Георгий Винс. Эътиқод уфқлари - (7-боб) Китоб Ўзбек тилида
E’tiqod ufqlari (Georgiy Vins) O‘zbek tilida Audiokitob
МУНДАРИЖА
Сўзбоши
Биринчи боб. Шимолий этап
Иккинчи боб. Каншаубининг ҳикояси
Учинчи боб. “Букри”
Тўртинчи боб. Лагерда уч киши
Бешинчи боб. Сўнгги кунларда бирга
Олтинчи боб. Жанубга этап
Еттинчи боб. Соликамск жўнатиш қамоқхонаси
Саккизинчи боб. Эътиқод уфқлари
ШЕЪРЛАР
Менинг сўқмоғим
Россия ва Масиҳ
Украина — қувонч ва орзу
Йўлда
Россия — фақат қайинлар эмас
Аср касаллиги
Бизга Худо керак!
Йўллар чорраҳасида
Ёлғон ҳаётда яшамаслик
Хизмат ҳақида сокин суҳбатлар
Муқаддас бўлиш — бу севги
Муқаддас Китоб шоирлари
Қайта тирилиш тонглари
“Тутқуннинг ўйлари”
83-сано
Мен сени севаман, Масиҳ биродарлиги!
Болаларим, менинг болаларим! Яна айрилиқ йиллари...
Еттинчи боб
Соликамск жўнатиш қамоқхонаси
Соликамск жўнатиш қамоқхонасида бизни бўш камерага жойлаштиришди. Камера унча катта эмас, 10–15 кишига мўлжалланган. Биз камерага кирганимизда бурнимизга қандайдир кимёвий модданинг ўткир ҳиди урилди: ҳавода ўткир ҳидли майда оқ заррачалар учиб юрарди. Полдаги наралардан, деворларда эса оқ кукун қатлами ётарди. Нафас олиб бўлмасди: камерадаги заҳарли ҳид димоқни куйдирар, ўпкага ўтарди. Биз йўтала бошладик, кўзларимиз ёшланди. Дарёнинг тоза ҳавосидан сўнг тўсатдан бундай “одам ўлдирадиган хонада” бўлиб қолиш!
Биз камера эшигини тақиллата бошладик:
— Гражданин бошлиқ! Эшикни очинг! Биз нафас ололмаяпмиз! — Биз узоқ тақиллатдик, аммо жавоб бўлмади.
— Очинглар! Очинглар!
Биз кам қимирлашга ҳаракат қилардик. Чунки сал ҳаракатлансак устидаги ва полдаги оқ кукун заҳарли туман булутини ҳосил қилиб ҳавога кўтариларди. Нафас олиш керак! Шу тарзда икки соат ўтди. Бошларимиз жуда оғрирди. Биз девор тагида полда ўтириб рўмолча орқали нафас олишга ҳаракат қилардик. Аммо ҳеч нарса ёрдам бермасди — бутун ички аъзоларимизга бу заҳарли оқ кукун ўтириб қолганди! Шунингдек, кийимимизга ҳам оқ қатлам ўтириб қолганди. “Худойим! Сен ҳаммасини кўряпсан! Бизга ёрдам бер!”
Биз заҳар кўзларимизга кирмаслиги учун уларни юмишга ҳаракат қиламиз, бўлиб-бўлиб нафас оламиз... Ниҳоят камера эшиги очилиб, ёши ўтганроқ соқчи эшикдан бизга қаради.
— Сиз бу ерга қандай кирдингиз? Бу камерага ҳозиргина ДДТ кукуни сепишди-ку, дезинфекция қилинди. Сизни бу ерга ким олиб кирди? — сўрайди у.
— Ким олиб кирди?! Соқчилар, албатта! Бу камерани ўзимиз танламаймиз-ку!
— Сиз нега қамалгансиз? Қайси модда? — қизиқди соқчи. У сергап эди. Қандайдир хонаки ва 60 ёшларда эди.
— Биз тақводорлармиз! Худога эътиқодимиз учун қамалганмиз, — жавоб қилдик биз.
— Демак, баптистларсиз! — мулойимлик билан аниқлик киритди соқчи.
Биз очиқ эшик орқали коридордан кираётган нисбатан тоза ҳаводан очкўзларча нафас оламиз.
