Дон Мак-Керри. Иброҳимнинг оиласи: парчаланган шажарани шифолаш - (10-боб) Китоб Ўзбек тилида
Ibrohimning oilasi: parchalangan shajarani shifolash (Don Mak-Kerri) O‘zbek tilida Audiokitob 
Мундарижа
1-ҚИСМ
1-боб: Худонинг дўсти Иброҳим
2-боб: Худонинг дўсти иккиланади
3-боб: Ҳожарнинг фожеаси
4-боб: Исмоил: Худо эшитади
5-боб: Ака-укалар ўртасидаги адоват
2-ҚИСМ. ИСМОИЛНИНГ ЭНГ МАШҲУР ЎҒЛИ
6-боб: Муҳаммад – биринчи мусулмон
7-боб: Қуръон – Муҳаммаднинг китоби
8-боб: Шаклланган ислом: ҳадис ва қонун
9-боб: Ислом. Унинг эътиқод белгилари ва диний вазифалари
3-ҚИСМ. КЎП ҚИЁФАЛИ ИСЛОМ
10-боб: Исломда этник мансублик ва сиёсат
11-боб: Катта бўлиниш: суннийлар ва шиалар
12-боб: Мистицизм: қонундан қочиш
13-боб: Халқ исломи: мусулмонлик ва руҳий кучлар
14-боб: Жанговар ислом: аслиятга қайтиш
15-боб: Ислом ва секуляризм
16-боб: Рақиб пайғамбар Мирзо Ғулом Аҳмад
17-боб: Ирқчи ислом. Африка-Америкадан келиб чиққан мусулмонлар
4-ҚИСМ. МУСУЛМОНЛАРГА ХИЗМАТ ҚИЛИШ
18-боб: Исонинг йўли
19-боб: Худо Шоҳлиги ва маданият
20-боб: Мусулмонларга хизматчи
21-боб: Руҳий кучдан фойдаланиш
22-боб: Аниқ ҳаракатлар доираси
5-ҚИСМ МУСУЛМОНЛАР БИЛАН ИШЛАШ МЕТОДЛАРИ
23-боб: Исо ва суннийлар
24-боб: Исо ва шиалар
25-боб: Исо ва келишувчан мусулмонлар
26-боб: Исо ва жанговар мусулмонлар
27-боб: Исо ва мутасаввифлар
28-боб: Исо ва халқ исломига итоат этувчи мусулмонлар
29-боб: Исо ва аҳмадийлар
30-боб: Исо ва Африка-Америкадан келиб чиққан мусулмонлар
6-ҚИСМ. ИСЛОМ ВА МАСИҲИЙЛИК ЎРТАСИДАГИ ИЛОҲИЙ ЗИДДИЯТЛАР
31-боб: Мусулмонларнинг Муқаддас Битикка ҳужумлари
32-боб: Муҳаммад ўзини пайғамбар дебэълон қилади
33-боб: Муҳаммаднинг Қуръон ҳақидаги таъкидлари
7-ҚИСМ. ИБРОҲИМ ОИЛАСИДА ЯРАШУВ
34-боб: Бошқа эътиқодга ўтишдан жароҳат олиш
35-боб: Мураббийлик баҳоси
36-боб: Мураббийликнинг аниқ мақсадлари
37-боб: Жамоанинг шаклланиш модели
38-боб: Машаққатнинг ниҳояси
Сўнг сўз
3–қисм. Кўп қиёфали ислом
10–боб. Исломда этник мансублик ва сиёсат
Атлантика океани қирғоқларидан Филиппин оролларигача чўзилган мусулмон оламининг асосий қисми ирқларнинг бениҳоя аралашмасини, этнолингвистик гуруҳларни, сиёсий мафкурани, техника тараққиётининг ва саводхонликнинг турли даражаларини, турли ижтимоий шароит ва диний удумларни қамраб олади.
Масиҳийликдан фарқли ўлароқ, ислом дин билан сиёсатни фарқлайди: шубҳасиз, сиёсий масалалар, ҳокимият учун кураш ва иқтисодий ночорлик мусулмон оламида юз бераётган воқеаларда ўз изларини қолдиради. Шунингдек, исломда доимий равишда низолар юз бериб туришини ҳам айтиб ўтишни ўринли деб ҳисоблайман.
