Роберт Чарльз Спраул. Худога қай тарзда манзур бўлиш мумкин - (5 боб) Ўзбек тилида
Xudoga qay tarzda manzur bolish mumkin (Robert Charlz Spraul) O‘zbek tilida Audiokitob 
МУНДАРИЖА
Сўзбоши
1-боб Нафис иноят
2 боб Масиҳийлик ҳаётининг мақсади
3 боб Фарзийларнинг хамиртурушидан эҳтиёт бўлинг
4 боб Дунё билан кураш
5 боб Тана билан кураш
6 боб Шайтон
7 боб Шайтон – туҳматчи
8 боб Қўрқув ва айбдорлик мажмуи
9 боб Ҳақиқий кечирим
10 боб Шаҳвоний масиҳий
11 боб Мағрурлик гуноҳи
12 боб Ялқовлик гуноҳи
13 боб Ёлғон гуноҳи
14 боб Доктрина ва ҳаёт
15 боб Ҳеч қачон таслим бўлманг
БЕШИНЧИ БОБ
ТАНА БИЛАН КУРАШ
“Руҳ тетик, тана эса заифдир” (Матто 26:41). Бу қисқагина жумлада Худонинг ҳар бир фарзанди бераҳм дунёда олиб борадиган курашнинг бутун моҳияти ифода этилган. Янги Аҳд тана ва руҳ ўртасидаги кураш ҳақида гапиради. Лютернинг айтишича, тана масиҳийнинг учта душманидан биттаси. Дунё, тана ва шайтон.
Бироқ Калом айтадиган тана нима ўзи? Имонли ҳаётининг марказида Худо ҳукмронлик қилиши ва Унга ёқиш истаги бўлиши керак. Хўш, бу танада уни шу йўлдан оздириши мумкин бўлган нималар бор?
ТАНА – ЖИСМОНИЙ ВУЖУДМИ ЁКИ ҚУЛАГАН ТАБИАТМИ?
Биз тана сўзини қўллаганимизда, одатда жисмоний табиатни назарда тутамиз. Бир тарафлама, тана бизнинг вужудимиздан ташкил топган моддиятга тегишли. Одамлар “танада” яшаганларида, биз “тана тили” билан гапирамиз; биз “тана ва қон” ҳақида гапирганимизда, қариндошларимизни назарда тутган бўламиз.
Инсоний вужудимиз жисмоний олам моддияти бўлиб, биз Муқаддас Китобдаги руҳ ва тана ўртасидаги курашни тана ва қалб ўртасидаги кураш сифатида кўришга мойилмиз. Бироқ бу нотўғри тасаввур. Муқаддас Китоб тилида тана – бу нафақат вужудга, балки вужуддан ташқарига ҳам тегишли. Келинг, Муқаддас Китобдан тана ҳақида айтилган айрим мисолларни қараб чиқайлик.
Янги Аҳдда кўпинча тана маъносида таржима қилинадиган юнонча иккита сўзни топамиз. Улар soma ва sarx сўзларидир. Soma, одатда, жисмоний вужудни билдириш учун қўлланилади. ( Бизда “психоматик” сўзи бор, у ўзида иккита маънони жамлаган: вужуд ёки тана – soma, руҳ – psyche). Юнон тилидаги Янги Аҳдда soma сўзи одатда гуноҳкорликнинг яширин маъносини ўзида сақламайди, яъни қулаган инсоний табиатни англатмайди. Бу жисмоний танамизни англатадиган оддий сўздир.
Юнонча sarx сўзи билан масала бошқача. Баъзан бу сўз тўғридан тўғри бизнинг жисмоний танамизни англатади, аммо бошқа ҳолатларда ўзгача ҳолатни назарда тутади. У ёки жисмоний танани (худди soma каби) ёхуд одамнинг қулаган табиатини акс эттирадиган маънога эга бўлиши мумкин.
Юҳанно ўз Хушхабарида: “Калом Инсон бўлди, Орамизда яшади” (Юҳанно 1:14) деб айтганида, у бу сўзлари билан Калом қулаган табиатга айлгани ҳақида гапирмаган. У абадий Логос, Калом Ўзига инсоний табиатни қабул қилганини айтган. Павлус ҳам шу тариқа, “ўз қондошларим ҳаққи” (Римликлар 9:3) дея ўз ватандошлари тўғрисида гапирган. У бу ўринда қулаган инсониятни эмас, ўзининг қондош халқи яҳудийларни назарда тутади. Павлуснинг қондош биродарлари – бу унинг исроиллик ватандошлари. Ҳаворий улар ҳақида худди биз ватандош қариндошларимиз ҳақида гапирганимиздек гапиради.
