Майя Огородникова. Митти Тиллақўнғиз ва Серқуёш ўтлоқзор аҳолиси - (7-Эртак) Китоб Ўзбек тилида
Mitti Tillaqo‘ng‘iz va Serquyosh o‘tloqzor aholisi (Mayya Ogorodnikova) O‘zbek tilida Audiokitob
МУНДАРИЖА
Биринчи қисм
СЕРҚУЁШ ЎТЛОҚЗОРДАГИ САРГУЗАШТЛАР
Беҳаловат тун
Миттивой қандай қилиб дўст топиб олди
Кекса арининг туғилган куни
Шошқалоқ Ғалла қўнғизи
Ёмғирли кун
Иккинчи қисм
ТАП-ТАҚИР ЧЎЛГА САЁҲАТ
Каркидон Каркидонбоевич
Қазувчи Афодий
Кимўзар пойга
Бақалоқ қўнғизларни қутқариш
Бадарға қилинган генерал
Учинчи қисм
ЯНГИ УЧРАШУВЛАР
Адмирал ва Чакамуғ
Чақалоқ филча
Амазонкалар босқини
Кеккайган Ялтироқ Қўнғиз
Фазогир ўргимчак
Қазувчи Афодий
— Бугун кун жуда исиди-да, — деб чуқур нафас олди Қарсилдоқ оёқчалари билан пешонасидаги терни сидириб ташлар экан. — Сен, Миттивой, менинг ортимдан учгин. Орқа томонимда бир оз шабада эсади.
Тиллақўнғиз шундай қилди. Қора қўнғиз қанотларини қоқиб учганда, шабада эсиши Ммиттивой учун битта ноқулайлик туғдирди: у бошини кўтариб тўғрига қарай олмас эди. Шунда тиллақўнғиз пастга қараб, дарров ғалати бир ҳодисанинг гувоҳи бўлди.
Сўқмоқ бўйлаб бир парча тутун бурқсиратиб, катта ҳажмдаги шар юмалаб келаётган экан. Шарни кичикроқ қора қўнғиз ғалати усулда – орқа оёқларини кўтарган ҳолда итариб келаётган экан. Унинг боши пастга бўлиб бир оз олдинга чўзилган, ўзи эса орқага тисланиб боряпти. Қўнғиз йўлни кўрмасди, шунинг учун туртиниб кетиб йиқилди, шар ҳар сафар шох-бутоқларга, тошчаларга ёки бошқа нарсаларга келиб қадалиб қолганда, умбалоқ ошиб тушарди.
— Қарсилдоқ, қарагин! — дея олди ҳайрон бўлиб қолган Миттивой.
— Эҳ, кўзларинг жуда ўткир-да сенинг! — деб уни мақтади қора қўнғиз. — У ҳам менинг қариндошларимдан бири.
Қарсилдоқ орқага бурилиб, пастга қараб шўнғиди.
— Салом, Афодий. Балки, сенга ёрдам керакдир? — деб сўради у ерга қўнгандан кейин қўнғиздан. — Гўнгнинг гатта бўлагини ўлжа қилиб олибсан-ку! Нонуштангга етиб, тушлигингга ҳам қолади-ку.
— Сенга гапириши осон, Қарсилдоқ, — хафа бўлди Афодий. — Бу ўлжани қўлга киритиш учун нималар қилмадим! Айтадилар-ку қорни тўқнинг қорни очдан хабари йўқ деб. Масалан, сен кўм-кўк баргни чайнасанг бўлди – тўясан. Менга қанақаси тўғри келади? – деб йиғлади у.
— Бўлди-бўлди, бас қил йиғини, — деб Афодийнинг гапини бўлди қора қўнғиз. — Яхшиси, менинг дўстим тиллақўнғиз билан танишиб қўй. Сенга бир гапни айтиб қўяй: у ҳақиқий қаҳрамон, афсуски, бўйи ўсмай қолган-да.
Бундай мақтовдан Миттивой эриб кетди, қолаверса, бир оз ўзини ноқулай ҳам сезди.
