қолди. Уни кичик лейтенант унвонига туширишди ва Ички Ишлар Вазирлигига ишга ўтказишди. Фақат КГБ генералларидан бирининг — ёшликдаги дўстининг муруввати билан Станицкий Шимолий Уралдаги Чепечанка лагерига бошлиқ қилиб тайинланди.
Ленинграддаги оқ тунларни, Невский ва ёзги боғ ҳашаматини, шунингдек, катта ойлик, КГБ полковнигининг мовий погонларини ва жуда кўп нарсаларни унутишга тўғри келди... Шунингдек Станицкий ишхона ихтиёридаги ажойиб уйдан ҳам маҳрум бўлди. Сочлари оқарган полковник кичик лейтенантга айланганида хотини ундан воз кечди ва ажрашди. Нима сабабдан у Ленинградни қаттиқ шимол совуғига ва пашшахона ботқоқларига алмаштириши керак?! Ҳаттоки болалари ҳам унвони пасайган Станицкийдан юз ўгиришди.
Сталин ўлиб, Берия ўз яқинлари билан йўқотилгандан сўнг КГБда “тозалаш” деб аталган жараён борарди: Бериянинг кўп ходимлари барча имтиёзлардан маҳрум қилиб ҳайдалди. Муқаддас Китобда ёзилган: “Одам нимаики экса, шуни ўради”, — деган сўзлари қандай адолатли (Гал.6:7). Қанчадан-қанча бегуноҳ одамларнинг қонини тўккан одамлардан ўз ҳамтовоқлари қасос олишди.
Шимолга келгач, КГБнинг собиқ полковниги бир неча йилдан сўнг бир ёш аёлга уйланди. Станицкий ёш хотинини лагерни қўриқлайдиган аскарлардан жуда рашк қиларди. Хотини бир неча марта уни ташлаб кетишга ва умуман тайгадан кетишга ҳаракат қилди. Аммо Станицкий ҳар сафар унга етиб олиб лагер ёнидаги қишлоқчадаги уйига қайтариб келарди.
Бир неча йилдан сўнг Станицкий капитан бўлди. Тайга лагерида у ароққа ружу қўйди ва атрофдагилар уни тез-тез маст ҳолда кўрадиган бўлди. Қишлоқда лагернинг дўкони бўлиб, у ерга ойида бир марта озиқ-овқатлар, шу жумладан, ароқ ҳам олиб келишарди. Бир неча қути ароқ лагер бошлиғига бериларди ва у ҳар бир зобитга қанча ароқ беришининг рўйхатини тузарди. Албатта, у ароқнинг кўп қисмини ўзига олиб қоларди. Зобитлар очиқ норозилик билдиришга қўрқсалар-да, орқаворотдан минғиллишарди: уларга ойда бир қути ароқ нима бўларкан? Зобитлар бир-бирлари билан, шунингдек, маҳбуслар билан ҳам ўз норозиликлари ҳақида ўртоқлашишарди: “Яна букри бутун ароқни ўзига олди!”
Ичиб олган Станицкий маҳбусларнинг ўрмонда қандай ишлаётганликларини текширишни яхши кўрарди. Маҳбусларни иш пайтида қўриқлаётган аскарлар одатда уни узоқдан кўриб уларни огоҳлантирардилар: “Букри келяпти!” Маҳбуслар жон-жаҳдлари билан ишлай бошлардилар. Агар Станицкий кимнидир дам олаётганини ёки гулхан ёнида ўтирганини кўриб қолса, шу заҳоти қўлидаги таёғини ишга соларди. Аммо шу билан бирга Станицкийнинг ўзи кўпинча маҳбусларга сигарет, тамаки ва қуруқ чой олиб келар ва улар билан бирга “кефир” деб аталадиган қуюқ дамланган чой ичарди.
Лагерда тез-тез пичоқлашишлар, ҳатто қотилликлар билан тугайдиган карта ўйини авж олганди. Маҳбуслар одатда картани кечқурунлари ва тунлари, кўпинча тонг отгунча баракларда ўйнашарди. Баракка кираверишда карта ўйнаётган бир нечта кузатувчини қўйишарди. Агар зобитлар ёки аскарларнинг баракка келаётганини улар кўрсалар, ўйнаётганларни хавфдан огоҳ қилишарди. Ўйин дарҳол тўхтатилар, карталар беркитилар, ўйинчилар шоша-пиша ўз жойларига ётиб олишарди.
Карта ўйини лагерда жуда кўп томошабинларни жалб қиларди. Улар ўйинчиларни ўраб олишарди. Ўйин асосан лагерда сақлаш расман манъ қилинган пулга ўйналарди. Ютқизганлар пул, папирос, озиқ-овқат, ўз кийим-кечаги, пойафзали билан қарзларини тўлардилар. Агар катта пул ютқизиб қўйиб, уни тўлашга ҳеч нималари бўлмаса, унда ҳаётлари билан қарзларини узардилар. Бизнинг этапимиздан бўлган бир Москвалик маҳбус картада ўзининг қоплама тилла тишини ютқизиб қўйди. Шу заҳотиёқ унинг тишларидан тилла қопламани суғуриб олишди. Бунда катта темир михдан фойдаланишди.
