Мафтункор Гўзаллик (Джон ва Стейси Элдридж) 4 bob

Джон ва Стейси Элдридж. Мафтункор Гўзаллик - (4-боб) Ўзбек тилида

Maftunkor go‘zallik (Jon-va-Steysi-Eldrij) O‘zbek tilida Audiokitob

Аёл қалби сирларини забт этиб

Мундарижа

Сўз боши

1. Аёл қалби

2. Момо Ҳавога сўз берамиз

3. Хаёлдан кетмайдиган савол

4. Ярадор

5. Манфур аёл

6. Яраларга шифо бериш

7. Севикли

8. Очилиши зарур бўлган гўзаллик

9. Шайдойи Одам Ато

10. Оналар, қизлар, сингиллар

11. Жангчи маликалар

12. Ноёб роль

13. Озод бўлиш учун кундалик ибодат

Ярадор

Пичоқ – бу ярадор юрак учун нутқдир.

Уиляьм Шекспир. “Тит Андроник”

Оҳ аёллар, тақдирингиз жуда қайғулидир,

Сиз ғамга тўла ҳолда бизнинг орамизга келишингиз керак.

Аммо сиз қалб жароҳатлари ва кўнгилсизликлардан

биздан кўпроқ ҳимоя қилинмагансиз.

Райнер Мария Рильке

Ўзининг олтинчи туғилган кунида Керри қўшиқ овозларидан уйғониб кетди.

У дарҳол бу кун туғилган куни – унинг куни эканлигини тушунди. Кўзларини очиб кровати атрофига боғланган ва унинг устини ёпиб турли рангли чодирни ҳосил қилган рангдор пуфакларни кўрди. Байрам бошланди. Кроватининг ёнида қўлида ёнган шамлар билан безатилган қаҳвали тортни ушлаган онаси турарди. Отаси онасининг ёнида турар, улар жилмайиб доимо туғилган кунда айтиладиган “Туғилган кунинг би-и-и-лан!” қўшиқни жўр бўлиб айтишарди. Оҳ, тошаётган қувонч! Яшириб бўлмайдиган қувонч, ўпичлар, қучоқлашлар ва “ура!” қичқириқлари унга кун бўйи ҳамроҳ бўлишди. Бундан олти йил илгари у эндигина дунёга келган пайтда ҳам худди шундай бўлган эди. Отаси ўзининг “жажжи маликаси” қулоғига, мен сени жуда яхши кўраман, деб пичирлади. Онаси эса ўзининг шундай ажойиб қизи борлигидан қанчалар бахтли эканлигини яна бир бор эслатди.

Ҳеч шубҳасиз, бу бахтли туғилган кун эди

Жажжи Керрининг ҳаёти Худо ҳар бир кичкина қизчага ҳадя қилмоқчи бўлган ўша ҳаётдан ҳеч фарқ қилмайди. Керри отаси ундан жонини ҳам аямаслигини биларди. У унинг маликаси эди. Отаси эса қизчанинг ялтироқ совут кийган рицари эди. Отаси бўш вақтларини қизчаси билан шодон ўтказарди. Керри онаси ҳам ўзини севишини, у қиз туғилишини орзу қилганини биларди. Керрининг дунёси қуйидагича эди: отаси уни ҳимоя қиларди, онаси эъзозларди, у эса буларнинг боридан лаззатланарди. Қизларнинг қалби вояга етиши учун айнан ана шундай замин тайёрланган эди, аёл юраги гуллаб-яшнаши учун худди шундай боғ тайёрланган эди. Ҳар бир қизча бундан кам севилмаслиги ва эъзозли бўлмаслиги керак эди, унга худди шундай эътибор беришлари, танишлари ва эҳтиётлашлари керак эди. Ана шундай болалик туфайли қизча гўзал, кучли ва ўзига ишонган аёл бўлиб етишиши мумкин.

Оҳ, қанийди, ҳар биримиз учун шундай болалик тайёрланган бўлса!

Оналар, оталар ва уларнинг қизлари

Асрлар давомида аёл ҳаёти бошқа аёллар билан яқин мулоқотда ўтган: улар қудуқ ёнида ёки дарё бўйида йиғилиб вақт ўтказишган – биргаликда егуликлар тайёрлашган - шундай тарзда аёллик хусусиятлари табиий йўл билан катта аёллардан кичикларига ўтган. Ички бир ҳис-туйғу, кузатувчанлик, ҳар бир нарсани дарҳол илиб олиш қобилияти аёллик ролини бажаришга расмий тайёргарликни ортиқча қилади. Бугун мен (Стейси) ва дугоналарим бундай имкониятлардан деярли маҳруммиз. Аёллар доирасидаги ҳар бир учрашув биз учун қаттиқ зарбадир (кучли ҳаяжонга олиб келди): корпоратив кечаларнинг муддатлари чекланган, тақводорларнинг йиғилишлари қатъий белгиланган вақт тартибига бўйсунади, ота-оналар қўмиталарининг йиғилишлари сон-саноқсиз ташвишлардан нафаслари тиқилиб қолмоқда. Оила – аёл қандай бўлишига ўргатадиган ягона жой.

Сизнинг ҳозирги вояга етган аёл сифатидаги тасаввурингиз бундан кўп йиллар илгари ёшгина қизчалик вақтингизда шаклланган эди. Сиз аёл бўлиш нима эканлигини, ёш бўлган пайтингизда аёл бўлганмисиз ёки йўқми – буни билиб олдингиз. Онамиздан биз аёл бўлиш нима эканлигини, оталаримиздан эса умуман аёллар ва хусусан булар – уларнинг қизлари қандай қадриятларга эга эканликларини билиб олдик. Агар қиз боланинг онаси ўзини латофатли, жозибали ва кучли эканлигини англаса, унинг қизининг омади чопди деб ҳисоблайверинг, у ҳам ўзини худди шундай ҳис қилади.

Оналардан қизлар жуда кўп нарсани олишади, аммо биринчи галда улар оналардан нафислик ва меҳр-шафқатли бўлиш қобилиятини олишади. Менинг ўғилларим кичкина пайтларда, кўча-куйда йиқилиб бурунларини, тиззаларини қонатиб келардилар, шунда эрим уларга жуда яхши тасалли сўзларини айтарди. Масалан: “Оҳ-о, кўкарган жойинг зўр-ку!” Мен эса уларни қучардим ва кўксимга босиб уларнинг яра-чақаларини даволардим. Оналар бизга шафқатли Худо чеҳрасида намоён бўладилар. Биз уларнинг кўкрак сутлари билан боқилганмиз ва қўлларида эркаланиб катта бўлганмиз. Улар бизларни ухлашдан олдин тебратишарди, бизга аллалар айтишарди. Ҳаётимизнинг биринчи йилларини бевосита она кўксига яқин ўтказдик: онамиз бизга ҳам тўғри маънода, ҳам кўчма маънода энагалик қиларди. Бирон жойимизни кўкартириб, қонатиб, биз унинг олдига югурардик ва у бизни кўксига босиб ўпар, оғриқ шу заҳотиёқ тўхтарди.

