Дон Мак-Керри. Иброҳимнинг оиласи: парчаланган шажарани шифолаш - (24-боб) Китоб Ўзбек тилида
Ibrohimning oilasi: parchalangan shajarani shifolash (Don Mak-Kerri) O‘zbek tilida Audiokitob 
Мундарижа
1-ҚИСМ
1-боб: Худонинг дўсти Иброҳим
2-боб: Худонинг дўсти иккиланади
3-боб: Ҳожарнинг фожеаси
4-боб: Исмоил: Худо эшитади
5-боб: Ака-укалар ўртасидаги адоват
2-ҚИСМ. ИСМОИЛНИНГ ЭНГ МАШҲУР ЎҒЛИ
6-боб: Муҳаммад – биринчи мусулмон
7-боб: Қуръон – Муҳаммаднинг китоби
8-боб: Шаклланган ислом: ҳадис ва қонун
9-боб: Ислом. Унинг эътиқод белгилари ва диний вазифалари
3-ҚИСМ. КЎП ҚИЁФАЛИ ИСЛОМ
10-боб: Исломда этник мансублик ва сиёсат
11-боб: Катта бўлиниш: суннийлар ва шиалар
12-боб: Мистицизм: қонундан қочиш
13-боб: Халқ исломи: мусулмонлик ва руҳий кучлар
14-боб: Жанговар ислом: аслиятга қайтиш
15-боб: Ислом ва секуляризм
16-боб: Рақиб пайғамбар Мирзо Ғулом Аҳмад
17-боб: Ирқчи ислом. Африка-Америкадан келиб чиққан мусулмонлар
4-ҚИСМ. МУСУЛМОНЛАРГА ХИЗМАТ ҚИЛИШ
18-боб: Исонинг йўли
19-боб: Худо Шоҳлиги ва маданият
20-боб: Мусулмонларга хизматчи
21-боб: Руҳий кучдан фойдаланиш
22-боб: Аниқ ҳаракатлар доираси
5-ҚИСМ МУСУЛМОНЛАР БИЛАН ИШЛАШ МЕТОДЛАРИ
23-боб: Исо ва суннийлар
24-боб: Исо ва шиалар
25-боб: Исо ва келишувчан мусулмонлар
26-боб: Исо ва жанговар мусулмонлар
27-боб: Исо ва мутасаввифлар
28-боб: Исо ва халқ исломига итоат этувчи мусулмонлар
29-боб: Исо ва аҳмадийлар
30-боб: Исо ва Африка-Америкадан келиб чиққан мусулмонлар
6-ҚИСМ. ИСЛОМ ВА МАСИҲИЙЛИК ЎРТАСИДАГИ ИЛОҲИЙ ЗИДДИЯТЛАР
31-боб: Мусулмонларнинг Муқаддас Битикка ҳужумлари
32-боб: Муҳаммад ўзини пайғамбар дебэълон қилади
33-боб: Муҳаммаднинг Қуръон ҳақидаги таъкидлари
7-ҚИСМ. ИБРОҲИМ ОИЛАСИДА ЯРАШУВ
34-боб: Бошқа эътиқодга ўтишдан жароҳат олиш
35-боб: Мураббийлик баҳоси
36-боб: Мураббийликнинг аниқ мақсадлари
37-боб: Жамоанинг шаклланиш модели
38-боб: Машаққатнинг ниҳояси
Сўнг сўз
24 – боб
Исо ва шиалар
Ахир Масиҳ улуғланишидан олдин бу азобларни бошдан кечириши керак эди–ку!
Кейин Мусодан тортиб, барча пайғамбарлар битикларида Ўзи ҳақида ёзилган сўзларнинг ҳаммасини Исо уларга тушунтирди
(Луқо 24:26, 27).
Суннийларда йўқ учта назария шиачиликда бор.
Илоҳий Нур
Шиаларнинг таъкидлашича, Муҳаммад, унинг куёви Али, Алининг ўғли – Хусайн Илоҳий Нурга тўлган эканлар. Шиаларнинг тахмин қилишича, бундай Илоҳий Нур ҳар бир кейинги имомда бор, ҳозирги даврда унинг соҳиби – Буюк Оятилло экан. Баъзида “Илоҳий Нур” илоҳий моҳиятнинг ўзига тенглаштиришган.
