Жон Буньян. Руҳий жанг- (9-боб) Узбек тилида
Ruhiy jang (Jon Bunyan) Audiokitob Uzbek tilida.
Мундарижа
Кириш
I Боб
II Боб
III Боб
IV Боб
V Боб
VI Боб
VII Боб
VIII Боб
IX Боб
X Боб
XI Боб
XII Боб
XIII Боб
XIV Боб
XV Боб
XVI Боб
XVII Боб
XVIII Боб
IX Боб
Юқоридаги воқеалар юз бериб, асирлар ҳали етиб келмаган эди. Шаҳар аҳли ўзларининг келажакдаги тақдиридан бехабар бўлиб, ҳамон умидсиз ҳолатда эдилар. Хаёллари гоҳ у томонга, гоҳ бу томонга кетаверди, ҳиссиётлари эса тамомила зиддиятли эди. Ниҳоят, ҳеч бўлмаса, узоқдан бир қарайлик–чи, деб ҳаракат қилган эдилар, девор тепасидан уларга уфқдан айтарли бирор нарса кўринмади. Уларнинг кўз олдини қўрқув, умид ва интизорлик қоплаб олди. Бир пайт ўзларига таниш қиёфалар аниқроқ кўрина бошлади… Бу қанақаси бўлди?! Улар қанақасига янги, номаълум қиёфада? Ахир уларнинг вакиллари қора либосларда кетган эдилар–ку! Энди эса қордай оппоқ либосларда қайтиб келяптилар! Улар бўйниларида арқон билан кетган эдилар: энди эса бўйинларида олтин занжирлар! Оёқларига кишан урилган эди, эни қадамлари эркин, дадил одим отяптилар! Улар тунд аҳволда кетган эдилар, энди эса юзларида табассум! Руҳан умидсиз аҳволда кетган эдилар, энди эса найу тамбур садолари остида қайтиб келяптилар!
Кўз дарвозаси олдида фақат аҳоли тўпланиб, ақлга сиғмайдиган бу ўзгаришни томоша қилиб турардилар. Улар нимжонликларига қарамай, бутун кучларини тўплаб, хурсанчиликдан шундай қаттиқ бақирдиларки, Эммануилнинг бутун қароргоҳи ларзага келди. Одамлар бу бечора дўстларини аллақачон ўлганга чиқариб қўйган эдилар, улар эса тирик экан, аллақандай хурсандчиликдан кўзлари порлаб турибди! Одамлар улар учун ойболта ва дорни кутган эдилар, ана, юзларида шодлик, тасалли барқ уриб турибди! Ажойиб мусиқа уларга ҳамроҳ!
Қувноқ тантанали маросим шаҳар дарвозасига етиб келганда, икки томонлама табрик эшитилди: «Шодланинг, шодланинг!», «Бизни Афв этган рағбат топсин!» Лекин шаҳар аҳли: «Кўриб турибмиз, сизларга яхши, лекин шаҳарнинг ҳоли нима кечади? Руҳга хурсандчилик бўладими?» деб сўради қайтиб келганлардан. Солномачи билан шаҳар ҳокими: «Бўлмасам–чи, хушхабар! Хушхабар! Бечора Руҳга ҳам ғаройиб хушхабар, бениҳоя хурсандчилик!» деб жавоб бердилар. Шунда халқ бирданига шодликдан шундай бақирдики, ер ларзага келди. Шундан сўнг аҳоли юз берган воқеаларни ипидан–игнасигача сўраб–суриштирдилар, «Эммануил бизга нимани айтишни сизларга буюрди?« деб сўрай бошладилар. Ҳаммаси аниқ–тиниқ етказилди, ҳамма Шоҳ Ўғлининг донишмандлигидан ва эзгулик тарафдори эканидан ҳайратга тушдилар. Қайтиб келган бошлиқлар халққа: «Шоҳ Ўғли шаҳар аҳлига мана бу нарсаларни берди», деб кўрсатдилар. Солномачи эса: «Руҳ кечирилди, кечирилди! Эртага билиб олади», деб эълон қилди. У яна: «Эртага бутун шаҳар аҳолиси бозор майдонига тўплансин, тамомила афв этилганлари тўғрисидаги хабарни эшитадилар», деб хабар қилди.
