Макс Лукадо. Сен уддалайсан - (6-боб) Узбек тилида
Sen uddalaysan (Maks Lukado) Audiokitob Uzbek tilida.
МУНДАРИЖА
1 БОБ. Сен уддалайсан
2 БОБ. Мисрга жойлашиш
3 БОБ. Ёлғиз, лекин бутунлай эмас
4 БОБ. Аҳмоқликни аҳмоқлик билан тузатиб бўлмайди
5 БОБ. Э-ҳа, бу бор-йўғи тайёргарлик эдими?
6 БОБ. Худо ҳаракат қилганда кутиб тур
7 БОБ. Масхарабоз
8 БОБ. Ҳаётда ҳамма нарса яхши бўлмаса ҳам, Худо барибир яхшими?
9 БОБ. Илтимос, озгина бўлса ҳам миннатдор бўл
10 БОБ. Оилавий хафагарчиликлар ҳақида гаплашамиз
11 БОБ. Қасос олиш ёқимли, лекин кейин…
12 БОБ. Олий Ҳукмдор – сенинг Аканг
13 БОБ. Хайрлашишлар билан видолаш
14 БОБ. Тинчлан ва бардам бўл
15 БОБ. Офат. Худо. Яхшилик
6 БОБ. ХУДО ҲАРАКАТ ҚИЛГАНДА КУТИБ ТУР
Мана мен касалхоналарнинг бирида кутиш залида ўтирибман. Рўйхатга оладиган ходим мен исмимни ва суғурта рақамимни сўраб олиб, курсини кўрсатди:
- Марҳамат, ўтиринг. Шифокор бўшаганда сизни чақирамиз.
Мен атрофга назар солдим. Ухлаб қолган чақалоғини қўлида ушлаб бир она ўтирибди. Костюм кийган эркак “Time” журналини варақлаб ўтирибди. Газета ушлаб олган хоним эса қўлидаги соатига қараб, ҳўрсиниб қўяр ва бу ердаги барча инсонлар қилаётган ишни қиларди: яъни кутарди.
Кутиш зали – қабул қилиш ёки кўрик хонаси эмас. Аслида – бир томондаги деворга қатор ўриндиқлар қўйилган залдир. Бу шифокорнинг хонаси ҳам эмас. Кўрик, ташхис қўйиш ва даволаш – буларнинг барини кутишимиз керак.
Бу хонанинг вазифаси ўз номидан маълум: кутиш зали. Бу ерга келганлар ҳам ўз вазифаларини яхши англашади: кутишади. Биз бир-биримизни даволамаймиз. Мен ҳамширадан менга стетоскоп ёки тонометр беришини сўрамайман. Ёки ўриндиғимни газета ўқиб ўтирган аёлга яқинроқ суриб, ундан: “Айтинчи, яхши қиз, сиз қандай дорилар ичяпсиз?” – деб сўрамайман. Бу – ҳамширанинг иши, менинг вазифам – кутиш. Ҳозир ҳам кутяпман.
Кутиш менга ёқади, деб айтолмайман, чунки ниманидир кутганингда вақт билан қандайдир ҳодисалар содир бўла бошлайди: Аляскадаги музликлар суриладиган тезликда секинлашади. Сонияни кўрсатадиган кўрсатгич худди атайлаб қилгандек, ёпишиб қолади ва одатдаги масофани босиб ўтиш учун сония эмас, нақ беш дақиқа сарфлаётгандек бўлади. Худди кимдир тўхташ тугмасини босиб, ҳаётни секинлаштирилган режимга ўтказиб қўйгандек таассурот уйғонади. Биз кутишни ёқтирмаймиз. Биз – “Қани тезроқ!” шиорига амал қиладиган авлодмиз. Манзилга тезроқ етиб бориш умидида йўлларда қаторларни алмаштириш, олдиндаги машиналар йўл бўшатиши учун чироқларни ўчириб ёқиш – бизнинг услубимиз. Ўн бир турдаги нарсаларни олиб, ўнтагача нарса олган ҳаридорларга хизмат кўрсатиш кассаси олдидан ўтиб кетмоқчи бўлган кишига ўқрайиб қараймиз, лекин бу ҳам бизнинг услубимиз. Телефонимизга мусиқа юклангунича ёки микротўлқинли печдаги қаҳвамиз исигунича сабрсизлик билан столни чертиб “Қани, тезроқ”, деб турамиз. Ўн дақиқадаёқ мушакларимизни шишириб олишни, гуручни эса ўттиз сонияда пишишини истаймиз. Шифокорга борганда ҳам навбат кутишни, йўлдаги тирбандликда кутиб қолишни, пиццани етказиб келишларини кутиб туришни ёқтирмаймиз.