Қиз бола учун она – бу ҳам очиш керак бўлган сир, ҳам инсониятнинг ўзи бир кун келиб қаторини тўлдирадиган вакилларнинг вакилидир. Шунинг учун қизча онасига доимо боқиб туради, ҳаёт сабоқларини ундан ўрганади. У онасини ва бувисини кузатиб аёлнинг ҳаёти нимага ўхшашлигини тушуниб етади, ўзининг атрофидаги аёллар кўрсатган нарсаларни илғаб олади.

Аммо ўзимизнинг энг асосий саволимизга жавобни биз асосан отамиздан оламиз.

Керрининг отаси билан омади келди. Қизча отасига ёқарди, у қизини яхши кўришини, уни томоша қилишини яширмасди. У қизига ўз севгисини сахийлик билан ҳадя қилар, у билан бўш вақтларини ўтказар, уни ҳимоя қилар, ундан завқланарди. У қизини эркалаб фақат ўзларигина биладиган турли номлар берарди: мушукчам, маликам ва азиз болагинам. Кичкина қизчага отасининг хайрихоҳ кучи жуда зарур. У отасининг кучли эканлигини, у қизини ҳимоя қилишини билиши керак. Қизча учун отаси унинг тарафида эканлиги муҳим. Аммо энг аввало кичкина қизча отасидан ўзининг энг муҳим саволига жавоб олади.

“Қуёш-клёш” бичимли юбкалар эсингиздами? Бу уларни кийиб оталаримиз олдида чирпирак бўлиб айланардик. Биз: “Дада, мен чиройлиманми? Мен сизга ёқаманми?” деган саволларга жавоб олишни истаймиз. Отамиздан, биз завқлантира оламизми ва ҳеч кимга ўхшамайдиган бўла оламизми… ёки йўқми – шуларни биламиз. Қизининг гўзаллигига, муносабатига, унинг шаклланишига отанинг таъсири қандай бўлиши ижобийми ёки салбийми – отага боғлиқдир. Жуда кўп тадқиқотлар шуни кўрсатдики, оталари билан яқин ва ишончга асосланган муносабатлар ўрнатган аёллар, болалигида севгига муҳтож бўлмаган аёллар тушкунликка камроқ тушадилар ёки керагидан ортиқ овқатланмайдилар, “уларнинг ўз-ўзларига баҳо беришларида ва ўз ўринларини жамиятда топа олишларида муаммолар бўлмайди” (Марго Майн. “Father Hunger”).

Аммо Одам ато ҳам Момо Ҳаводан сўнг гуноҳга ботди ва оталаримиз, оналаримизнинг кўпчилиги улардан қайғули намуна олдилар. Улар биз чиройли ва кучли аёллар бўла олишимиз учун керак бўлган нарсани бизга бера олмадилар. Йўқ, кўпчилигимиз умуман бошқа ҳикоянинг қатнашчиларига айландик.

Яраланган юраклар

Менинг дугонам Санди отаси шафқатсиз, онаси нимжон бўлган оилада вояга етган эди. Отаси онасини ҳақоратлаганда, онаси ўзини бунга лойиқман, демак, бирон ишни хато қилдим, деб ҳисобларди. Отаси ҳақоратлардан онасига қўл кўтаришгача бориб етганда, Санди онаси ва ғазабга минган отасининг ўртасига тушиб, онасини ҳимоя қилишга ташланарди. Отасининг шафқатсизлигига қаршилик қилишга ва онасини ҳимоя қилишга уриниб у зарбаларни ўзига оларди. Аммо отаси Санди ва унинг опасига зўравонлик қила бошлаганда, онаси уларни ҳимоя қилмади – фақат орқасини ўгирди, холос. Сандининг отаси маст-аласт дўстларини уйга бошлаб келиб, улар билан биргаликда қизларига зўравонлик қилганда ҳам, онаси уларни ҳимоя қилиш учун ҳаракат қилмади. Нима деб ўйлайсиз: Санди мардлик, аёллик латофати ва ўзи ҳақида қандай тасаввурга эга бўлди?

Трейси оилада иккинчи фарзанд эди. Аммо отаси унинг опасини кўпроқ яхши кўрар, бундан Трейси жуда азоб чекарди. Унинг юрагини ўзига ишончсизлик ва отаси уни яхши кўришидан шубҳаланиш туйғулари кемирар эди. Бир куни аквапаркка борганларида, у отаси билан ўйнамоқчи бўлди. Болалар майдончасида у отасидан ўзи билан бирга тепаликдан тушишни илтимос қилди. Аммо отаси буни рад қилди. Аммо Трейси уни бунга кўндирди, чунки у баландликдан бир ўзи тушишга қўрқарди. У тепаликнинг пастида отаси уни қучоқлаб олишини қанчалар истарди! У отаси билан биргаликда тепаликдан пастга учишни қандай орзу қиларди! Отаси индамай рози бўлди, қиз хурсанд бўлиб отасининг қўлидан ушлаган ҳолда тепага кўтарила бошлади. Улар келишиб олганларидай отаси биринчи тушди, аммо бу ёши катта эркакка мўлжалланмаган болалар тепалиги эди. Отаси тепадан пастга сирпаниб тушиб, у учун етарли чуқур бўлмаган ҳовуз тубига куч билан тушди ва оёғини синдирди. Унинг жони оғриди, бунга айбдор Трейси эди. Мана қизчанинг жажжи юраги нимага ишонди? Нима деб ўйлайсиз: ўз орзу–истаклари ва бошқа одамлар ҳаётига ўз таъсирини ўтказишга нисбатан бу кичкина қизча қандай хулосаларга келган экан?

Бир аёл – унинг исми Мелисса бўла қолсин, бизга ўз ҳаёти тарихини айтиб берди. “Бевосита туғилган кунимда мен шу жароҳатни олдим. Гап шундаки, ота-онамнинг уч яшар қизлари бор эди, улар ўғил туғилишини жуда истардилар. (Кейин нималар бўлганини фараз қилиш қийин бўлмаса керак.) Мени отамга олиб келганларида, у қиз туғилганидан шундай хафа эдики, ҳатто мени қўлига ҳам олмаган экан. Болалигимданоқ эсимда бор: унга яхши ўғил бўлишга интилардим, ҳар кеча уйқуга ётаётиб, ўғил болага айланиб қолишни, ўғил болани қизлардан ажратиб турадиган анатомик белгиларини менга ато қилишини Худодан ёлвориб сўрардим. Ҳар куни эрталаб, биринчи қиладиган ишим Худо менинг ибодатимга жавоб қилдими ёки йўқми – шуни текшириб кўрардим ва илгаригидай қиз бола эканлигимдан хафа бўлиб йиғлардим”. Мелисса айтиб берган ҳикояларга ўхшаган ҳикоялар камроқ бўлишини биз жуда орзу қилардик. Аёллар бошига йиғиладиган ҳужумларнинг хусусиятлари турлича бўлиши мумкин. Аммо атрофимизда жуда кўп тажовузкор аёллар борлигининг сабаби бир хил –улардан кўпининг юраги болалигидаёқ жароҳат олган.

