Дон Мак-Керри. Иброҳимнинг оиласи: парчаланган шажарани шифолаш - (33-боб) Китоб Ўзбек тилида
Ibrohimning oilasi: parchalangan shajarani shifolash (Don Mak-Kerri) O‘zbek tilida Audiokitob 
Мундарижа
1-ҚИСМ
1-боб: Худонинг дўсти Иброҳим
2-боб: Худонинг дўсти иккиланади
3-боб: Ҳожарнинг фожеаси
4-боб: Исмоил: Худо эшитади
5-боб: Ака-укалар ўртасидаги адоват
2-ҚИСМ. ИСМОИЛНИНГ ЭНГ МАШҲУР ЎҒЛИ
6-боб: Муҳаммад – биринчи мусулмон
7-боб: Қуръон – Муҳаммаднинг китоби
8-боб: Шаклланган ислом: ҳадис ва қонун
9-боб: Ислом. Унинг эътиқод белгилари ва диний вазифалари
3-ҚИСМ. КЎП ҚИЁФАЛИ ИСЛОМ
10-боб: Исломда этник мансублик ва сиёсат
11-боб: Катта бўлиниш: суннийлар ва шиалар
12-боб: Мистицизм: қонундан қочиш
13-боб: Халқ исломи: мусулмонлик ва руҳий кучлар
14-боб: Жанговар ислом: аслиятга қайтиш
15-боб: Ислом ва секуляризм
16-боб: Рақиб пайғамбар Мирзо Ғулом Аҳмад
17-боб: Ирқчи ислом. Африка-Америкадан келиб чиққан мусулмонлар
4-ҚИСМ. МУСУЛМОНЛАРГА ХИЗМАТ ҚИЛИШ
18-боб: Исонинг йўли
19-боб: Худо Шоҳлиги ва маданият
20-боб: Мусулмонларга хизматчи
21-боб: Руҳий кучдан фойдаланиш
22-боб: Аниқ ҳаракатлар доираси
5-ҚИСМ МУСУЛМОНЛАР БИЛАН ИШЛАШ МЕТОДЛАРИ
23-боб: Исо ва суннийлар
24-боб: Исо ва шиалар
25-боб: Исо ва келишувчан мусулмонлар
26-боб: Исо ва жанговар мусулмонлар
27-боб: Исо ва мутасаввифлар
28-боб: Исо ва халқ исломига итоат этувчи мусулмонлар
29-боб: Исо ва аҳмадийлар
30-боб: Исо ва Африка-Америкадан келиб чиққан мусулмонлар
6-ҚИСМ. ИСЛОМ ВА МАСИҲИЙЛИК ЎРТАСИДАГИ ИЛОҲИЙ ЗИДДИЯТЛАР
31-боб: Мусулмонларнинг Муқаддас Битикка ҳужумлари
32-боб: Муҳаммад ўзини пайғамбар дебэълон қилади
33-боб: Муҳаммаднинг Қуръон ҳақидаги таъкидлари
7-ҚИСМ. ИБРОҲИМ ОИЛАСИДА ЯРАШУВ
34-боб: Бошқа эътиқодга ўтишдан жароҳат олиш
35-боб: Мураббийлик баҳоси
36-боб: Мураббийликнинг аниқ мақсадлари
37-боб: Жамоанинг шаклланиш модели
38-боб: Машаққатнинг ниҳояси
Сўнг сўз
33 – боб
Муҳаммаднинг Қуръон ҳақидаги таъкидлари
“У (Қуръон) ҳеч шак-шубҳасиз, бутун оламлар учун – сизларнинг орангиздаги тўғри йўлда бўлмоқни хоҳлаган кишилар учун бир эслатмадир” (Қуръон, 81:27, 28).
