Дон Мак-Керри. Иброҳимнинг оиласи: парчаланган шажарани шифолаш - (13-боб) Китоб Ўзбек тилида
Ibrohimning oilasi: parchalangan shajarani shifolash (Don Mak-Kerri) O‘zbek tilida Audiokitob 
Мундарижа
1-ҚИСМ
1-боб: Худонинг дўсти Иброҳим
2-боб: Худонинг дўсти иккиланади
3-боб: Ҳожарнинг фожеаси
4-боб: Исмоил: Худо эшитади
5-боб: Ака-укалар ўртасидаги адоват
2-ҚИСМ. ИСМОИЛНИНГ ЭНГ МАШҲУР ЎҒЛИ
6-боб: Муҳаммад – биринчи мусулмон
7-боб: Қуръон – Муҳаммаднинг китоби
8-боб: Шаклланган ислом: ҳадис ва қонун
9-боб: Ислом. Унинг эътиқод белгилари ва диний вазифалари
3-ҚИСМ. КЎП ҚИЁФАЛИ ИСЛОМ
10-боб: Исломда этник мансублик ва сиёсат
11-боб: Катта бўлиниш: суннийлар ва шиалар
12-боб: Мистицизм: қонундан қочиш
13-боб: Халқ исломи: мусулмонлик ва руҳий кучлар
14-боб: Жанговар ислом: аслиятга қайтиш
15-боб: Ислом ва секуляризм
16-боб: Рақиб пайғамбар Мирзо Ғулом Аҳмад
17-боб: Ирқчи ислом. Африка-Америкадан келиб чиққан мусулмонлар
4-ҚИСМ. МУСУЛМОНЛАРГА ХИЗМАТ ҚИЛИШ
18-боб: Исонинг йўли
19-боб: Худо Шоҳлиги ва маданият
20-боб: Мусулмонларга хизматчи
21-боб: Руҳий кучдан фойдаланиш
22-боб: Аниқ ҳаракатлар доираси
5-ҚИСМ МУСУЛМОНЛАР БИЛАН ИШЛАШ МЕТОДЛАРИ
23-боб: Исо ва суннийлар
24-боб: Исо ва шиалар
25-боб: Исо ва келишувчан мусулмонлар
26-боб: Исо ва жанговар мусулмонлар
27-боб: Исо ва мутасаввифлар
28-боб: Исо ва халқ исломига итоат этувчи мусулмонлар
29-боб: Исо ва аҳмадийлар
30-боб: Исо ва Африка-Америкадан келиб чиққан мусулмонлар
6-ҚИСМ. ИСЛОМ ВА МАСИҲИЙЛИК ЎРТАСИДАГИ ИЛОҲИЙ ЗИДДИЯТЛАР
31-боб: Мусулмонларнинг Муқаддас Битикка ҳужумлари
32-боб: Муҳаммад ўзини пайғамбар дебэълон қилади
33-боб: Муҳаммаднинг Қуръон ҳақидаги таъкидлари
7-ҚИСМ. ИБРОҲИМ ОИЛАСИДА ЯРАШУВ
34-боб: Бошқа эътиқодга ўтишдан жароҳат олиш
35-боб: Мураббийлик баҳоси
36-боб: Мураббийликнинг аниқ мақсадлари
37-боб: Жамоанинг шаклланиш модели
38-боб: Машаққатнинг ниҳояси
Сўнг сўз
13–боб
Халқ исломи: мусулмонлик ва руҳий кучлар
Халқ исломи – исломнинг синкретик шаклини билдирадиган кенг, ҳар томонлама тушунчадир. Исломнинг айрим фикр–қарашлари – ибтидоий анимистик инонч–эътиқодларга юзаки сайқалдир. Анимизм дин шакли сифатида таърифланиши мумкин, зотан, у руҳий мавжудотларга ёки барча жонли ва жонсиз буюмларга ишонишга асосланади. Бу нарсалар инсонлар, ҳайвонлар, судралиб юрувчилар, балиқлар, қушлар, ҳашаротлар, тош, дарахт, кўл, тоғ, ғор, самовий жисмлар, жойлар, бинолар афсунгарлар, жодугарлар, башоратчилар томонидан фойдаланиладиган магик буюмлар бўлиши мумкин. Анимизм жинларнинг кўнглида раҳм уйғотиш учун йўналтирилган урф–одатларга риоя қилишни ҳам қамраб олади.
