Ruh va tana Uyg‘unligi. (Stormi Omartian) 5 bob

Ruh va tana Uyg‘unligi. S.Omartian. 5-Qadam Audiokitob Uzbek tilida.

(Kitobni to'liq tinglash) - Stormi Omartian. Audiokitob Uzbek tilida

Mavzuning jismoniy jihati ma'naviy jihatini to‘sib qo‘ymasligi va o‘quvchilar faqat o‘z tanasi haqida qayg‘urishga berilib ketmasligi uchun salomatlik haqidagi kitobni qanday yozish mumkin?

Bu savollarning hammasiga javob topdim: chin dildan Xudoni izlash va hamisha Uning rahnamoligi, donoligi va roziligini so‘rash kerak.

 

СТОРМИ ОМАРТИАН - РУҲ ВА ТАНА УЙҒУНЛИГИ

Бу китобни ажойиб дўстим ва котибам Диана Кендрикка бағишлайман. Мен унинг меҳри, доимий қўллаб–қувватлаши ва ёрдами учун ташаккур айтаман.

Ҳар доим ёнимда бўлгани, мени ва болаларимизни деб ўзини қурбон қилишга тайёр тургани, шу туфайли бу китоб дунёга келгани учун эрим Майклга алоҳида миннатдорчилигимни билдираман.

 

MUNDARIJA

Kirish va So‘zboshi

QADAM:

1) Ruhiy Xotirjamlikka Erishish

2) Ovqatlanishga To‘g‘ri Yondashish

3) Jismoniy Yuklanmani Oqilona Taqsimlash

4) Suvni Me'yorida Ichish

5) Ro‘za Tutish Va Ibodat Qilish Amaliyoti

6) Toza Havo Va Quyoshda Qoling

7) To‘laqonli Dam Olish

8) Buni Amalda Qanday Bajarish Mumkin

 

Руҳ  ва  тана  Уйғунлиги. Сторми Омартиан. Аудиокитоб Узбек тилида

Мавзунинг жисмоний жиҳати маънавий жиҳатини тўсиб қўймаслиги ва ўқувчилар фақат ўз танаси ҳақида қайғуришга берилиб кетмаслиги учун саломатлик ҳақидаги китобни қандай ёзиш мумкин?

Бу саволларнинг ҳаммасига жавоб топдим: чин дилдан Худони излаш ва ҳамиша Унинг раҳнамолиги, донолиги ва розилигини сўраш керак.

---

 

Книга на узбекском языке - Гармония души и тела

Автор: Сторми Омартиан

В своей новой книге Сторми Омартиан предлагает семь шагов к обретению внешней и внутренней красоты, душевному и физическому здоровью. Вы узнаете, как жить без стрессов, как научиться правильно питаться, как сделать физические упражнения неотъемлемой частью своей жизни, как получать радость и удовольствие от молитвы и поста и многое другое.

 

Оглавление:

Предисловие и Введение

Глава 1. Шаг первый: обретение душевного покоя

Глава 2. Шаг второй: правильный подход к питанию

Глава 3. Шаг третий: разумное распределение физической нагрузки

Глава 4. Шаг четвертый: нормированное потребление воды

Глава 5. Шаг пятый: практика поста и молитвы

Глава 6. Шаг шестой: пребывание на свежем воздухе и солнце

Глава 7. Шаг седьмой: полноценный отдых

Глава 8. Как осуществить это на практике

 

Сторми Омартиан - Руҳ  ва  тана  Уйғунлиги Аудиокитоб Узбек тилида

www.kitobook.com/kitoblar/category/book/kutubxona/972/0/

Аудио Кутубхона: @audio_kito_bot (telegram)

---

БЕШИНЧИ ҚАДАМ:

РЎЗА ТУТИШ ВА ИБОДАТ ҚИЛИШ АМАЛИЁТИ

 

Фақат, илтимос, бу бобни ўтказиб юборманг!

Унда жисмоний ва руҳий соғлиқ сари етти қадамнинг энг муҳими ҳақида сўз юритилади. Рўза тутиш натижалари жуда ажойиб: у ҳаёт олиб келади ва ҳаётни ўзгартиради. Фақат: «Бу мен учун эмас! Рўза тута олмайман. Ўтган сафар синаб кўрдим ва бош оғриғидан бошқа нарсага эга бўлмадим! Мен ҳатто рўза тутиш ўлим билан якуналанади, деб эшитганман ҳам! Мен мустаҳкам соғлиққа эга бўлишни, лекин ўзимга ёққан нарсани қилишни истайман. Рўза тутиш – мен учун эмас. Бу жуда чарчатади, ақл бовар қилмайди. Буни диндорлар ўйлаб топишган! Жуда ноқулай! Йўқ, йўқ, минг марта йўқ!» деб айтманг.

Илтимос, тинчланинг ва мени эшитинг. Рўза – қийноқ эмас, балки ҳаёт сифатини яхшилаш калитидир.

Рўза – ҳар қандай ёки анъанавий тарзда бирор муқаддас кунга бағишланадиган муайян таомдан тийилишдир. Жорж Гарольд Смит ўзининг “Рўза – соғлиқ сари йўл” китобида рўзани “овқатдан юз буриш ва одамнинг бошқа муҳимроқ ички эҳтиёжларига юзланиш” сифатида тавсифлайди.

Биз учун овқатланишдан кўра муҳимроқ бўлган нарсалар бор бўлиб, сиз баъзи маҳсулотлардан вақтинча тийилиш, моҳиятан, унчалик юқори баҳо эмаслигига ишонч ҳосил қиласиз. Ҳатто илгари ҳеч қачон рўза тутмаган бўлсангиз ёки буни эплай олмайман деб ўйлаётган бўлсангиз ҳам, барибир қандайдир ажойиб нарсани ўрганишни ва ўзингизга янги имкониятларни очиш учун мазкур бобни ўқиб чиқинг.

Рўза Худога яқинлашишимиз ҳамда Муқаддас Руҳнинг кучи ила ҳаётимизда ҳаракат қилиши ва танамиз нуқсонларини тузатиши мақсадида ҳар биримизга Худо томонидан берилган. Рўза ҳаётимизни ўзгартиришга, янги эркинлик сари ҳаракатланиш учун куч беришга, фикрдошларимиз билан янги муносабатлар қуришга ва Худо билан янгидан яқинлаштиришга қодир. Мен бунга жуда интиламан, сизчи? Албатта, сиз ҳам!

 

Бу ҳақда Муқаддас Китоб нима дейди?

Худога хуш келувчи тутиладиган рўзанинг маъноси қуйидагилардан иборат: «...Адолатсизлик кишанларини парчаланг, бўйинтуруқ арқонларини узиб ташланг, мазлумларни озодликка чиқаринг, ҳар қандай бўйинтуруқни синдиринг!» (Иш. 58:6). Бу бизни лоқайд қолдирмайди. Ким ўз қалбининг қоронғу тубида ёвузлик яшириниб ётганини сезмайди? Ким шайтоннинг ниятлари вайрон бўлишига гувоҳ бўлишни истамайди? Ким ўз елкасидан ташвишларнинг ҳеч бўлмаганда бир қисмини улоқтириб юборишни истамайди? Кимни ҳаёти давомида муаммолар ҳеч қачон оғир босмаган? Кимга ички эркинлик етишмайди? Муқаддас Китоб таъкидлаганидек сиз бунга ва бошқа кўп нарсаларга рўза ва ибодат воситасида эга бўлишингиз мумкин.

Хўш, нимани кутаяпмиз? Нима учун шубҳаланаяпмиз? Иккита сабабини айтаман: бу билмаслик ва қўрқувдир. Биз бу ҳақда Муқаддас Китобда нима дейилганини, Худо биздан нимани истаётганини инкор қиламиз, рўзанинг таажжубли имкониятларини билмаймиз. Биз агар кўпинча кечки овқатсиз тўшакка ётадиган бўлсак, очликдан ўлишдан қўрқамиз.

Муқаддас Китобда 80 мартадан ортиқ рўза ҳақида эслатилади: Эски Аҳдда ҳам, Янги Аҳдда ҳам. Рўза Худо томонидан белгиланган амр бўлиб, руҳий тажриба сифатида синалган ва одамларнинг ҳаётида ўз ўрнини топган. Шунга қарамай, рўзани доимо тушунмаслик ва ишончсизлик муҳити ўраб турган. Омма рўзанинг муҳим эканлигини айтган шахсларни “ғалати”, “ноқулай”, “ғоявий мутаассиблар” деб аташган. Аслида эса рўза – итоат, халос бўлиш, яхлитлик, бирлашиш, интизом ва соғлиқ тушунчаларини англатади.