— Ҳа, унда нега сизни бу хонага жойлаштиришгани тушунарли! Қайта тарбиялашаяпти, демак, эътиқодингиздан совитишмоқчи, — давом эттирди у ўзининг нутқини бамайлихотир. — Тез чиқинглар, бўлмаса тез орада ўласиз! Мен эса жавоб бераман, чунки менинг сменам, менинг камераларим! Бошлиқларга нима? Сизни эътиқодингиз учун ўлдирадиган хонага қамаб қўйишди, агар сизга бирон нарса бўлса, бошлиқлар ўзларини четга олишади. Айбдор — “стрелкачи” — мен! Қаерга қарадинг? Юринг, юринг, бечоралар! Худога шукр, тирик қолибсиз, нафасингиз қисилмабди! Мен бу ерда кимдир борлигини билмабман ҳам, ҳозиргина сменани қабул қилиб олдим!
Биз қамоқхона коридорига чиқдик — ифлос, оқ кукун билан булғанган. Бизнинг қишки кийимларимиз солинган қоплар ҳам оппоқ. Соқчи бизни коридордан бошлаб боряпти, камералардан бирини очади. У ерда бир нечта маҳбуслар бор.
— Сиз қаердансиз, тегирмончилар? — кутиб олишди бизни камерадаги маҳбуслар.
Биз чиндан ҳам бошимиздан оёғимизгача оппоқ ун билан қопланган тегирмончиларга ўхшаймиз.
— Биз фақат тахтаканаларни ва бизни — тақводорларни ўлдирадиган алоҳида камерадан келдик! — жавоб қилдик биз.
Камерада сув оқаётган кран бор: жуда яхши! Биз ювиниб, тоза совуқ сувни очкўзлик билан ичдик. Эҳтиёткорлик билан кийимимиздан оқ кукунни қоқамиз, аммо кукун шунчалар кўпки, камерада оқ булут пайдо бўлади.
— Эй, эй, секинроқ! Бўлмаса бизни ҳам заҳарлайсизлар! — қичқиради бизга маҳбуслар. Ярим соатдан кейин камера эшиги очилиб, ўша хушфеъл назоратчи менинг фамилиямни айтди:
— Хотининг билан учрашувга чиқ!
Яна кутилмаган янгилик — ҳеч нарса тушуна олмаяпман! Фёдор ҳам.
— Бу, Маховицкийни учрашувга бўлса керак? — аниқлик киритишга ҳаракат қилдим мен.
— Сенинг фамилиянг Винсми?
— Ҳа, Винс! — жавоб қилдим мен.
— Ундай бўлса, учрашувга чиқ! Сенинг олдингга Киевдан хотининг келди!
Ҳайрон бўлиб, мен камерадан чиқдим. Биз шошмасдан қамоқхона коридоридан бораяпмиз. Менинг раҳмдил назоратчим калитларни ўйнатиб, ярим овозда куйлайди: “Тақдир одам билан ўйнашади, у доим ўзгарувчан: гоҳ юксакларга олиб чиқади, гоҳ жарга изсиз ташлаб юборади!”
— Бизнинг ҳаётимизни тақдир эмас, Худо бошқаради, — унинг қўшиғини тузатдим мен.
— Эҳтимол, Худодир! Ким билади? — тезгина кўнади назоратчи. — Мана сенга ҳам Худо ўша Киевнинг ўзидан учрашув учун хотинингни юборди. Сизларнинг — баптистларнинг Худоларингиз яхшига ўхшайди.
Жўнатиш қамоқхонаси биносидан чиқаверишда мени бошқа ёш ўзбек соқчи қабул қилиб олди. У мени кенг қамоқхона ҳовлиси орқали учрашувлар биносига бошлаб боряпти. Кейин махсус хонага олиб киради. Хонада узун стол ва бир нечта стуллар турибди.
— Шу ерда ўтириб тур, — деди у менга, ўзи эса чиқиб кетди. Бир неча дақиқадан сўнг хонага хотиним Надя ва 25 ёшлардаги иккита йигит кириб келишди.
— Бу бизнинг эътиқоддаги биродарларимиз! — деди Надя ва яқин келиб мени қучоқлади.
— Аммо бу нима — сен бошдан оёғинггача оқ бир нарсага булғанибсан-ку? Нима бўлди?!
Надя менинг кийимимдан оқ кукун қолдиқларини қоқишга ҳаракат қилди. Мен уни тўхтатдим.
— Эҳтиёт бўл, бу кукун жуда заҳарли. Бу — дуст!
— Сенга нима бўлди ўзи? — яна сўрайди у овозида ташвиш билан. Мен уни хотиржам қиламан:
— Ташвишланма, буларнинг ҳаммаси аллақачон ўтиб кетди. Салом, азизим! Сенинг келишингни ҳеч кутмагандим!