Шаҳар аҳли шу қадар хурсанд эдики, тасвирлашга қалам ожизлик қиларди! Улар хурсандчиликдан ухлай олмадилар. Улар ҳамду сано қўшиқларини айтиб, ўйинга тушиб, карнай чалишиб, шундай деб айтишарди: «Қайси биримиз бундай ҳузур–ҳаловатни кутган эдик?! Ўзларининг оёқларига кишан урилишига ўзлари сабаб бўлган бошлиқларимиз ёнимиздан кетаётганларида, ким ҳам уларни яна қайтиб олтин занжирлару оқ либосларда кўраман, деб ўйлаган эди?! Улар айбдор бўлмаганлари учун эмас, балки Шаҳзоданинг марҳамати туфайли бу воқеалар юз берди. Шаҳзода уларнинг жиноятларини кечириб, найу тамбур садолари остида орқага қайтарди. Фақат олийжаноб Шоҳ Шадай билан Унинг Ўғли Эммануилгина шундай қилиши мумкин!»
Тонг отиб, бошлиқлар белгиланган вақтда бозор майдонига келганларида, бутун халқ тўпланган эди. Солномачи, Идрок бек ва Эркин Майл бек ҳадяга олган шоҳона либосларини кийиб олган, шундай кўзни қамаштирардиларки, гўё улар бутун шаҳарни ёритиб турардилар.
Бошлиқлар Нутқ дарвозасига қараб йўл олдилар. Оқсоқоллар асрлар давомида шу ерда туриб халққа мурожаат қилардилар. Ҳамма хушхабарни эшитишни кутиб бетоқатланар эди.
Солномачи ўрнидан туриб: «Тинчланинглар!» деб ишора қилди. Сўнгра баланд овоз била умумий авф тўғрисидаги хабарни ўқиб эшиттирди. У: «Раббий, Раббий! У раҳмдил ва меҳрибон, сабрли ва севгида содиқ. Мингинчи наслларгача шафқатини кўрсатади. Айбларни, жиноятни ва гуноҳларни кечиради»(Чиқиш 3:27,28), «Одам болаларининг қилган барча гуноҳлари ва айтган барча куфрликлари кечирилади» (Марк 3:28) деган сўзларни ўқиганда, одамлар бир жойда тура олмасдан, шодликдан сакрай бошладилар. Бу ўринда шуни айтиш керакки, уларнинг ҳар бирининг номи бирма–бир айтилди, афв муҳри тантанали равишда кўрсатилди.
Эммануил хабарни ўқиб бўлгач, одамлар девор олдига югуриб келишди, девор устига чиқишиб, ўйинга тушишди. «Эммануил тоабад яшасин!» деб ҳайқиришди. Ёш йигитларга: «Қўнғироқ чалинглар!» деб буйруқ берилди. Одамлар ўзида йўқ хурсанд эдилар, қўнғироқлар жаранглади, ҳамма ёқда мусиқа янгради, шаҳарнинг тўрт томонида мусиқа эшитиларди.
Шаҳзода афв этилган асирларни шаҳарга қайтариб юборгандан кейин, У Ўз йўлбошчиларига ва бутун лашкарига: «Кейинги кун эрталаб Менинг навбатдаги амрларимни бажаришга тайёр бўлиб туринглар!» деб буюрган эди. Солномачи шаҳарда авф тўғрисидаги хабарни ўқиб бўлиши биланоқ Шаҳзоданинг амрига кўра, байроқлар кўтарилиб, бир қисми Шафқат тоғига, бир қисми Адолат тоғига ўрнатилиши керак эди. Йўлбошчиларга: «Шаҳар олдида бошдан–оёқ кийинган ҳолда туринглар», деган буйруқ, лашкарга: «Буюк хушхабарни эълон қилиб, баланд овозда хитоб қилинглар», деган буйруқ берилган эди. Йўлбошчи Ишонч ҳам бу улуғ кунда четда қолмади: у қалъанинг энг баланд жойига чиқиб, бутун шаҳарга ва Шаҳзода Эммануилнинг қароргоҳига ўзини кўрсатиб турди.
Мана шу тариқа Эммаунил Руҳни Иблиснинг зулмидан қутқарди.