Масиҳий хизматчиси бир хил андозалардан қочиб мусулмон қўшниси қандай одам эканини тушуниши зарур. Мусулмон қўшнимизга у тушунадиган тилда гапиришимиз керак. Аммо Исо Масиҳнинг Хушхабари улар учун энг ўткир эҳтиёж эканини, Хушхабарни имкон қадар уларга қандай олиб боришни билишни истаймиз. Шундай қилиб, сўзбозлик қилмай, қуйидаги бобда исломнинг асосий кўринишларини муҳокама қилишга ўтамиз.
Сиёсий чегаралар
Ислом доирасида назарий жиҳатдан сиёсий чегаралар бўлмаслиги керак: фақат Дорул–ислом – “Ислом уйи”, “Мўминлар уйи” деган мусулмонларнинг ягона умумжаҳон блоки бўлиши лозим. Бу блок “Дорул–ҳарб”, яъни “Мухолифат уйи” га қарши туради. Бу блок баъзан “Жангу жадал уйи” деб ҳам айтилади.
Аслида мусулмон аҳолиси кўпчиликни ташкил қилган ўттиз тўққиз миллат ва элатлардан иборат. Мусулмонлар кўпчиликни ташкил қиладиган ҳамда мусулмонлар озчиликни ташкил қиладиган яна икки элат бор. Жамики мусулмон аҳолисининг тақсимланиш жадвали Иловада келтирилган. У ерда 49 мусулмон мамлакат номи келтирилган. Мусулмон идеалистларининг айтишларича, бундай сиёсий айирма тўғри эмас. Улар яна айтадиларки, алоҳида мусулмон мамлакатлари мавжуд деган фикр – Ғарбнинг айбидир.
Шу нарса маълумки, Ғарб ўз армиясини қарам мамлакатлардан олиб чиқиб кетганда, турли мамлакатлар ўртасида айирма пайдо бўлган эди.
Мусулмонларнинг сиёсий якдиллиги етишмовчилигига сабаб бўладиган яна бир омил шундан иборат эдики, Муҳаммад олмиш икки ёшида тўсатдан вафот этди ва ўзидан кейин ворис – халифа қолдирмади.
Мусулмонлар дастлаб ўзаро келишган ҳолда, кейин эса ҳокимият учун шиддатли равишда кураш олиб бориб, ўзларининг халифаларини ўртага чиқариб кўтардилар. Шу сабабдан маълум вақтда бир–бири билан кураш олиб борган уч халифа бир пайтнинг ўзида ҳукмронлик қилди. Масалан, 969 йилдан 1030 йилгача қуйидаги уч халифалик бор эди: Курдистонда уммавийлар халифалиги (930–1030), Мисрда Фотимийлар халифалиги (969–1171), Бағдодда Аббосийлар халифалиги (750–1258).
1924 йили Мустафо Камол Отатурк халифаликка барҳам бергандан кейин, ислом Ўрта Шарқда раҳнамосиз қолди. Халифалик сиёсий зиддиятларда чалкаш тугунга айланди. Довуд Прайс Жонснинг араблар ҳақида ёзган қуйидаги гаплари тўлиғича мусулмон оламига ҳам тегишлидир: “Араблар ўзаро бир–бирини қўллаб–қувватлаётгандай бўладилар, ҳокимият учун курашда доимо ўйин қилаётгандай бўладилар, аслида эса улар азалдан истакларига, амбицияларига, рақобатларга бардош бериб, буларни икки баробар кўпайтирадилар, нейтрал ҳолатга келтирадилар. Охир–оқибатда бир–бирларига душманлашадилар” (1989:406).
Шубҳасиз, бунинг оқибатида Исмоилнинг миллионлаб болалари қалбида тўхтовсиз саросима, зўравонлик ва исён адолатга чанқоқликни кучайтиради. Шунга ишончимиз комилки, ислом ўз халқига адолат, ҳаққоният, фарвонлик (нефтга бой давлатлар бундан мустасно) ато қилишга қодир эмас экан, миллионлаб мусулмонларнинг юраги Худо Шоҳлиги тўғрисидаги Хушхабарга очиқ. Зотан, Исо Масиҳ шуни ваъз қилган ва шу ҳақда таълим берган эди.