Худони ҳам кутишни ёқтирмаймизми?
Бир дақиқа! Атрофингга назар сол. Биз қаерда эканимизни англаяпсанми? Бу сайёра – Худонинг кутиш хонаси.
Анави ёш эр-хотинларни кўряпсанми? Улар фарзанди туғилишини кутишмоқда. Анави папка кўтарган болани кўряпсанми? У ўз резюмесини мамлакат бўйлаб тарқатиб чиққан, энди эса иш таклиф қилишларини кутяпти. Бўйнига занжир таққан анави қари аёл нимани кутаётганини сўраб кўр. Бева аёл сифатида мана бир йилдирки, ҳеч бўлмаса бир кунни йиғламасдан ўтказадиган кунни кутяпти. Кутиш… Худо қачон бизга ёрдам бериб, шифолашини кутяпмиз. Унинг келишини кутяпмиз. Биз қилинган ибодат ва жавоб олинган ибодат ўртасидаги кутиш ҳудудидамиз.
Худонинг қабулхонасидаги мебелларни кўрган инсон бўлса, у ҳам Юсуфдир. Ибтидо Китобида у ҳақда ёзилганларни биз бир соатга қолмай ўқиб чиқишимиз мумкин, лекин у бу ҳодисаларни бир неча соат эмас, балки йиллар давомида бошидан кечирган. Ишончим комилки, у ҳақда ёзилганларни ўқиб чиқишга йигирма йиллар вақт керак бўлганида, бу ҳодисаларга ўзгача назар билан қараган бўлардик.
37–бобдан бошлаймиз, лекин уйда, қулай диванда ўтириб эмас, қуёш тушиб турадиган, ташландиқ сардоба ичида ўтириб ўқиймиз. Бундан кейин бир неча ой давомида 39–бобнинг биринчи оятини қайта-қайта ўқиймиз. “Юсуфни Мисрга олиб кетишди…” Дўтан билан Фива шаҳри орасидаги 750 мил масофани босиб ўтиш учун айнан шунча вақт юришган бўлса керак.
Кейин кун бўйи, балки бир неча кун ёки бир неча ҳафта қул бозорида турган. Мана шу вақтга Пўтифарнинг хонадонида хўжайиннинг топшириқларини бажаришга ва Миср тилини ўрганиш учун ва хизматкорлар бошлиғи бўлиб ишлашга сарфлаган тахминий ўн йилни қўшинг. Чиқ-чиқ. Чиқ-чиқ. Чиқ-чиқ. Бегона юртда вақт жуда секин ўтади.
Қамоқда эса вақт бутунлай тўхтаб қолганга ўхшайди.
Ниҳоят, Юсуф соқийдан у ҳақда эслашини сўради. “…Ишларингиз яхши бўлиб кетганда, мени ҳам эслаб қўйинг. Сиз менга илтифот кўрсатиб, фиръавнга мен тўғримда эслатиб қўйинг: мени зиндондан чиқариб олсин” (Ибтидо 40:14,15).
Соқий нима деб жавоб берганини тахмин қиламиз: “Албатта, имконият бўлиши билан сен ҳақингда фиръавнга айтаман. Мана кўрасан, тез орада бу ердан чиқасан”. Юсуф камерасига кириб, шошилганича нарсаларини йиғиштира бошлайди. Уни чақирганларида зиндондан чиқишга тайёр туришни ҳохлади. Бир кун ўтди. Икки кун ўтди. Бир ҳафта ўтди… Бир ой ўтди… Жимжитлик. Кейинроқ маълум бўлишича, “соқий Юсуфни эсламади, уни унутиб юборди” (23 оят).
