Майя Огородникова. Митти Тиллақўнғиз ва Серқуёш ўтлоқзор аҳолиси - (11-Эртак) Китоб Ўзбек тилида
Mitti Tillaqo‘ng‘iz va Serquyosh o‘tloqzor aholisi (Mayya Ogorodnikova) O‘zbek tilida Audiokitob
МУНДАРИЖА
Биринчи қисм
СЕРҚУЁШ ЎТЛОҚЗОРДАГИ САРГУЗАШТЛАР
Беҳаловат тун
Миттивой қандай қилиб дўст топиб олди
Кекса арининг туғилган куни
Шошқалоқ Ғалла қўнғизи
Ёмғирли кун
Иккинчи қисм
ТАП-ТАҚИР ЧЎЛГА САЁҲАТ
Каркидон Каркидонбоевич
Қазувчи Афодий
Кимўзар пойга
Бақалоқ қўнғизларни қутқариш
Бадарға қилинган генерал
Учинчи қисм
ЯНГИ УЧРАШУВЛАР
Адмирал ва Чакамуғ
Чақалоқ филча
Амазонкалар босқини
Кеккайган Ялтироқ Қўнғиз
Фазогир ўргимчак
Учинчи қисм
ЯНГИ УЧРАШУВЛАР
Адмирал ва Чакамуғ
Эртаси кун эрталаб Миттивой ғалати товушдан уйғониб кетди. У ойна олдига югуриб келиб, уйдан сакраб чиқди, чунки у ғалати бир нарсани кўрган эди. Бир неча дақиқа олдин Серқуёш ўтлоқзор устида қуёш нурларини сочиб турган бўлса ҳам, бирдан осмонда пайдо бўлган сон-саноқсиз турли рангдаги капалаклардан осмон қоронғилашиб кетди. Гўё улар тобора кўпайиб бораётгандай туюларди. Ўтлоқзорда яшайдиганларнинг ҳаммаси уйларидан галалашиб чиқдилар ва бошларини юқори кўтариб, нималардир деб, шу ерда туриб қолдилар.
— Нима, болакай, бунақасини ҳеч қачон кўрмаганмисан? – деб сўради Миттивойдан Хон Қизи хола. – Капалаклар уйларига қайтяптилар.
— Улар қаердан учиб келдилар? — деб сўради тиллақўнғиз бу ажойиб манзарадан кўзларини уза олмай.
— Узоқ иссиқ ўлкалардан, — деб жавоб берди Хон Қизи хола. — Саёҳатчилар орасида бизнинг Чакамуғ капалагимиз ҳам бор. Бугун сен билан биз ундан ҳаммасини батафсил билиб оламиз.
Миттивой сеҳрлангандай бир соат капалакларнинг ажойиб учишларига маҳлиё бўлиб турди. Гўзал капалакхонларнинг охиргиси дарахтлар ортида ғойиб бўлгандан кейин, у жойидан қўзғалди.
Ўша куни шунақангги суҳбатлар бўлдики! Ҳаммалари номаълум мамлакатлар ҳақида, у ерлардаги ажойиб, қизиқарли нарсалар ҳақида гапиришарди. Миттивой бу суҳбатларни диққат билан тинглади. “Мана шунақа пайтларда капалак бўлмаганингга афсусланиб кетасан-да! – деб ўйлади у. – Мен ҳам Тақир чўлдан узо-узоқларга учиб кетсам дейман-у... Нимага мен ҳамон бунчалик кичкинаман?...Нимага капалак эмасман? ”
Тиллақўнғиз йиғлаб юборгудай бўлиб, ўтлоқзор четидаги ўзи яхши кўрадиган жойда ҳаммадан яширинмоқчи бўлди. У ўша ерга учиб бориб, қариқиз ўтининг катта баргига қўнди ва ғамгинлик билан чуқур хўрсинди.
— Нимага чуқур хўрсиняпсан? Ўйлашимча, сен йўл босиб, узоқ мамлакатлардан учиб келган бўлсанг керак, - у ёнгинасида кимнингдир ана шу сўзларини эшитди.
Миттивой бошини кўтариб, бинафша поясида қанотларида қизил йўл-йўл чизиқлари бор қора-қўнғир капалакни кўрди.
— Салом. Кечирасиз, сизни кўрмай қолибман, — деди хижолат бўлган тиллақўнғиз. — Менинг исмим Миттивой, мен мана шу ўтлоқзорда яшайман. Сиз капалаклар билан бирга учиб келган бўлсангиз керак? — деб қизиқди у.