— Мен сени топиб олганим — буни бутун бошли бир ҳикоя қилса бўлади! Бу ерда мен билан Клавдия Маховицкая ҳам бор. Биз бирга Соликамскдан учиб келдик. Агар у бўлмаганда, мен ҳозир бекорга Чепечанкага борган бўлардим, — айтиб беришга шошилди Надя.
Мен ёш биродарларим билан танишдим. Улар Соликамскдаги маҳаллий баптистлар жамоатидан эдилар. Уларнинг ота-оналари ҳали 1941 йилдаёқ Украинадан Шимолий Уралга сургун қилинишган эди. Шундан бери улар Соликамскда яшарканлар. Менинг янги танишларим шу ерда — Уралда туғилган эдилар.
— Сиз билан учрашувга бизни ўтказишади, деб ҳеч ўйламаган эдик, азиз биродарим! — улар қувонч ва шодлик билан сўзлардилар.
— Сизнинг Соликамскдаги жамоатингиз қандай? — суриштирдим мен.
— Жамоатимиз унча катта эмас, унда 100 тача одам бор. Биз таҳқирланган биродарларимиз билан биргамиз, — жавоб қилишди биродарлар.
Надя Киевдан келтирган катта озиқ-овқатлар солинган жомадонни улар олиб киришди. У соқчидан сўради:
— Эримни овқатлантирсам мумкинми?
— Овқатлантиринг, овқатлантираверинг! Марҳамат! — жилмайди ўзбек соқчи.
Мен ажабландим: ўзи ўзбек, аммо рус тилида яхши гапираркан. Надя стол устига оқ салфетка ёзди. Озиқ-овқатларни чиқариб қўйди, нон, колбаса, пишлоқ кесиб қўйди.
— Хўш, энди овқатланишни бошлашинг мумкин, — деди у.
— Йўқ, мен бир ўзим овқатланмайман! Келинглар, бирга овқатланамиз! — Биз ибодат қилиб, овқатлана бошладик. Ўзбек соқчи бизнинг суҳбатимизга қулоқ солиб, қизиқиш билан қарарди.
Надя эса қандай қилиб бу ерга келиб қолганлиги ҳақидаги ҳикоясини давом қилдирарди:
“Биласанми, мен Чепецда Клава билан мутлақо тасодифан учрашиб қолдим. Мен Соликамскдан йўловчи вертолётда учиб келдим. Вертолётда 12 та одам бор эди. Вертолёт ерга қўнди, биз торгина темир зинадан пастга туша бошладик. Ҳали вертолётда пайтимда мен пастга қараб, ёнида 9 ёшлардаги ўғил бола бўлган аёлга эътибор қилдим. Улар қайтиб Соликамскга учадиган рейсни кутишарди. Унинг юзи менга таниш кўринди. Мен ерга тушдим. У ҳам менга диққат билан қарарди. Кейин эса менинг ёнимга келди ва:
— Сиз Надямисиз? Георгий Петровичнинг хотини-а? — деб сўради.
Шунда мен уни танидим: биз илгари ҳеч учрашмагандик, аммо мен уларнинг оилавий суратларини кўрганман.
— Сиз эса Клава Маховицкаясиз-а?
Биз қучоқлашиб, йиғлаб юбордик... Мен унга шундай дедим:
— Мана Георгийнинг олдига Чепечанкага кетяпман. Сиз учрашиб қайтаяпсизми?
Аммо шунда Клава тез, ҳаяжон билан гапира бошлади, чунки вертолётга чиқиш бошланган эди:
— Надя, тезроқ кассага югуринг, Соликамскга қайтиш чиптасини олинг. Эрларимиз аллақачон Чепечанкада йўқ. Мен жомадонингизга қараб тураман.
Мен ҳеч нарсани тушуниб улгурмай аэропорт биносига қараб чипта учун югурдим. Мен чипта олиб бўлгунимча вертолётни ушлаб туришди. Ва мана мен бу ердаман! Клава ва Миша ҳам шу ерда! Эҳтимол, унга ҳам Фёдор Владимирович билан учрашишга рухсат беришар.
Бизнинг учрашувимиз тахминан икки соатча давом қилди. Надя менга оиламиз, болаларимиз ва Жамоат ҳақида сўзлаб берди. Кичкина қизимиз Женя икки ёшга кирганди, у яхши гапирарди. Ундан: “Женя, сенинг даданг қани?” — деб сўрасалар, у девордаги суратни кўрсатиб: “Менинг дадам қамоқхонада. Мен тез орада дадамнинг ёнига бораман, уйга олиб келаман!”