Муқаддас Калом саҳифасида бу оятни кейинги оятдан ажратиб турадиган масофа бир икки сантиметрни ташкил қилади, ўқиётган одам ҳам бу оятдан кейинги оятгача бор-йўғи сонияларни сарфлайди, бироқ мана шу кичкина оралиқ Юсуфнинг ҳаётида икки йилни ташкил этади. 41–боб шундай сўзлар билан бошланади: “Орадан икки йил ўтди. Бир куни фиръавн туш кўрди…” (1 оят).
2 йил! 24 ойлик сукунат, 104 ҳафталик кутиш, 730 кун мавҳумликда қолиш, 2191 марта бир хил суюқ ёвғон шўрва. Худодан бирон нима эшитиш учун 17520 соат бесамара уриниш. Сукунатдан бошқа ҳеч нарса эшитилмади.
Тошбағир, ёвуз ва бефарқ бўлиб қолиш учун бу вақт етарли. Жуда кўп инсонлар арзимаган сабаблар туфайли ёки қисқа вақт ичида Худодан юз ўгириб кетишади.
Лекин Юсуф ундай қилмади. Зиндонда ўтказган минглаб кунларнинг бирида у зиндон эшиги олдидаги шовқинни эшитди. Баланд овоз билан буйруқ берилди: “Биз иброний болани олиб кетгани келдик! Фиръавн уни кўрмоқчи!” Юсуф ўтирган жойидан қараб, зиндон бошлиғи у томон шошиб келаётганини кўрди. Унинг юзи докадай оқариб кетган, титраган овоз билан: “Тез ўрнингдан тур! Тезроқ қимирла!” – деди. Унинг ортидан саройнинг икки соқчиси келарди. Юсуф Пўтифарнинг уйида ишлаган пайтларданоқ уларни танирди. Улар маҳбусни қўлидан ушлаб, зиндондан олиб чиқишди. Юсуф қуёшнинг нуридан кўзларини яширди, соқчилар қуршовида уни ҳовли орқали саройга олиб келишди. У ерда ҳам уни кўпгина хизматчилар қуршаб олишди. Кимдир унинг увада кийимларини ечди, бошқалар чўмилтирди, яна бошқалари соч-соқолини олишди. Кейин яна соқчилар қуршовида унга оппоқ либослар, оёқларига янги сандал кийдириб, тахт жойлашган хонага олиб киришди.
Бир сўз билан айтганда, Юсуф фиръавн қабулида бўлди.
Миср ҳукмдори тунда яхши ухламаган эди. Қўрқинчли туш унга тинчлик бермаганди. Ўшандагина у Юсуфнинг қобилияти ҳақида хабар топди.
- Айтишларича, сен тушларни таъбир қила оларкансан. Менинг мунажжимларим балиқ каби гунг. Сен менга ёрдам бера оласанми?
Юсуфнинг аввалги танишуви иккала сафар ҳам яхшилик билан тугамаганди: Пўтифарнинг хотини унга туҳмат қилганди, соқий ҳам уни унутганди. Иккала ҳолатда ҳам Юсуф Худонинг исмини эсга олганди. Эҳтимол, бу сафар ўз эътиқоди ҳақида айтмагани яхшироқдир?
Лекин у бундай қилмади. “Мен тушингизни таъбирлай олмайман, деб жавоб берди Юсуф. Тўғри жавобни Худо сизга беради” (Ибтидо 41:16).
Худо билан муносабатидан хурсанд бўлиб, Юсуф зиндондан чиқди. Зиндонда ўтказган вақтлар Юсуфнинг имонини синдира олмади, аксинча уни мустаҳкамлади.
Сен ҳақингда ҳам шундай дейиш мумкинми? Эҳтимол сен қамоқда эмасдирсан, лекин бефарзанддирсан, ожиздирсан, дайдидирсан, ишсиздирсан, кучсиздирсан, ҳимоясиздирсиз, уйсиз ёки бепуштдирсан. Сен Худонинг кутиш хонасидасанми? Агар шундай бўлса, сен шуни билишинг керак: сен кутиб турганингда, Худо ҳаракат қилади.
“…Менинг Отам шу кунгача Ўз ишини қилиб келяпти…” – деди Исо (Юҳанно 5:17). Худо ҳеч қачон қўл қовуштириб ўтирмайди. У ҳеч қачон ҳаракатдан тўхтамайди ва таътилга чиқмайди. Тўғри, дунёни яратишда еттинчи куни дам олган, лекин саккизинчи куни яна ишга қайтган ва ўшандан бери тингани йўқ. Сен қиладиган ишинг йўқлиги учун Худони ҳам бекорчи, деб ўйлама.