Агар рўза қайсидир даражада одам соғлиги учун зарарли бўлганида, Муқаддас Китоб шунчалик эътибор берган бўлармиди? Нима учун Муқаддас Китобда сўз борган машҳур одамлар рўза тутишган? Нима учун Исо 40 кун ва 40 тун рўза тутган? «Исо қирқ кун ва қирқ кеча рўза тутди, охири оч қолди» (Мат. 4:2). Исонинг «Рўза тутаётганингизда, иккиюзламачилар каби қовоқ солиб юрманглар» деган сўзларида рўза тутишга бевосита кўрсатма бор (Мат. 6:16). Эътибор беринг, Исо сиз рўза тутишингиз мумкинлигини тахмин қилиб, “Агар рўза тутсангиз” демаган, бу сизга танлов эркинлигини қолдирган бўлар эди.

 Муқаддас Китобдан олинган рўза мисоллари анча кўп: Мусо, Довуд, Дониёр, Ҳанна, Илёс ва Исонинг ўзи рўза тутган. Мен Муқаддас Китобдаги рўза билан боғлиқ воқеаларни санаб ўтирмайман: улар аллақачон шу мавзуга бағишланган бошқа китобларда айтиб ўтилган. (Қизиққан ўқувчиларга иловада энг яхши китоблар рўйхати таклиф қилинади). Фақат таъкидламоқчиман: рўза тутиш амалиёти Муқаддас Китобда тавсия қилинган ва руҳий зарурият ҳисобланади. Ҳеч қачон унга нисбатан қандайдир эскирган удум сифатида қараш керак эмас, чунки рўза худди Муқаддас Китобнинг ўзидек барча замонлар учун долзарбдир.

 

Руҳий интизом

Рўза руҳий интизомни мустаҳкамлаш учун машқ ҳисобланади. Унинг моҳияти ихтиёрий равишда ўз манфаатидан воз кечишдан иборат. Ўз нигоҳингизни ўзингиздан узар экансиз, Худони ўз ҳаётингизнинг маркази деб биласиз, шунда олдингизда ажойиб истиқболлар очилади. Маълум вақт давомида ибодат қилиш ва Худо билан узвий мулоқотга киришиш мақсадида ихтиёрий равишда овқатланишдан ўзингизни тияр экансиз, бунинг эвазига мукофот оласиз. Интизом ҳар доим мукофотланади. Жисмоний интизом, яъни жисмоний тарбия билан мунтазам шуғулланиш чиройли, хушбичим тана билан мукофотланади. Руҳий интизомни мустаҳкамлаётган киши ҳам ўз руҳий мукофотларини олади. Лекин “Мен Худога ишонаман” дейиш ва ҳеч нарса қилмаслик ярамайди. “Мен Худога ишонаман ва унга хуш келганидек яшашни истайман” дейиш ва кейин Унинг ҳамма амрларига итоатда бўлиш бутунлай бошқа гап.

Ҳар биримизда ўпка саратони билан касалланиб қолиш истиқболи ҳақида ўйламай туриб, сигарет чекишни маъқул кўрадиган, фақат овқатланишдаги ёмон одатларга қарши курашмаслик учун ортиқча килограммлар орттиришга рози бўладиган мавжудот яшайди. Юрагимиз заифликларга берилишини бир оз вақт инкор қилмай туриб, организмимизни тубдан тозалаш имконидан фойдаланмаймиз. Ўзимиздан шунчалик қониққанмизки, Худо ҳаққи ҳурмати бундай қилишни ўргансак ҳам бахтлироқ, ҳам бойроқ бўлишимизга қарамай, ўзимизни ҳеч нарсадан тия олмаймиз. “Худога хуш келадиган рўза” номли китобида Артур Уэллис қуйидагича таъкидлайди: «Ғурур ва тўқ ошқозон – эски дўстлар. Айнан шунинг учун рўза мағрур одамнинг юрагини тўғрилашнинг илоҳий воситаси ҳисобланади. Рўза тананинг безаги бўлиб, бунинг оқибатида руҳнинг тинчланиши рўй беради». Агар сиз бирор мақсадга эришиш учун ўзингизни интизомга солсангиз, бу ўша мақсадга жиддий муносабатда эканлигингиздан далолат беради. Худога итоат этиш ва мунтазам рўза тутиш ва ибодат қилиш амалиёти орқали У билан мустаҳкамроқ алоқа боғлашга уриниш, шубҳасиз, ўзига жиддий муносабатни талаб қилади.

 

Худо учун рўза тутиш

Рўза тутиш кўпгина динлардаги мунтазам руҳий амалиёт ҳисобланади. Шу билан бирга диндан узоқ бўлган кўп одамлар табиий соғломлашиш ёки ўз танани тозалаш учун рўза амалиётини қўллашади. Биз, Исога эътиқод қилувчилар ва Худонинг Каломида нима ёзилган бўлса ҳаммасини жиддий қабул қилувчилар Худони эъзозлаш, ҳамду–сано айтиш ва улуғлаш ҳаққи ҳурмати рўза амалиётини қўллашимиз керак. Биз учун рўза – одатдаги диний машқлар эмас, бу Худога хизмат қилиш мақсадида Унга итоат этишдир. Шундай қилиб, рўза моҳиятан Сиз ва Худо ўртасидаги ўзаро муносабатларингизда шахсий иродангизни намоён қилишдир, аниқроғи – сиз келтирадиган қурбонлик бўлиб, бу ибодат орқали ва Муқаддас Руҳ раҳбарлигида амалга оширилади. «Сизлар рўза тутганларингизда юзларингизни ювиб, сочларингизни тараб юринг, токи рўза тутганингизни яширин бўлган Отангиздан бошқа ҳеч ким билмасин. Шунда яширин қилган ишингизни кўрган Отангиз сизни тақдирлайди.”« деб айтганди Исо Масиҳ (Мат. 6:17–18). Бу шуни англатадики, сиз атрофдагиларнинг диққатини сизнинг рўзангизга жалб қилмаслигингиз зарур. Албатта, рўза тутаётганингизни яширишга ҳожат йўқ, лекин у билан мақтаниш ҳам керак эмас.

Рўза ибодат билан аҳил, шунинг учун сиз рўза тута бошлаганингизда, буни эсдан чиқарманг. Рўза бу – Худодан бирор нарса олиш ёки Унинг маъқуллашига эришиш усули эмас, бу тинчгина Унга ўз эҳтиёжларингизни очадиган вақт оралиғидир. Мен ҳар доим рўза вақтида улар ҳақида Худога айтиш учун ўзимнинг муайян эҳтиёжларим ва муаммоларим рўйхатини тузаман. Бу ҳеч ҳам Худонинг ҳокимиятини чекламайди, лекин менга маълум муаммоларга диққатимни жамлашга имкон беради.

Биз рўза тутаётганимиз ва ибодат қилаётганимизда, жисмоний эмас, руҳий соҳада нимадир муҳим нарса рўй беради. Ибодатларим вақтида мен Худога бир неча марта касал бола учун ва озод бўлишга муҳтож дўстим учун, йўлдан адашган бир оиланинг аъзоси учун, менга яхши таниш бўлмаган одамнинг тузалиб кетиши учун, ўша пайтда ўзим ёзаётган қўшиқни ибодат қилиш учун илтижо қилганман. Бу ибодатларга жавоб олишнинг ўзиёқ истисно ва жуда яхши кечинма бўлганди, лекин мени ҳаммасидан кўра кўпроқ рўза натижасида олган марҳаматлар мен ибодатимда сўраганимдан бир неча баробар кўплиги таажжублантирганди. Биз учун ва биз орқали биз томонимиздан қилинган мана шундай қурбонлик эвазига шундай буюк ишлар содир этадиган Худо нақадар марҳаматли! Ҳатто бир зумда натижаларни кўрмаганингизда ҳам, билингки, барибир руҳий соҳада сизга номаълум бўлган нимадир содир бўлади. Сиз буни биласиз, бу ҳақда ўйлаяпсиз – бу қандай ажойиб туйғу! Ҳатто кун бўйи ибодат қила олмаганингизда ҳам, билингки: руҳий соҳада нимадир ўзгаради. Агар рўза тутган ҳолингизда ишга борадиган бўлсангиз ва фақат бир–икки қисқа ибодатларни ўқишгагина вақтингиз бўлса, билиб қўйинг: шунга қарамай, нимадир рўй беради. Ҳаётингиздаги ҳамма нарса мазмунга эгалигини эсда тутинг, боз устига рўзангиз билан боғлиқ ҳамма нарса ҳам.