Ўзганинг гуноҳини ювиш
Шиачиликнинг ўзига хос назарияларидан иккинчиси – Хусайннинг азоб чекиш культи. Хусайн (милоднинг 680 йилида Карбалода ўлдирилган) ўз халқи учун ҳалок бўлганлигига шиалар ишонишади. Бошқача сўзлар билан айтганда, шиачилик ўз ичига бошқаларнинг гуноҳини ювишни олади. Мусулмон тақвими бўйича биринчи ойнинг ўн кунлиги (муҳаррам) шиаларда Ҳусайннинг азоб чекиб ўлганлиги хотирасига бағишланади. Бунинг устига, Ҳусайннинг азоб чекканлигини ва муҳаррам ойининг ўнинчи кунида ҳалок бўлганини намойиш қилувчи диний саҳналар ўйналади. Олдин айтиб ўтганимиздек, бу ой ашир ойи (ёки яҳудийларда Йом Киппур ойи) деб аталади.
Шиачилик қарши ҳаракат сифатида
Шиачиликнинг учинчи аломати юқорида қайд этилган икки хусусият билан боғлиқдир. Учинчи аломатнинг моҳияти шундаки, исломда шиачилик доим қаршилик ҳаракатини намоён этиб келган.
Шиалар ижтимоий-иқтисодий қаршиликка асосланган ҳаракатларда қатнашар эдилар, Маҳди-Масиҳнинг келиши ҳақида тантанали равишда хабар қилардилар. Шиаларнинг айтишларига қараганда, ҳукм сураётган ёвузлик ва зулм ўрнига Маҳди ҳақиқат ва адолатни олиб келар экан (Keddie ва Cole, 1986:4).
Эҳтимол, бундай ғоялар мусулмонларни ўраб турган масиҳийларнинг таъсири остида ривожлангандир. Бироқ ҳозирда шиаларга хос бўлган ақидалар мусулмонларнинг ўзини англаши билан боғлиқдир. Эрондаги сингари, этник томондан ўзини англаш шиаларнинг муҳим жиҳатидир. Шуни таъкидлаб ўтишимиз керакки, шиачилик араблардан келиб чиққан. Аммо вақт ўтгани сари шиа оқимини форслар қабул қилдилар. Бу оқим форслар билан яқин қўшни бўлиб яшайдиган курдларда ёки форс тилида гапирувчи халқларда тарқалиш тенденцияси янада кучайган.
Масиҳий илдизларининг қайтиши
Бизнинг вазифамиз мусулмонларга Масиҳ ҳақида ҳақиқий билим беришдан иборатдир. Улар Худода мужассамлашиш, гуноҳ ювиш ва азоб чекишнинг калит тушунчасини идрок қилишга мойилдирлар. Бу ҳосила тушунчаларга асос бўлган Манба билан биз уларни бошқатдан таништиришимиз керак.
Шиалар орасида масиҳийларнинг иштироки зарурат эканлиги бу ерда яққол кўриниб турибди, чунки улар айнан масиҳийлар билан бўлган мулоқот орқали Масиҳ билан яқин мулоқот қилишга ўтишади. Бироқ масалан, Эрон масиҳийларга нисбатан жуда ҳам меҳмондўст бўлмади. Масиҳий миссионерларни Эронга бошқа киритишмаяпти, “Инжил Уйи” ёпилган, Муқаддас Китобни тарғиб қилиш таъқиқланган, баъзи бир ибодатхоналарга қулф осилган, мусулмонликдан қавмбошиликка ўтган икки киши ўлдирилган.
Кучли зиддиятлар
Бир қарашда, масиҳийликни қабул этишга хизмат қилувчи баъзи хусусиятларга қарамасдан, шиачиликнинг ўзига хос хислатлари мавжуд. Булар қуйидагилардир: имомларни илоҳийлаштириш, уларни Илоҳий Нур тарқатувчилар деб эълон қилиш, руҳонийлар ҳукмронлик қилишларига рухсат бериш. Бу ҳолатлар хунрезликка, қасос олишга, жабр-зулмга, урушларга ва жанг майдонларида кўп ёшларнинг ўлиб кетишига сабаб бўлди. Хумайний бошчилигидаги ислом ҳукумати ва унинг издошлари Эрон халқининг бошига мисли кўрилмаган кулфатларни солди. Эрон халқининг азоб-уқубатлари янада ортди, вазият янада кескинлашди. Шиа раҳбарлари орқали ҳаракат қилаётган Иблис самарали ҳосил йиғди. Иблисга хизмат қилаётган тузум мамлакатни ва халқни ер билан яксон қилди.