Рейчелнинг отаси қўпол ва ўзини тута олмайдиган киши эди. “Болалик йилларимда мен жуда кўп ҳақоратлар эшитганман: “Сен тўнкасан, сендан бирон фойда чиқмайди. Сен ўзи туғилмасанг ҳам бўларди. Сени кўрсам кўнглим айнияпти”. Мен отамда доимо нафрат туйғусига сабаб бўламан, деган ҳислар билан вояга етдим. Аммо мен унга ёқишга жуда ҳаракат қилардим”. Шафқатсиз оталар – афсуски, жуда кўп учрайдиган даҳшатли аҳволдир. Дилабгор ва беҳаракат оналар – қайғули ҳақиқатдир. Аммо униси ҳам, буниси ҳам кўпинча зўравонлик ҳукмрон бўлган, оғриқ ва камситишлар авлоддан–авлодга мерос қилиб бериладиганга ўхшаган оилада катта бўлишган.

Бу дунёда қалб жароҳатлари олмай яшаш асло мумкин эмас. Илгаридан шундай бўлган: қуёш чиқади ва ботади, юлдузлар ҳеч бир ўзгаришсиз ўз жойларида тураверадилар, денгиз тўлқинлари шовқин солиб қояларга урилади, биз эса қалб жароҳатларини оламиз. Ярадор юраклар бундай ажойиб, аммо шу билан бирга, хавфли дунёни – сиз ва биз яшаётган дунёни қачон тарк этишларини кутиб яшайдилар. Ҳа, бу – жаннат эмас. бизнинг дунёимиз салгина бўлса–да унга ўхшамайди. Афсуски, биз юракларимиз яшашлари учун яратилган дунёда яшаяпмиз. “Дания қироллигида нимадир жойида эмас”, ҳа бизнинг ўзимизда ҳам аҳвол ёмон, биз эса ҳаётимизнинг таркибий қисми бўлган эртанги куннинг олдиндан билиб бўлмайдиган хатарларига мослашишга ҳаракат қиламиз.

Бирон аёлнинг кўзларига боқинг: кулги ёки қўрқувнинг ортида оғриқ яширинганини кўрасиз. Кўпчилик ҳаттоки бу оғриқнинг қанчалар кучли эканлигини англамайдилар ҳам. Қайғу – ҳар биримизнинг юрагимиздаги жуда камёб меҳмон эмас. Аммо унинг дўст эмас, балки душман эканлигини жуда кам аёлларгина тушунишади. Биз ўз ўтмишимизга назар ташлашимиз мумкин, чунки Худо – шоҳлар Шоҳи, ғамгин юракларга шифо бериш ва жафокашларни озод қилиш учун келган Исо бизни яхши кўради. Биз Исонинг қўлидан ушлаб ўз хотираларимиз уммонига шўнғишимиз мумкин. Агар биз ўзимизга етказилган жароҳатлар ва шу жароҳатлар бизни ишонишга мажбур қилган ўша ёлғонлар асираси бўлиб қолишни истамасак, биз болалигимизда бошимиздан кечирган ўша оғриқни эслашимиз керак.

Шафқатсиз оталар ўз қизларига етказадиган қўрқув қалбларни хароб қилади. Қўрқув уларнинг юракларини вайрон қилади, уларни уят, ўзига ишончсизлик туйғуси билан кишанлайди, ҳимояланиш хусусиятларига эга жуда кўп айёрликларни қўллашга мажбур қилади ва буларнинг оқибатида аёл юраги ўлади. Аммо жисмоний зўравонлик, жуда бўлмаганда кўриниб туради. “Эътиборсиз” оталар ўз қизларига етказадиган оғриқ бундан кам азобланмайди, аммо унинг манбаини билиш анча қийинроқдир.

Нофаол оталар

Юқорида айтиб ўтганимиздай, Одам ато ўғилларининг гуноҳкорликлари мумкин бўлган икки усулнинг бири орқали намоён бўлади: улар ё кучи бошқа ёққа қаратилган тажовузкор ва сержаҳл эркаклар бўладилар ёки худди ўз кучини йўқотган каби пассив ва индамас (худди Одам ато каби) эркакларга айланадилар. Лорининг отаси бор эди, аммо унинг қизи тарбиясидаги иштироки фақат номигагина борлиги билан чекланиб қоларди. Аммо ҳар бир қизалоқ ўзининг борлигига қувонадиган ота ҳақида орзу қилади. Лоранинг отаси қизи билан иши йўқ эди. Лора ўқийдиган мактабнинг бошланғич синфида қизлар ва уларнинг оталари учун ташкил қилинган тушликка Лори отаси билан боришни сўраб ялиниб–ёлворди. Аммо отаси унинг ўтинчларига эътибор қилмади. Лори бундан ўзича хулоса чиқарди: отаси қизи учун уялганидан у билан бирга тушликка боришдан бош тортди.

Кўпчилик тенгдошлари каби Лори ҳам балет дарсларидан сабоқ оларди. Пушти трикода ўзини латофатли ҳис қилиб, у отасидан, мен рақсларни ўрганишимни томоша қилиш учун келинг, деб илтимос қиларди. Бунга отаси вақти йўқлигини айтиб рад жавобини берди: “Сен саҳнага чиқасан, ана ўшанда мени чақир, мен бораман”, - дерди отаси. Мана, балет мактаби битирувчиларининг сўнгги ижодий кечалари куни ҳам етиб келди. Бу жажжи Лорининг ҳақиқий ялтироқ тангачали балет кийимида ниҳоятда гўзал Лори саҳнага чиқиш ва томошабинлар залида отасини кўриш истаги билан ёнарди. Аммо у келмади. Кечки пайт ҳамтовоқлари уни уйга судраб келишди, чунки у ўзи юра олмасди. Лорининг жажжи юракчаси эса отаси унинг қандай рақс тушаётганини кўрмаслик учунгина узоқ-узоқларга кетганига ишонди.

Дебби кичкина қизчалик пайтида отаси ўзига ўйнаш топиб олди. У сержаҳл киши эмас эди, бирон марта ҳам Деббига, онасига қўл кўтармаганди. Хотинига ҳам, қизига ҳам раҳмдил ва хушмуомалада бўларди. Ҳар якшанбада бутун оила дастурхон атрофига йиғилар, кейин эса биргаликда жамоатхонага боришарди. Фақат отасининг жазмани бор эди. “Мен ўйлайманки, отам уни ушлаб қола олмади, - деди Дебби онаси ҳақида ва кейин қўшимча қилди, - эҳтимол, биз уни ушлаб қола олмадик”. Оталарнинг бошқалар билан дон олишишлари ва ота-оналарнинг ажрашиб кетишлари аёлларда энг кучли қўрқувни – ташлаб кетилиш қўрқувини уйғотади. Отанинг ҳиёнати нафақат онага, балки қизига ҳам озор етказади. Бундай қалб яраларини кўпинча билиб бўлмайди, чунки гуноҳ, худди онага нисбатангина амалга оширилгандай туюлади. Аммо қиз олган дарс қанақа?