Худога хуш келган рўза Уни улуғлаш учун итоат қилишдир. Худо бундай деб айтаётган қалбни кўришни истайди: «Худойим, болам тузалиб кетиши, дўстим бирор қарамликдан қутулиши, оиланинг йўқолган аъзоси топилиши, зулматда қолган кўнгил ёруғлик кўриши, ўзим кўпроқ доноликка, тинчлик ва кучга эга бўлишим учун таомдан воз кечаман. Худойим, рўза – бу барча фаровонликлар учун кам нархдир». Илтимос Худо сизга рўза ва ибодат ҳақида нима деганини диққат билан эшитинг, чунки У нафақат жамоат хизматчилари, ваъзхонлар, руҳий муаллимлар ёки кекса кишиларга мурожаат қилаяпти, балки Исони Худонинг Ўғли деб тан олувчиларнинг ҳаммасига мурожаат қилаяпти.

Рўза тутар эканмиз, биз худбинона важларга биноан иш тута олмаймиз, чунки рўза натижасида руҳимиз ва қалбимиз мўъжизавий, сахий розилик олади. Мен ўтмишда мени рўза тутишга ундаган 20 та жиддий сабабларни ёзиб қўйганман. Муқаддас Руҳ айнан шу сабабларга кўра мени рўза сари олиб бораётганини ҳис қилардим, балки улар сизни ҳам қизиқтириб қолар ва рўза воситасида Худони қатъийроқ излашга ундар. Балки бу рўйхатда сиз дарҳол рўза тутиш ва ибодат қилишни бошлашга ундовчи ҳамда бундай қилишга шубҳаларингизни тарқатиб юборувчи далилни топарсиз.

Рўза ва ибодат туфайли сиз…

1. Илоҳий қўлланма, ваҳий ёки ўз илтимосингизга жавоб оласиз;
2. Худони яхшироқ тинглай бошлайсиз ва ҳаётингизга нисбатан Унинг ниятини яхшироқ тушуна бошлайсиз;
3. Душман кучини заифлаштирасиз (мен рўзани на шайтон, на тана, бирорта ҳам дунёвий нарса сизга тега олмайдиган муқаддас ёғ суртиш блан таққослашим мумкин, чунки сиз улар қўйган қопқонлар орасидан ўтиб кетасиз ва уларга тушмайсиз);
4. Бугунги ҳаётингиздаги йирик кўнгилсизликларга барҳам бериш имконига эга бўласиз;
5. Ҳар хил қарамликлардан халос бўласиз;
6. Руҳий куч ва ҳокимиятга қўшиласиз;
7. Ўз зиммангиздан ташвишлар юкини (ўзингиз ёки бегоналарнинг) олиб ташлайсиз;
8. Сиқилишдан қутуласиз;
9. Худодан сизда “тоза юрак” яратишини ва “тўғри руҳ”ни янгилашини сўранг;
10. Худонинг юзини излаш ва Унга яқинлашиш имконини оласиз;
11. Сизнинг назарингизда ўзингизда қобилият йўқ деб ҳисоблаган ишни сизга топшираётганида Худонинг иштирокини излайсиз;
12. Гуноҳли фикрлардан халос бўласиз;
13. Васвасаларга қарши туришни ўрганасиз;
14. Гуноҳлар – ғурур, ҳасад, нафрат, еб тўймаслик, ғийбат ва ҳоказолардан тозаланасиз.;
15. Сизни шубҳалар енгиб қўйганида ёрдам оласиз;
16. Ҳаётни бошқариб бўлмайдигандек кўринганида ёрдам оласиз;
17. Итоаткорликни ўрганасиз;
18. Шаҳвоний нафсингизни тиясиз;
19. Кучларингизни тиклайсиз;
20. Худодан сиз орқали Ўз кучини кўрсатишини сўранг.

 

Муқаддас Руҳнинг ҳаракатини ҳар доим ва тўлиқ тушунасиз деб сизга тасдиқлай олмайман. Баъзан сиз, Худо сизни рўза тутишга чақираётганини ҳис қиласиз, нима учун ва айнан қайси сабабга кўра эканлигини аниқ билмайсиз. Шунга қарамай, рўза вақтида ибодат қилиш учун мавзу топишингиз осон бўлади. Бу дунёда хавотирланиш лозим бўлган ва ибодат қилиш лозим бўлган нарсалар жуда кўп, шундай экан ҳамиша диққатингизни мужассамлаштирадиган нарсалар топилади.

Рўзанинг руҳий томони жисмоний томонидан кўра анча муҳим, лекин бу китоб саҳифаларининг катта қисми руҳий томонига бағишлангани сизни хижолатга солмай қўя қолсин. Мен қатъий илтимосимни такрорлайман: иловада санаб ўтилган ажойиб китоблардан ҳеч бўлмаганда бир нечтасини ўқиб чиқинг. Улар Муқаддас Китобга мос келади ва бу масалаларда менга қараганда билимлироқ бўлган одамлар томонидан ёзилган. Биз рўзанинг руҳий мазмунини очганимиздан сўнг, унга жисмоний нуқтаи назардан туриб қараймиз.

 

Рўзанинг тозаловчи кучи

Рўзани бир вақтнинг ўзида қалбни ва руҳни, ақл ва танани тозаловчи жараён сифатида кўриб чиқиш мумкин. Бизнинг танамизда ҳар куни ўпкалар, тери, йўғон ичак ва буйраклар орқали зарарли моддаларни чиқариб юборишнинг узлуксиз ва ҳақиқатан ҳам ажойиб жараёни кечади. Рўза бу жараён бўлиб, ўтиши учун энг қулай шароитларни яратиши билан ҳам ажойибдир. Рўза вақтида бизнинг танамиз у энг яхши бажара оладиган нарса, яъни табиий ўзини ўзи тиклаш блан шуғулланиш имкониятини олади. Танангиз қандайдир вақт давомида таомдан дам олаётганида одатда уни ҳазм қилиш, ўзлаштириш ва сингдиришга кетадиган барча қувват организмни тозалашга сарфланади. Шу туфайли қон оқими тозароқ бўлади. Рўза вақтида сиз танага дам берасиз, бунинг натижасида унинг тозаланиш ва соғломлашиш жараёни тезлашади. Вақтидан олдин қаришингиз тўхтайди, ташқи кўринишингиз жозибалироқ бўлади, ўзингизни ҳис қилишингиз ва руҳий ҳолатингиз яхшиланади. Рўзанинг ҳар бир куни ўтгани сайин қалбингиз, руҳингиз ва танангиз тозароқ бўлиб бораверади. Рўза – тана тозаланишининг анча тез таъсир қиладиган воситасидир.

Рўзага очлик эълон қилиш деб эмас, дам олиш ва тозаланиш вақти, овқатланишдан воз кечиш йўли билан организм барча ҳаётий фаолият тизимларини янгилаш имкони деб қаранг. Билиш лозимки, овқатланиш йўқлигига қарамай, рўза вақтида янги ҳужайралар пайдо бўлиши рўй беради.

Бу шунинг учун ҳам рўй берадики, организм токсинлар ва тошқоллардан қутулишига қараб, унда янги ҳужайралар шаклланади. Ҳар биримизда уч кунлик рўза давомида ҳаётий фаолиятни таъминлаш учун тўла етарли бўлган озиқ заҳиралари бор. Бу бобда биз бир кундан уч кунгача давомийликдаги рўза ҳақида сўз юритамиз. Узоқроқ муддатли рўзалар ҳақидаги тавсияларни иловада санаб ўтилган китоблардан олиш мумкин.

Рўза туфайли организмнинг токсинлардан тозаланиш жараёни тезлашади, салгина дармонсизликда эса рўза организмни барча заҳираларни ўзини тиклаш ва ўзини тозалашга сафарбар этиб, касаллик ривожланишини тўхтатади. Бу зарарли моддаларни чиқариб юбораётган органларга ўзининг тозалаш вазифаларини фаоллаштириш ва дармонсизликни бартараф қилишга имкон беради. Бу дармонсизликнинг сабаби авваламбор органлар ўзлари учун ҳаддан ортиқ бўлган юкланмани эплай олмай қолганлигидадир. Ортиқча овқатланиш, тушкунликлар, гипокинезия, нотўғри овқатланиш, сув миқдори, тоза ҳаво ва қуёш нурининг етарли эмаслиги, шунингдек тўйиб ухламаслик – буларнинг ҳаммаси қон ифлосланишига кўмаклашади. Ҳеч қандай касаллик танангизга уя қуриб олмаслиги учун қонингиз тоза бўлиши шарт.

Мен, рўза баъзи токсинлардан тозаланишнинг ягона воситаси эканлигига ишонаман. Масалан, аспирин, транквилизаторлар, оғриқ қолдирувчилар ва антибиотикларни суиистеъмол қилиш ҳолатида фақат рўзагина организмни унинг барча тизимларига кириб борадиган бу дорилардан самарали тозалай олади. Агар сизда бирор дорига қарамлик пайдо бўлган бўлса, шифокорга мурожаат қилишингиз ва ўз дастурингизга кўра рўза тутмаслигингиз лозим, чунки организмдан бундай кучли заҳарли моддаларни чиқариб юбориш жиддий оқибатларга эга бўлиши мумкин.