Эронда масиҳийликнинг тарқалиши
Шундай бўлса-да, сўнгги пайтларда мусулмон руҳонийлари ҳукмронлигида жиддий ўзгаришлар юз берди. Ибодатхоналарга имонлилар фаол қатнай бошладилар, бутун мамлакат бўйлаб масиҳийликка қизиқиш янада жўш урди. Аввалам бор, Масиҳ масиҳийларнинг ибодатига жавоб бериш ташаббусини Ўз зиммасига олди, шунинг учун кўплаб шиаларга У ҳақда ваҳий келди (Эронлик масиҳий, 1986:1). Ваҳий олган одамларнинг кўпчилигида масиҳийларни излаб топиш, уларга саволлар билан мурожаат қилиб, жавоб олиш истаги пайдо бўлди.
Масиҳий Битикларига иштиёқ
Ваҳийга боғлиқ бўлмаган бошқа далил – бу масиҳийликка оид Муқаддас Битикни ўрганишга мусулмонларнинг катта қизиқиши бўлди. Бироқ бу йўлда қуйидагича қийинчилик юзага келди: Муқаддас Китобга бўлган катта талабни қондириш мақсадида Эронга етарли даражада китобларни қандай етказиш мумкин? Бирмунча вақт давомида Муқаддас Китобни Эронга олиб кириш ва мамлакатда босиб чиқариш йўлга қўйилди. Ҳозирда эса бу таъқиқланган.
Ўликларнинг тирилиши
Учинчи омил – бу кўзга кўринган бир катта амалдорнинг ўликдан тирилиши бўлди. Бу ҳодиса шов-шувга айланди. Ушбу ҳодиса шундай юз берган эди. Ҳукумат аъзоларининг бирини ўша пайтда операция қилиш керак бўлиб қолди. Бироқ айнан ўша вақтда ҳамма шифокорлар иш ташлаш эълон қилишганди (улар Ҳумайний чиқарган қонунга қарши эдилар: бу қонунга биноан, эркак шифокорлар бемор қиз-жувонларни даволаши таъқиқланган эди). Революцион гвардиячилар олти жарроҳдан иборат бўлган гуруҳни қўлга олдилар. Бу олти жарроҳ ўз ассистентлари билан ўлим хавфи остида зарур бўлган операцияни ўтказишлари лозим эди. Операция вақтида ўтди. Бу ўлимда жарроҳларни айблашларини уларнинг ўзлари билишарди. Жарроҳлар Қуръон оятларидан икки далилни билишар эди. Жумладан, Масиҳнинг ўликларни тирилтиришига ва ҳозирда ҳам У самоларда тирик эканлигига бўлган ишонч. Бу икки далилга асосланиб, жарроҳлар Унга ибодат билан илтижо қилишди. Жарроҳларнинг кейинроқ сўзлаб беришларига қараганда, ўшанда қилинган ибодат қуйидагича мазмунда эди:
“О Масиҳ, Сен ўликларни тирилтиришингни ва Сен ҳозирда ҳам тириклигингни ва самоларда яшаётганингни биз биламиз. Бу бемор ўлди, энди бизни ҳам ўликлар сафига қўшиш мумкин. Биз Сендан ўтиниб сўраймиз, бу одамни тирилтириб, бизнинг ҳам ҳаётимизни сақлаб қолгин. Агар Сен бизнинг илтижоларимизга жавоб берсанг, ўзимизни Сенинг иродангга топширамиз, қолган ҳаётимизни Сенга хизмат қилишга бағишлаймиз” (Эронлик масиҳий, 1986:2).
Исо шундоққина жарроҳлик столида ўлган одамни ўликдан тирилтирибди. Шифокорлар бўлса масиҳийликни қабул қилишди, улар ҳозирда Теҳрон марказида жойлашган Филаделфия ибодатхонасида Раббийга хизмат қилишмоқда. Бу ҳол шаҳарда ҳақиқий шов-шувга сабаб бўлганини айтмаса ҳам бўлади. Қолаверса, кўплаб мусулмонлар масиҳийлик билан астойдил қизиқа бошладилар. Таъкидлашларича, бугунги Эронда имонлилар жамоатларга боришни канда қилишмас экан. Таъқибларга қарамасдан, мусулмонлар Исо Масиҳга юз тутмоқдалар (1990:1).
Инжилнинг қабул қилинишига имкон берувчи омиллар
Уруш даҳшатлари, яқинлардан жудо бўлиш, иқтисодий ҳалокат, полициячиларнинг олдин кўз кўриб қулоқ эшитмаган, кенг кўламдаги ваҳшийликлари – барчаси шиачиликни шарафлаш учун қилинарди. Буларнинг ҳаммаси мусулмонлар Инжилни қабул қилишларига сабаб бўлди. Мамлакатда оз бўлса-да, масиҳийларнинг мавжудлиги ва масиҳийча радиодастурлар, турли ўқув гуруҳлари ва Исо Масиҳга бағишланган киноленталарни кўрсатиш орқали Худо Каломининг тарқалиши – буларнинг ҳаммаси бугунги Эронда унумли ҳосил етиштиришга омил бўлмоқда.