Қуръонда мужассам бўлган Муҳаммаднинг Қуръон ҳақидаги таъкидлари биздан жиддий диққат-эътиборни талаб этади. Мусулмон оламининг ҳаммаси, яъни бир миллиарддан ошиқ одам – Қуръон кўрсатиб берган йўлдан бормоқда, йўл жаннатга, ёки дўзахга олиб боради. Мазкур бобнинг бошида биз Қуръондан келтирган парча шундан дарак берадики, “тўғри йўлда бўлмоқни хоҳлаган кишилар учун” Муҳаммад бутун оламга Қуръон эслатмасини тақдим этди. Менинг ишончим комилки, ҳар биримиз тўғри йўлдан боришни хоҳлаймиз. Шунинг учун энди мусулмонларнинг муқаддас китоби бизни қандай йўлга олиб чиқиши мумкинлигини аниқлашга ҳаракат қилиб кўрамиз.
1. Қуръон ўзидан олдинги Китобларнинг
ҳақиқийлигини тасдиқлайди
Бизларнинг орамиздан ўзларини масиҳий деб ҳисоблаганлар учун энг муҳим савол қуйидагича: “Қуръон таълимоти Муқаддас Китобга мос келадими?” Муҳаммад ушбу саволга ижобий жавоб берган. Қуйидаги парчаларни солиштиринг: “Ушбу Қуръон Оллоҳдан ўзга биров томонидан тўқилган бўлиши мумкин эмас. Балки, у бутун оламлар Парвардигори томонидан келган ва (ҳақ эканлигига) шак-шубҳа бўлмаган, ўзидан аввалги (Таврот, Инжил каби) нарсаларни тасдиқловчи ва (шариат ҳукмларидан иборат) муфассал Китобдир” (Қуръон, 10:38 (37)). “У (Қуръон)дан илгари Мусонинг пешво ва раҳмат бўлган Китоби (Таврот) бор эди. Бу (Қуръон) арабий лисондаги, (ўзидан аввал нозил бўлган барча илоҳий Китобларни) тасдиқлагувчи бир Китобдир. У золим-кофир бўлган кимсаларни (охират азобидан) огоҳлантириш учун ва чиройли амал қилгувчиларга (жаннат ҳақида) хушхабар бўлиш учун (нозил қилингандир)” (Қуръон, 46:11 (12)).
Мана, Муҳаммаднинг Қуръон ҳақидаги қисқача таъкидлари:
Қуръон ўзидан аввал нозил бўлган барча илоҳий Китобларни тасдиқлайди.
Қуръон аввал нозил бўлган Китобларни ҳимоя қилиш учун юборилган.
Қуръон оламлар Парвардигори томонидан юборилган.
Қуръон ўзидан аввал нозил бўлган Китобларни тушунтириш учун юборилган.
Қуръон золим-кофир бўлган кимсаларни огоҳлантириш учун нозил бўлган.
Қуръон рисоладагидай амал қилувчиларга жаннат ҳақида хушхабар бўлиш учун нозил қилингандир.
Бироқ Қуръон матни бундай таъкидларга ҳеч қандай асос бўла олмайди. Биринчидан, Қуръонда Эски ва Янги Аҳд тўғрисида жуда кам маълумот берилган; Қуръон ва Муқаддас Китобни бирлаштиргандай бўлиб туюлган ўша камгина маълумотни ўқиб чиқиб ҳам, биз уларнинг орасида катта тафовутларни кўрамиз. Масалан, Иброҳим, Юсуф ҳаёти, Исонинг оиласи ва Унинг туғилишига сабабчи бўлган вазиятлар, Закариёнинг соқовлиги ҳақидаги ҳикоялар шулар жумласидандир. Аммо энг муҳими – бу Масиҳ Худонинг Ўғли эканлиги, Унинг хочга тортилиши, гуноҳларни ювувчи Унинг ўлими, қайта Тирилиши ва Илоҳий моҳияти Қуръон томонидан тамомила рад этилади.
Ҳақиқий Муқаддас Битикнинг тўла талқини ўрнига, биз Қуръонда муқаддас тарихдан юлиб олинган айрим лавҳаларнинг қисқартирилган кўринишларига ва кўплаб чалкашликларга дуч келамиз. Исонинг Заминдаги ҳаётининг муҳим воқеалари ҳақида нима ҳам дердик - Қуръон Инжил моҳиятига қарама-қаршидир.