Мен ўқиб чиққан, рўза ҳақидаги барча китобларда вақти–вақти билан деярли ҳамма ҳайвонлар овқатланишдан, айниқса, касаллик даврида, воз кечиши ҳақида гапирилган. Гарольд Жорж Смит қуйидаги хулосага келган: «Фақат чўчқалар ва одамлар ўз ошқозонларини куну–тун тўлдириб боришади». Қандай жирканч кашфиёт! Биз чўчқалардек яшамаслигимиз лозимлиги Худога хуш келишига шубҳам йўқ. Биз тозароқ ва юқорироқ мавжудотлар бўлишимиз Худога хуш келади.

Танангиз қанчалик жадал тозаланса, Худо сиз учун назарда тутган овқатларга интилишингиз шунчалик кучаяверади, бу билан тезроқ соғлиқ учун зарарли ва сифатсиз маҳсулотлардан ижирғаниш кучаяди. Руҳий соҳада ҳам шу қоида амал қилади. Руҳ тозаланиб боргани сари ҳар хил ифлос ва бузуқи нарсалардан жирканиш кучайиб боради. Рўзада буюк тозаловчи куч яширинган.

 

Танангиз учун қут–барака

Руҳий ибтидоси устун туришига қарамай, рўзанинг танани тозалаш билан боғлиқ бўлган устунлиги қадрига етмаслик мумкин эмас. Рўза вақтида ёки у тугаганидан сўнг ўз саъй–ҳаракатларингиз меваларини албатта кўрасиз – нафақат руҳий, жисмоний соғлигингиз яхшиланганини ҳам. Ҳаётингизни мураккаблаштирувчи кўп муаммолар қандай йўқолиб кетишини кўрасиз. Мунтазам равишда рўзалар тутилганда, шамоллаш касалликлари, гриппга берилиш камаяди, ҳар хил яллиғланишлар ва аллергия йўқолиб кетади.

Рўза нотўғри овқатланиш оқибатларини бартараф этади. Таом бўлмаганда ошқозонингиз ҳажми кичрая бошлайди ва бу ейиладиган овқат миқдорини камайтиради. Рўза вақтида татиб кўриш иштиёқингиз ўзгаради, сифатсиз овқатга интилиши йўқолиб кетади ва табиий озиқ–овқат маҳсулотларига таъб ривожланади. Уч кунлик рўзадан сўнг ҳатто энг оддий таом – олма, пиширилган картошка ёки буғда тайёрланган сабзавот – сизга ҳақиқий тансиқ таом бўлиб туюлади. Ўзингизнинг таъм ишқибозликларингизни ҳар доим тўғри баҳолай олишингиз лозим. Биз уларни ҳисобдан чиқариб ташламаслигимиз, Одам Ато ва Момо Ҳавонинг гуноҳга берилиши шу билан боғлиқ эканлигини эсдан чиқармаслигимиз лозим. Лекин бу таъм ишқибозлиги муаммоларининг ижобий томони ҳам бор: гап шундаки, таъм сезгиларини тўғрилаш ва ўзгартириш мумкин. Қатъий рўза таъсири остида улар меъёрдаги ҳолатга кела бошлайди. Биз ҳар доим ўз жисмоний танамизни руҳга бўйсундиришимиз зарур. Айнан рўза бу мақсадга эришишнинг самарали воситаси ҳисобланади.

Рўза сизга ортиқча вазндан қутулишга ёрдам беради, (албатта, соғлом фикрлашдан чекинмасангиз ва рўзадан кейин очкўзликка ёки ичкиликбозликка бошингиз билан шўнғиб кетмасангиз ёхуд соғлиқ учун зарарли овқатларни паққос тушираверишга берилиб кетмасангиз) чунки рўза овқатга зарарли интилишлардан сизни халос этади. Лекин рўзанинг мақсади ортиқча вазндан халос бўлиш эмас, балки ўрнашиб қолган одатлардан воз кечишдир. Фақат рўза, жисмоний юкланма ва Худонинг ниятига мувофиқ овқатланиш ортиқча вазн йўқотишни таъминлайди ва соғлигингизга зарар етказмайди. Паст калорияли парҳезлар баъзан ҳақиқий қийноққа айланади. Рўзанинг уларга алоқаси йўқ ва сиз фақат биринчи куни ёки дастлабки бир–икки кунда очликни ҳис қиласиз. Ўз моҳиятига кўра, паст калорияли парҳезлар нотабиийдир. Бутун организмни мувозанат ҳолатига келтирувчи рўзани бизга Худо амр этган. Танангиз ориқ ёки семиз бўлишидан қатъий назар, тўғри овқатланиш ва жисмоний машқлар даври билан алмашиб турадиган мунтазам рўзалар танангизни мувозанат ҳолатига келтиради. Яна бир марта такрорлайман: озиш муаммоларини соғлиққа зиён етказмай ҳал қилиш рўзадан кейинги овқатланишингиз қанчалик тўғри бўлишига боғлиқ. Ортиқча овқатланиш (йўқотилган вақтнинг ўрнини қоплаш сифатида) – мағлубият сари йўлдир.

Биз ҳаддан ортиқ ориқ ёки ҳаддан ортиқ семиз бўлмаслигимиз керак: бу ҳар иккала ҳолат ҳам организмга нисбатан нотўғри ёндашиш оқибатида унда ҳаётий фаолият тизимлари ўртасидаги мувозанат бузилганлигидан далолат беради. Шундай экан, агар сиз ҳаддан ортиқ кам вазнли ёки кўп вазнли бўлсангиз, хавотирланишга ўрин йўқ – бир кунлик ёки уч кунлик рўза сизни ўлдирмайди, аксинча фойда келтиради, чунки организмни тозалайди, мувозанат бузилган жойда уни тиклайди, алмашиниш жараёнларини мувофиқлаштиради ва аввал қандай бўлганлигидан қатъий назар, тана оғирлигини мувофиқлаштиради. Лекин бу рўй бериши учун ҳар бир одамдан ўзининг муайян вақти талаб қилинади. Мисол учун, рўзанинг охирига келиб ориқ одам икки килограммагача вазн йўқотиши мумкин, семиз одам эса бир килограмм вазн йўқотиши мумкин. Сиз: «Бу қанчалик адолатсизлик ва қўрқинчли» дейсиз. Лекин агар рўзалар мунтазам хусусиятга эга бўлса ва улар тугаганидан сўнг организм тўғри овқатланишга эга бўлса, у ҳолда мувозанат тикланади, яъни айнан: ориқ одам вазн тўплай бошлайди, семиз одам эса уни йўқота бошлайди.

Биз рўзанинг кўп ажойиб оқибатларидан баъзиларинигина айтиб ўтдик, улар Худони улуғлаш ҳаққи ҳурмати Унга итоаткорлик учун мукофот ҳисобланади. Рўзанинг яна бир неча устунликларини айтиб ўтамиз. Қуйидагилар рўзанинг натижаси ҳисобланади:

1. Ўзини интизомга солишни тарбиялаш.
2. Зарарли одатлардан воз кечиш ва пировардида улардан қутулиш.
3. Қариш жараёнининг секинлашиши.
4. Янги кучларнинг қуйилиши (гарчи рўза вақтида дармонсизликни ҳис қилсангизда, лекин ундан сўнг ўзингизни анча яхши ҳис қила бошлайсиз).
5. Ортиқча ёғдан халос бўлиш.
6. Танадан ва оғиздан келадиган ёқимсиз ҳиддан қутулиш.
7. Терининг тозаланиши ва кўзнинг ёлқинланиши.
8. Мунтазам чарчоқнинг кетиши.
9. Фикрлаш фаолиятининг фаоллашуви.
10. Ўзига баҳо беришнинг ортиши ва қониқиш ҳиссининг пайдо бўлиши.
11. Тушкунлик, асаб зўриқишининг олиб ташланиши ва безовталикнинг бартараф этилиши.
12. Овқатланишга харажатларнинг камайиши.
13. Уйқунинг яхшиланиши.
14. Ўзини ҳис қилишнинг яхшиланиши ва келгусида ташқи кўринишнинг бутунлай яхшиланиши.