Этник мансублик
Ислом, гарчи масиҳийлик сингари кенг ёйилмаган ва кўп сонли бўлмаса ҳам, юзлаб этник гуруҳларга мансуб халқларни ўз бағрига олди. Бу вазиятни тўғрилаш учун ислом илк даврда ривож топиб бориш учун курашди. Бунинг учун ислом масиҳийликнинг қонун-қоидаларидан андаза олиб, масиҳийликни ойнадай акс эттирди. Аммо ҳар иккала ҳолатда ҳам бирликка эришиш учун уринишлар барбод бўлди. Масиҳийлар жамоатлари дастлаб ғарбий ва шарқий гуруҳларга бўлиниб кетди. Ислоҳот даврида эса шундай тенденция ҳукм сурдики, бу тенденция натижасида жамоат озод бўлди. Бу орқали эса аслида жамоатни бутун оламдаги этник гуруҳларга ёйишга ва битта халқдан келиб чиққан масиҳийлик алоҳида маданий қиёфага мансуб эмаслигини билиб олишга имкон бериш эди. Бу жиҳатдан, масиҳийликка қараганда, исломнинг омади чопмади. Бунинг сабаби аниқ. Муҳаммад дастлаб ўзини араб халқининг араб пайғамбари деб, (Қуръон 14:4), кейин бутун халқларнинг пайғамбари деб эълон қилди (Қуръон 25:1). У дунёга соф арабча Қуръонни олиб келди (Қуръон 12:1). Муҳаммаднинг сўзларига кўра, Қуръон осмондаги энг тоза булоқдан келиб чиққан (Қуръон 43:2(3)). У ўзининг она шаҳри Маккани жамики шаҳарларнинг онаси, оламнинг маркази (Қуръон 42:5(7)) деб эълон қилди. Бунинг устига, Муҳаммад, арабча Қуръонни ёд олинглар, унинг ҳар бир сўзига тамомила содиқ қолинглар, деб кўрсатма берди. Шу тариқа у ўзини ҳамма замонларда чинакам ва комил мусулмоннинг мезони қилиб кўрсатди. Бу маънода ислом еттинчи асрдаги араб пайғамбарининг арабча китобига тамомила яширинган бўлиб, еттинчи асрдаги араб тилида Муҳаммаднинг арабча хулқ–атворига ишончни адо этишга маҳкум.
Исломнинг ҳалокати ана шунда. Мусулмон империясининг қулаши учун озгина вақт керак бўлди, холос. Илк масиҳийликда пойтахт Қуддусдан Антиохияга, Антиохиядан Искандарияга, Искандариядан Римга, Римдан Константинополга, ниҳоят, яна Римга кўчиб юрди. (Ислоҳот даврида Рим масиҳийликнинг пойтахти бўлган эди.) Мана шу ҳолат масиҳийликнинг имкон бор жойда илдиз отишига, Хушхабарнинг озод бўлишига имкон берди. Ислом пойтахти эса Маккадан – Мадинага, Мадинадан – Дамашққа, Дамашқдан – Бағдодга кўчди. Мўғул истилосидан кейин араб, форс ва турк империяларига, мусулмонлар истилоси натижасида пайдо бўлган кўплаб кичик султонликларга ва шоҳликларга кўчиб юрди.
Бернард Льюис ўзининг ”Исломда ирқ ва ранг” номли китобида этник ва ирқий рақобатнинг баъзи жиҳатларини муҳокама қилиб, араб босқинчилари ўзларига нисбатан оқ ёки қора ранглиларга қандай муносабатда бўлганларини кўрсатиб ўтади (1971). У яна арабларда, форсларда ва туркларда бир–бирларига нисбатан мавжуд бўлган бидъатларни ҳам баён қилади.