Ўйлашимизча, шиа мазҳабининг хусусиятлари ҳам мусулмонларнинг Масиҳга юз тутишида қулай шарт-шароит яратмоқда. Кейинги ақидалар Инжил билан қай тарзда муносабатда бўлишини бир ўйлаб кўрайлик.
Инсондаги Илоҳий Нур
“Илоҳий Нур” фақатгина обрў-эътиборли одамларга мансуб эканлигига, бевосита Муҳаммаддан – Алига (унинг амакиваччаси ва куёвига), сўнг – Ҳусайнга (Алининг ўғлига), кейин – қатор имомларга (имомлардан сўнгиси Оллоҳ томонидан яширинган), улардан кейин ўз имкониятларидан унумли фойдаланиши туфайли ҳозирги Буюк Оятиллога “Илоҳий Нур” ўтганлигига шиалар ишонишади. Оятилло то Яширинган Имом қайтгунига қадар диний ҳаётни бошқаришга даъват этилган. Шу билан бир қаторда, Масиҳ маҳди билан бирга қайтиб келармиш ва ислом бутун оламда тантана қилармиш.
Исо Илоҳий Нур кабидир
Исо шогирдлари ва Ўзи ҳақида айтган қуйидаги гапи, эҳтимол, ёдингизда бўлса керак: “Мен оламнинг нуриман. Кимки Менга эргашса, ҳеч қачон зулматда юрмайди, балки ҳаёт нурига эга бўлади” (Юҳанно 8:12).
Шиалар, Илоҳий Нур инсонда – оятиллода (баъзилар уни илоҳий деб ҳисоблашади) бўлади, деб эътироф этадилар. Шиаларнинг бу эътиқоди Исо – Илоҳий Нур зуҳури эканлигига ишонишга замин таёрлайди.
Мусулмонлар учун кейинги жозибали ҳолат – бу Масиҳнинг сўзлари, Унга эргашганларнинг ҳаммаси ҳаёт нурига эга бўлишлари ҳақидаги Исонинг сўзларидир. Ҳақиқатдан ҳам, Маттонинг Хушхабарида У Ўз шогирдларига мурожаат қилади: “Сизлар – дунёнинг нурисизлар” (Матто 5:14). Хўш, бу нимани англатади? Демак, Исо нафақат Илоҳий Нурни сақловчи идиш, балки У ушбу Илоҳий Нурни оддий имонлилар билан ўртоқлашишни афзал кўрди.
Биз бу ерда асосий фикримизни айтамиз. Фикримиз шундан иборатки, масиҳийлик Муқаддас Битикка таянган ҳолда бу ҳақиқат исломдан олти юз йилга ўтиб кетган, деб, айта олади. Яна, Исо – Илоҳий Нурнинг мутлақ зоҳири, Исога ишонганлар Унинг нуридан баҳра олишни хоҳлайдилар, дейдилар ва бу ҳақиқатни шиаларга тушунтира олишлари мумкин.
Исонинг Илоҳий Нурини тан олишдан тортиб то Худода мужассам бўлиш ғалабасини, қандай қилиб ва нима сабабдан Исо Худонинг Ўғли сифатида намоён бўлганлигини кўрсатиш учун кичик бир қадам қўйиш кифоя. Сўнгра, “Худонинг бутун борлиғи тўла-тўкис Масиҳ вужудида мавжудлигини” (Колосаликларга 2:9) ва “Ўғил – Худо улуғворлигининг инъикоси, Худо борлиғининг аниқ сурати эканини, У Ўзининг қудратли Каломи билан коинотни асрашини, гуноҳларимиз ювилиши учун имкон яратгандан сўнг, У самода Ҳазрати Олийнинг ўнг томонида ўтирган”лигини (Ибронийларга 1:3) кўрсатиш лозим.