Шундан кейин Шаҳзода ўз лашкарининг ҳарбий тайёргарлигини одамларга кўрсатишни истади. Жамики халқ Шоҳ лашкарининг тез, чаққон ҳаракат қилишларини ҳайрат билан кузатиб турди. Улар гоҳ олдинга, гоҳ орқага, гоҳ ўнгга, гоҳ чапга юрдилар, бўлиниб, яна кичик гуруҳларга бўлинардилар. Бир қанотни очиб, иккинчи томонни беркитардилар. Кейин яна бирлашардилар. Уларнинг ҳар бир ҳаракати олдиндан ўйланган эди. Тез ўқ отишни эпчиллик билан бажарардилар. Улар мўлжални шундай аниқ олиб, аъло даражада отардиларки, бутун шаҳар тасвирлаб бўлмайдиган даражада шодликка тўлди.
Бу намойиш тугагандан кейин, бутун шаҳар аҳли Шаҳзодани кутиб олишга чиқди. Унга миннатдорчилик билдириб, мақтов ёғдирдилар. «Бутун лашкарингиз билан бизнинг шаҳримизга киринг, шу ерда ўрнашинг», деб илтимос қилдилар. Халқ ғоятда итоаткорлик билан, Унга етти марта таъзим қилдилар. Шаҳзода уларга «Омон бўлинглар!» деб жавоб берди. Ҳар бир одам Унга яқинлашиб, Унинг олтин ҳассасига қўлларини тегизиб айтарди: « Шаҳзода Эммануил Ўз йўлбошчилари ва лашкари билан Руҳда тоабад ўрнашсин. У Руҳ шаҳрида Ўз шуҳрати ва шаҳарнинг ҳимояси учун ҳукмронлигини ўрнатсин. Кел, Руҳга кириб ўрнашгин, бу ерда тоабад ҳукмрон бўлгин! Чунки бу жой Сеникидир, Сенинг лашкарингникидир, Сенинг қурол–аслаҳанг учундир. Биз Сенинг қулларинг бўламиз, Сенинг қонунларинг бўйича яшаймиз! Агар Сен бизни тарк этсанг, ўша зоҳоти ўламиз. Қолаверса, шаҳарда бир қанча Иблис тарафдорлари яшириниб юргани бизга маълум. Улар албатта бизни ўзларининг бекига тутиб берадилар. Биз эса яна Иблиснинг ҳукмронлиги остида қоламиз. Шунинг учун Сендан илтимос қиламиз: бизнинг қалъада ўрнашгин.»
Шаҳзода эса уларга шундай деди: «Агар сизларнинг олдингизга келсам, Менинг қалбимга қарши бўлиб кўринганларини сизларнинг фойдангиз учун бемалол қувиб юборишимга имкон берасизларми? Сизлар бу борада менга чин кўнгилдан, садоқат билан ёрдам берасизларми?»
Халқ шундай жавоб берди: «Қачонлардир Шоҳимиз Шадайга хиёнат қиламиз деб хаёлимизга ҳам келтирмаганимиздай, нима қилишимизни ўзимиз ҳам билмаймиз. Раббимизга нима деб ҳам жавоб берардик. Ўзи нажот берганларнинг сўзларига берилиб ишонмасин, Шоҳ Ўғли қалъамизга ўрнашиб, аҳолидан Ўзига лашкар ташкил қилсин. Сенинг йўлбошчиларинг ва лашкарларинг бизни бошқарсин. Сен эса Ўз меҳринг, севгинг билан, авф тўғрисидаги хабарни ўқиб эшиттирган кундагидай, бизни бутунлай итоат эттиргин. Эй Шоҳимиз! Биз Сенинг донишмандлигингни туб–тубигача билишга қодир эмасмиз. Шунча аччиқ синовлардан кейин бунчалик ҳузур–ҳаловатни татиб кўрамиз, деб қайси биримиз олдиндан кўрибмиз?! Қайси биримизнинг ақлимизга келибди?! Эй Раббий! Олдин нуринг пайдо бўлсин, унинг ортидан севгинг зоҳир бўлсин! Бизни қўлимиздан ушлаб етакла, биз Сенинг хоҳишинг бўйича борамиз. Бизга нима бўлса, ҳаммаси бизнинг фойдамиз учундир. Буни унутишимизга йўл қўйма! Бизнинг Руҳимизда макон қил, Ўзингга маъқул бўлганини ярат. Фақат Сен Ўз иштирокинг билан бизни гуноҳдан сақлайсан, Ўзингнинг садоқатли хизматкорларинг бўлишга бизни ўргатасан».