Лаура олти яшарли пайтида ота оиладан кетади. Аммо у нафақат Лауранинг онасидан, балки Лаурадан ҳам ажралди – қизча учун отасидан ажралиш оғир зарба эди. “Ота-онамиз бўлиб ўтган воқеани бизга бундан ҳаммага яхши бўладиган бир воқеа каби тушунтиришга ҳаракат қилишди. Аммо отам оиладан кетди”. Ажрашгандан сўнг отаси Лаурани кўришга келиб туради, у билан сайр қилади. Аммо қиз юрагидаги дардларини ундан яширишга ўрганди. “Мен ҳовузда чўмилаётганимизда сув остида йиғлашни ўргандим: мен йиғлаётганимни у кўришини истамасдим”. Жуда кўп қизлар шунга ўхшаш тажрибага эга бўлишган. Ўз заифлигингизни яширинг, юракларингизни бекитинг – атроф бехавф эмас.

Мен улғаяётганимда отам деярли ҳеч қачон уйда бўлмасди. Уни кучли ва ҳалол эркак сифатида тарбиялашган, ўша пайтда эса ўз оиласини моддий жиҳатдан таъминлай олган эркак кучли деб ҳисобланган. Бизни ҳеч нарсага зориқтирмай таъминлаш учун отам, бошқа кўп эркаклар каби, кўп вақтини ишда ўтказарди. У бу билан бизни ҳаммадан ҳам кўпроқ муҳтож бўлганимиз – ўзи билан бирга бўлиш бахтидан маҳрум қиларди. Отам икки ҳафта уйда бўлмасдан икки кун уйга келар, иккита дам олиш кунини биз билан ўтказар ва яна йўлга жўнарди. Спиртли ичимликларга ружу қўйиб у кўпинча уйга киришдан олдин маҳаллий барга ёки бирга ичиш мақсадида қўшниникига кирарди. Ҳаттоки отам жисмонан уйда бўлганда ҳам, у биздан кўра телевизорни ёки бир стакан вискини устун қўйганлиги сабабли уйда биз билан бўлмагандай туюларди. У сира мен билан қизиқмасди. Мен эса отам менга жуда муҳтож ҳам эмас, деб ўйлардим.

Ярадор оналар

Менинг (Стейсининг) онам ёлғиз ва жуда банд аёл эди. Болалигимда унинг эътиборини ўзимга жалб қилиш учун кўпинча ўзимни касалликка солардим. Эсимда, мен, ёш қизча, ошхонада ўтириб тушлик тайёрлаётган онамни кузатардим. Айнан ўшанда мен ундан биринчи марта, аммо сўнгги марта эмас – ўзининг ҳомиладор эканлигини, тўртинчи фарзанди бўлган менинг туғилишимни билиб қанчалар хафа бўлганини эшитдим. Менгача унинг бирин–кетин учта фарзанди туғилган эди. Кейин у менинг – ҳолдан тойган она ва доимо уйда бўлмайдиган отанинг қизи – дунёга келишимни билиб хўнграб йиғлаган эди. Умид қиламанки, сиз бу гап кичкина қизчанинг юрагига қандай таъсир қилганини тасаввур қила олсангиз керак.

Криснинг отасини ҳеч ким уйда бўлмайди дея олмасди. Аксинча, у қизининг ҳаётида жуда фаол иштирок этарди. Табиатан отларни бошқара олиш қобилиятига эга бўлган Крис отларни жуда яхши кўрар, отаси эса қизининг бу қобилиятидан жуда ғурурланарди. У қизининг от устида ўтиришидан, чавандозлик қобилиятидан завқланар ва Крисни кейинчалик ҳам ўз машғулотларидан воз кечмасликка ундарди. Отаси қизининг ҳаётида муҳим рол ўйнарди: қизининг ёнида бўлишдан ҳузурланар, уни доимо қўллаб қувватлар ва Крис буни жуда яхши тушунарди. Аммо… онаси ўз қизини отасидан рашк қиларди. У Крисни отаси ундан “фойдаланаётганлигига” ишонтиришга ҳаракат қиларди. Ўз шафқатсизлигини яширишга ҳам ҳаракат қилмай, у қизини отасининг ёвуз ва худбин одам эканлигига, кўрсатаётган эътибори эса холис эмаслигига ишонтирмоқчи бўларди. У Криснинг отлар билан қизиқишини заррача ҳам қадрламас, унинг машғулотлари ва мусобақаларига сира келмас, аммо доимо Крисга унга чавандозлик кийими сира ярашмаслигини, бу кийимда у эркакка ўхшашини такрорларди.

Дананинг онаси болалари ёшлигида уларни бир неча соатлаб қазноққа қамаб қўярди. Ҳа-ҳа, на уларнинг ўзларига, на келадиган энагаларга ишонмай, у уйдан чиқиб кетаётганда болаларини омборхонага қамаб кетарди. Оила пулга зор эмасди, аммо шундай бўлса–да, Дананинг онаси энг арзон озиқ-овқатларни – қотган нонларни, ўта пишиб кетган меваларни сотиб оларди. Дананинг онасини қўли очиқ бека деб бўлмасди: одатда у болаларига кам овқат берарди. Дананинг эсида: у қандайдир бузилган мевани еганлиги учун онаси тун ярмида уйғотиб уришиши ҳам мумкин эди. У йигирма бир ёшида биринчи марта ажойиб оби-тобида пишган нокни еган ва унинг мазасига қойил қолган эди.

Бу аёлларнинг болалигида эшитган ҳақоратлари турлича эди, аммо муносабатлари жуда ўхшаш. Бу воқеаларнинг баъзилари бошқаларига ўхшамайди, аммо улар туғдирган ўз-ўзига ишончсизлик ва қўлидан бирон иш келишига ишонмаслик туйғулари, афсуски, одатийдир. Сизнинг болалигингиз қанақа бўлган? Кичкина қизчалик пайтингизда қандай сабоқларни ўзлаштириб олган эдингиз? Ота-онангизнинг қандай умидлари сиз билан боғлиқ эди? Улар сиздан завқланармидилар? Қалбингизнинг туб-тубида сизни бошқача, ҳамма яхши кўрадиган ва эҳтиёткор муносабатга лойиқ деб ҳисоблашларига ишонч бор эдими? Сизни яхши кўришларига ишонармидингиз? Шундай бўлган бўлсин, деб ибодат қиламан. Аммо, афсуски, менга маълум бўлишича, кўпчилигингизга берилиши керак бўлган болалик, сиз орзу қилган болалик, сизга берилган болаликка сира ўхшамайди.

Жароҳатларимизнинг номалари

Бизнинг болаликда олган қалб жароҳатларимиз изсиз ўтиб кетмади – улар ўзлари билан юрагимизни яралайдиган, унинг аёллар учун энг муҳим бўлган саволга жавоб қидирган ўша қисмини жароҳатлаган номаларни олиб келдилар. Бу аламлар бизнинг аёллигимизнинг моҳиятини бузадилар. Ўзимиз ҳақимиздаги ўша биз ишонган даҳшатли ёлғон бизга руҳий жароҳатлар етказган зарарни янада чуқурлаштирди, холос. Болалигимизда биз ўзимизга нима бўлаётганини тушунмас эдик. Ота-онамиз биз учун худо эдилар, уларнинг хақ эканликлари шубҳа остига олинмасди. Агар бизга эътибор қилишмаса, бизга аламлар ўтказишса, хафа қилишга ёки камситишса, бизга буларнинг барига ўзимиз айбдордай, ниманидир хато қилганимиздай туюларди.

