Майя Огородникова. Митти Тиллақўнғиз ва Серқуёш ўтлоқзор аҳолиси - (12-Эртак) Китоб Ўзбек тилида
Mitti Tillaqo‘ng‘iz va Serquyosh o‘tloqzor aholisi (Mayya Ogorodnikova) O‘zbek tilida Audiokitob
МУНДАРИЖА
Биринчи қисм
СЕРҚУЁШ ЎТЛОҚЗОРДАГИ САРГУЗАШТЛАР
Беҳаловат тун
Миттивой қандай қилиб дўст топиб олди
Кекса арининг туғилган куни
Шошқалоқ Ғалла қўнғизи
Ёмғирли кун
Иккинчи қисм
ТАП-ТАҚИР ЧЎЛГА САЁҲАТ
Каркидон Каркидонбоевич
Қазувчи Афодий
Кимўзар пойга
Бақалоқ қўнғизларни қутқариш
Бадарға қилинган генерал
Учинчи қисм
ЯНГИ УЧРАШУВЛАР
Адмирал ва Чакамуғ
Чақалоқ филча
Амазонкалар босқини
Кеккайган Ялтироқ Қўнғиз
Фазогир ўргимчак
Чақалоқ филча
Салқин кечаларнинг бирида Миттивой ва Кўк чигиртка эски эман дарахтидан унча узоқ бўлмаган жойда ўйнаётган эдилар.
— Етолмайсан, тутолмайсан! — деб қичқирарди чигиртка қалин ўтлар устида баланд сакрар экан.
— Агар тутиб олсам-чи, унда нима бўлади?
— Ундай ҳолда, мен генерал қора қўнғиз билан саломлашаман, —Миттивойнинг атрофида сакрашдан тўхтамай жавоб берди чигиртка.
Тиллақўнғиз бу гапни эшитиб тили калимага келмай қолди.
— Нимага жим бўлиб қолдинг, Гўдак? — деб сўради чигиртка дўстининг боши тепасидаги мойчечак поясида тебранар экан. — хафа бўлдингми? Қўйсанг-чи ҳазиллашдим. Мен бугун у билан саломлашдим, — деб кечирим сўради Кўк чигиртка дўсти томон сакраркан. — Мен уни Чаққон амаки билан кўриб: “Салом, генерал!” дедим. Айтишларича, у яхши йигитча экан, бизнинг мусиқачиларимизга янги куй ўргатибди. Умуман олганда...
Бирдан чигиртка бидирлашни бас қилиб, ҳушёр тортди.
— Эшитяпсанми, Гўдак? Менимча, бу овоз анови ёқдан келяпти. — Чигиртка эман дарахти томонни кўрсатди.
— Нима деяпсан? Мен ҳеч нарсани эшитмаяпман.
— Товушларни айтяпман. Ғалати товушлар. Худди бир нарсани кимдир кесаётганга ўхшайди. Ана. яна… Қани, кўрайлик-чи.
Чигиртка дўстининг жавобини ҳам кутмасдан, кучи борича эман дарахти томонга сакради. Миттивой иккиланиб туриб қолди. Гарчи тиллақўнғиз Кўк чигиртка туфайли бир неча марта оғир вазиятда қолган бўлса ҳам, дўстига бефарқ бўла олмасди. У оёқчаларини силтаб, унинг ортидан учиб кетди.
Енгил шабада эгри-бугри қари эман баргларини ўйнарди, эманнинг остида катта думлоқ тош ётган эди. Чигиртка ана шу катта тош устига сакради, бошини юқорига кўтарди ва баҳайбат шох-шаббаларга қаради.
— Менга қара, Гўдак, разведкага бор, — деди у эндигина учиб келган тиллақўнғизга. — Мен ўзим учиб борган бўлардим-у, аммо менинг қанотчаларимни сеники билан солиштириб бўладими?! Бунинг устига, мен зарб билан югуришим керак, аммо буни ҳозир қилиб бўлмайди. Учасанми? —илтижо оҳанги билан сўради Кўк чигиртка. — Қани, Гўдак, бир дўстлик қилгин!
— У ерда мен нимани излашим керак? — эътироз билдиришга ҳаракат қилди тиллақўнғиз.
— Ҳамма ғайритабиий нарсаларни, — астойдил тушунтирди Кўк чигиртка.
Миттивой бош билан тасдиқлаб, шошилмасдан тобора юқорига кўтарила бошлади. Тиллақўнғиз қалин барглар орасида кўздан ғойиб бўлмагунча, Кўк чигиртка тош устида ўтирганича дўстининг ортидан диққат билан кузатиб қолди.
Аввалига Миттивойнинг атрофи жим-жит бўлди. У бир оз ўзига келиб олиш учун шохчалардан бирига ўтирган ҳам эдики, шундоқ ёнгинасида қулоқни тешиб юборгудай “виз-виз” деган овоз эшитди. Овоз кутилмаганда пайдо бўлгани учун, тиллақўнғиз шохчадан йиқилиб тушишига оз қолди. У ҳар эҳтимолга қарши эманнинг катта-катта барглари остига яширинмоқчи бўлди.