Буларнинг ҳаммаси - Муҳаммад ҳақиқатдан ҳам ҳеч қачон Муқаддас Китобни кўрмаганлигидан дарак беради. Қуръоннинг стилистик таҳлили шуни кўрсатадики, Муҳаммад, аслида ҳеч қачон Муқаддас Китобни ўқимаган яҳудий ва масиҳий таниш-билишларининг гапларига таянган.
Шундай қилиб, биз Муҳаммаднинг Қуръон ҳақидаги маълумотларига асло рози бўла олмаймиз. Агар мусулмонлар ўзларини ҳақ деб ҳисобласалар, унда Қуръон ҳақиқатан ҳам олдинги Китобларни тасдиқлаш, сақлаш, тушунтириш учун нозил қилинганлигини исботлаб берсинлар. Бизни ишонтириш учун улар асосли далил-исботларни келтиришларига тўғри келади.
2. Қуръон ўзидан олдинги Китоблардан қолишмайди
Кейинги параграфда Муҳаммад Муқаддас Китоб пайғамбарлари ва Исо Масиҳ ҳақида гапиради: Худо “улардан бирортасини ажратмайди”. Ушбу оятни тўлиқ келтирамиз:
“Айтингиз (эй мўминлар), Оллоҳга ва бизга нозил қилинган Китобга ва Иброҳим, Исмоил, Исҳоқ, Яъқубга ва ўша уруғ-авлодга нозил қилинган нарсаларга, Мусо ва Ийсога берилган нарсаларга ва барча пайғамбарларга Парвардигор тарафидан берилган нарсаларга ишондик. Биз улардан бирортасини ажратиб қўймаймиз ва биз У зотга (Оллоҳ таолога) бўйинсунувчилармиз” (Қуръон, 2:130 (136)).
Ушбу оятда бир қатор мунозарали ҳолатлар мавжуд. Агар “ўша нозил қилинган нарсалар...” деган сўзлар Оллоҳдан ваҳий келган Муҳаммадга ҳамда бу ерда айтиб ўтилган Муқаддас Китоб ва бошқа пайғамбарларга баравар тааллуқли бўлса, унда Муҳаммад ниҳоятда оғир аҳволда қолади. Масалан, Муқаддас Китобда Раббий ва Фаришта Жаброил бевосита Исмоилга мурожаат қилганлари тўғрисида кўрсатмалар йўқ (айтишларича, Фаришта Жаброил Муҳаммадга мурожаат қилган экан.) Нима учун бошқалар қатори Исмоилнинг исми ҳам қайд этилгани тушунарсиз жумбоқдир. Муқаддас Китобда Худо “уруғ-авлодга” башоратгўйликни нозил қилгани тўғрисида бирор сўз ҳам топа олмайсиз (бу ерда чамаси, Ёқубнинг ўн икки ўғилларининг авлоди назарда тутилади).
Муҳаммад пайғамбарлар қаторига Одам ва Лутни киритиб, одат бўлиб қолган Муқаддас Китоб пайғамбарлари тўғрисидаги тасаввурга қарши чиқди. Одам ва Лутни Муқаддас Китоб бирор марта ҳам пайғамбар деб атамаган, қолаверса, иккиси ҳам ҳеч башорат қилмаган.
Кўриб турганимиздай, Муҳаммад ҳамма пайғамбарларни, шунингдек, ўзини ҳам бир қаторга қўйган. Биз эса юқорида айтиб ўтилган сабабларга кўра, Қуръонни Муқаддас Битикка тенг Илоҳий китоб ҳисобламаймиз. Қуръон Эски Аҳд пайғамбарларини ҳеч қачон улуғланмаганлар билан қориштириб юборди. Муқаддас Китобдаги башорат ва ваҳийнинг асл моҳияти Муҳаммад учун тушунарсизлигича қолганини ўзи ошкор қилди. Шу сабабларга ва ҳозирда мен тўхталмоқчи бўлмаган бошқа кўплаб этник сабабларга кўра, биз Қуръонни Битиклардан кам бўлмаган муқаддас китоб деб қабул қила олмаймиз. Қолаверса, жуда кўп масалаларда Қуръон Муқаддас Китоб ваҳийларига зиддир.