Этнографлар бу муаммони этноцентризм деб номлайдилар. Моҳиятига кўра, бу шуни англатадики, одам мансуб бўлган этник гуруҳ бошқаларидан устун деб қабул қилинади. Бунинг мисоли – мусулмон араблар ҳамма замонларда барча халқларга Қуръон тушунарли ва ягона мезон бўлиши лозим, деб мажбурлашидир. Шундай қилиб, мусулмон арабларнинг раҳнамолари бутун дунёда этник жиҳатдан араб бўлмаган мусулмонларда умидсизликни пайдо қилдилар (ҳар беш мусулмондан тўрттаси араб эмас).
Исломда катта этник фарқнинг энг классик намунаси Марокко ва Индонезия халқларидир. Клиффорд Жриц “Кузатувдаги Ислом” китобида ҳар икки мамлакат маданиятида ислом қанчалар фарқли намоён бўлишини кўрсатди. “Униси ҳам, буниси ҳам Маккага қараб ибодат қилади. Аммо мусулмон оламининг зидди сифатида улар қарама–қарши томонга қараб сажда қиладилар. Мароккода ислом азиз–авлиёларга сажда қилиш ва ахлоқий талабчанликка, сирли куч ва ҳужумкор солиҳликка итоат этишдан иборат. Индонезияда эса деҳқонлар ислом таълимотини ва амалиётини қабул қилди, чунки деҳқон ҳар иккаласини тушунди, айни пайтда жануби–шарқий Осиё халқининг динига киритди. Илгари эса улар индуизм таълимоти ва амалиётини қабул қилган бўлиб, хаёлий ва фалсафий анимизмдаги арвоҳлар, худолар, жинлар, пайғамбарларни ажойиб равишда алоқадорликда ва бир-бирига боғлиқликда кўрган эди” (1968:13).
Юқорида келтирилган тасвирлар бир–биридан тамомила узоқ бўлган икки маданиятни фақат қўпол бўёқларда кўрсатади. Марокко ва Индонезия халқлари аслида ўз ичидан ҳам бўлинган. Масалан, Мароккода араблар, берберларнинг бир неча гуруҳларига дуч келасиз. Индонезияда малайлар, яванлар, суданлар, мадурлар, минонг кабаулар, батаклар, суматронлар, буппилар, бализларнинг катта гуруҳларига ва юзлаб кичик гуруҳларига бўлинади.
Ана шу гуруҳларнинг ҳар биридаги ислом бошқаларнинг исломий эътиқодидан фарқ қилади. Масиҳийлик ишларда ана шу этник гуруҳларга мослашиш оқланади. Ж.Мак Гавран ўзининг “Этник гуруҳлар ва жамоат: Ҳиндистон сабоқлари” (1979) китобида ишонч билан шуни кўрсатадики, масиҳий хизматчиси бу этник гуруҳларни ҳисобга олиш орқали меҳнат қилади, бунинг натижасида жамоат сезиларли равишда ўсишга мойил бўлади. Жамоат этник фарқларни рад қилиб, турли халқларни бир тўдага аралаш-қуралаш қилиб бирлаштиришга уринганда, жамоат юксалишига асло имкон бўлмайди.
Ричадр Уикес ўзининг “Мусулмон халқлари” (1983:913–926) номли икки жилдли китобида мусулмонларнинг 408 этник гуруҳларини санаб ўтади. Бошқалар билан бўлганидай, мусулмонлар билан ишлашда бизнинг мақсадимиз ҳар бир этник гуруҳда масиҳий жамоатларини ўрнатишдан иборатдир. Шу тариқа мусулмон этник гуруҳларига мослашув ниҳоятда зарурдир.
Книга на Узбекском языке: Семья Авраама: исцеление сломанной ветви (Дон Мак-Керри)
Эта книга призвана помочь христианским работникам, научить их как трудиться с сыновьями и дочерьми Измаила, так как Мухаммад и его потомки решили отождествить себя с коленом Агари и Измаила.
Эта книга написана не для научных работников, она написана непосредственно для тружеников. Работа эта призвана стать введением в труд среди мусульман.
Для тех, кто имел счастливую возможность закончить учебное заведение, специализируясь на исламе, для тех, кто достиг определенных вершин, занимаясь практическим трудом и самообразованием, нет ничего особенного в этой книге. Но для тех, кто специально не изучал миссиологию и ислам, у кого не было доступа к самым последним исследованиям в этой сфере, книга эта может восполнить имеющийся пробел в знаниях.