Бир-икки дақиқа жимлик ҳукм сурди. Аммо яна ўша “виз-виз” деган ғалати овоз тарқалди. Овоз бир неча марта такрорланди.
— Нима бўлса бўлар, — деди ўзига ўзи Миттивой жасорат билан, — разведкага учиб бораман, акс ҳолда Кўк чигиртка роса асабийлашаётган бўлса керак.
Тиллақўнғиз бир оз хотиржам бўлиш учун чуқур нафас олди ва барглар орқасига яшириниш учун эман дарахтининг юқорисига кўтарила бошлади.
У яширинча ва ҳар тарафга диққат билан қулоқ солиб уча бошлади. Ана, сирли “виз” деган овоз нақ унинг қулоғи остида жаранглади. Миттивой қўрқиб кетди, аммо у дадил равишда номаълум томонга учиб кетди. Чунки қўрқоқларни жасур қиладиган интилишни у синаб кўрмоқчи эди.
«Ҳеч нарса юз бермаётганга ўхшайди, — деб ўйлади тиллақўнғиз. — Ҳеч қандай ҳаракат йўқ, фақат ғалати овозлар, холос. Нима бўлиши мумкин?»
Миттивой шохча устида туриб қолди, бутун вуужуди қулоқ ва кўзга айланган эди. Бирдан эман баргларидан биттаси ўзидан ўзи қайрилиб, футляр шаклига кириб қолди. Тиллақўнғиз ҳайрон бўлганидан ҳатто оғзини очганича қолди. Ахир, бунақасини у ҳеч қачон кўрмаган эди-да. Лекин мўъжиза шу билан тугамади, шу лаҳзада Миттивой кимнингдир йўғон овозда куйлаётганини эшитди:
— Ажойиб уй қуряпман, қуряпман кичкинтойларим учун!
Атрофда тирик жон йўқ, фақат кўм-кўк барглар шитирлайди, холос. “Барглар қўшиқ айтганини ҳеч қачон эшитмаган эдим”, - деб хаёлидан ўтказди Миттивой.
Шу пайт кимдир дўриллаган овозда куйлашни давом эттирди:
— Ажойиб уй қуряпман, қуряпман кичкинтойларим учун!
Кутилмаганда Миттивойнинг қулоқлари остида яна чийилдоқ овоз эшитилди:
— Азизим, уйча тайёрми?
— Тугай деб қолди, — деб жавоб берди номаълум қурувчи йўғон овозда.
— Ҳали кўп кутиш керакми? — тўнғиллади кимдир.
— Жонгинам, агар сабринг чидамаётган бўлса, бориб ўзинг қараб кўришинг мумкин.
Миттивой ёнгинасида жажжи оёқчаларнинг дупур-дупур овозларини эшитди. У баргларга яна диққат билан қаради, аммо ҳеч кимни кўрмади. Бироқ бир дақиқадан кейин кўк футлярга ўхшаш эман дарахти барглари тебрангандай, унинг ичига кўринмас кимдир киргандай бўлди.
— О, қандай ажойиб-а! — деган майин овоз эшитилди. — Филча, сен қўли гул уста эканингга асло шубҳа қилмаган эдим.
Миттивой “филча” сўзини эшитгандан кейин, ўзини йўқотиб қўяй деди. Кеча Адмирал сирли Африка ва у ернинг ажойиб аҳолиси ҳақида айтганларини Миттивой эслади. Тўғри, у майда филчалар ҳақида эмас, балки улкан, юрадиган тоғларга ўхшаш филлар ҳақида гапирган эди.
«Наҳотки бизнинг ўтлоқзорда ҳам филлар пайдо бўлса? — деди қўрқув билан Миттивой. — Агар бугун улар бор-йўғи сирли мавжудотлар бўлса, бир неча ойдан кейин улар катта бўлиб, баҳайбат филларга айланади-ку! Бу ҳақда зудлик билан бобомизга - Кекса арига айтиб, чоралар кўриш керак».
Тиллақўнғиз ўқдеб отилиб пастга тушди.
— Хўш, хўш, хўш… Нима бўляпти экан у ерда, айт-чи! — туртди дўстини Кўк чигиртка.
— У ерда… филлар бор экан! — ҳаяжондан тутилиб, бидир-бидир гапира кетди Миттивой. — Кекса ари бобонинг олдига тезда учиб борайлик! Бир дақиқани ҳам ўтказмаслигимиз керак!
Кекса ари уйининг ёнидаги наъматак шохчасида оғир, вазмин ҳолатда ўтирган эди. У қуёш ботишини томоша қилиб, завқланиб ўтирган экан. Бирдан ёнгинасидаги шохчага осмондан тушгандай, Кўк чигиртка ва тиллақўнғиз тушиб келди. Уларнинг пайдо бўлиши шундай бесаранжомликни пайдо қилдики, қўшнилар безовта бўлдилар, бунинг учун Кекса ари кечирим сўради.