Шаҳзода одамларга шундай деб жавоб берди: «Яхши боринглар. Мен сизларнинг илтимосингизни бажараман. Эртага барча кучларимни тўплаб, Кўз дарвозасига бораман. Дарвоза орқали шаҳарга кириб, сизларнинг қалъангизда ўрнашаман. Сизларнинг устингиздан Ўзимнинг лашкарларимни қўяман. Руҳда эса осмон остида ҳеч нарса билан солиштириб бўлмайдиган нарсани яратаман.»
Одамлар шафқатли Шаҳзоданинг сўзларини шод бўлиб ҳайқириб кутиб олдилар. Кейин уйларига қайтиб, бу ажойиб хабарни қариндош–уруғларига, дўстларига етказдилар.
Сўнг улар боғларига бориб, кўп гул узиб олдилар ва Кўз дарвозасидан қалъагача Эммануилнинг йўлига сочдилар. Одамлар яна гулчамбарлар тўқиб, уйларни, кўчаларни безадилар, Шоҳ Ўғлини имкон қадар тантана билан кутиб олиш учун мусиқа ёздилар.
Эртаси кун эрталаб Эммаунил Ўз лашкари билан Кўз дарвозасига йўл олди. Дарвоза Унга очилди ва У шаҳарга кирди. Уни биринчи бўлиб, Ўзининг йўлбошчилари ва оқсоқоллар кутиб олдилар. Шаҳзода шоҳлик либосини кийиб олган, олтин қурол–аслаҳалар тақиб олган, Шоҳнинг извошида борарди. Карнай овозлари жўр бўлиб, байроқлар ҳилпираб турарди. Одамлар Шаҳзодани яхшироқ томоша қилиш учун шаҳар деворига тирмашиб чиқиб олган эдилар. Одамлар ўзларига ваъда қилинган бой инъом–эҳсонларни кўриш учун деразаларга, айвонларга, уйларнинг томларига чиқиб олган эдилар.
Шаҳзода солномачининг уйига етиб боргач, йўлбошчи Ишончга: «Солномачидан сўра–чи, Менга қалъани тайёрлаб қўйганмикан», деб уни юборди. Жавоб ижобий бўлди, йўлбошчи ҳам ўзининг лашкарлари билан Шаҳзодани кутиб олишга чиқди. Эммануил бу кечани Ўзининг ҳарбий кучлари билан шаҳарнинг шодлиги ичида қалъада ўтказди.
Эртаси куни эрталаб одамлар: «Қандай қилиб лашкарни бемалол жойлаштирсак экан», деб ўзаро муҳокама қила бошладилар. Улар Шаҳзоданинг ва Унинг йўлбошчиларининг қалби олийжаноб эканини тушуниб етдилар ва шунинг учун, уларга нима қилсак ёқарканмиз, деб ўйланардилар. Уларга қўлларидан келганча хизмат қилишга ҳаракат этардилар. Ниҳоят, кўп мулоҳазалардан кейин: «Уларни қуйидагича жойлаштириш керак», деган хулосага келдилар:
1. Йўлбошчи Бенуқсонни Ақл билан бирга жойлаштириш.
2. Йўлбошчи Сабрни — Мулоҳаза билан. Муртадлик пайтида Мулоҳаза Эркин Майл бекнинг хат ташувчиси эди.
3. Йўлбошчи Севгини Қўрқувнинг маконига жойлаштириш.
4. Йўлбошчи Эзгу Умидни — шаҳар ҳокими Идрок билан бирга жойлаштириш. Қалъанинг ёнида яшайдиган солномачи Виждон Шаҳзодадан: «Биринчи хавф пайдо бўлганда, бонг урасан», деб топшириқ олган эди. Виждоннинг ўзи икки йўлбошчини — Воанаргес билан Ишончни бутун лашкарлари билан сўраб олди.
5. Йўлбошчилар Ҳукм билан Қатлни Эркин Майл бек ўзиникида жойлаштирди. Чунки Эркин Майл бекнинг вазифаси — Шаҳзоданинг назорати остида Руҳнинг ҳузур–ҳаловати учун шаҳарни бошқариш эди. Илгари у Иблиснинг кўрсатмаси бўйича Руҳнинг зарарига бу вазифани бажарган эди (Рим. 6:19).