Кўринишидан, 40–бобга келиб Юсуф ҳақидаги воқеалар узилиб қолганга ўхшайди. Қаҳрамонимиз кишанланган ҳолда. Поезд издан чиқди. Афтидан, воқеалар кутиш режимига ўтиб қолганга ўхшайди. Лекин Юсуф кутиб турганда, Худо ишлаётган эди. У керакли одамларни тўплаб, бўлғуси саҳнани тайёрлаётган эди: соқийни Юсуфнинг ихтиёрига берди; фиръавнни қўрқинчли тушлар билан ваҳимага солди; унинг мунажжимлари-ю фолбинларини ожиз қилиб қўйди; ҳаммаси тайёр бўлганида эса, Юсуфни катта саҳнага олиб чиқди.
Сенинг ҳолатингда ҳам Худо худди шундай ишлайди. “Тўхтанг, билингки, Мен – Худоман…”, - деб ёзилганини Худонинг кутиш хонасидаги деворларда ўқиймиз. Хурсанд бўл, чунки Худо яхшидир. Ташвишланма, чунки У мудрамайди. Хотиржам бўл, чунки Худо ишламоқда.
Исроил халқига Худо Мусо орқали нима дегани ёдингдами? “Қўрқманг! Жойингизда тўхтаб, қараб туринглар. Ҳозир кўрасизлар, Эгамиз сизларни қандай қилиб қутқарар экан…” (Чиқиш 14:13,14). Каломда айтилишича, ўша пайтда Исроил халқи олдинда Қизил Денгиз тўлқинларини, орқаларида эса Миср жанг араваларининг шовқинларини эшитишган. Икки томондан ҳам ажал ҳамла қилиб турганди. Шундай пайтда хотиржам туриб бўладими? Ҳазиллашаяпсанми? Лекин бу ерда, аввал қул бўлган халқ кўра олмаган бир нарса бор: Худонинг қўли денгиз тубидан улар учун йўл очди, Худонинг нафаси туфайди денгиз суви иккига ажралди. Уларни қутқариш учун Худонинг Ўзи ҳаракат қилди.
Исонинг онаси Марям учун ҳам Худо ишлади. Фаришта унга ҳомиладор бўлишини хабар қилди. Бу хабар унинг қалбидаги ҳисларни жунбушга келтирди. Бу қандай бўлиши мумкин? Одамлар нима деб ўйлайди? Юсуф нима дейди? Мана шу пайтда Худо Марямга яхши бўлиши учун ҳаракат қилди: Ўз мақсадини Юсуфга аён қилди; шоҳ халқни қайта рўйхатдан ўтказишни буюрди; ёш оилани Байтлаҳмга олиб келди. “Биз биламизки, Худони яхши кўрганларга ҳамма нарса яхшиликка хизмат қилади” (Римликлар 8:28).
Муқаддас Калом бўйича, кутиш – ёмон ҳолатни таҳмин қилиш, ташвишланиш, Хавотирга тушиш, талаб қўйиш ёки назорат қилишга ҳаракат қилиш дегани эмас. Бироқ кутиш – ҳеч нима қилмасдан жим туриш дегани ҳам эмас. Калом бўйича кутиш – ибодат ва имон орқали бутун эътиборни Худога қаратишга бағишланган кучдир. Кутиш – “Сабрли бўлиш, Эгамизга мунтазир бўлиш” дегани (Забур 36:7).
Буни қандай қилиш кераклигини Наҳимиё пайғамбар бизга кўрсатиб беради. Унинг китоби Қуддус деворларини қайта тиклаш учун қилинган ҳаракатларни тасвирлайдиган эсдалик китобига ўхшайди. “Шоҳ Артаҳшас ҳукмронлигининг йигирманчи йилида, Хислав ойида мен Шушандаги қалъада эдим. Шунда укам Хонин бошқа баъзи одамлар билан Яҳудо юртидан келди” (Наҳимиё 1:1,2). Улар нохуш хабар келтирдилар: душман муқаддас шаҳарнинг деворларини ер билан яксон қилди. Ҳатто дарвозалар ҳам ёқиб юборилди. Тирик қолган кам сонли яҳудийлар “оғир қайғу, шармандали аҳволда қолдилар” (3 оятга қаранг).