Бир куни “Васька-қиморбоз” лақабли маҳбус бор-йўғини — ҳамма пулини ва ҳатто ўзининг қамоқхона кийим-бошию, пойафзалларигача ютқазиб қўйди. Ютқизганларини қайта ютиб олиш учун у лагер бошлиғининг ҳаётига ўйнашни таклиф қилди — агар Васька ютса, барча нарсалари ва пулини қайтариб олади, аммо агар у яна ютқизса, у бошлиқни ўлдириши керак бўлади. Ўйин бошланди. Аммо бу ўйин ҳам Васька учун муваффақиятсиз бўлди. Васька наралар устида биргина трусида ўтирарди — у ҳамма нарсасини, ҳаттоки майка ва пайпоқларини ҳам ютқазиб қўйганди! Мана энди бошлиқнинг ҳаётини ҳам... У жуда ғазабда эди. “Омадим чопмади!” — дерди Васька ғазаб билан дунёдаги ҳамма нарсани сўкиб.
Унинг шериги, картадаги рақиби ва кўп йиллик душмани уч кун муддат белгилади. — Васька уч кун ичида қотиллик орқали қарзини узмаса, у лагердаги бачабозлар қўлига тушарди. Васька лагер бошлиғини ўлдиришга қарор қилди. У Станицкийнинг кабинетига борди. Бошлиқнинг кабинети лагернинг ичида эди. Кимдир вақтинча ўз кийими ва оёқ кийимини Васькага бериб турди. Бу кийимларнинг Васькага тўғри келмаслиги кўриниб турарди. У калта шим ва енглари калта бегона курткада жуда кулгили кўринарди. Васьканинг бўйлари узун, озғин, ёши йигирмалар атрофида эди.
“Бошлиқ! Мен сенинг ҳаётингни қиморда ютқазиб қўйдим ва сени ўлдиришим керак!”— деди у Станицкийнинг столига яқинлашиб ва қўлларини шимининг чўнтагидан чиқармай. Букри қўрқмади, фақат бошини кўтариб маҳбуснинг кўзларига қатъият билан қаради. Васька ҳам бошлиқнинг кўзларига боқиб индамай турарди. Шу тарзда улар бир дақиқача бир сўз демай туришди.
“Ўйнаб бўлибсан-ку, аҳмоқ қиморбоз! — ниҳоят ғазаб билан деди Станицкий. — Ҳозироқ орқангга қайтиб баракка бор, бугуноқ менинг ҳаётимни ютиб ол. Энди қўлингни чўнтагингдан чиқар, “пар”ни ташлаб юбор!” — у қўли билан ахлат челагини кўрсатди. Васька ҳеч нима демай орқасига қаради ва пичоқни ахлат челагига ташлади. Кейин бошлиқнинг хонасидан чиқиб, югуриб барак томон кетди. Тун бўйи қизғин ўйин давом қилди. Кейинги кун аллақачон ўз кийимларини кийиб олган Васька хурсанд ҳолда ютиб олган пулларини тинтув пайтида аскарлар топиб олмасликлари учун ўртоқларига берди.
Лагер бошлиғи Васькани кабинетига чақирди. У ерда Станицкийдан ташқари яна иккита зобит бор эди.
— Қани, бечора қиморбоз, ўз қаҳрамонликларинг ҳақида айтиб бер-чи! — қатъият билан сўради Букри.
— Ўртоқ бошлиқ! Ҳаммаси жойида: мен сизнинг ҳаётингизни ютиб олдим! — тетик ва хурсанд ҳолда деди мағрур Васька. У, бошлиқ мени мақтайди, деб кутганди. Аммо Станицкий унинг гапини бўлди:
— Аҳмоқ! Бошлиқнинг ҳаётига ўйнайсанми? Ўйнай олмасанг, қўлингга картани олма! Бошланишига 15 кун жарима изоляторига, бир ўзини бир камерага! — қутурарди Станицкий. — 15 суткадан кейин эса уни зонага киритмасдан бошқа лагерга жўнатинг! — буюрди зобитларга у.
Хурсанд Васькани — жуда хавфли карта ўйинининг ғолибини — бутун лагер кўз ўнгида лагер ҳудуди бўйлаб қўлига кишан солиб жарима изоляторига олиб бораётганларида қаҳрамондан аянчли маҳбусга айланди. “Қўлингга карта олма! Агар ўйнай олмасанг қўлингга карта олма!” калака қилишарди уни аскарлар.
Бизнинг лагеримиз ва унинг бошлиғи ана шунақа эди! Мана шу лагерга Худо учта Хушхабар тарғиботчисини: Каншауби Жонгетовни, Фёдор Маховицкийни ва мени юборди.
Книга на Узбекском языке: - Горизонты веры (Георгий Винс)
На страницах книги "Горизонты веры" вы познакомитесь с историей, рассказанной Г. Винсом, верующим из Киева, который в годы правления коммунистов был арестован за свою веру и сослан в лагерь Чепечанка на Северном Урале. Это повествование - удивительное свидетельство человека, который даже в таких нечеловеческих условиях продолжал служить Богу и помог выжить своим товарищам по несчастью.