Оқсоқоллар ва жамики халқ Шаҳзодани тўйгунча томоша қилолмадилар. Шунинг учун Унга ёлвориб дедилар: «Гарчи Сизнинг доимий маконингиз қалъа бўлса ҳам, кўчамизга, масканларимизга ташриф буюриб, бизга тез–тез кўриниб туринг. Чунки Сизнинг ҳозир бўлишингиз, назарингиз, каломингиз ва бизни манзур кўришингиз — бизнинг ҳаётимиз, куч–қудратимиз ва қўриқчимиздир.»
Бундан ташқари, улар Шаҳзодага: «Сизнинг ҳаётингиз тарзини, истеҳкомингизни ва шоҳона манзилингизни ўрганишимиз учун ҳузурингизга боришимизга ижозат беринг», деб илтимос қилдилар. Шунинг учун Шаҳзода: «Менинг ҳузуримга келадиган дарвоза доимо очиқ бўлсин», деб амр қилди. У гапирганда, тингловчилар Унинг биронта ҳам сўзини назардан қочирмаслик учун, тамомила сукут сақлардилар. У чиққанда, Унинг одимларидан ибрат олишга ҳаракат этиб, орқасидан эргашардилар.
Бир куни Эммануил Руҳ шаҳри аҳолисига катта зиёфат берди. Ҳамма зиёфатга таклифнома олди. Эммануил уларни шундай ғаройиб таом билан меҳмон қилдики, бунақасини бутун оламда топиб бўлмас эди. Чунки У бу таомни Отасининг кўшкидан олган эди. Бир таомдан кейин иккинчиси келтирилар, ҳаммага таомдан хоҳлаганича лаззатланишга ижозат берилган эди. Янги таом келтирилганда, меҳмонларнинг ҳар бири ёнидагидан «Бу нима?» деб сўрарди (Чиқиш 16:15) . Чунки улар ҳеч қачон бунақасини кўрмаган эдилар. Улар майга айлантирилган сувдан ҳам ичиб, кўнгилларини чоғ қилишди. Бутун зиёфат давомида мусиқа янграб турди. Одамлар фаришталар таомини тановул қилдилар. Уларга қоядан олинган асал ҳам улашилди. Шундай қилиб, Руҳ аҳли тўйгунча шоҳона таомдан тановул қилди (Забур 77:34,25).
Fаройиб мусиқа билан оммага роҳат бахш этган мусиқачилар ҳам Шоҳ саройидан эдилар.
Зиёфат охирида Эммануил меҳмонларини «Сирлар китоби»дан олинган қизиқарли топишмоқлар билан кўнглини олди. Бу китобни Отасининг Бош вазири ёзган эди. Бунақа китоб оламда йўқ. Бу топишмоқлар Шоҳнинг Ўзиники ва Унинг Ўғли Эммануилники бўлиб, Руҳ шаҳрини қутқариш учун Уларнинг курашига, кўрсатган буюк қаҳрамонликларига бағишланган эди.
Эммануилнинг Ўзи топишмоқларнинг баъзиларини шарҳлаб берди. Меҳмонлар бундан ҳайратга тушдилар. Ажойиб нур уларнинг ақлини ёритди. Улар ҳеч қачон кўрмаганларини кўрдилар. Ҳатто «Бундай оз сўзларда қанча ажойиб ҳикматлар ўз ифодасини топар экан–а», деб тасаввур ҳам қилолмасдилар. Бирдан топишмоқларнинг баъзи жойлари Эммануилнинг шахсига алоқадор эканини тушуниб қолдилар. Бундай пайтда Шаҳзоданинг қиёфасига разм солиб қараб, хурсанд бўлганларидан ҳайқиришдан ўзларини тия олмадилар. «У Қўзидир! Ана Қоя! У Эшикдир! Ана Йўл!» Яна кўп хитоблар янгради.
Шундан кейин Эммануил меҳмонларга ижозат берди. Лекин уларнинг шодлигини ҳеч ким тасаввур қила олмасди. Улар кўрганларидан ҳайратланиб, бахтиёрликдан ўзларида йўқ хурсанд эдилар. Шоҳ Ўғли уларга нима айтганини, нималарни намоён қилганини муҳокама қилишарди. Уйларига қайтганларидан кейин, Шоҳ Ўғлига миннатдорчилик билдириб, ҳамду сано ўқиб, ярим кеча бўлиб қолганига қарамай, Унинг ишларини мадҳ қилдилар.