Лорининг отаси қизининг концертига келмади. У бунинг учун ҳеч ҳаракат қилмади. Натижада Лорининг қалби зада бўлиб қолди. Бу жароҳат олиб келган хатда эса бундай дейилганди: “Сен вақтимни сарфлашимга арзимайсан”. Лори ўзининг отаси севгисига лойиқ эмаслигига ишонди. Хулоса ўзидан –ўзи келиб чиқади: “Демак, менинг нимамдир яхши эмас”.

Трейсининг отаси оёғини синдирди. Қизи чин дилдан отаси билан мулоқотда бўлишни истарди, натижада бахтсизлик рўй берди. Хат қанақа? “Сенинг мулоқотни исташинг менинг жонимни оғритди. Сен жуда… хирасан”. Бу ёлғонга ишонган Трейси кейинги йигирма йил давомида асло хира бўлмасликка ҳаракат қилади. У ўз истакларини жилвалашга ҳаракат қилади, севимли бўлиш усулини қидиради ва шу билан бирга ўзига жуда кўп эътиборни тортмасликка ҳаракат қилади. Натижада унинг ноёб шахсига анча зарар етади.

Деббининг отаси онасига хиёнат қилиб, бошқа бир аёл билан дон олишади. Аммо у ёмон одам эмас эди, қизини яхши кўрарди. Бу аҳвол эса оиладаги мураккаб вазиятни янада чигаллаштиради. Отасининг бу ҳаракатлари натижасида ўсмир қизнинг юраги қуйидаги номани олади: “Сен онангдан кўра кўпроқ ҳаракат қилишингга тўғри келади, бўлмаса сен ҳам эрингдан айрилиб қоласан”. Шу қайғули воқеадан кейин Деббининг ҳаётида унинг ортидан юрган ёш йигит пайдо бўлди. Аммо орадан бироз вақт ўтар– ўтмай у ҳеч бир сабабсиз қизни ташлаб кетди. Биз бу латофатли ёш аёлни кўп йиллардан бери биламиз, унда бизни ҳазилакам бошимизни қотирмаган хусусиятни кўрдик: у доимо ўзини ўзи мукаммаллаштириш билан банд бўлади. Нима сабабдан у доимо ўзини “янада яхшироқ қилишга” ҳаракат қилади? Дебби доимо янада мукаммалроқ ибодат йўлларини, янада самаралироқ жисмоний машқларни, янада чиройлироқ соч рангини ахтариш билан банд бўлади. Ишхонада у янада кўпроқ молиявий масъулиятни қўлга киритиш мақсадида иложи борича интизомлироқ бўлишга ҳаракат қилади. Бундай югур-югур кимга керак? Наҳотки у ўзининг қанчалар ажойиб эканлигини билмайди? Унинг тўхтовсиз қидиришлари бефойда, чунки у айнан нима камчилиги борлигини билмайди. Қўрқув –уни мукаммал бўлишга мажбур қиладиган нарса шудир. Чунки у ўзининг етарли даражада гўзал эмаслигига ишонади.

Айтмоқчи, бу жуда кўп аёлларнинг камчилиги. Биз ўз-ўзимиздан норозилигимиз сабабини аниқлашга қийналамиз. Бизнинг нимамиздир бошқача, яхши эмас деган юрагимизнинг энг тубига яширинган қўрқув кемиради. Агар биз маликалар бўлганимизда эди, унда бизни албатта ўз шаҳзодамиз қидириб топган бўларди. Агар биз шоҳнинг қизи бўлганимизда эди, унда бизни албатта ўз шаҳзодамиз қидириб топган бўларди. Агар биз шоҳнинг қизи бўлганимизда, шоҳ бизни деб жанг қилган бўларди. Биз агар ҳозиргидан бошқача бўлганимизда, яхшироқ бўлганимизда унда бизни ўзимиз хоҳлаганимиздай яхши кўришларига ишонмаслигимиз жуда қийин. Бизнинг қайсидир томонимиз бошқача.

Сандининг отаси уни зўрларди, онаси эса бундан юзини ўгириб, ҳеч нима демасди. Бу қизнинг қалбига жуда катта зарар етказди. Ўзининг бошидан кечирган даҳшатлардан у ўзининг аёл жинсига тегишлилигига нисбатан иккита ҳақиқатни чиқарди. Биринчидан, аёл бўлиш – бу ҳимоясиз ожиза бўлиш дегани. Ҳимоясизлик хавфли, у заифликнинг маънодоши. Иккинчидан эса, аёл бўлиш – бу ўзи хоҳламайдиган одам билан жинсий алоқада бўлиш деганидир. Ана шундан кейин унинг латофатли бўлишни истамаслигига ҳайрон қолиш мумкинми? Бошқа жуда кўп жинсий зўравонликни бошидан ўтказган аёллар каби, Санди ҳам қўрқинчли иккиланиш олдида қолди: бир томондан у яқинликка интилади (ахир, у айнан шу учун яратилган–ку), бошқа томондан эса эркакнинг кўзига сал бўлса–да жозибали кўринишдан қўрқади. У “малакали хизматчи” роли билан чегараланиб қолишга ва айни пайтда раҳмдил, аммо эҳтиёткор, ўз гўзаллиги билан ажралиб турмайдиган, ҳеч қачон қийин вазиятга тушмайдиган ва ҳеч қачон ўз заифлигини кўрсатмайдиган аёл бўлишга қарор қилди. Аммо жинсий зўравонлик қурбони бўлган баъзи аёллар бошқа йўлни танлашади. Ёки, аниқроқ қилиб айтганда, улар ўз хоҳишларига қарши бориб бошқача йўл тутадилар. Ҳақиқий севги нима эканлигини билмай, улар жинсий зўравонликни ўзига хос яқинлик деб биладилар. Шунинг учун яқинлик қиладиган шерикларини бирин-кетин алмаштириб, улар қандай қилиб бўлса–да, ўзлари биринчи севги деб атайдиган биринчи муваффақиятсиз чиққан жинсий тажрибаларини тузатишга умид боғлайдилар.

Мелиссанинг онаси болаларини аямай дўппослайдиган шафқатсиз аёл эди. “Мен онамдан ўлардай қўрқардим, - тан олди бир куни Мелиса, - у бизга оҳ-воҳ қилиб қичқиришларимиздан, кўз ёшларимиздан нотўғри ҳузур– ҳаловат оладиган телба бўлиб туюларди. Кўпинча у бизни нима сабабдан ураётганига тушунмасдик ҳам. Отамиз ҳеч қачон бизни ҳимоя қилмас эди. Бир нарсани ишонч билан айта оламан: онамдан олган ҳар бир зарбам унга бўлган нафратимнинг ошиб боришига сабаб бўларди. Унинг дўппослашлари синглимни иродаси букилган, қўрқоқ мавжудотга айлантирди. Мен ўзим шу аҳволга тушмайман, қайсар ва бўйсунмас бўламан деб қасам ичдим”. Балоғатга етган Мелисса бирон марта ҳам ўзининг болаликда ичган қасамини бузмади.