Азоб чекаётган Нажоткор
Биз ҳозиргина “Бен Гур” фильмида хочга тортилиш саҳнасини кўрдик. Мен ёнимда ўтирган кинотеатр бошқарувчисига мурожаат қилдим. Унинг кўзларидан шашқатор ёшлар юзларига оқиб тушарди. Мен ундан сўрадим: “Сулаймон, Исо хочда сенинг гуноҳларинг учун ўлганлигига ишонасанми?” Сулаймон йиғлашни давом эттирар экан, аранг жавоб берди: “Мен бунга бутун юрагим билан ишонаман”. “Исо” фильмини томоша қилган, Масиҳнинг азоб-уқубатларини кўрган минглаб шиалар ҳам шу ҳолатга тушишлари мумкин. Кинофильмларда ва видиоэкранларда Инжил ҳикоялари намойиш этилганда, бу мазҳабга мансуб одамларда Хушхабарни ўрганишга кучли иштиёқ уйғонади. Шиалар юз йиллаб ўзларининг гуноҳлари учун бардош берувчининг ўлимини қабул қилишга тайёрланганлар. Зеро илк шиалар масиҳийликдан азоб-уқубатларни ўзлаштирган бўлсалар, ҳозирда эса замондош шиалар, ҳақиқий воқеаларни ё Муқаддас Битикдан ёки фильм орқали кўрсатинглар, деб талаб қилиб қолишлари мумкин.
Устозларимдан бири, доктор М. Дауд Раҳбар ўзининг Масиҳга бўлган муносабатини қисқача шундай изоҳлайди: “Одамларнинг азоб-уқубатларига бефарқ бўлган Худога мен ишона олмасдим”. Янги Аҳдни ўқиб чиққач, у, ҳаётини ва мартабасини хавф остига қўйиб, сувда имон келтиришни хоҳлади ва Нажоткоримизнинг издошлари билан Унинг йўлини танлади. Бизнинг вазифамиз – Исо тарихини сўзлаб бериш эмас, балки мусулмонлар Исони тан олишлари, Масиҳ номи билан яшашлари учун уларнинг кўз ўнгида Масиҳни гавдалантириб беришлари керак.
Худо Шоҳлиги ҳақида таълимот ва ижтимоий норозилик
Исо норозиликларга тўлиб-тошган даврда ҳаёт кечирди. У ноҳақ хафа қилинганларнинг оҳу нолаларини эшитди, камбағал ва қашшоқларнинг дил хасталикларини кўрди. Бойларнинг бағритошлигидан, давлат амалдорларининг ёлғонидан, руҳонийларнинг иккиюзламачилигидан қаттиқ ғазабланди. У ҳақ-ҳуқуқдан маҳрум қилинганларни ва мазлумларни ҳимоя қилди.
Аммо Унинг Ўз йўли бор эди. Жабр-зулмдан зўрлик воситаси орқали ҳимояланиш ўрнига, У қайтадан туғилиш даркорлигини ўргатди. Бу эса ҳар бир одамнинг юрагида бошланади. Жамоат мулкига айланишдан олдин, Илоҳий Шоҳлик этикаси алоҳида шахс томонидан қабул қилиниши керак. Бундай ўзгаришга етишиш йўли, умуман янгичадир: бу зўрлик йўли эмас. У Ўзининг ажойиб қисмати орқали солиҳликни, Илоҳий Нурни ва азоб-уқубатни уйғунлаштирди. У то ўлимигача Ўзининг мақсадини амалга оширди. Бизнинг вазифамиз эса – Масиҳ таълимотини шиаларга етказишдан ва Унинг намунасига амал қилишдан иборатдир. Шиалар кутмоқдалар, Масиҳни эшитишга ва тушунишга улар интилмоқдалар. Улар ўз хочларини қўлларига олиб, Азоб Чекаётган Нажоткорнинг даъватига жавоб беришга тайёрдирлар. Нажоткор Ўзининг издошларига Илоҳий Нур инъом этади, адолат ва ҳақиқат ҳукм сурувчи янги самоларга ва янги ерга боришга уларни тайёрлайди.
Книга на Узбекском языке: Семья Авраама: исцеление сломанной ветви (Дон Мак-Керри)
Эта книга призвана помочь христианским работникам, научить их как трудиться с сыновьями и дочерьми Измаила, так как Мухаммад и его потомки решили отождествить себя с коленом Агари и Измаила.
Эта книга написана не для научных работников, она написана непосредственно для тружеников. Работа эта призвана стать введением в труд среди мусульман.
Для тех, кто имел счастливую возможность закончить учебное заведение, специализируясь на исламе, для тех, кто достиг определенных вершин, занимаясь практическим трудом и самообразованием, нет ничего особенного в этой книге. Но для тех, кто специально не изучал миссиологию и ислам, у кого не было доступа к самым последним исследованиям в этой сфере, книга эта может восполнить имеющийся пробел в знаниях.