Бироқ Муқаддас Китобда sarx сўзи қулаган табиатимизнинг гуноҳкорлигини таъкидлаш учун қўлланиладиган жой бор. Бу ўринда у фақат танамиз билан чекланиб қолмаган табиатимизнинг бузуқлигини акс эттиради. Одам тўлиғича қулаган мавжудот ҳисобланади. Гуноҳ мавжудлигимизнинг барча жабҳаларини заҳарлаган. Биз табиатан “вужуд тафаккури”га эгамиз. Онгимиз ҳам, танамиз ҳам борлиғимизнинг бошқа жабҳаларидан камроқ гуноҳкор эмас. Уларнинг барчаси Худони манзур қилишга эмас, балки шахсий хоҳиш-истакларимизни қондириш учун йўналтирилган.
ВУЖУД ТАФАККУРИ
“Вужуд тафаккури” фақат “жисмоний гуноҳлар ҳақидаги ёмон фикрлар”ни билдирибгина қолмайди. Вужуд тафаккури – Худога қарши жиддий кўрсатмалар асосий ўринни эгаллайдиган онг. Бу ўз фикрларига Худони киритмайдиган қулаган одамнинг онги. Бу Муқаддас Руҳнинг бошқарувини қабул қилмайдиган одамнинг онги.
Павлус тана (sarx) ва руҳ (pneuma) ўртасидаги доимий курашни муҳокама қилади. Галаятияликларга Мактубнинг 5:16-21 оятларида гап нафақат инсон руҳи ва танаси ўртасидаги, балки Руҳ, Муқаддас Руҳ бошқаруви остидаги ҳаёт ва бизнинг қулаган инсоний табиатимиз, танамиз бошқарадиган ҳаёт ўртасидаги қарама-қаршилик ҳақида боради.
Яна шуни айтайин: Руҳ етакчилигида ҳаёт кечиринг, шунда худбин истакларингизни қондирмайсиз. Ахир, ўшандай инсоний истаклар Руҳга қарши, Руҳнинг истаклари эса инсоний худбин истакларга қаршидир. Буларнинг иккаласи бир-бирига қарши, шунинг учун сизлар хоҳлаганингизни қила олмайсизлар. Аммо Руҳ сизни бошқарса, сиз қонуннинг амри остида эмассиз. Худбин истакларга эрк бериш қуйидагиларни келтириб чиқариши ҳаммага аён: фаҳш-зино, ҳаром-ҳаришлик, аҳлоқий бузуқлик, бутпарастлик, фолбинлигу иссиқ-совуқ қилишлар, душманлик, жанжалкашлик, рашк, жаҳлдорлик, ғаламислик, низолару ҳар хил гуруҳларга бўлиниш, бахиллик, ичкиликбозлик, айш-ишратга берилиш ва шунга ўхшаш ишлар. Сизларни олдиндан огоҳлантиргандим, яна огоҳлантиряпман: бундай ишларни қилувчилар Худонинг Шоҳлигидан баҳраманд бўлмайди.
Биз бу ерда тана ва руҳ ўртасидаги кескин қарама-қаршиликни кўрамиз. Бу тана ва қалб ўртасидаги эмас, балки ўзининг қулаган гуноҳкорона табиати бошқарувидаги эскича одам ва Муқаддас Руҳдан ичимизда туғилган янги одам ўртасидаги келишмовчиликдир. Ана шу тана ва руҳнинг бир-бирига рўпара келишидир. Улар доимий ихтилофда бўлишади. Тана, яъни бизнинг қулаган табиатимиз ҳаётимизда Муқаддас Руҳнинг ҳукмронлик қилишига қаршилик кўрсатади. Тана ўз ичидаги руҳий одамдан ғазабланади ва ундан устун келишга уринади.
Руҳ шу тариқа тананинг душмани ҳисобланади. У тана нафратланадиган нарсаларни истайди. У ҳалолликни хоҳлайди. У Муқаддас Руҳнинг самарасига интилади.
Бу қарама-қаршилик иккита рўйхатда дурустгина кўзга ташланади. Иккинчи рўйхат масиҳийларга яхши маълум. Бунда Муқаддас Руҳ ҳосили санаб ўтилган: севги, қувонч, тинчлик ва ҳ.к.з. Бироқ аввал биринчи рўйхатга эътибор қаратайлик. Бу рўйхатда тана ишлари келтириб ўтилган.