“Формал” ёки “ҳақиқий” исломга алоқадор деб ҳисобланадиган қизиқ далиллардан бири — Каъбадаги “қора тош”га қўл тегизиш ёки уни ўпишдир. Бу тош қачонлардир ибодатхонада бўлиб, бутлар билан тўла, Муҳаммад туғилгунга қадар саждагоҳ бўлган эди. Чамаси, ислом раҳнамоси бу бутпарастлик одатини сақлаб қолмоқчи бўлган. Хеннингер анимизм тўғрисида қуйидагиларни ёзади: “Бу моддий буюмнинг ўзига топинмайдилар, балки шахсиятга (Худога, руҳга) ёки бу объектни тўлдирган кучга топинадилар” (Henninger 1981:8). Айнан ислом марказида мусулмонлар Каъбанинг “қора тош”ига иззат–ҳурмат кўрсатишлари мумкинми?
Халқ исломи оламида яшовчи одамлар ўзларининг манфаатлари учун бу руҳий кучлар ва мавжудотлар билан мулоқот қилиш ташвишини қиладилар. Одатда бу - руҳлар билан яраштиришга уриниш шаклини олади ёки уларни таъсирсиз қилиб қўяди ё бўлмаса улар ёрдамида душманларга ҳалокатли таъсир ўтказишда ўзларининг манфаатлари учун фойдаланади.
Бу ўринда шундай руҳий мавжудотлар ва кучлар мавжудлиги ҳақиқатан борлиги тўғрисида мулоҳаза юритиш ўринли. Мен ғарблик одам сифатида, бундай нарсалар йўқ, деган ишонч–эътиқод билан тарбияланганман. Бу нарсалар мен учун хурофотлар рукни остидаги ёлғонлар эди. Булар, менинг назаримда, илмий дунёқараш деган тушунчаларнинг натижаси бўлиб, бу дунёқарашни бизнинг таълим тизимимиз менга сингдирган эди. Бу алоҳида дунёқараш на Муқаддас Китобга, на ҳаётга мос келади.
Муқаддас Китоб бошдан охиригача “ёвуз руҳлар” тўғрисида гапиради. Ўша “ёвуз руҳлар” “илон”, “шайтон”, “нариги оламнинг беги”, “бу оламнинг беги”, “инсон қотили”, “айёр”, “биродарларни ҳукм қилувчи”, “ёлғон отаси” каби бир қатор номлар билан юритилади. Ёвуз руҳ Адан боғида биринчи эркак ва аёл билан бирга пайдо бўлди. Бу руҳ Муқаддас Китобнинг охирги китоби сўнгги бобида тасвирланади. Исо биринчи марта саҳрода васвасага солинганда, ваъз қилишидан олдин иблисга қарши туриб, муваффақиятли равишда у билан курашган эди. Павлус, Бутрус ва Юҳанно ёвуз руҳнинг ҳалокатга учраши муқаррарлигини ва бизнинг унга қарши туришимиз табиатимизда борлигини айтадилар. Ўзимнинг тажрибамга, ходимларнинг ишончли кўрсатмаларига асосланиб, айтишим керакки, бошқа ғайритабиий мавжудотлар ҳақиқатан бор.
Тасаввуф исломгача бўлган диний одатларни қабул қилиб, ана шу руҳий мавжудотлар ва кучларга кенг эшикларни очиб берди. Ислом у ёки бу шаклда сукут сақлаб, юзаки равишда тан олинган. Аммо одатдаги ҳаётда одамлар руҳ ва руҳий кучлар билан алоқада бўладилар, одамлар ҳар қадамда кундалик ҳаётда руҳий кучларга дуч келадилар. Шу масалада Гибертнинг халқ инончлари тўғрисидаги изоҳлари жуда фойдалидир. У шундай ёзади: “Халқ инончлари кундалик ҳаётдаги муаммоларни ҳал қилишга қаратилган”. Гиберт халқ исломидаги масалаларни қуйидагича санашда давом этади:
Кундалик ҳаёт ва ўлимнинг мазмуни;
Бахтсизлик хавф солиб турган шахслар ва одамлар гуруҳининг муваффақиятлари;
Муваффақият ва муваффақиятсизлик масалалари;
Ҳаётни режалаштириш ва номаълум нарсани, ўтмиш, ҳозирги ва келажакни билиш зарурати;
Ота–боболар билан, руҳлар, худолар, иблислар, ҳайвонлар ва ўсимликлар билан алоқалар (Hiebert 1989: 47–49).