— Йўқ, мен бир ўзим саёҳат қилиб юрибман, — мағрурлик билан жавоб берди нотаниш капалак. — Менинг исмим Адмирал, учиб келишим қанчалик қийин бўлмасин, менга ҳеч қанақа компания керак эмас. Мен географияни жуда яхши биламан, ҳаво йўналишини аниқлай оламан ва... – Бирдан у тўхтаб қолди ва киноя билан нафратомуз “ҳм” деб қўйди. – Гарчи сен буларни тушунмасанг ҳам айтиб қўйдим-да.
Миттивой бу сўзлардан бир оз хафа бўлгиси ҳам келди, аммо қизиқувчанлик устун келди. У сўради:
— Марҳамат қилиб айтинг-чи, сиз қаердан учиб келдингиз?
— Мен бутун дунёни айланиб чиқдим, деб айтсам ҳам бўлаверади, — деб мақтанди Адмирал. — Агар аниғини айтишимни кутаётган бўлсанг, мен ҳозиргина Африкадан келдим.
Тиллақўнғиз бу капалакка ниҳоятда иззат-ҳурмат билан қаради, чунки “Африка” деган ғалати сўз унинг тасаввурларини асир қилиб қўйган эди.
— Илтимос, менга Африка ҳақида гапириб беринг! — ялинганнамо оҳанг билан хитоб қилди у.
Адмирал бамайлихотир ва виқор билан катта қанотларини йиғиб, яна очди, кейин орзу-хаёлларга берилиб, чуқур нафас олди ва гапира бошлади:
— О, Африка — ажойиб олам! Бу мамлакат сенинг тушингга ҳам кирмаган бўлса керак! Оҳ, у ердаги гулларни айтмайсанми! Ҳаво иссиқ кечалари гуллар шундай оромбахш ҳидлар таратадики! Мана бу бинафшаларга ўхшаган эмас, — дея нафрат билан афтини буриштирди Адмирал.
— У ернинг аҳолиси ажойиблигини айтмайсанми! — гапида давом этди Адмирал. — Тропик ўрмонларда баҳайбат қўнғизлар югуриб юришади, улар – ажойиб ижод намуналари! Бизнинг муғомбир буғуларни уларга ҳатто солиштириб ҳам бўлмайди! Чирилдоқлар шундай куйлайдики, ром қилиб қўяди! Аммо энг ажойиби – юрадиган тоғлардир, уларни филлар деб аташар экан. Ана ўша юрадиган тоғлардан иккитаси бизнинг бутун ўтлоқзорни эгаллайди, — завқ билан ҳикоя қилди Адмирал. — Тропик ўрмонлар кечалари худди кундуз кундагидай ёп-ёруғ, чунки у ерда Кукухо деган ажойиб тиллақўнғизлар яшайди. Уларнинг кўкракларидан зангори ранг товланади, қоринчалари – тўқ сариқ ранг таратади. Ана буни мўъжиза деса бўлади! Сен эса фақат ялтироқсан, холос, бор-йўғинг шу! — Саёҳатчи раҳмдиллик билан бошини тебратди. — Майли, хафа бўлма, ҳамма ҳам мукаммал бўла олмайди-ку!
Миттивой ўзини шунчалик ҳақоратланган ҳис қилдики, нотаниш мамлакат ҳақидаги ғаройиб воқеаларни ҳам эшитгиси келмай қолди.
— Кечирасиз, буларнинг ҳаммаси жуда қизиқарли-ю аммо мен учиб кетишим керак, — бурнини тортиб секингина гапирди Миттивой.
— Тўғри, бизнинг телба асрда қаёққадир шошадилар, — хўрсинди Адмирал. — Ҳеч ким мукаммал намунани ўрганишни истамайди. Афсус, афсус, — таънаомуз гапирди Адмирал.
Миттивой кўз ёшларини кўрсатмаслик учун такаббур капалакнинг олдидан шошилганича учиб кетди. У йиғлаб юборай дерди, чунки капалак уни номукаммал ижод деб ҳисоблади-да. Миттивойнинг ичини кучли ўкирик қамраб олди, шу боис гуллаган шохчага чакамуғнинг қандай учиб келганини билмай қолди.
— Салом, кичкинтой, — деган овоз эшитилди.