Биз тана ишлари рўйхатини тадқиқ этганимизда, танамиз иштирок этган гуноҳлар ҳам, ножисмоний гуноҳлар ҳам қайд этилганини кўрамиз. Биз фаҳш ва мастликни учратамиз. Бу ўзимизнинг жисмоний мойиллигимизга берилиб, тана фаолиятини бузган ҳолда содир этадиган гуноҳлар. Ва биз шу ерда ҳасад, нафрат, бутпарастлик ва шунга ўхшаш иллатларни топамиз.
Гап шундаки, биз ҳасад ва нафрат билан гуноҳ қилганимизда, танамиз ҳам бунда иштирок этади. Биз танамизсиз ҳеч нима қила олмаймиз. Бироқ ҳасад – руҳий (психик) кўриниш эмас. Бу онгимиз фаолияти бўлиб, унда ақлимиз ва фикрлаш жараёни ҳаракатга келтирилади. Биз танамиздан бутпарастлик жараёнида ҳам фойдаланишимиз мумкин. Биз бутларга жисмонан сажда қилишимиз мумкин, аммо бутпарастликнинг моҳияти жисмоний жиҳатларда эмас, балки қалбга нисбатан муносабатдадир.
Биз Янги Аҳдда тана (sarx) руҳга (pneuma) тўғридан тўғри қарама-қарши эканлиги айтилгани ҳақидаги хулосага келяпмиз, яъни бунда тана сўзи остида бизнинг жисмоний вужудимиз эмас, балки барча қулаган табиат, инсоний табиат назарда тутилади. Бу икки хил ҳаёт тарзи – гуноҳ васвасаси ҳукмронлик қиладиган тана ҳаёти ва Худога манзур бўлиш истагига, солиҳликка олиб борадиган руҳ ҳаёти – ўртасидаги келишмовчиликлардир.
РУҲ ИЛА БОШҚАРИЛАДИГАНЛАР
Бу вазиятда қалтис хатога йўл қўймаслик учун солиҳлик фақат ташқи белгилар ва жисмоний ҳаракатлардан иборат дея ҳисобламаслик кераклигини тушуниш муҳим. Худонинг Шоҳлиги егулик-ичкиликдан анча каттароқ нарсаларни англатади. Агар биз барча диққатимизни ташқи ҳолатга қаратсак, тақводорликни ташқи, кўринарли андазалар билан ўлчайдиган фарзийлик тузоғига тушиб қоламиз. Ширин табассум остида хусуматли ва ҳасадгўй қалб яширинган бўлиши мумкин. Мулойим ҳатти-ҳаракатлар нопок руҳни яшириши мумкин. Муқаддас Руҳ бутун борлиғимизни, ташқи ва ички ҳаётимизни поклашга интилади.
Айни вақтда солиҳликни фақат ички амаллар билан чеклаб қўймаслик керак. Тақводорлик сир-синоати ботинимизда мавжуд деган қарорга келиб алданишимиз мумкин. Агар руҳимиз билан ҳаммаси жойида бўлса, одамлар билан ўзимизни қандай тутишимиз умуман муҳим эмас деган хулосага келишимиз мумкин. Бу ўз-ўзини алдашнинг маккорона усули. Одамлар шу тариқа йўл қўйилиши мумкин бўлган гуноҳларни оқлашга уринишади. Биз тўсатдан пайдо бўлган “севги” эр ёки хотин хиёнатини оқлайди деб ўзимизга айтишимиз мумкин. Ўсмир ўз зинокорлигини “севги” билан тўлиб-тошган ҳолда қилганини айтиб, ўзини оқлаши мумкин.
Шунингдек, тана фақатгина жисмоний гуноҳ ёки васвасаларга тааллуқли эмаслигини, аммо ўзида бу иллатларни жамлашини тушуниш муҳим. Бу сўзлар билан ҳаётимизда бузуқ шаклда ҳаракат қиладиган ва тубанликка ботган табиатимиз таъсири остида бўладиган катта жисмоний кучлар аниқланади. Жисмоний хоҳиш-истакларни кўпинча назорат қилиш ўта қийин. Улар беқарор. Улар тўлқин каби ёпирилишади ва жадалиги даражаси билан фарқланиб туришади. Тушлик қилгандан сўнг парҳезга ўтишга қарор қилиш осон. Бироқ тушлик вақти келиб, очлик азоби иродамизни ҳужум билан забт этганида, парҳезда қолиш мутлақо бошқа гап.