3. Қуръон ўзидан олдин нозил қилинган Китоблардан
устундир
Муҳаммад қўшимча қилиб, Қуръон ҳам вақт борасида сўнгги илоҳий китоб ва барча китобларнинг ичида энг буюги деб тан олиниши керак, деган гапни айтган эди. Бу ҳақда Қуръонда кўп гапирилмаган. Сизнинг эътиборингизга шу мазмундаги бир парчани ҳавола қиламан:
“Эй аҳли китоб, мана, элчимиз (Муҳаммад алайҳис-салом) сизлар Китобингиз (Таврот, Инжил) орасидан яшириб келган (у зотнинг пайғамбар бўлишлари ва яна бошқа зарур масалалар хусусидаги) кўп нарсаларни сизларга баён этган ҳолда, (фақат сизларнинг сирларингизни очиб, шарманда қилиш учунгина ишлайдиган) кўп нарсаларни тарк этган ҳолда келди. Сизларга Оллоҳ тарафидан Нур – Очиқ Китоб келдики, Оллоҳ у сабабли Ўзининг ризолигига эргашган зотларни нажот йўлларига ҳидоят қилур ва Ўзини изну иродаси билан уларни зулматлардан нурга чиқарур ва уларни Тўғри Йўлга ҳидоят қилур” (Қуръон, 5:18 (15-16)).
Биз учун қуйидагилар муҳимдир:
Биринчидан, Муҳаммад, яҳудийлар ва масиҳийлар Китобнинг қандайдир бир қисмини яширганлар, деб айблайди. Муҳаммаднинг тахмин қилишича, бу унинг позициясини мустаҳкамловчи қисмдир.
Иккинчидан, Муҳаммаднинг эътироф қилишича, китобнинг кўп ўринлари керак бўлмай қолган. Эҳтимол, Мусо қонунларининг маросимларини бажаришдан масиҳийлар бош тортганликлари, Маъбад бузилгандан кейин ҳамма нарса, шу жумладан, қурбонликлар келтириш ҳам йўқолиб кетганлиги бунга сабаб бўлгандир.
Учинчидан, Муҳаммад ўзининг таълимоти билан бирга Оллоҳ тарафидан “Нур – Очиқ Китоб” келганлигини эълон қилади. Юсуф Али “очиқ” (perspicious) сўзига узун изоҳ баён қилган (Yusuf Ali, 1877:256, изоҳ 716). Бу шарҳнинг моҳияти шундай: арабча сўз “таралаётган нур”ни, ёки нарсаларни аниқ ва равшан қилиб кўрсатаётган, чинакам ҳақиқатни ёлғондан ажратиб турувчи нурни англатади.
Тўртинчидан, Қуръон ёрдамида Оллоҳ “Ўзи изну иродаси билан аҳли китобни зулматлардан нурга чиқарур”; шунингдек, тахмин қилинишича, яҳудий ва масиҳийлар Худо Қуръон орқали юборган “янги нурга”, билимга муҳтож эмаслар.
Ва охиргиси: Қуръон “аҳли китобни Тўғри Йўлга ҳидоят қилади”. Муҳаммаднинг тахмин қилишича, бунгача улар нотўғри йўлдан юрганлар.
Бу ўринда гап яҳудийлик дини ёки масиҳийликдан қайтган бидъатчилар тўғрисида кетяпти, деган тахминларга қўшилиш мумкин эмас. Йўқ, афсуски, Муҳаммад айнан Инжил Хушхабарини бидъат деб ҳисоблаган.