 

Ўз ҳаётини тартибга солиш

Агар ҳаётингизнинг қайсидир соҳаси Худонинг назоратидан чиқаётган бўлса, унда алғов–далғов бошланади. Шунда ҳасад, қўрқув, ёлғизлик, сиқилиш, беҳоллик, овқатланишда ёмон одатлар, ширинликларга ўч бўлиш, гиёҳванд моддалар, спиртли ичимликлар, тамаки, ортиқча овқатланиш, ўзини ёзғириш, тана майллари, телевизор, журналлар, пессимистик фикрлар, ғурурга берилиш ва бошқалар пайдо бўлади – бу рўйхатни давом эттириш мумкин. Ўзини қўлга олиш – бу, Руҳнинг мевасидир. Ўзини қўлга олиш маҳоратининг йўқлиги эса танавий уруғ бўлиб, шайтон унинг устида эртаю кеч ишлайди ва ҳамма жойга экишга уринади. «…Ахир, одам нимадан енгилса, ўшанинг қули бўлур...» (2Бут. 2:19). Алғов–далғовлар ҳукмронлик қилаётган ҳаёт соғлиқ билан келиша олмайди. Ҳеч қачон! Сизни бошқараётган нарса сизни назоратда ушлаб туради.

Бироқ рўза ва ибодат дарҳол ҳаётингизга бўлган ҳар қандай салбий таъсирни йўқотади ва бу содир бўлиши учун узоқ рўза тутиш шарт эмас. Ҳатто мунтазам равишда ҳафтасига бир кунлик рўза ҳам аста–секин ҳаётингизни ўзгартириб, уни Худонинг назоратига қайтариши мумкин.

Қоида тариқасида, ўз ҳаётимиздаги тартибсизликни кўпинча сезмаймиз, лекин уни аниқлаганимизда, Худога ибодат қилиб ва рўза тутиб, илтижо қила бошлаймиз. Сиз танангиз, онг ва руҳингиз тинчлик ва хотиржамликка қандай тез эга бўла бошлаганини кўриб, ҳайратга тушасиз. Рўза сизга Худога яқинлашишингизга, ҳаётга янгича қарашингизга ва ўз муаммоларингизнинг қийинлигини баҳолашингизга кўмаклашади (масалан, сизнинг овқатланишга ёндашувингиз) ва тез орада “алғов–далғов ҳисси” бевосита иблисдан келиб чиқаяпти, деган хулосага келасиз. Рўза ва ибодат туфайли иблиснинг сизнинг ҳаётингиз устидан ҳукмронлиги тўлиқ бузилади. Масалан, бир кунлик ёки уч кунлик рўзадан сўнг мен қўрқув ва сиқилиш ҳиссидан тўла қутулдим.

Агар сизнинг тана майлингиз назоратдан чиқиб кетса, фақат рўза сизни Руҳга итоат қилишга олиб келади. Рўза вақтида Худонинг қадриятларига мурожаат қилишга кўпроқ имкониятлар пайдо бўлади, лекин бунинг учун ички интизомли одамлар бўлишга интилиш зарур.

 

Қандай рўза тутиш керак

Рўзанинг учта тури бор: мутлақо, қисман ва одатдаги (ёки «меъёридаги»). Мутлақо рўза вақтида на ичиш, на ейиш мумкин эмас. Лекин мен рўза тутувчи сувдан воз кечиши кераклигига қўшилмайман. Агар ўзининг энг машҳур қирқ кунлик рўзаси вақтида Исо сув ичган экан, нега энди биз соғлигимизга зарар келтирадиган тажрибани қўллашимиз керак?

Қисман рўза вақтида сиз шарбатлар ёки тиббиёт кўрсатмаларига биноан сабзавотлар билан чекланасиз (бу ҳақда биз “Рўза кимга тўғри келмайди” бўлимида сўз юритамиз).

Одатдаги (“меъёрдаги”) рўза вақтида фақат сув ичиш мумкин. Рўзанинг айнан шу тури ҳақида китобимизда сўз юритилади. Бундай рўзани тиббий кўрсатмаларга биноан қисман рўза тўғри келмайди, деб белгиланган одамлардан ташқари, ҳамма одамларга танлаб олишни тавсия қиламан.

Ҳаётдаги ҳамма нарса каби, рўза ҳам, аниқ ташкил қилиш ва қайсидир маънода режалаштиришга муҳтож. Авваламбор, унинг давомийлиги ҳақидаги масалани ҳал қилиб олиш зарур. Агар танангизнинг рўзага тайёрланишини ҳисобга олсак, бу жуда муҳим ҳолат. Агар сиз бир кунлик ёки уч кунлик рўза тутишга қарор қилган бўлсангиз, тана ва ақлингиз шунга мосланади. Қанча вақт рўзага чидай олишингиз ҳақида ташвишланишга ўрин йўқ. Бундай ёндашув самарали бўлади, деб ҳисобламаслик керак. Энг муҳими сиз рўзани Худога бағишлаяпсиз, шунинг учун У билан рўзанинг давомийлиги, бошлаш ва тугатиш муддатлари ҳақидаги муайян масалаларни муҳокама қилиб олишингиз зарур. Худо ҳеч қандай ҳисоб–китоблар юритмайди, шунинг учун агар сиз уч кунлик рўза тутишга мосланган бўлсангизу, фақат икки кунгина чидай олган бўлсангиз, хафа бўлманг. Худо ҳар қандай ҳолатда ҳам қарорингизга ҳурмат билан муносабатда бўлади. Ҳаётдаги ҳар қандай воқеа каби рўзага ҳам тайёрланишингиз ва ўзингизни тўғрилаб олишингиз зарурлигини эсда тутинг. Рўзадан ўзингизнинг ёмон одатларингиздан қутулишнинг яна бир воситаси сифатида фойдаланманг, бунинг ўрнига унинг вақт доираларини хотиржам белгилаб олишга ҳаракат қилинг.

 Муқаддас Китобда давомийлиги бир, уч, етти, ўн ва қирқ кун бўлган рўзаларнинг мисоллари бор. Агар сиз уч кундан ортиқ рўза тутишга қарор қилган бўлсангиз, иловада келтирилган китоблардан тавсияномалар олишингиз ёки парҳезшуносдан маслаҳат олишингиз мумкин. Рўзангиз қанча узоқ бўлса, унинг бўлиб ўтиши ҳақидаги ва янада муҳимроғи, қандай қилиб рўзадан чиқиш тўғрисидаги билимларингиз шунчалик чуқур бўлиши керак. Менинг китобим саҳифаларидан уч кунлик рўза ҳақида ахборот оласиз. Узоқроқ муддатли рўза тутишингиз учун сизга бу китоб чегаралардан чиқиб кетадиган махсус билимлар керак бўлади.

Авваламбор шуни таъкидламоқчиманки, рўзани жазо деб эмас, имтиёз деб қабул қилиш керак. Рўза тутишдан қўрқиш эмас, уни тутишга интилиш керак. Ҳисобга олинг: рўза очликдан ўлишни назарда тутмайди; унинг мазмуни – овқатланишдан тийилишдир. Рўзага бағишланган ваъзлардан бирида қавмбоши Жек Хейфорд шундай деган: «Рўза таҳқирланиш эмас, ибодат бўлиши зарур». Шундай экан, рўзага худди оғир юк деб муносабатда бўлманг, балки унинг ажойиб натижалари ва Худони қанчалик севишингиз ва Унга хизмат қилишингиз ҳақида ўйланг. (Яна илгарилашдан олдин сизни ишонтирмоқчиман: уч кунлик рўзадан сўнг, ҳаёт билан видолашмайсиз. Ошқозонингиздаги ғулдирашни ўлимдан олдинги ҳирқироқ деб тушунмаслигингизни истардим. Менга ишонинг, бу иккита ҳар хил нарсадир).

Шахсан Худо сизни қандай йўналтиришига қараб, мен ҳар йили бир ҳафтада 24 ёки 36 соат рўза тутишни тавсия қиламан. Бундай рўзаларнинг мунтазамлиги ҳам руҳий, ҳам жисмоний маънода интизомга солади. Умуман, бу сиз бажаришингиз шарт бўлган талаб эмас – оддий тавсия.

Дерек Принс «Рўза учун қўлланма» (Charisma Magazine, March 1983) номли мақолада қуйидагиларни ёзган:

“Рўзани ўз ҳаётининг бир қисми қилишга қарор қилган ҳар бир масиҳий киши ҳар ҳафтада бунинг учун вақт топиши крак. Шунда рўза худди ибодат каби доимий руҳий амалиётнинг бир қисмига айланади. Бироқ мунтазам ҳар кунлик рўза билан бир қаторда Муқаддас Руҳ бизни қатъийроқ ва узоқроқ рўзага чақирадиган алоҳида ҳолатларни ҳам ҳисобга олиш керак.”