— Салом, — аранг гапира олди Миттивой оёқчалари билан кўз ёшларини артаркан.
Миттивой бу ерда бинафша баргида ўтирган чакамуғ капалакни кўрди. Капалак узоқ учиб йўл босиб келганидан анча чарчаган кўринарди. Капалак четлари шикастлаган қанотларини йиғди, унинг қанотлари қуёшда куйган, гул рангини йўқотган эди.
— Нимага йиғлаяпсан? Адашиб қолдингми? — ҳамдардлик билан сўради капалак.
— Мен асло адашганим йўқ, — пўнғиллади тиллақўнғиз. — Мен каттаман, асло тасаллига муҳтож эмасман. Бегоналарнинг маслаҳатлари ҳам менга керак эмас. Умуман, ўзингизнинг ажойиб мамлакатингизга учиб кетаверинг, мени тинч қўйинг, — қизишди Миттивой.
— Агар менинг сўзларим сенга оғир ботган бўлса, кечирасан, тиллақўнғиз, — мулойимлик билан деди капалак, — аммо сен ҳақ эмассан. Узоқ мамлакатлар асло яхши эмас. Албатта, ҳамма нарса биздагидай эмас. Менга эса ўзим туғилган ўтлоқзор жуда ёқади. Мен шу ерда катта бўлганман, менинг энг яхши хотираларим шу жой билан боғланган. Мен энг яхши кўрган нарса – чакамуғ шохчаси! Дунёдаги ҳар қандай гулни унинг содда гўзаллигига солиштириш мумкин эмас!
Миттивой капалакнинг сўзларидан ҳайрон бўлиб жим қолди.
— Адмирал менга айтишича, Африка энг мукаммал ўлка экан, — деди ниҳоят Миттивой.
— Менимча, у адашяпти, — деди кулиб Чакамуғ капалаги. — Бу оламда мукаммал мамлакат йўқ, менга ишонавер. Агар ўзинг яшаётган жойни севсанг, уни мукаммал ҳисоблайсан.
— Демак, менинг Серқуёш ўтлоқзорим Африкадан ёмон эмас экан-да? — деди хурсанд бўлиб Миттивой.
— Ёмон эмас дейсанми?! — ҳайрон бўлди Чакамуғ капалаги. — бу ер энг яхши ўтлоқзор, чунки бу ерда сен билан менинг дўстларимиз яшайди!
— Мана бу жуда зўр гап бўлди! — хурсанд бўлди Миттивой. — Демак, мен дунёдаги энг яхши мамлакатда яшаяпман! Тезроқ бориб, бу ҳақда Қарсилдоқ билан Кўк чигирткага айтишим керак!
Миттивой ўзида йўқ хурсанд бўлиб, дўстлари ёнига учиб кетди. Чакамуғ капалаги эса унинг ортидан табассум қилганича қараб қолди.
— Нақадар бахтиёрман! — деб такрорларди капалак. — Мен ўз уйимдаман!
Воқеа қаҳрамони капалак Адмирал — димоғдор, такаббур мавжудот эди, у она юртига келганидан хурсанд бўлиши керак эди. Аммо бу нуқсонлари уни хурсандчиликдан маҳрум қилди. Сиз ҳам, дўстим, бу воқеа қаҳрамонини эслатадиган одамларни учратган бўлсангиз керак? Агар кимдир сизнинг ҳаётингизни нуқсонли ва зерикарли деб ҳисобласа, ўзингизни номукаммал ижод деб ҳисобласа, дарров умидсизликка тушманг. Ҳамма нарсага бошқача кўз билан қаранг, боридан хурсанд бўлинг. Балки, сизда ҳам оз нарса бўлмаса керак?
Худонинг каломи шундай таълим беради: “...художўйликдан фойда катта, қачонки биз бори билан қаноатлансак” (Тимотийга биринчи мактуб 6:6).
Книга на Узбекском языке: Светлячок Крошка и другие жители Солнечной поляны (Майя Огородникова)
Веселая и поучительная сказка о приключениях гнома по имени Митти и его друзей предназначена для детей дошкольного и младшего школьного возраста. Юные читатели не только узнают о разнообразном мире насекомых, но и научатся вместе с героями книги быть искренними, щедрыми, внимательными, сострадательными, доброжелательными по отношению к своим близким. Небольшие истории из жизни каждого из героев повести завершаются мудрыми поучениями, основанными на Библии.