Бир томондан, бундай қасамларнинг қаердан келиб чиқишини тушунса бўлади, аммо бошқа томондан улар жуда-жуда хавфлидирлар. Улар бизнинг юракларимизнинг атрофини ўтиб бўлмас ўзини ҳимоя қилиш қобиғига ўраб ташлайдилар. Бу қасамлар бизнинг қалб жароҳатларимиз олиб келган сохта номаларни сўзсиз қабул қилишдан ўзга нарса эмас. Улар биз ишонган қарор каби таъсир қиладилар: “Майли. Шундай бўлса, майли. Ўз ҳаётимни қандай қилиб бўлсада яшайман”.

Менинг (Стейси) кўп йилик вақтим ўз жароҳатларимнинг, улар келтирган ва ҳаётимнинг биринчи ярмига ўз таъсирини ўтказган номаларнинг манбаларини топишга кетди. Бу ошиб бораётган тушуниш ва шифо топиш йўли эди. Ўтган тунда – биз Жон билан бу бобни муҳокама қилаётганимизда, мен ушбу номаларнинг мазмунини аниқроқ англай бошладим. Тўртинчи фарзанди, яъни мен туғилишимни билиб тушкунликка тушган, менинг жуда оғир юк эканлигимга ўзимнинг туғилишим билан унга қайғу кулфат келтирган одам эканлигимга ишонишимга ёрдам берди. Онам менга етказган жароҳат олиб келган нома шу эди. Отам менга етказган жароҳатнинг номаси (уни менинг бу дунёда бор–йўқлигим сира ҳам қизиқтирмас эди) тахминан мана бундай эди: “Сен хунуксан. Ва менинг сен билан ишим йўқ. Сен бор–йўғи бир умидсизликсан, холос”.

Болалигимда мен қазноққа яширинишни одат қилиб олдим. Мени кимдир қидиргани учун эмас, мен у ерда ўзимни бехавотир ҳис қилар эдим. Эсимда, биринчи марта қазноққа яшириниш фикри ўн ёшлигимда пайдо бўлган. Ўшанда оиламиз деярли бўлиниб кетган эди. Ўша пайтда мен Канзасда – орзу қилса бўладиган даражада яхши қўшнилар орасида яшардик. Биз, болалар, тўртта бўлиб қўшниларнинг болалари билан ўйнардик. Қўшниларимизнинг биронтаси ҳовлиси ҳам орқа томондан девор билан ўралмаган эди – шундай қилиб бизнинг ихтиёримизда жуда катта очиқ жой бор эди. Мактаб эса бизнинг истеъдодларимиз гуллаб–яшнаган ва тан олинган жой эди. Бир куни мен “Йил фуқароси” унвонига сазовор бўлдим. Катта опамнинг номзодини талабалар алмашинуви дастури бўйича Францияга бориши учун тасдиқлашди. Менинг иккинчи опам мактаб драма тўгарагининг юлдузига айланди. Акам эса, мактабда анча машҳур шахсга айланди ва ўқишдаги муваффақиятлари учун мукофотланди. Ўйлайманки, умумий аҳвол сизга аён бўлди. Бу – жуда ажойиб вақт эди.

Кейин эса биз бошқа шаҳарга кўчиб ўтишга мажбур бўлдик (отамнинг лавозимини оширишди). Бу кўчиш оиламизга худди бомбанинг портлаши таъсир қилди. Канзасда бизни дўстларимиз ўраб туришарди. Улар меҳрибон, ҳар қандай вазиятда ҳам ёрдамга келишга тайёр, ўзимиз ҳатто сезмайдиган катта-кичик ишларда ёрдамини аямайдиган одамлар эдилар. Дўстларимиз, қўшниларимиз, ўқитувчиларимиз – ҳаммаси бизга ёрдам беришга ҳаракат қилишарди. Янги жойда ана шу кўринмас ёрдамдан маҳрум бўлиб бизнинг оиламиз худди қоғоздан ясалган уйга ўхшаб қулади. Чунки оиламиз хақиқий ва ишончли муносабатлар асосида боғланмаган эди. Энди менинг отам узоқ командировкалар туфайли оиламиздан кетмаса–да, унинг иш куни олдингидай бир меъёрда эмас эди. У кўпинча ҳали биз уйғонмасимиздан олдин эрта тонгда ишга кетар, жуда кеч, биз ухлаб қолганимиздан кейин ишдан қайтарди. Мен илгари узоқларга кетишга уни хизмат сафарлари мажбур қилади деб ўйлардим, аммо энди у бор–йўғи бир соатлик масофада ишлар ва барибир биз уни ўша пайтдагидай кам кўрардик. Ва яна. Менинг отам ичкиликка ружу қўйган эди. Бунинг устига, врачлар унга восвос ва тушкунлик оқибатидаги психоз деб ташхис қўйишган эди. Шунинг учун у уйда бўлганда биз ҳеч қачон унинг кайфияти қандай бўлишини билмасдик – у меҳрибон ва босиқ бўладими ёки ғазабга минган, жаҳлдор бўладими била олмасдик.

Бизнинг уйимиз биз учун энди бошпана эмас эди, у жанг майдонига айланганди. Оилавий овқатланишлар кўпинча уруш-жанжал ва аччиқ кўз ёшлари билан тугарди. Онамнинг доимий норозилиги ва унинг қалб оғриғи оилага отамнинг борган сайин кўпайиб бораётган ичкиликбозлигидан кам зарар етказмасди. Ота-онам бир хонада хотиржам ўтира олишмасди – уларнинг ҳар бир учрашуви даҳанаки жангга айланиб кетар, бундай пайтда улар бир-бирларини аямай ҳақоратлашарди. (Бу худди жангчилар бир-бирларига заҳарли ўқларни отаётган жанг майдонига ўхшарди.) Юқорида айтиб ўтилган муаммоларимиздан ростакам ҳаётга қайтиш учун акам машина ўғирлади ва Канзасга қайтишга уринди. Онам вақтинча ўз ота-онасиникида яшаб туришга қарор қилди. Опаларимдан бири эса уйдан қочиб кетди. Бир куни кечки пайт биз отам билан қаҳвахонада овқатланиб ўтирардик. У яхшигина ичиб олган эди, официант қиздан телефон рақамини сўраб унга гап ота бошлади. Кичкина қизчанинг ёлғиз юраги учун бу энди ортиқча эди. Мен уйга югуриб келдим, дорилар қутичасини топдим, менинг фикримча ҳаётдан ва чидаб бўлмас оғриқлардан ажралишимга ёрдам берадиган барча дориларни ичдим. Эртасига уйғониб мен тирик қолганимдан хурсанд бўлдим. Аммо атрофимдаги дунё энди хавфсиз эмаслигини ҳар қачонгидан ҳам аниқроқ тушундим.