Учрашув сўнгида Надя озиқ-овқатларнинг бир қисмини унча катта бўлмаган қопчага солиб, назоратчидан: “Мен эримга бир оз озиқ-овқатлар бермоқчиман. Сиз рухсат берасизми?! — деб сўради.
Ўзбек йигити индамай розилик маъносида бошини силкитди. “Сизга катта раҳмат!” — миннатдорчилик билдирди унга Надя.
Охирида биз Худога бу кутилмаган учрашув учун миннатдорчилик билдириб ибодат қилдик. Мен азиз рафиқам ва эътиқоддаги биродарларим билан хайрлашдим.
— Руҳингизни туширманг, биродарларим! Ҳамма нарсада Раббимизга содиқ бўлинг! Соликамскдаги жамоатингизга ва Уралдаги барча тақводорларга менинг алангали биродарлик саломимни етказинг.
Мен Надя орқали Киевдаги жамоатга ҳам салом юбордим, мен учун болаларимизни ва кекса онамни ўпиб қўйишини сўрадим. Кейин биз ажралдик.
Ўзбек назоратчи мени учрашувдан қамоқхона ҳовлисидан олиб ўтаётганда, у сўради:
— Сен эътиқодинг учун қамоқхонадамисан?
— Ҳа, Худога эътиқодим учун, — жавоб бердим мен.
— Нимага озиқ-овқатни кам олдинг?! Кўпроқ олиш керак эди!
— Яхши муносабатингиз учун раҳмат! — миннатдорчилик билдирдим мен ўзбек йигитга.
Мени камерага олиб кирганларида, Фёдор камерада йўқ эди — уни ҳам хотини билан учрашувга чақиришганди. Тез орада у ҳам учрашувдан қайтиб келди. Кейинги кун яна этап. Фёдор билан бизни ва яна ўнтача бошқа маҳбусларни жўнатиш лагери дарвозасидан олиб чиқишди. Бизни ёпиқ машина кутиб турарди. Нарироқда эса хотинларимиз, Миша ва йигирматача Соликамсклик тақводорлар — улар асосан ёшлар эдилар — кутиб туришарди. Бизнинг хотинларимиз ва тақводор дўстларимиз қўлларини силкитиб биз билан хайрлашдилар. Автомат ушлаган аскарлар бизни ўраб олишди. Итлар ириллаб ипларини узгудай бўладилар.
Биз Фёдор билан на аскарларга, на итларга ёки қайғули бомбадан ҳосил бўлган чуқурчага эътибор қилдик. Биз фақат ёш тақводорларнинг юзларини, уларнинг қувонч ва Худога ишонч—умид билан нур сочаётган кўзларини кўрардик.
Ёшлар — бу Жамоатнинг қуввати, унинг келажаги! Даҳрийлик ёшларни Масиҳга қўймади, уларни Худо севгисидан ажратиш учун бор кучини масиҳий ёшларга қарши ташлади! Аммо Муқаддас Китобда, ҳали масиҳийликнинг эрта тонгида I асрда пир Юҳанно ёшларга шундай сўзлар билан мурожаат қилди: “Оталар, сизларга ёздим: Сиз азалдан бор Бўлганни таниб олдингиз. Йигитлар, сизларга ёздим: Сизлар бақувватсизлар, Худо каломини дилингизда сақлаётирсиз, Ёвуз шайтон устидан ғолиб чиқдингизлар!” (1 Юҳан. 2:14).
Мана бу Соликамск жамоатидан бўлган ёш дўстлар ҳам бизга — эътиқоддаги ўз биродарларига — Масиҳ учун банди бўлганларга жўнатиш лагерига таскин бериш учун келдилар. Улар қўрқмадилар, ҳижолат бўлмадилар. Уларга қараб бизнинг юракларимиз шодланарди: биз олдимизда Жамоатни кескин таъқиб қилиш пайтларида руҳан туғилган янги масиҳийлар авлодини кўрардик. Улар биздан олдинроққа кетишларига, халққа Масиҳнинг янги Хушхабарини олиб боришларига ишонардик! Худо бизнинг олдимизда тирик, ҳақиқий ва ғалабали эътиқод уфқларини очди!