Руҳ бизни ўз-ўзимизни назорат қилишга ўргатишга интилади. Биз Худо томонидан жисмоний хоҳиш-истакларимиз назоратини ўз қўлимизга олишга даъват этилганмиз. Хоҳиш-истак ўз ҳолича гуноҳ ҳисобланмайди. Бу табиий жисмоний талаб ва вужудимизнинг ўзига хос функцияси. Аммо бу истаклар назоратимиз остидан чиққанида, у очкўзликка ўтиб, жиддий гуноҳга айланади.
Ҳирсий майллар, худди иштаҳа каби, ўз ҳолича қандайдир ёмонлик эмас. Худо бизга шартли равишда никоҳни берган бўлиб, ҳирсий истакларимиз Худо амрининг маҳсули ҳисобланади. Бизда эр-хотинлик ҳуқуқи ҳам, эр-хотинлик мажбурияти ҳам бор. Биз никоҳдан ташқаридаги жинсий алоқалардан сақланишимиз шарт. Жинсий алоқа ҳам Худонинг ижоди ҳисобланади. Худо танамизни жисмоний эҳтиросларга ҳаддан зиёд таъсирчан бўлган асаб тўқималари мажмуи билан яратган.
Худо болалар туғилиши функциясини бажарганимиз ҳолда ҳеч қандай жисмоний лаззатни бизлар олмайдиган қилиб бемалол яратиши мумкин эди. У таомнинг мазасини бизларга сездирмайдиган қилиб қўйиши мумкин эди. Аммо Яратгувчи бизлар учун ёқимлироқ йўлни танлади. Жинсий алоқа ўзининг бор завқ-шавқи билан Худонинг инъоми ҳисобланади. Бироқ бу инъом фойдаланишда илоҳий чекловлар билан берилади. Гуноҳ Худонинг инъомини суиистеъмол қилишдир. Гуноҳ бу инъомдан Худо таъқиқлаган тарзда фойдаланишга олиб боради.
Мен қачондир хотинига хиёнат қилган одам шундай деганини эшитгандим: “Менинг жинсий аъзойимда виждон йўқ”. У танаси қилаётган ишлар учун асло жавобгар эмаслигини айтиб, ўзининг гуноҳкорона ҳатти-ҳаракатларини оқлаганди. Мен унга жинсий аъзода барибир виждон борлигини – унинг ақлини назарда тутган ҳолда тушунтирдим. Бизнинг жисмоний вужудимиз бизнинг ажралмас қисмимиз ҳисобланади. Менинг вужудим онгим бошқаруви остида яшаши керак, онгим эса Худонинг қонунига бўйсуниши зарур.
Ҳа, беихтиёр юз берадиган жисмоний қўзғалишлар бўлади. Биз юрак уришимизни аҳлоқий қоидалар асосида уришга мажбурлай олмаймиз. Бироқ барча жисмоний фаоллигимиз ҳам ихтиёримиздан ташқарида эмас. Биз Худо томонидан ўзимизнинг ҳирсий ҳатти-ҳаракатларимизни назорат қилишга даъват этилганмиз. Биз ҳирсий муносабатларда ўз онгимизни назорат қила олмаслигимиз мумкин, лекин ўз ҳатти-ҳаракатларимизни назорат қилишимиз шарт.
Лютер бир пайтлар “аёл жозибадорлиги билан бошқаларни жалб этишини англаш – шаҳвоний нафс эмас”лигини айтганди. Қачонки, бу далилнинг оддий тушунчаси фантазияга айланиб, ўй-фикримизни эгаллаганда шаҳвоний нафс пайдо бўлади. Биз ҳирсий хаёллар билан онгимизни озиқлантирганимизда, шунчаки англашдан тана гуноҳига ўтамиз. Лютер бу ҳақда шундай деган: “Биз қушга бошимиз устидан учишини таъқиқлай олмаймиз. Аммо бошимиз устида унга ин қуришига изн бермаслик бошқа масала”.