 

Агар сиз ҳеч қачон рўза тутмаган бўлсангиз, шошилиш керак эмас. Аввалига ҳеч бўлмаганда битта овқатланишни ўтказиб юборишга уриниб кўринг, сув ичинг, Калом ўқинг ва ибодат қилинг. Шунга тайёр эканлигингизни сезсангиз, кейин икки марта овқатланишни ўтказиб юборинг. Муваффақиятли чиқса, кейинги ҳафтада учта овқатланишни ўтказиб юборинг. Агар икки ой давомида сиз ҳар ҳафтада 24 соатлик рўзага чидай олсангиз, 36 соатлигига ўтишингиз мумкин. Бу шуни англатадики, сиз бир кунда учта овқатланишни ўтказиб юборасиз ва фақат кейинги куни эрталаб дастурхон атрофига ўтирасиз. Шундай қилиб, ўзингизни уч кунлик рўзага тайёрлаб борасиз.

Илгари мен бир ёки икки марта овқатланишни ўтказиб юборсам, ўлиб қолсам керак, деб ўйлардим. Қандай хато қилган эканман–а! Ўлим яқинлашаётганини сезиш ўрнига мен ҳаётий кучлар қуйилаётганини пайқадим. Рўза нафақат зарар етказмаслиги, балки менга ёрдам беришига ишонч ҳосил қилгач, мен рўзаларни тобора енгилроқ тутадиган бўлдим. Қанча кўп рўза тутсангиз, бу сизга шунчалик осон бўлиб боради. Мен ҳар ҳафтада мунтазам равишда 24 соатлик рўзанинг такрорланишини назарда тутаяпман (ва ҳар ярим йилда уч кунлик рўза), шунда кўпроқ тошқоллар ва токсинлар чиқариб юборилади ва сиз ўзингизни яхшироқ ҳис қиласиз.

Бошқа бир ҳаддан ошишдан қочинг ва рўза ишқибозига айланиб қолманг. Чунки бу сизнинг Худо билан муносабатларингизга тааллуқли ва менимча, Худо рўзани суиистеъмол қилишга чақирмайди ва узлуксиз навбат ўрнатмаган. Марҳамат қилиб, хаёлингиздан: «Мен кўп йиллар давомида ҳар хил бўлмағур нарсаларни истеъмол қилиб келдим ва ҳар хил дорилар ичдим. Бирданига 40 кунлик рўза тутганим яхши» деган фикрни чиқариб ташланг. «Бу ҳафтада уч кунга яхши чидадим, демак келгуси ҳафтадан бошлаб, ўн кун рўза тутишим мумкин», деган фикрни ўзингиздан нари қувинг. Эсда тутинг: рўза Худога бағишланган ва Муқаддас Руҳ раҳбарлиги остида бўлиб ўтади. Шошилманг ва қандай эплашингизни кўриш учун 24 соатлик рўзадан бошланг. У сизни қаерга бошлаб боришига қараб, ибодатларингиз ва рўзангиз вақти ўзгариши мумкин. «Аммо Руҳ сизни бошқарса, сиз қонуннинг амри остида эмассиз» (Гал. 5:18).

 

Рўза тутишга қарор қилганлар учун тавсия:

1. Рўза тутишни давом этиш муддатини аниқланг. Худога уни бошлаш ва тугатиш бўйича, шунингдек, рўза вақтида ўз ибодатларингизнинг бош мавзуси тўғрисида мурожаат қилинг.
2. Рўза тутишдан олдин тоза сув заҳирасини таъминланг. Сув бутун рўза тутиш вақтида тинимсиз ичиш учун етарли бўлиши керак.
3. Рўза тутиш давомида керакли сувни ичинг. Баъзилар ҳар бир соатда ярим кружка сув ичиш тўғрироқдир, деб ҳисоблайди. Аммо мен бундан олдинги бобда ёзилган бошқа тизимга амал қиламан (нонуштадан, тушликдан, кечки овқатдан олдин ва уйқудан олдин икки стакандан сув). Ҳар кимда ўзига хос хусусиятлар бўлгани учун, ҳар ким ўзи учун ўз ариантини танлаши мумкин.
4. Рўза тутишдан олдин қатъий парҳезга амал қилинг. Кўпроқ мевалар ва сабзавотлар истеъмол қилинг, “салбий” рўйхатга киритилган маҳсулотлардан воз кечинг. Бу сизни рўзага киришингиз учун ёрдам беради ва унинг самарадорлигини оширади. Сизнинг танангизни сифатсиз маҳсулотлар қолдиғидан халос бўлишини осонлаштиради ва унинг бошқа тизимлари янада фаолроқ ишлай бошлайди.
5. тли чойга эътиборсиз бўлманг. Бу табиий восита тана учун юмшоқ ва яхши таъсир кўрсатади. Сиз агар рўза тутишдан олдин илиқ ич сурадиган чойдан ичиб олсангиз, қабзият каби муаммони олдини олган бўласиз.
6. Рўза вақтида бирор нарсани билмасдан еб қўйсангиз ноумид бўлманг. Исо Масиҳ номи билан овқатни марҳаматланг ва рўзага тутишга қайтинг. Қавмбоши Джек Хейфорднинг айтишича, «Худо сизнинг вазнингизни ўлчамайди, У сизнинг қалбингизга боқади».
7. Чошгоҳда соат тўртларга нима бўлаяпти экан деб ошхонага борманг. Сизнинг муаммоларигиз ошхонангизга етиб бормасдан бошланади.
8. Рўза вақтида оғир бўлмаган жисмоний машқлар бажаринг. Бу сизни тўғри нафас олишингизга ёрдам беради ва покланиш жараёнига ёрдам беради. Кучли жисмоний ишлардан воз кечишга тўғри келади.
9. Ўзингиз учун тўлақонли дам олишингиз учун шароит яратинг. Мен сизга ишингизни ташлаб уйда ўтиринг деб айтганим йўқ, аммо сизни рўза тутиш учун камроқ куч бериш ишлайдиган ишларбилан шуғулланинг демоқчиман. Уйқуга тўймаслик, кўп соатлик иш ва кундалик ортиқча ҳаракат рўза тутишни қийинлаштиради. Агар оғир ишдан сўнг дармонсизлик ва чарчоқ ҳис этсангиз, дам олиш ва бир оз ухлаб олиш учун вақт топинг.
10. Рўза вақтида Ишаё пайғамбар китобининг 58–бобини ўқинг (бу ҳақда бобнинг охирида айтилган).
11. Ҳам руҳий, ҳам жисмоний соғликқа яқинлашишининг етти қадамига аҳамиятсиз бўлманг. Рўза вақтида ички хотиржамликни сақланг, керакли ҳажмда сув ичинг, унча мураккаб бўлмаган жисмоний машқлар бажаринг, тоза ҳавода ва қуёшли жойда вақтингизни ўтказинг, ҳамда тўлақонли дам олинг.
12. Ҳар куни ёки кун ора душ ёки ванна қабул қилинг.Чунки тана тешикчалари орқали жуда кўп зарарли моддалар ажралиб чиқади, танани ҳар куни ювиш мажбурийдир. Сизга дастмолқовоқ ва чўтка ёрдам беради.
13. Сауна ёки жакузига кетаётиб, эҳтиёт бўлинг. Сауна ёки гидромассаж ванналар кучли бўшаштириш хусусиятига эга бўлиб, рўза тутиш вақтида улардан фойдаланишдан ўзингизни тийинг, айниқса, бошингиз айланса ёки ўзингизни ёмон ҳис этсангиз. Агар сиз саунага бориб, у ерда жакузида бирпас эркаланиб ётмоқчи бўлсангиз, илтимос, у ерда ёлғиз қолманг, чунки ҳушингизни йўқотиб, жароҳат олишингиз мумкин.
14. Натрий содасига бир неча лимон суви томчиланса, ёқимсиз ҳиддан халос бўласиз. Бунга лимон кислотаси эмас, янги лимон ярайди.
15. Пазандачиллика оид китоблар ва овқат рецептлари ёзилган расм журналларини кўришдан сақланинг. Телевизор эълонлари ундан ҳам кўра кўпроқ хавфлидир. Агар рўза пайтида сизга оила аъзоларингиз учун овқат тайёрлашингиз керак бўлса, қуйидаги маслаҳатга амал қилинг: олдиндан тайёрланган овқатни (масалан шўрвалар) музлатинг, чунки уларни тезда иситиб, истеъмол қилиш васвасасига тушмайсиз. Рўза тутиш пайтида ёқтирган овқатларингизни тайёрлашингиз керак эмас.
16. Рўза вақтида катта ҳарорат таъсиридан эҳтиёт бўлинг (ҳаддан ташқари иссиқ ёки совуқ ҳаво, ванна ва бошқ.).
17. Агар совқатаётганингизни ҳис қилсангиз (бу ҳис ҳаммада бўлади), илиқ сув ичинг. Дўлана, мойчечек ёки ялпиз дамламаси яхши иситади.
18. Витаминлар ёки дориларни ичишдан воз кечинг, жуда бўлмайдиган ҳолатлар бундан мустасно. Ҳар қандай ҳапдориларни оч қоринга ичиш, соғлик учун зарарли. Агар уларни ичмаслик мумкин бўлмаса, ҳапдорини майда кукун ҳолатига келтириб, янчиб, сувга аралаштиринг.
19. Ҳеч қайси ҳолатда алгокол, чой, қаҳва, турли шарбатларни ичманг, – ва чекманг! Улар аста–секинлик билан бўлсада, сизни ўлдиради. Шунга умид қиламанки, мазкур китобни қизиқиш билан ўқиётганлар, бундай зарарли одатлардан қутулган. Рўза тутаётганлардан бири чекишини ўйласам мени титратиб юборади. Илтимос бундай қилманг!
20. Рўзанинг охиригача ўзингизни қаттиқ тийиб туришга сабр қилинг. Шундан сўнг ўзингизга бўлган муносабатингиз ўзгаради.