Маҳбусларни кемага чиқара бошлашди. Яна уларнинг фамилияларини, моддаларини, қамалиш муддатларини айтиб чақиришди. Ҳар бир чақиришдан сўнг фамилияси айтилган маҳбус машинага югуриб чиқиб олади. Мана, ниҳоят, биз ҳам машинадамиз. Аммо машина эшиги ҳали очиқ, бизга хотинларимиз ва эътиқоддаги дўстларимизнинг азиз чеҳралари, мовий осмон ва узоқларда ястаниб ётган ва уфққа туташиб кетган ям-яшил тайга кўриниб турарди. Машина ҳали жойида турарди, биз узоқ вақт — йигирма дақиқача машинанинг очиқ эшигидан қараб турибмиз. Эҳтимол, бизнинг дўстларимиз ва қадрдонларимиз бизни кўришмас, чунки машина ичида бирон нарсани кўриш қийин. Аммо улар кетмайдилар. Машинадаги барча маҳбуслар бизнинг дўстларимизга эътибор қилишади.
— Улар сизнинг олдингизга келишганми? Улар сизникими? — сўрайди улар.
— Улар бизнинг хотинларимиз ва менинг ўғлим, — жавоб қилди Фёдор.
— Қолганлари—чи?
— Тақводорлар, бизнинг эътиқоддаги дўстларимиз.
— Улар анча ёш-ку, яна тақводормилар?
— Ҳа, улар ёшликданоқ Масиҳда ҳаёт мазмунини топганлар.
Саволлар кўп. Маҳбуслар бир-бирларининг сўзларини бўлиб, биздан эътиқод ҳақида, Худо ҳақида, бизнинг ўзимиз ҳақимизда сўрашади: Нега қамашди, қанча муддатга? Биз ҳамроҳларимизга тушунтирамиз: “Бизни эътиқодимиз учун, Хушхабарни тарғиб қилганимиз учун, Худо ҳақида сизга ўхшаган одамларга айтиб берганимиз учун қамашди!”
Биз маҳбусларнинг саволларига зўрға жавоб бериб улгурамиз, аммо юрагимиз шодликка тўла — мана, Масиҳ ҳақида гувоҳлик беришнинг янги имкониятлари!
Машина ҳали ҳам жойида турибди, унинг эшиклари ҳали ҳам очиқ. Соқчилар ҳам шу ерда, аммо итлар кўринмайди. Эҳтимол, олиб кетишган бўлса керак... Миша тақводорлар гуруҳи олдида турибди. Унинг қўлида помидор ва оқ нон солинган сумка. Маҳбуслардан бири хўрсинди: “Мен неча йиллардан бери помидор еганим йўқ...” Яна иккита маҳбусни олиб келиб бизнинг машинамизга ўтқазишди. Тўсатдан Миша машина томон югуриб кела бошлади. Аскарлар ўзларини йўқотиб қўйишди. Миша эса охирги маҳбус билан бирга машинага сакраб чиқиб олди ва бизга помидор, нон солинган сумкани ташлади. Соқчилар қичқиришди, машина эшигини ёпишди. Аммо биз Миша яна ўз жойига, дўстларимиз орасига бориб жилмайиб турганини кўриб улгурдик.
Машинадаги маҳбуслар ҳаяжонда. Фёдор чуқур нафас олди: “Яшавор, Миша! Қўрқмаганини қаранг!” У қўлидаги помидорлар ва оқ нон билан маҳбусларга юзланди: “Ҳозир биз ибодат қиламиз, Худога бизга юборган егулиги учун миннатдорчилик билдириб овқатланиб оламиз”. Сўнгра у баланд овоз билан ибодат қилди ва ҳаммага биттадан помидор тарқатди. Мен эса ҳаммага нон бўлиб бердим. Нон янги, оппоқ, биз анчадан бери бунақасини емаган эдик.
Тўсатдан машина эшиги очилиб кириб келган зобит сўради:
— Нима бўлди? Сизларга нима беришди?
— Помидор билан нон, бошлиқ! — жавоб қилишди маҳбуслар.
— Кўрсатинглар, мен кўрмоқчиман! — дейди зобит.
— Ҳеч нарса қолмади! Биз аллақачон едик! — бир овоздан жавоб қилишди маҳбуслар.
— Мана фақат сумка қолди, — кимдир зобитга бўш сумкани узатди.
Зобит қўлини силтаб, четга ўтди. Машина эшигини эса очиқ қолдирди.
Книга на Узбекском языке: - Горизонты веры (Георгий Винс)
На страницах книги "Горизонты веры" вы познакомитесь с историей, рассказанной Г. Винсом, верующим из Киева, который в годы правления коммунистов был арестован за свою веру и сослан в лагерь Чепечанка на Северном Урале. Это повествование - удивительное свидетельство человека, который даже в таких нечеловеческих условиях продолжал служить Богу и помог выжить своим товарищам по несчастью.