Ўз-ўзини назорат қилиш – жинсий ҳаётнинг зарурий шарти. Биз ўзимизнинг ҳирсий ҳатти-ҳаракатларимиз учун Худо олдида жавобгармиз. Каломда айтилган: “Сизларнинг орангизда фаҳш, зинокорлик, ифлослик ёки хасислигу очкўзлик ҳатто тилга ҳам олинмасин. Булар Худонинг азизларига муносиб эмас” (Эфесликлар 5:3). Одамга маълум бўлган жамики оқловлардан бу мутлоқ таъқиқни четлаб ўтиш учун ҳамиша фойдаланилган. Психиатрлар ҳар қандай тирик ёш кишида ҳирс уйғониши табиий ва меъёрий ҳолат эканини таъкидлашади. Улар қисман ҳақ. Ҳирсий майл биз ўз табиатимизга кўра ана шундай фаолликка мойил эканлигимиз маъносида мақбул. Жинсий бебошлик бизнинг давримизда унинг тарқалиб кетганлиги туфайли меъёрий ҳол бўлиб қолди. Айтиш мумкинки, зино қулаган одам учун одатий ҳол ҳисобланади. Бироқ Худо бу иккала гуноҳни ҳам таъқиқлайди.
Ҳирсий чекловлар аллақачон бекор қилинган, туйғуларимиз эҳтирос диверсантлари томонидан мунтазам ўққа тутилаётган бизнинг маданиятимизда оқил киши бўлиб қолиш ҳаддан зиёд қийин. Аммо Худонинг қонуни барқарор. У айтади: “Йўқ!” У ҳатто қулаган маданиятимиз шароитида ҳам ўзимизни назорат қилишга чорлайди.
Бесоқолбозликка мойил одамнинг тақдири ҳақида бир дақиқа ўйлаб кўринг. Худо бир жинсдаги мавжудотлар ўртасидаги жинсий алоқаларни кескин таъқиқлайди. Гетеросексуал одам никоҳдан ташқаридаги интим алоқалардан ўзини тийишга даъват этилгани каби, бесоқолбоз ҳам ақл-ҳушини йиғиб олишга даъват этилган. Худо бесоқолбозлик никоҳи тузиш учун бизга асло рухсат бермаган. Бесоқолбоз ҳар қандай бошқа бир ёлғиз эркак каби ақлли бўлишга чорланган. Донолик Худога ёқади, ҳатто у дастлаб бизнинг танамиз учун ёқимсиз бўлиб туюлса ҳам.
Биз ҳирсимизни тийишга танамизнинг заифлиги боис эришмоғимиз қийин. Аммо унга эришса бўлади ва Худо бизга ҳирсимизни тийишни буюради. Агар биз ўзимизни тиймасак, гуноҳ қилган бўламиз. Биз гуноҳ қилганларга нисбатан сабрли бўлишимиз керак, лекин илоҳий андазаларни ўзгартириш ва уларни заиф имкониятлар даражасигача пасайтиришимиз мумкин эмас. Худога Унинг меъёрларини ўзгартиришимиз, яхшиликни ёмонлик ва ёмонликни яхшилик деб аташимиз ёқмайди.
Тана – дунёнинг иттифоқчиси. У ўзининг оқловини Масиҳнинг солиҳлигидан эмас, балки бу оламнинг андазаларидан излайди. Тана – бу дунёнинг иттифоқчиси, дунё эса шайтон билан иттифоқчилик муносабатлари асосида бирлашган. Душман шу тариқа бизни Руҳдан олиб кетишга ва тана талабларига бўйсундиришга интилиб, бизни йўқ қилмоқчи бўлади.
Бироқ имонлида кучли иттифоқчи – Муқаддас Руҳ бор. Афсуски, биз ҳар куни онгимиз ва танамизнинг қулаган олам билан иттифоқчилик муносабатларини эслаб турган ҳолда Худонинг фарзандлари ҳамиша уларга ёрдам беришга тайёр Муқаддас Руҳга эга эканликларини унутиб қўямиз. Тана инсоний фаоллик устидан ҳукмронлик қиладиган дунёда Руҳ имонли одамларга Худога манзур бўлишлари учун имконият бериб, Ўз ҳузуридан тўлиқ баҳраманд этади.
Книга на Узбекском языке: - Как угодить Богу (Ричард Чарльз Спраул)
Книга доктора Спраула вводит нас в круг размышлений о том, что такое жизнь, угодная Богу. Содержанием такой жизни является полное и совершенное покаяние, верность Богу и Его заповедям в большом и малом, абсолютное послушание, требующее посвящения Ему всего себя, беспощадная борьба с ветхим человеком в себе, стремление к освящению и исполненности Духом Святым.