Натижада замонавий мусулмон, Муқаддас Китобни билмасам ҳам бўлаверади, деб ўйлайди. Чунки Муҳаммад Қуръонда нафақат энг муҳим нарсаларни ҳикоя қилган, балки қачонлардир яҳудий ва масиҳийлар томонидан бузиб кўрсатилган Битикка тузатиш киригмоқчи бўлган. Мусулмонлар эса албатта, Қуръон Муқаддас Китобдан ҳар томонлама устундир, деб ўйлашади.
Миссионернинг энг асосий вазифаси – Муқаддас Китоб таълимотининг мукамаллиги орқали мусулмонга йўл очишдир. Битикнинг ҳақиқийлигини биз мусулмонга тушунтиришимиз керак. Ҳақиқатдан ҳам, кимки Худони ахтараётган бўлса, уларнинг ғам-андуҳларининг барчасига жавоб берувчи Муқаддас Китоб донолигини, унинг гўзаллигини англашни миссионер мусулмонга ўргатиши лозим. Мусулмон биродарларимизни Масиҳга юз тутишлари учун бизда катта сабр –тоқат бўлиши керак, Битикни чуқур билишимиз ва уларни ўқитиш иқтидорига эга бўлишимиз даркор.
4. Муҳаммаднинг таъкидлашича, Қуръон сўзлари
Парвардигордандир
Мусулмонларга Инжил Хушхабарини ваъз қилиш йўлида масиҳийлар кўплаб жиддий тўсиқларга дучор бўладилар. Қийинчиликлардан бири – бу Қуръон Худонинг абадий каломи эканлиги, у фаришта орқали Муҳаммаднинг пайғамбарлигини тасдиқлаш учун жўнатилгани тўғрисидаги эътиқоддир. Қуръоннинг ушбу мавзуга бағишланган оятларидан бири қуйидагичадир:
“Ушбу Қуръон Оллоҳдан ўзга биров томонидан тўқилган бўлиши мумкин эмас. Балки, у бутун оламлар Парвардигори томонидан келган ва (ҳақ эканлигига) шак-шубҳа бўлмаган, ўзидан аввалги (Таврот, Инжил каби) нарсаларни тасдиқловчи ва (шариат ҳукмларидан иборат) муфассал Китобдир” (Қуръон, 10:38 (37)).
Имон-эътиқодли мусулмон Қуръон – Парвардигорнинг каломи эканлигини ҳурмат билан эсда тутади. Шундай эътиқоддан келиб чиқиб, Муқаддас Китоб ва Қуръон ўртасидаги тафовутга дуч келган мусулмон, ё Муқаддас Китоб ҳеч қандай эътиборга лойиқ эмас деган фикрга келади, Қуръонда керакли бўлган ҳамма нарса бор деб ўйлайди, ёки бўлмаса, Битикни бузиб кўрсатганликда мусулмонларни айблайди.
Бу ҳолатда масиҳий хизматчи икки томонлама муаммога дуч келади. Биринчидан, хизматчи биз билган Муқаддас Китоб ҳақ, ишончли ва у нажот топишга асосланган йўл эканлигини мусулмонга кўрсатиши керак. Иккинчидан, Қуръон бундай афзалликларга эга эмаслигини миссионер намойиш қилиши лозим. Муқаддас Битикнинг ҳақиқий эканлиги тўғрисидаги баҳсларга келсак, мен ушбу бўлимнинг бошланишига мурожаат қилишингизни маслаҳат бераман. У ерда Инжил бузиб кўрсатилмаганига ва у ўз моҳиятига кўра қачонлардир қандай бўлган бўлса, ҳозирда ҳам шундай намоён бўлаётганлигига зарур далил-исботларни топасиз.