— Бобо, анови ерда...анови ерда… филлар бор экан! — бир-бирига гап бермай бақира кетишди Миттивой билан Кўк чигиртка.
— Улар кўринмайдилар! Депсиниб юрадилар экан! — Тиллақўнғиз сабри чидамай, ҳамма кўрганларини биринчи бўлиб айтиб беришга ошиқарди.
— Бирон нарса қилиш керак, ари бобо! Филчалар тоққа ўхшаб катта бўлиб кетганларидан кейин бизнинг ўтлоқзорларимизни эгаллаб оладилар, — оёқчаларини ёйиб, ғазаб билан гапирди чигиртка.
— Тўхтанглар, тўхтанглар, тўхтанглар! Қани, ҳаммасини бошидан бошлаб гапириб беринглар-чи, — деб дўстларини тинчлаантирди Кекса ари. — Навбат билан гапиринглар.
Миттивой разведкага кетаётганда, қари эман дарахти тепасида кўрганларини ҳикоя қилиб бера бошлади. У гапини тугатгандан кейин хитоб қилди:
— Бу қўрқинчли-ку! Шундай эмасми?! Ахир, кўринмас филлар юрибди!
Кекса ари жавоб бериш ўрнига сертук биқинини оёқчалари билан ушлаб, хохолаб кулиб юборди:
— Вой-вой, гапларингиз бор бўлсин-да!
Ҳеч нарсани тушунмаган дўстлар унга ҳайрон бўлиб қарадилар.
— Эҳ, болалар, сизлар билан одам зерикмайди! — Кекса ари бобо оёқчалари билан кулгидан кўз ёшларини артди. — Сен, Миттивой, бор-йўғи филчанинг ўз кичкинтойлари учун уйча қураётганини кўрибсан, холос. Албатта, ғайриодатий, айтиш мумкинки, ғаройиб уй, аммо …
— Аммо улар кўринмайдилар-ку! Мана шуниси қўрқинчли, — деб Кекса арига яна бир бор эслатди тиллақўнғиз.
— Йўқ, Миттивой, бу лайчалар жуда кичкина. Уларни филчалар деб аташларига сабаб шуки, уларнинг кичкинагина бурун-хартумчаси бор. Хуллас, филларнинг босқини бизнинг ўтлоқзорга асло хавф солмайди.
Миттивойнинг хижолатга тушиб қолгани ва ҳафсаласи пир бўлганидан дўсти бурнини тортиб қўйди.
—Аммо сиз, болалар, ҳақиқи й разведкачиларсиз, — деб мақтаб қўйди Кекса ари ва ҳар икковининг елкасига дўстона қоқиб қўйди. — Тўғрисини айтганда, мен энди хотиржам ухлайман: чунки Серқуёш ўтлоқзорни ҳимоя қиладиган ёш авлод борлигини кўриб турибман.
Бу сўзларни эшитиб, тиллақўнғиз билан чигиртканинг яна руҳлар кўтарилиб, хурсанд бўлиб кулдилар.
— Мен сизларга чақалоқ филча билан дўстлашишларингизни маслаҳат бераман, —нисиҳатомуз деди Кекса ари. — Ахир, баъзан ташқи қиёфа алдамчи бўлади, шунинг учун асл илдизига эътибор беринглар. Филча ўз чақалоқлари учун уйча қураётганда, у мураккаб ҳисоб-китобларни осон ҳал қилади.
— Ҳаракат қиламиз, бобо, — бир овоздан ваъда берди иккала дўст.
Тиллақўнғиз билан чигиртка жуда муҳим ҳақиқатни тушунганларидан кейин, ўша куни ана шундай ажойиб воқеалар юз берган эди. Азиз дўстим! Сиз ҳам Худо яратган бу олам, ўзингиз тасаввур қилганингиздан кўра, бой ва қизиқарли эканига ишонч ҳосил қилганмисиз? Номаълумликдан қўрқманг, сизга қўрқинчли туюладиган нарсаларга диққат-эътибор билан қаранг. Қўрқувлардан озод бўлганингизда, сиз улғайиб қоласиз ва маълум даражада доно бўласиз.
Муқаддас Китоб шундай таълим беради: «Худо айтгани бўйича ҳамма нарса ўз вақтида содир бўлади...» (Воиз китоби 3:11).
Книга на Узбекском языке: Светлячок Крошка и другие жители Солнечной поляны (Майя Огородникова)
Веселая и поучительная сказка о приключениях гнома по имени Митти и его друзей предназначена для детей дошкольного и младшего школьного возраста. Юные читатели не только узнают о разнообразном мире насекомых, но и научатся вместе с героями книги быть искренними, щедрыми, внимательными, сострадательными, доброжелательными по отношению к своим близким. Небольшие истории из жизни каждого из героев повести завершаются мудрыми поучениями, основанными на Библии.