 

Заҳарли моддалардан қутулиш аломатлари

Рўза заҳарли моддалардан тез қутулиш учун ёрдам беради, шунинг учун ички органларнинг ташқи аломатларига эътибор бериш керак. Қуйидаги аломатлар заҳарли моддалар билан бирга йўқолади.

«Оқ қиров босган» тил ичакларда заҳарли моддалар борлигидан далолат беради. Оқ қиров қанчалик кўп бўлса, тозаланишга шунчалик эҳтиёж кучлидир. Оғиздаги бадбўй ҳидни йўқотиш учун, ичимлик сувига бир неча томчи лимон сувини қўшиб юборсангиз, сизда тозалаш ва дезинфекция қилувчи таркиб пайдо бўлади. Тазаланиш жараёни қандай кетаётганини кўриш учун, вақти–вақти билан тилингизни текшириб кўринг.

Бош оғриғи — бу сизнинг танангиз узоқ вақт давомида сифатсиз озиқ–овқат ва алкоголсиз ичимлик, қаҳва ва бошқалардан азобланиб, бу зарарли овқатларни жуда катта зўр бериш орқали ҳазм қилиш ва заҳарли моддалардан қутулишга ҳаракат қилганидан далолат беради. Агар биринчи рўза куни бошингизда чидаб бўлмайдиган даражада оғриқ сезсангиз ва оғриқ қолдирувчи ҳапдори ичишга тайёр бўлсангиз, илтимос, буни оч қоринга қилманг, ҳапдорини майда кукун ҳолатига келтиргунга қадар янчиб, (бунинг учун уни иккита мумланган қоғоз ёки полиэтилен қоғоз ичига қўйинг ва майдаланг), шундан сўнг уйда тайёрланган олма пюреси ёки сув қўшилган шарбат ичига солинг. Шундан сўнг бош оғриғингиз йўқолади. Ёдда тутинг: бош оғриғи заҳарли моддалар билан бирга йўқолади.

Кўнгил айниш ва ҳаттоки қусиш — бу заҳарли моддаларнинг ошқозонда кўпайиб кетганлигидан далолат беради. Агар кўнгил айниш ўтиб кетса, унда сизда ташвишланиш учун ҳожат йўқ, бу организмининг тозаланиши учун тўғри ҳолатдир. Иссиқ ичимлик – бир ёки икки пиёла ялпиз чойи жуда фойда беради.

Ҳолсизлик, бош айланиши – бу рўза тутиш пайтида оддий ҳолат бўлиб, алоҳида ташвиш туғдирмаслиги керак, аммо бу ҳолат рўза тутишни тўхтатиш учун кучли ёки чидаб бўлмас даражада бўлса бундан истиснодир. Рўза тутишни тўхтатганингиздан сўнг, янгитдан рўза тутишдан олдин, икки ҳафта ўтказиб, тўғри овқатланиш, руҳий ва жисмоний саломатлик учун бошқа қадамларни бажаришингиз керак. «Рўза тутганимдан тиззаларимда дармон йўқ...» (Заб. 108:24).

Ички органларнинг заҳарли моддалардан тозаланиши туфайли рўза пайтида ҳам уйқу бузилиши, нотинч уйқу ёки кечаси ёмон тушлар кўриш кузатилади. Булар сизни ташвишлантириши керак эмас, чунки сиз овқат ҳазм қилиш учун қувват сарф қилмайсиз  ҳамда сизга узоқ ва чуқур ухлаш керак эмас

Совқотиш ҳисси, титроқ — тозаланиш вақтида пайдо бўладиган, жуда кенг тарқалган белги. Ёзда у ҳатто ёқимли, лекин  қишда совқотган бўлсангиз, бир пиёла илиқ сув ёки ўсимлик чойи ичиб олинг.

Қўллар, болдирлар ва оёқларнинг томир тортишиши рўзани узоқ тутиш пайтида содир бўлади, лекин бир кунлик ва уч кунлик рўзада ҳам булар истисно қилинмайди. Бу ҳақда Гарольд Смит шундай ёзади: «Томир тортишиши мушакларнинг спазматик қисқаришининг натижасидир. Спазмларнинг сабаби катта ичакда тўпланган нажаснинг ҳаракати ёки ичакда узоқ вақт турғунликдан келиб чиқадиган газларнинг тўпланиши бўлиши мумкин. Бундан келиб чиқадики, қанчалик кам спазмлар пайдо бўлса, шунчалик ичакларингиз тозалигидан далолат беради. Шундай қилиб, бу ҳодиса хавфли эмас ва одатда тезда ўтиб кетади”.

Шамоллаш касалликларининг белгилари, жумладан бурун ва бурун бўшлиқларининг тиқилиши, шу сабабларга кўра тана заҳарли моддалардан қутулиш учун ҳаракат қилаётганини кўрсатади. Ҳар бир рўза тутишда, бу аломатлар камайиб бораверади ва охир–оқибат улар  жисмоний ҳамда руҳий саломатлигиз учун етти қадамнинг барчасига амал қилган бўлсангиз бутунлай йўқолади.

Агар рўза пайтида сизда юқоридаги аломатлар пайдо бўлса, Худо сизга рўза ҳақида унутишни ва нонушта учун ўнлаб булкани ейиш ва бир чашка қаҳвани ичишни буюрди, дегани эмас, у сиз ўйлаганингиздан ҳам кўпроғи деган маънони англатади. Аслида, сиз билан содир бўладиган ҳамма нарса, сизнинг шифо жараёнингиздан далолат беради.

Қанча кўп шифо топсангиз, рўза тутишингиз шунчалик осон бўлади.

Агар тозаланиш белгилари сиз учун жуда зерикарли бўлса, янги сиқилган шарбатни сув билан бироз суюлтириб, ичинг. Апельсин шарбатининг учдан бир қисми қўшиб тайёрланган сув ёки ўзингизни дидингизга кўра пиширилган сабзавот қайнатмаси жуда яхши ёрдам беради, лекин мен ўз парҳезшуносим рецептидан фойдаланишни афзал кўраман. Бу таом витаминларга бой, у кучга куч қўшади, шунинг учун рўза тутиш даврига мослашиш учун жуда ҳам мос келади.

 

Сабзавотли қайнатма шўрва

1 дона пиёз, 1 дона картошка, 2 дона сабзи, 2 поя селдерей.

Тозаланган сабзавотларни тўртбурчак шаклида кесинг, бир оз сув қўшиб, қайнатинг. Бир соатдан ўтгач, қайнатма шўрва тайёр бўлганда, уни сузиш керак.

 

Тозаланишнинг бир неча белгилари пайдо бўлиши, парҳезшунослар тили билан айтилган “шифо инқирози” деб аталган даврни босиб ўтаётганингизни кўрсатади. Доктор Бернард Женсен ўзининг “Табиат даволайди” номли китобида шундай ёзади: “Шифо инқирози танани тўпланган зарарли моддалардан озод қилиш жараёнидир. Айни пайтда эски ҳужайралар янгилари билан алмаштирилади, бунинг натижасида заҳарли моддалардан озод бўлади”. Такрор айтаман, шифо инқирозида сиз қўрқишингиз керак бўлган ҳеч нарса йўқ; аксинча, уни қувонч билан қабул қилишингиз керак. Шифобахш инқироз танангизнинг ифлосланиш даражасига қараб бир неча соатдан бир неча кунгача давом этиши мумкин. Бу даврда, сиз ётоқда ётишингиз ва ўзингизга яхши дам берганингиз маъқул. Тозаланишнинг юқорида баён қилинган барча аломатлари шифо топаётганингиздан далолат беради. Бу қувонч учун сабаб эмасми? Улар йўқолади ва сиз мукофот тариқасида мустаҳкам соғлиқ ва узоқ умрни қўлга киритасиз.