Ортодоксал ислом эса диққат–эътиборини илк борлиққа, буюмларнинг келиб чиқиш масаласига, уларнинг аҳамияти ва вазифасига қаратган. Халқ исломи эса ҳар дақиқада келиб чиқадиган масалаларга зудлик билан жавоб беришга қаратилган. Ортодоксал ислом теология тилида абадий ҳақиқатни муҳокама қилишга мойил. Халқ исломи эса зоҳирий ёки ботиний мавжудотларга ёки буюмларга диққат–эътибор қаратган руҳий кучлар билан иш кўради. Шунинг учун халқ исломида қаландар, авлиё эркак ва аёллар сингари алоҳида тоифа – жодугарлар, афсунгарлар, шомонлар бўлиши керак, деган гап аклдан эмас. Бу тоифадагилар руҳни қувишга ҳаракат қиладилар ёки аксинча, ёвуз руҳларни кимгадир юборишга қодир бўладилар, ё бўлмаса, эзгу руҳларни чақирадилар. Одам марҳамат топадиган муқаддас жойлар, бинолар, булоқлар, тошлар, тоғлар, кўллар бўлиши керак. Ёвуз руҳлар ўрнашиб олган ва қандай қилиб бўлса ҳам улардан қочиш керак бўлган жойлар бўлиши лозим.
Бутун мусулмон оламида “кўз тегиш”га ишониш бор. “Кўз тегиш” қарғишнинг бир шаклидир. “Ёмон кўзи” бор одам ҳасад ёки рашкнинг натижаси бўлиб, қўшниларга, оила аъзоларига ёки одамларнинг мол–мулкига ёмонликни истайди. Бу мавжудотларни ва кучларни бошқариш учун ёки уларни ҳеч бўлмаса тинчлантириш учун маҳаллий удумлар ва маросимлар келиб чиққан.
Мусулмон оламининг кўп жойларида сеҳр–жодуга асосланган куф–суфлар, ҳайвонларни қурбонлик қилиш удумлари ҳозир ҳам амалда. Мусулмонлар назр келтирадилар, маҳаллий муқаддас жойларга, ибодатхоналарга ҳаж сафари қиладилар, авлиёларнинг қабрларига қўлларини тегизиб, ўпадилар, авлиёлар қабрлари мадад беради, деб умид қиладилар, қабрлар ёнидаги дарахт шохларига илтижо аломати сифатида ранг –баранг латта–путталарни боғлаб қўядилар.
Бундай удумларга ножиддий муносабатда бўладиган ёки уларни рад қилишга уринадиган масиҳий ишчисининг ҳолига вой. Бу жиҳатдан Нигериядаги хиги халқи орасида Чарльз Крафтнинг кечирган ҳаёти ибратлидир. Чунки Крафтнинг онги ғарб одамининг дунёвий фикрлаши модели билан тўлиқ эди, шунинг учун унинг хиги халқидан бўлган дўстлари руҳий реалликни кўра олмадилар.
“Нигерияликлар вақти–вақти билан суҳбатимизни ўзларининг ҳаётидаги ёвуз руҳлар томонидан келтириладиган кулфатларга бурардилар. Хасталиклар, бахтсиз ҳодисалар, одамларнинг бефарзандлиги, ҳайвонларнинг қисирлиги, далаларнинг ҳосилсизлиги, қурғоқчилик ва жанжаллар ёвуз руҳларнинг иши сифатида қабул қилинарди” (Kraft 1988: 4).
Сўнгра Крафт аниқ деталлар билан “парадигмалар алмашуви”ни тушунтиради. Бу вазиятда Крафт ғарбча дунёқараш таъсиридан Муқаддас Китоб дунёқарашига ўтишни бошдан кечирди. Ёвуз руҳларнинг фаоллиги олдида ожиз қолган Крафт улар билан мулоқот қилишни ўрганди, Бу вазиятда у Муқаддас Руҳ қудрати воситасида қайта зоҳир бўлган Муқаддас Китоб дунёқарашига асосланди (Kraft 1989:117–132).
Мусулмон оламининг турли қисмларида ваъз қилаётган кўпчилигимиз шундай хулосага келганмизки, саксон фоиз мусулмоннинг диний фаолияти айнан халқ исломи удумларига боғлиқ.
Навбатдаги бўлимда бундай ҳодисаларга дуч келган масиҳий хизматчиси нималар қилиш зарурлигини муҳокама қиламиз.
Книга на Узбекском языке: Семья Авраама: исцеление сломанной ветви (Дон Мак-Керри)
Эта книга призвана помочь христианским работникам, научить их как трудиться с сыновьями и дочерьми Измаила, так как Мухаммад и его потомки решили отождествить себя с коленом Агари и Измаила.
Эта книга написана не для научных работников, она написана непосредственно для тружеников. Работа эта призвана стать введением в труд среди мусульман.
Для тех, кто имел счастливую возможность закончить учебное заведение, специализируясь на исламе, для тех, кто достиг определенных вершин, занимаясь практическим трудом и самообразованием, нет ничего особенного в этой книге. Но для тех, кто специально не изучал миссиологию и ислам, у кого не было доступа к самым последним исследованиям в этой сфере, книга эта может восполнить имеющийся пробел в знаниях.