— Сиз билан танишганимдан хурсандман, - деб табассум қилди оёқчаларини янги танишига узатди.
— Бу миттончалар нима билан озиқланадилар, Қарсилдоқ? — деб қизиқиб қолди қазувчи Афодий.
— Нималар деяпсан, ўзи? Ростдан сўраяпсанми? — хафа бўлди қора қўнғиз. — У гўнг емайди.
— Ундай ҳолда, танишганимиздан жуда хурсандман. — Афодий тиллақўнғизнинг узатилган оёқчаларини маҳкам қисмоқчи бўлди, аммо ўйланиб қолди. — Мени нотўғри тушунманглар, кўпчилик айтадики, мен... Аниқроқ қилиб қандай айтсам бўлади? Мендан ёмон ҳид келар эмиш. Мени кечиришингизни илтимос қиламан.
«Жудаям хушмуомала, маданиятли экан, — деб ўзича хаёлидан ўтказди Миттивой. — Қариндоши каркидон қўнғизга асло ўхшамас экан».
— Биласанми, — деб шикоят қилди Қарсилдоққа қазувчи, — Каркидон Каркидонбоевич ниҳоятда қутуриб кетди. У, мен каттаман, шунинг учун нима қилсам ҳам менга мумкин, деб ўйлайди. Масалан, бугун бўлган воқеани олайлик. Биз катта гўнг уюмини топиб олдик. Ҳамма югуриб бориб, шар ясашга киришди. Мен ҳаммадан олдин ўзимникини тезроқ ясадиму, жанжал бўлиб муштлашиш бошлангунча, нарироқ думалатиб олиб бориб қўймоқчи бўлдим. Қаёқда дейсиз! Қазувчи Дарбадар учиб келиб, бақириб қолса бўладими: «Бўлишиш керак! Бўлишиш керак!» Биз у билан бўлишиш керакми ёки йўқми деб масалани ҳал қилгунимизча, Каркидон Каркидонбоевич етиб келди-ю менинг шаримни тортиб олди.
Афодий Қарсилдоққа қараб, раҳм-шафқат кутиб ҳиқиллаб йиғлаб юборди. Аммо қора қўнғизнинг биқини сассиз кулгидан титраб кетди.
— Ол-а, мен ўйлабманки, сен менга ҳамдардлик билдирасан деб. — Афодий таъна билан бошини чайқади. — Сенга кулги бўлса бўлди!
— Вой, ўлиб қоламан! Ўлиб қоламан! — деб хохолади Қарсилдоқ. — Шунақаям очкўз бўлиш керакми-а?! Қазувчи Дарбадар билан бўлиша олмабди! Ахир, у сендан кичкина-ку!
— Кичик бўлса ҳам, шунақангги ошалаб урадики, унга бас кела олмайсан! Доим текинга ширин таом ейишни кўзлайди, - ғазабланди Афодий.
— Бўпти, хафа бўлаверма, кўриб турибман: сен ўзингга янги шар тайёрлаб олибсан, — деб Қарсилдоқ қўнғизни хотиржам қилди. — Шарингни уянгга думалатиб олиб борганингдан кейин, бутун дунёга зиёфат берасан.
— Қаёқда! — деб хитоб қилди Афодий йиғлагудай бўлиб. — Уямни ҳали охиригача қазишим керак!
— Ахир, сен ўзинг қазувчисан-ку, шундай эмасми? — Қарсилдоқ қўнғизнинг ялтироқ елкасига дўстона равишда эркалаб шапиллатиб уриб қўйди. — Уя қазишни ҳаммадан яхши қиласан-ку!