Кейинги масала унчалик ёқимли бўлмаслиги мумкин, чунки Муҳаммад ўз билимларини Худодан эмас, балки оддий одамлардан, эҳтимол, бошқа манбалардан олганлигини намойиш қилган. Қуръонга бағишланган ажойиб тадқиқотида Жон Блэр (John Blair) Қуръон таълимотининг манбалари орасида қуйидагиларни кўрсатади: яҳудийча талмуд ва мишна матнлари, арабча апокриф Инжили, қўшни Эрондан келган зардуштийлик таълимоти, бадавийларнинг исломгача бўлган диний маданияти элементлари, шунингдек, узоқ мамлакатларда – Миср, Эфиопия ва Ҳиндистонда пайдо бўлган фалсафий қарашлар.
Бу муаммони ўргангач, сиз қилган ғайратингиз учун тақдирланасиз. Муҳаммад ўз ғояларини қаердан олганлиги тўғрисидаги сир очилади. Аслида, Қуръоннинг барча талқинлари аниқ Муҳаммадга оид манбаларга бориб тақалади.
Қуръоннинг икки ажойиб хусусияти диққатни тортади. Биринчиси, Муҳаммаднинг сўзга қанчалик усталигини кўрсатади. У кўпинча одамларни саросимага солиб, унинг айтган гапларини қайтаришни илтимос қилади. Ундаги барча манбаларни шеърий шаклда завқланиб қироат қилиш иқтидори тингловчиларни ўзига маҳлиё қиларди.
Қуръоннинг иккинчи хусусиятини – Муҳаммадни Парвардигор юборганлиги ҳақидаги ғояни – биз юқорида муҳокама қилдик.
Шундай қилиб, Қуръон манбаларини ўрганиб ва Муҳаммад таълимоти қаердан олинганлигини билиб, тез орада Қуръон сўзлари Парвардигордан эмас, балки гапга уста нотиқ, VII асрда араб аудиториясини ажойиб тарзда жалб қила олган одам томонидан яратилган, деган хулосага келасиз.
Энди ўз навбатида масиҳий хизматчилари эҳтиёт-чораларини кўриб қўйишлари ҳақида айтмоқчимиз. Муҳокама қилинаётган масалалар мусулмонлар муҳитида ғоят хавфлидир. Бу масалада ўз тушунчаларингизни ҳозирча ошкор қилиш ярамайди. Вақти келиб, сизнинг фикрингиз билан кимлардир қизиқиб қолиши мумкин. Чунки биз “...Худонинг қудрати билан сафсаталарга барҳам беришга, Худо билимига қарши бош кўтарган ҳар қандай баланд иддаони қуритиб юборишга, ҳар қандай фикрни Масиҳга бўйсундириб асир қилишга...” (2 Коринфликларга 10:4, 5) даъват этилганмиз. Аммо яна бир ҳақиқат мавжудки, биз иложи борича кўпроқ юракларни Масиҳга юз бурдиришга даъват этилганмиз. Муқаддас Руҳнинг раҳнамолигига ишонайлик – биз нимадан бошлашимизни ва энди қандай йўл тутишимиз кераклигини У бизга кўрсатади. Шу билан бир қаторда, биз Муқаддас Руҳга ибодат қилишимиз керак, зеро У мусулмон биродарларимизнинг кўзларидаги ва қалбларидаги пардаларини олиб ташласин. Шунда ҳозирги ҳаётда ҳам Илоҳий севги уларга Исо Масиҳнинг бебаҳо Хушхабарида намоён бўлади.
Книга на Узбекском языке: Семья Авраама: исцеление сломанной ветви (Дон Мак-Керри)
Эта книга призвана помочь христианским работникам, научить их как трудиться с сыновьями и дочерьми Измаила, так как Мухаммад и его потомки решили отождествить себя с коленом Агари и Измаила.
Эта книга написана не для научных работников, она написана непосредственно для тружеников. Работа эта призвана стать введением в труд среди мусульман.
Для тех, кто имел счастливую возможность закончить учебное заведение, специализируясь на исламе, для тех, кто достиг определенных вершин, занимаясь практическим трудом и самообразованием, нет ничего особенного в этой книге. Но для тех, кто специально не изучал миссиологию и ислам, у кого не было доступа к самым последним исследованиям в этой сфере, книга эта может восполнить имеющийся пробел в знаниях.