Мана ўшанда мен қасам ичган эдим. Йўқ, овозимни чиқариб эмас, балки ёш юрагимнинг тубида қасамёд қилдим. Бўлиб ўтаётган воқеаларнинг моҳиятини яхши тушунмай, сўз танламай, мен бундан сўнг қалб оғриқларига дуч келмаслик учун ўз-ўзимни ҳимоя қилишга ва ҳеч кимнинг эътиборига зор бўлмаслик учун қасам ичдим. Ўшандан бери мен ўз оиламда кўринмас одам бўлиб яшаш учун ва ҳеч қандай кескин ҳаракатлар қилмаслик учун бор кучимни сарфладим. Агар мен ўрнатилган тартибни бузганимда эди, бу омонат, сув юзида зўрға турган “оила” деган мағрур номи билан аталган қайиқ биратўла чўкиб кетган бўларди. Мен яширина бошладим. Мен ҳаммадан ўз эҳтиёжларимни, истакларимни ва ўз юрагимни ҳаммадан яширардим. Мен ҳақиқий юзимни бекитардим, кучим тугаганда эса, мен қазноққа бекиниб олардим.

Шу воқеадан кейин ўтган ўн тўрт йиллик ҳаётим китобини тез варақлаб чиқайлик. Мана, мен янги турмуш қурган келинман – мен жанжаллардан нафақат қўрқмайдиган, балки уларнинг тарафдори бўлган кучли ва қатъиятли одамга турмушга чиқдим. Аммо кечки овқат пайтида ўртамизда жанжал чиқса, мен ўрнимдан туриб ошхонадан чиқиб кетардим, орадан кўп вақт ўтмасдан эса эрим мени излаб қоларди: “Стейси, қаердасан?” Нима деб ўйлайсиз, мен қаерда бўлардим? Мен қазноқда бекиниб олардим. Худди худди ёш боладай.

Мен суҳбат давомида пайдо бўлган келишмовчиликларга тўғри муносабатда бўла олмаслигим қанчалар кулгили кўринишини англаб ўзимнинг болаларча қилиғимдан уялардим. Аммо ўз оиламда мен бундай жанжалларни ҳал қилиш учун гувоҳ бўлишимга тўғри келмасди ва мен бунинг қандай бўлиши ҳақида ҳеч нарса билмасдим. Менинг дардманд юрагимнинг ишга туширувчи мосламаси Жоннинг мен қилган биронта иш ёки умуман қилиқларимдан салгина норозилиги туфайли ишга тушарди. Яна қайтадан Жоннинг севгиси ва унинг ўз севгисига ишонтиришлари менинг ўлардай қўрққан юрагимга кира олиши учун жуда кўп ойлар керак бўларди. Мен биринчи марта жанжал бошланаётган хонадан қочиб кетмаган кунимни ҳеч эсимдан чиқармайман. Ўшанда бир оёғим аллақачон хаёлий бехавф ҳудудга бориш учун ювиниш хонасидан чиққан пайтида иккинчи оёғимни шу ердан бир қадам ҳам жилдирмаслик учун бутум иродамни муштимга йиғдим. Бу кескин ўзгариш ясайдиган дақиқа эди. Шундан сўнг мен бошқа ҳеч қачон беркинмадим.

Бу муаммони мен ҳал қилдим. Аммо шундан сўнг мен жуда тез суратларда семира бошладим. Ўзим тушунмай туриб мен бекинишнинг янги усулини топган эдим. Турмушга чиққан пайтимдан кейин, агар мени Жон яқинроқдан билиб олса, албатта мендан кўнгли қолади деган қўрқувни ҳис қилардим. Бу қачон бўлса–да, шундай бўлишига ишонардим. (Бу хатни менга жароҳатларим олиб келган эди.) Кичкина қизчанинг битмаган яралари мени бошпана ахтаришга ундарди. Менинг беркинишга бўлган интилишим, сизники ҳам муаммони фақат чуқурлаштирарди, холос. Натижада бизнинг оилавий ҳаётимизнинг жуда кўп йиллари руҳий оғриқларга тўла бўлди. Исо айтганидай, ўз қалбини асраб қолишни истаган аёл уни йўқотади (Мф. 16:25га қаранг). Ўзимиз олган жароҳатлар оқибатида берилган ва амалга оширилган қасамлар ва ишлар бизнинг оғир аҳволимизни қийинлаштиради, холос.

Яраланган аёллик

Болаликларида олинган қалб жароҳатлари натижасида кўп қизлар ўзларида нимадир, эҳтимол, ҳатто ҳамма нарса биратўла бузилган деган ишонч билан вояга етадилар. Шунда албатта уларнинг юракларини янада кўпроқ чиритувчи уят ҳисси пайдо бўлади. Айнан уят бизнинг нотаниш одамлар билан бир қаторда ўз дўстларимиз кўзларига ҳам қарай олмаслигимизга гуноҳкордир. Уят бизни доимо таъқиб қиладиган туйғулар тоифасига киради. Бу – биз ҳамиша бекитишни истаган туйғудир. Чунки кимдир улар ҳақида билиб қолса, жирканишдан бир сесканиб, биздан иложи борича узоқроқ юришга ҳаракат қилишидан биз қўрқамиз. Уят туфайли биз на бу дунё мезонларига, на жамоат мезонларига ва на ўз мезонларимизга ҳеч қачон мос бўла олмаслигимизни ҳис қиламиз ёки биз бунга ишонамиз.

Бошқаларга ҳаёт бунча ташвиш келтирмайдигандай туюлади. Аммо бизнинг юрагимиз уят исканжасида сиқилган. У доимо бизнинг барча хатоларимизни кўрсатишга ва ютуқларимизга шафқатсиз ҳукм чиқаришга тайёр туради. Бизга нимадир етишмайди. Биз ўзимиз истагандай, Худо хоҳлаганидай одамлар эмаслигимизни биламиз. Аммо Худо роҳат– фароғатидан кўкрагимизни тўлдириб нафас олиш ва Худонинг ўзи биз ҳақимизда қандай фикрда эканлигига қизиқиш ўрнига биз уят туйғуси туфайли нафас олишимизга қўймай бўғиб туришга йўл қўямиз, шундай ҳаётга лойиқ эканлигимизга ишонамиз. Ишонаверинг, агар биз болалигимизда ўзимизни севгига лойиқ деб ҳисобламасак, ёшимиз катта бўлганда эса биз бунга қийинчилик билан ишонамиз. Уят бизни ўзимизнинг тушкунликка тушган, нолойиқ, демак, қайта туғилишга арзимайдиган мавжудотлар эканлигимизга ишонтиради.