— Қилишга-ку қиламан-а, — деб тасдиқлади қўнғиз ва бир оз хурсанд бўлди. — Фақат…
Шундан кейин Афодийнинг шикоятлари осмондан ёғилгандай тўкила бошлади: уясининг деворлари тез-тез тўкилиб туради, шунинг учун тупроқ ўрнига фақат қум тушади; жазирама иссиқ пасаймаяпти; Дарбадар уни танишни истамайди; охирги пайтларда ҳақиқий гўнгни кундуз кун чироқ ёқиб ҳам топиб бўлмайди… Хуллас, Афодий ярим соат гапирди. Эҳтимол, унинг шикояти тўхтамасдан давом этиши мумкин эди, аммо қуёшнинг жазирама иссиғида катта думалоқланган гўнг эрий бошлади. Қўнғиз буни кўриб, бирдан хатосини эслаб қолди, суҳбатдошларидан кечирим сўраб, думлоқланган гўнгни шоша-пиша сўқмоқ бўйлаб думалатиб кетди.
— Раҳмат сенга, — деди Қарсилдоқ тиллақўнғизга қариндоши кўздан йўқолгандан кейин.
—Нима учун? — деб ҳайрон бўлди Миттивой.
— Сен Афодийга жуда яхшилик қилдинг, — деб гапирди ўйчан ҳолда қора қўнғиз.
— Қўйсанг-чи, у жуда хушмуомала экан. — Миттивой ўзига қарата айтилган миннатдорчиликнинг сабабини тушуна олмади.
— Биласанми, кўпчилик ҳеч қачон гўнг қўнғизига қўлини чўзмаган . Улар бу қўнғизни исқирт деб ҳисоблайдилар. Аслида эса Афодий —анча машҳур. У тупроқни ифлос нарсалардан тозалайди.
— Шунақами, мен билмас эканман. Уни ҳақорат қиладилар ҳам. — Миттивой бир оз ўйланиб қолди. — Чамаси, нима қилиш кераклигини тушундим! Ҳаммага, Афодий шунчаки гўнг қўнғизи эмас, балки санитар қўнғиз, деб айтиш керак экан! Ана шунда уни ҳамма ҳурмат қиладиган бўлади, тушуняпсанми?
Қарсилдоқ ҳайрон бўлиб кичкина дўстига қаради. «Ажойиб-да бу тиллақўнғиз! У ҳамманинг ташвишини қилади», — деб ўйлади қора қўнғиз, кейин овозини чиқариб айтди:
- Нима дердим, яхши иш. Нимадан синаб кўриш керак?
- Хўш, яна учамизми?
Дўстлар Тақир чўл устида йўлларини давом эттирдилар.
Азиз дўстим! Сиз тушуниб олдингизки, Миттивой кўпчилик нафратланадиган Афодийга ниҳоятда ҳурмат билан муносабатда бўлди. Аслида гўнг қўнғиз ўзига нисбатан бу қадар муносабатга лойиқ эмас эди. Эҳтимол, сиз ҳам мазкур воқеа қаҳрамони сингари одамларни учратгандирсиз, атрофдагилар ўша одамларга ҳурматсиз муносабатда бўлгандирлар? Агар сиз кўпчилик яхши кўрмайдиган одамларни учратиб, улар билан мулоқот қилишга вақт топганингизда, улар учун жуда ажойиб ниманидир топасиз. Миттивойдан намуна олишга ҳаракат қилиб, бошқа одамларнинг яхши томонлари ҳақида гапириб беринг. Ана шунда атрофингиздаги олам яхши томонга ўзгариб кетади!
Муқаддас Китоб шундай таълим беради: «Оғзингиздан ҳеч қандай ярамас сўз чиқмасин. Лекин тингловчиларнинг эҳтиёжига кўра керакли гапларни айтиб, уларга далда беринг…» (Эфесликларга мактуб 4:29).
Книга на Узбекском языке: Светлячок Крошка и другие жители Солнечной поляны (Майя Огородникова)
Веселая и поучительная сказка о приключениях гнома по имени Митти и его друзей предназначена для детей дошкольного и младшего школьного возраста. Юные читатели не только узнают о разнообразном мире насекомых, но и научатся вместе с героями книги быть искренними, щедрыми, внимательными, сострадательными, доброжелательными по отношению к своим близким. Небольшие истории из жизни каждого из героев повести завершаются мудрыми поучениями, основанными на Библии.