Шу орада Эммануилнинг ақлига: «Шаҳарни қайтадан қуриш керак, токи шаҳар Менинг дидим бўйича бўлсин, шу билан бирга хавф–хатардан холи бўлсин», деган фикр келди. Шаҳзода шаҳарни ички ғалаёнлардан ва ташқи душман ҳужумидан ҳимоя қилишни истарди, чунки Руҳ Унга жуда азиз эди.
Эммануил аввало, «Шоҳдан келтирилган палахмонларнинг баъзилари қалъа деворларига, бошқалари минораларга қўйилсин», деб амр берди. У шаҳарга минора ҳам қурдирган эди. Эммануилнинг Ўзи кашф қилган бир қурол ҳам бор эди. Бу қурол қалъадан Нутқ дарвозаси орқали тош ирғитарди. Ҳеч нарса бу қуролга бас кела олмасди. Бу қурол ишга тушганда, тошлар доимо мўлжалга тегарди. Бу асбобга ҳали ном берилмаган, чунки бунга ўхшагани ҳали бўлмаган эди. Бу қурол йўлбошчи Ишончнинг ихтиёрига топширилган эди. Агар яна уруш бошланиб қолгудек бўлса, Ишонч бу қуролни ишга солиши керак эди.
Шундан кейин Эммаунил Эркин Майл бекни ҳузурига чорлади ва ҳамма дарвозаларни, шаҳар девори ва минораларни қўриқлашни унга топширди. Шаҳзода унинг ихтиёрига миршабларни ва агарда халқ ғалаён қилиб қолса ёки исён кўтариб қолса, бостириш ҳуқуқини ҳам берди. Бундан ташқари, унга шаҳарда яшириниб юрган Иблис тарафдорларини қамаш буюрилди. Иблис тарафдорлари охир–оқибат халқ ҳукмига берилиши керак эди.
Сўнгра Эммануил шаҳар ҳокими Идрок бекни чақирди ва унга: «Бутун умринг давомида ўз вазифангни бажарасан», деб амр берди. Унга Кўз дарвозаси ёнида бино қуриш топширилди. Лозим бўлиб қолганда, бу бино қалъанинг ўрнини босиши керак эди. Идрок ўз вазифасини бажаришни ўрганиши учун, унга «Сирлар ваҳийси»ни ҳар куни ўқиш буюрилди.
Эммануил жаноб Билимни солномачи қилиб тайинлади. Виждон бошқаларга қараганда кўпроқ айбдор бўлгани учун эмас, балки Шаҳзода қария Виждонга бошқа вазифани таклиф қилмоқчи эди. Қария бу тўғрида кейинроқ билиб олиши керак эди.
Кейин Эммануил: «Иблиснинг тасвири олиб ташлансин, майдалаб туюлсин, шаҳар девори ташқарисига олиб чиқилиб, шамолга совурилсин», деб амр берди. Отаси Шоҳ Шадайнинг тасвирини олдинги жойига қўйишни буюрди. Бу ишларни имкон қадар пухта бажаришни талаб қилди. Чунки Ота ва Ўғил Руҳга беҳад кўп меҳрибонлик кўрсатган эдилар. Шаҳзода Ўзининг исмини шаҳарнинг олд томонига ўйиб туширишни ва соф олтин билан ҳаллашни буюрди.
Книга на Узбекском языке: Духовная война (Жон Буньян)
Эта книга — волнующее аллегорическое повествование о борьбе человеческой души с силами зла, возглавляемыми князем тьмы. Ее автор, Джон Буньян, перу которого принадлежит знаменитое «Путешествие пилигрима», мастерски изобразил вечный конфликт, хорошо знакомый многим. Эта необычная аллегория непременно заинтересует всех, кто вовлечен в подобную духовную битву.
«Духовная война» Джона Буньяна была впервые издана в Англии, на родине писателя, в 1682 г. Со дня первой публикации этой замечательной книги она постоянно переиздавалась и была переведена на многие языки в том числе и на Узбекский язык (Руҳий жанг Жон Буньянн).