Уят бизни яширинишга мажбур қилади. Биз фош қилинишдан қўрқамиз ва шунинг учун ўзимизнинг ҳақиқий чеҳрамизни яширамиз, атрофдагиларга улар бизда кўришни хоҳлаганларинигина кўрсатамиз. Агар биз ҳукмронлик қилувчи аёллар тоифасига кирсак, биз атрофдагиларга ўзимизнинг чуқур билимимизни таклиф қиламиз. Агар биз бахтсиз аёллар тоифасидан бўлсак, биз уларга ёрдамимизни таклиф қиламиз. Биз жим турамиз. Агар кўрганимиз ва билганимиз бошқа одамларнинг фикрларидан фарқ қилса, ўз билганларимиз ва кўрганларимизни гапирмаймиз. Чунки биз адашишимиз мумкин деб ўйлаймиз. Рад қилинишдан қўрқиб биз ўзимиз Худо томонидан яратилган ҳаётда бутун борлиғимиз билан яшашдан тонамиз ва ёнимизда ўзимиз билан елкама-елка яшаётганларни уринтиришни истамаймиз.

Уят бизни ўз гўзаллигимиздан азоб чекишга мажбур қилади. Ҳар бир аёл ва барча аёллар гўзалдирлар. Гўзаллигимиз – биз Худо тимсолини акс эттирадиган усулларнинг энг ажойибларидан биридир. Аммо жуда камчилигимизгина ўзимизнинг гўзаллигимизга ишонамиз. Ундан камроғи эса Худонинг бу ҳадясидан азоб чекмайди. Биз ё унинг йўқлигига ишонамиз ёки агар ўзимизнинг гўзаллигимизга ишонсак, уни хавфли ва мушкул бойлик деб ҳисоблаймиз. Шунинг учун биз ортиқча семизлигимизга қўл силтаймиз ёки ўз гўзаллигимизни қалин бўёқ қатлами остига яширамиз. Бундан ташқари, биз атрофимизга жуда қудратли ҳимоя деворини қуриб ўз чиройимизни бетаъсир қилишни ўргандик. Бундан бизга яқинлашган ҳар бир одам, яхшиси, биздан узоқроқ юриш кераклигини тушунишади.

Ахлоқсиз иттифоқ

Йиллар ўтиб биз ниҳоят ўзимиз билан содир бўлган воқеалардан ёмонроқ, ўзимиз бундан чиқарган хулосалар бўлиши мумкин эканлигини тушундик.

Биз айтган сўзлар жуда аччиқ эди. Бизнинг қилган ишларимиз даҳшатли эди. Униси ҳам, буниси ҳам бизга жуда ёмон таъсир қилди. Бизда нимадир ўзгарди. Биз жароҳатларимиз ўзлари билан олиб келган номаларни қабул қилдик. Биз ўз-ўзимизга бўлган нотўғри нуқтаи назарни худди тўғри каби қабул қилдик. Бу бизнинг атроф дунё билан муносабатларимизни белгилади. Биз бундан сўнг ҳеч қачон яна ўша хаскашни босмасликка қасам ичдик ва янги жароҳатлардан ҳимояланишни ўргандик. Ўз жароҳатини ҳисобга олмайдиган ва юраги умуман яраланган аёл кучини ўзини ўзи ҳимоя қилиш учун сарфлаши керак бўлган ҳаётдан бошқача ҳаётни билмайди. Буни ўзи тушунмасдан ҳаётини ҳимоялаш тамойилларига асосан қуради. Бизнинг «ўзимизни қутқариш» учун қиладиган уринишларимиз ана шундай.

Шу билан бирга, биз юракларимиз истайдиган севгидан озгина бўлса–да, топишга ҳаракат қиламиз. Юракларимиз руҳий аламларга тўла. Севгига ва яқинликка бўлган қизғин эҳтиёж, қандайдир бўлса–да, романтик муносабатлар ва саргузаштларга бўлган интилиш, гўзалликка ташналик ҳар бир аёлнинг юрагида яшайди. Ана шу ташналикни қондиришга уриниб биз нафақат қарама-қарши жинс вакилларига, балки озиқ-овқатга, енгил-елпи мазмунли асарларга мурожаат қиламиз, бошимиз билан ишга шўнғиймиз, жамоат фаолиятига ёки қандайдир бошқа хизматларга бериламиз. Юқорида санаб ўтилганлардан замонавий аёл тимсоли таркиб топади. Биз ўзимизнинг шахсимиз деб атайдиган нарсанинг жуда кўп қисмини ўзимиз ишлаб чиққан ўзимизни ҳимоялаш усулларидан ва яратилган севгини қўлга киритишимиз режаларидан иборат бўлади.

Ўзимизни қутқариш учун тузган режаларимиз Худони ҳисобга олмайди ва бу муаммодир.

Биз олган жароҳатлар ва улар келтирган номалар бизнинг тушкунликка тушган аёллик табиатимиз билан қандайдир ярамас иттифоқ тузишди. Биз Момо Ҳаводан Худонинг ўзимизга юракдан яқинлигига бўлган оммавий ишончсизликни мерос қилиб олганмиз. Мутлақо аниқки, У биздан ниманидир яширяпти. Биз ўзимиз орзу қилган ўша ҳаётни тузишга масъулмиз. Шу мақсад билан биз ўз атрофимизни назорат қиламиз. Аммо қалбимизнинг туб-тубига бекинган қайғу-ҳасратга – яқин муносабатлар ва ҳаётнинг ўзига нисбатан қайғу-ҳасратга қандай бас келиш мумкин? Биз ҳаммамиз шу соғинчни қондириш йўлларини қидиришга мажбурмиз, аммо бу бирон кимсага, айниқса, Худога бизнинг ишончимизни талаб қиладиган йўл бўлмаслиги керак. Бу – ҳар қандай ҳимоясизликни бутунлай йўқ қиладиган йўлдир.

Азал-азалдан бўлиб келганки, «Эдемдан шарққа» бўлган бу дунёда яшайдиган ҳар бир қизчанинг тарихи бир хил тартиб билан ривожланади.

Аммо биз болаликдан ажралган вақтимизда ҳам жароҳатларимиз қонашдан тўхтамайди. Қон тўсатдан, ўз-ўзидан пайдо бўлади деб айтиш мумкин эмас. Аслида бизнинг жароҳатларимиз қайта-қайта очилиши учун асос бор. Улар бизга муайян бир мақсад билан етказилган, улар бизнинг вазифамиз ўзигагина аён бўлган, биздан ўлгудай қўрқадиганларнинг ҳаракатлари мевасидир.

Аммо ўзимизнинг энг чуқур жароҳатларимизни биз анча кейинроқ оламиз.

Книга на Узбекском языке: - Пленительная красота (Джон ва Стейси Элдридж)

Авторы этой книги, супруги Элдридж, предлагают женщинам вспомнить свои детские мечты и желания, призывают их стать уверенными в себе и пленительными, осознать свое женское начало. Они убеждены, что каждой женщине необходимо найти свою «рану», понять, что было ее причиной, и не упускать ее из виду до тех пор, пока не наступит исцеление. Книга адресована не только женщинам, но и мужчинам, стремящимся понять женскую душу, в том числе отцам, у которых есть дочери.

Вы можете прослушать радиопередачу журналиста Галины Шаинской об этой книге, прозвучавшую на Трансмировом радио.