Наҳимиё фалокатга қандай муносабат билдирганига эътибор беринг: у ибодат қилди. “Ё Раббий! Бу қулингнинг илтижоларини эшит. Сени ҳурмат - иззат қилишни хуш кўрадиган ҳамма қулларингнинг илтижоларига қулоқ тут” (11 оятга қаранг).
Наҳимиё раҳм-шафқат уйғотишини сўраб, илтижо қилган “киши” Форс шоҳи Артахшас эди. Наҳимиё шоҳнинг соқийси бўлиб, бир кунда йигирма тўрт соат, ҳафтасига етти кун давомида унга хизмат қиларди. Албатта у вазифасини ташлаб, Қуддусга кета олмасди. Лекин ташлаб кетган тақдирда ҳам деворларни қайта тиклашга қурби етмасди, шунинг учун Худога илтижо қилиб, кутишга қарор қилди.
2-бобнинг 1–оятида у қанча вақт кутгани кўрсатилган: “Нисон ойида” Наҳимиё Қуддусни қайта қуриш учун шоҳдан рухсат олди. У қанча вақт кутди? Тўрт ой. Лекин ёдингизда бўлса, Наҳимиё шошилинч ёрдам сўраб илтижо қилганди: “Бу қулингнинг илтижоларини эшит”. Наҳимиёнинг илтижоларига Худо орадан тўрт ой (!) ўтиб жавоб берди.
Кутишдан кўра, кутиш ҳақида ўқиш осонроқ. Кутиш мен учун осон эмас. Мен бир умр шошқалоқ бўлганман. Мактабга шошганимдан уй вазифаларимни чала бажарардим. Велосипедда пойга ўйнашни ёқтирардим, бу одатим йўқолмасидан машинага ўтирдим. Соатга қараш учун қўлимни айлантиришга кетадиган сонияларни тежаш учун ҳатто соатни қўлимнинг ички томонига тақишга одатланганман. Бу қанақа тентаклик! Қизиқ, шаббат кунига, яъни муқаддас дам олиш кунига амал қилган ҳолда, Худонинг Қадимги Аҳд амрларини ҳаёт маромида йигирма тўрт соатга секинлаштира олармидим? Шаббат куни менга ўхшаган тентаклар учун амр қилинган, чунки менга ўхшаганларга сен тўхтасанг ҳам ҳаёт тўхтамайди, деб ҳар ҳафта эслатиб туриш керак.
Бу амр сенга қанчалик ёқади? “Ҳамма эркакларингиз ҳар йили уччала байрамда Исроил халқининг Худоси, Мен, Эгангиз Раббийнинг ҳузурига келиб сажда қилсин. Сизларнинг ерингиздан халқларни қуваман, чегараларингизни кенгайтираман. Ҳар йили уч марта Мен, Эгангиз Худога сажда қилишга келганингизда, сизларнинг мулкингиз бўлган ерни ҳеч ким босиб олмайди” (Чиқиш 34:23-24). Худо ваъда қилинган юртнинг эркакларини йилда уч марта ишларини тўхтатиб, Худога сажда қилишга боришларини буюрди. Худога сажда қилинадиган вақтда ҳар бир саноат ва тижорат корхоналари, таълим ва бошқарув идоралари ўзларининг муҳим ишларини тўхтатишган. Бугунги кунда шунга ўхшаш нарсани тасаввур қила оласанми? Унда мамлакатимиз бутунлай ҳимоясиз қолган бўларди.
Лекин Худо Исроил халқига уларнинг ерларига ҳеч ким тегмаслиги учун ҳимоя қилишга ваъда берганди. Ҳатто ҳеч ким бундай фикр қилмаслигига ваъда берганди (“Ҳеч ким ерларингизга кўз тикмайди”). Танланган халқ бу қоидани ўзлаштириб олишлари учун Худо сафар қилишни йўлга қўйди: “Агар сизлар кутишни ўргансангиз, Менга ишонсангиз, Мен сизларга ғамхўрлик қиламан”.
Дониёр шундай қилди. Муқаддас Каломдаги кутишларнинг энг буюкларидан бири сифатида Қадимги Аҳд пайғамбарининг ибодатларини олишимиз мумкин, у узоқ вақт давомида бутун диққатини фақат Худога қаратган эди. Унинг ватандошлари қарийб етмиш йил зулм остида яшадилар. Дониёр ибодат қилишни ўз зиммасига олиб, улар учун йигирма бир кун давомида гўшт, тансиқ таомлар ва шаробдан воз кечди. Ўзини Худога бағишлаган ҳақиқий инсон сифатида у азоб чекаётган халқини Худонинг олдида қатъий ҳимоя қилди.
Жимжитлик.
Фақат йигирма иккинчи куни руҳий ғалаба бўлди. Худонинг фариштаси Дониёрга зоҳир бўлиб, нима учун бунча узоқ қолиб кетгани сабабини айтди. Дониёрнинг биринчи куни қилган илтижоларини Худо эшитганди ва унинг олдига фариштани юборганди. “Дониёр, қўрқма! Сен ҳаёт лаззатларидан воз кечиб, хабар хусусида мулоҳаза юритишни бошлаган кунингдаёқ, илтижоларинг ижобат бўлган эди. Илтижоларингга биноан, мен олдингга келдим. Аммо Форс шоҳлигини ҳимоя қилувчи фаришта йигирма бир кун менга қаршилик қилди. Мен у билан жанг қилиб ҳаяллаб қолганим учун, бош фаришталардан бири бўлган Микойил менга ёрдамга келди” (Дониёр 10:12-13).
Инсоний нуқтаи-назар билан қарасак, бу вақт давомида ҳеч нима содир бўлмаган. Юқорига отилган тош ерга қайтиб тушганидек, Дониёрнинг илтижолари ҳам манзилга етиб бормади. Лекин вазиятга руҳий томондан қарайдиган бўлсак, осмонда бўлаётган жангнинг гувоҳи бўламиз. Уч ҳафта мобайнида иккита фаришта аёвсиз кураш олиб боришган. Дониёр кутиб турган вақтда Худо ишлаган эди.
Дониёр илтижо қилишни тўхтатиб қўйганда нима бўларди? Имонини йўқотганда ёки Худодан юз ўгирганда нима бўларди?
Саволни бошқачароқ қўйсак тўғри бўларди: агар сен ибодат қилишни тўхтатсанг нима бўларди? Имонингни йўқотсанг ёки Худодан юз ўгирсанг нима бўларди?
Ўтиниб сўрайман, ҳеч қачон ундай қилма! Сен учун бутун самовий лашкар жанг қиляпти! Мана шу лаҳзада тепангда ҳам атрофингда ҳам Худонинг кўринмас фаришталари аёвсиз жанг олиб бормоқда.
Кутишда давом эт.
Худодан умид қилганлар эса
янгидан куч олади.
Бургут сингари қанот қоқади,
Улар югуриб чарчамайди,
Юриб ҳам ҳеч толиқмайди.
Ишаё 40:31
Ўз кучингни ва охиригача бориш учун қатъийлигингни янгилаб тур. Худодан роҳатлан ва У қалбингга ором беради.
Кутиш хонасида қанча вақт ўтиришингдан қатъий назар, сен буни яхши уддалайсан. Сабр қил ва сени ғаройиб кутилмаган ҳадялар кутиб турибди. Бош Шифокор Ўз хонасидан чиқади, олдингга келиб, “унутма, сен бу ерда кутиб турганингда, Мен яқин атрофда бўламан”, - дейди. Ҳамма шифокорлар ҳам бунга қодир эмас, лекин сенинг Шифокоринг бунга қодир. Ва ниҳоят, У – буюк Шифокордир.
Книга на Узбекском языке: Ты справишься (Макс Лукадо)
Ты боишься, что не справишься? Все боятся. Мы боимся, что никогда не пройдет депрессия, никогда не иссякнут слезы, никогда не прекратятся страдания. Оказавшись на дне глубокого рва, каждый из нас сомневается, что сможет оттуда выбраться. Автор этой книги предлагает вспомнить историю библейского Иосифа - брошенного в ров братьями, проданного в рабство, несправедливо обвиненного и заключенного в темницу - и научиться доверять Богу, Который любую нашу скорбь обернет нам во благо. Подлинная вера не избавляет нас от страданий, но позволяет нам пройти через них.