Агар юқорида айтилган покланиш аломатлари сизни жуда ҳам безовта қилса, рўзани бузиб, бошқа вақтга ўтказинг. Ўзингизни айбламанг:  бу йўлда секинроқ ҳаракат қилишингиз ва парҳезга кўпроқ эътибор беришингиз керак. Руҳий ва жисмоний саломатлик учун етти қадамнинг бошқа бирортаси билан бир неча ҳафта давомида ишланг,  бу сизда кейинги рўза тутиш учун куч тўплашга ёрдам беради. Ҳар бир янги уринишда нохуш аломатлар тобора заифроқ бўлиб кўринаверди ва охир–оқибат сиз уларни унутасиз.

 

Клизма керакми?

Баъзи шифокорлар ичакда ҳеч қандай чирувчи моддалар қолмаслиги учун клизма қилиш, рўза пайтида клизмадан мажбурий фойдаланишни талаб қилишади; бошқалари эса улар билан қатъиян рози бўлмайдилар ва клизма ичакнинг нормал фаолияти учун зарур бўлган фойдали бактерияларни ювиб чиқаради дея, клизмадан фойдаланиш хавфини кўрадилар. Бу ҳақда мен нима дея оламан? Мен клизма қилишда нотўғри ёки ғайритабиий нарсани кўрмаяпман, лекин мутлақо соғлом танага клизма муҳтож эмас, деб ҳисоблайман.

Клизма – фақат ичакка сув қуйиш бўлиб, аслида табиий тозалаш усули ҳисобланади. Мен баъзи одамларга бундай тартиб керак, дея инкор қилмайман. Шунингдек, мен кўп одамлар тананинг ўзи бажарётган вазифани клизмага топшириб, унинг ёрдамидан кўп фойдаланишади деб ҳисоблайман. Эҳтимол, ҳар бир инсоннинг танлови унинг саломатлиги ва ичагининг ифлосланиш даражасига боғлиқдир. Албатта, танани заҳарли моддалар билан заҳарлашдан кўра, клизма олиш яхшидир. Бироқ яхши жисмоний ҳолатда клизманинг фойдасидан кўра зарарли эканлиги яққол кўриниб турибди. Кимки бундай қарор қабул қилиши керак бўлса – у сизми, ёки сизнинг парҳезчи шифокорингизми – у оқилона мувозанат тамойилига асосланган бўлиши керак.

 

Очлик хуружи.

Рўза пайтида сиз очлик хуружидан азият чекишингиз мумкин, аммо улар, овқат ейиш учун ҳақиқий эҳтиёж эмас, балки маълум бир озиқ–овқатга бўлган истагингиз ва ниманидир чайнаш одати деб тушуниш керак. Агар сизда озиқлантирувчи моддалар етарли бўлсада, таъм рецепторларингиз ўткир ҳиссиётларга ташна бўлса, ошқозон унга эътибор йўқлигидан хафа бўлади. Узоқ муддат рўза тутишда ошқозондаги очлик хуружи ҳисси иккинчи ёки учинчи кунида йўқолади. Баъзи далилларга кўра, очлик ҳисси ҳам йўқолади, гарчи у ҳар доим ҳам, ҳар кимда содир бўлмайди. Кўпчилигимизни ҳали овқат ейиш истаги тарк этмайди, лекин васвасанинг табиати ўзгармоқда. Мисол учун, шоколад мени ўзига жалб этмайди, лекин мен олма, папайя, авокадо ёки пиширилган картошкани орзу қиламан. Агар рўза бошланишидан олдин сиз паст калорияли парҳез билан чекланиб рўза тутсангиз, унда рўза пайтида сизда жуда кўп муаммо бўлиши мумкин. Шунинг учун, рўзадан олдин, сиз бағоят донолик ва интизомийликни кўрсатиб, Худонинг режасига мувофиқ овқатланишингиз керак. Рўза тутишдан олдинги очлик, овқат ҳазм қилиш органлари фаолиятининг жиддий бузилишларга олиб келади. Бунга ҳар қандай ҳолатда ҳам йўл қўймаслик керак.

Очликни заифлаштириш учун бир оз илиқ сув ичинг ва ибодат қилинг. Агар бу ёрдам бермаса, сувга бир неча томчи лимон шарбати қўшинг. Очлик сизга ишлашга ва дам олишга ҳалақит берса, бир стакан ўсимлик чойи ёки сабзавот суви ичинг. Рўза тутишга мослашиш жараёнида очлик хуружи йўқолади.

Сиз бу хуружлар даврида доимо нимани истаётганингиз, қайси овқатлар ҳақида тинмай ўйлаётганингизга эътибор беринг. Эҳтимол, танангиз сиз ўйлаётган озиқ–овқат билан тўлиб кетгандир ва уларни истеъмол қилиш истаги эса, уларга ошиқча сезувчанлигингиз туфайлидир. Мисол учун, мен рўзада нонга бўлган ҳавасимни енга олмасдим. Айнан шу пайтда мен ўзимда буғдой аллергиясининг барча белгилари (заифлик, чарчоқ, ортиқча вазн) борлигини пайқадим. Мен овқатланиш перҳезимдан буғдойни олиб ташлаганимдан кейин аллергия ўтиб кетди ва ҳеч қачон қайтиб келмади. Мен ҳали ҳам вақти–вақти билан бу маҳсулотдан кам–кам фойдаланаман, лекин мен ҳаддимни билмасам ва керагидан ортиқча истеъмол қилсам, у яна ўзини ҳис қилдиради. Мен яна бир кашфиёт қилдим: уйда нон пиширишда, доналарни олдиндан майдалаб қўйганимда, аллергия аломатларини кузатмайман. Парҳезчи шифокорим менга, уч кун давомида янчилган буғдой ўзнинг дастлабки кимёвий таркибини ўзгартирмайди, аммо кейин ўзгартиради ва аллергик реакцияга олиб келади, деб тушунтирди. Ва яна мен  бир карра табиий маҳсулотлардан Худо томонидан яратилган шаклида фойдалансак, улар организмга фойдали таъсир қилишига ишонч ҳосил қилдим.

Мен сизнинг танангиз маълум бир озиқ–овқатга бўлган ҳавасингизга беҳад муросасизлик билдиради, деб таъкидламоқчи эмасман, балки сиз қандайдир маҳсулотни жуда тез–тез истеъмол қилишингизни қайд этиб ўтмоқчиман, холос.

 

Қисқа муддатли рўза учун мисоллар

 

24 соат давом этадиган рўза

1. Душанба куни кечки соат олтида кечки овқатдан сўнг, овқатланишни тўхтатинг.
2. Сешанба куни тушдан кейин ҳеч нарса еманг ва фақат сув ичинг.
3. Сешанба куни кечқурун, соат олтидан кейин, ҳар қандай мева ёки сабзавотли салат ёки димланган картошка билан хоҳлаган сабзавот салат ёки пиширилган картошка енг. Гўшт ёки пишлоқ каби овқатларни истеъмол қилиш жуда оз миқдорда рухсат этилади.

 

Бир оз узоқроқ рўза

1. Душанба куни пешиндан кейин, енгил тушликдан сўнг овқатланишни тўхтатинг.
2. Душанба куни куннинг қолган қисми ва сешанбада кун бўйи ҳеч нарса еманг ва фақат сув ичинг.
3. Сешанба оқшомида соат беш–олтиларда мевали ёки сабзавотли салат ёки димланган сабзавот ва пиширилган картошкани истеъмол қилинг.

 

36–соат давом этган рўза

1. Душанба куни кечки соат олтида кечки овқатдан сўнг ҳеч нима истеъмол қилманг.
2. Бутун кун ва сешанба кечқурун, ҳеч нарса еманг ва фақат сув ичинг.
3. Чоршанба куни эрталаб, янги ёки пиширилган олма ва папайя билан рўзани тез тугатинг. Тушлик учун, янги сабзавот салати ёки пиширилган картошка билан димланган сабзавот енг.

 

Уч кунлик рўза

1. Душанба куни кечки соат беш–олтида кечки овқатдан сўнг, овқатланишни тўхтатинг.
2. Сешанба, чоршанба ва пайшанба кунлари ҳеч нарса еманг ва фақат сув ичинг.
3. Пайшанба кечаси ёки жума куни эрталаб, янги олма ёки уй шароитида тайёрланган олмали пюре, апельсин ёки папайя енг. Бошқа ҳеч нарса еманг.
4. Жума куни, нонушта учун, янги сабзавотдан тайёрланган салат ёки пиширилган картошка билан қатиқ каби енгил нарсалар, димланган сабзавотлар (брокколи ёки сабзи) енг.

 

Овқат ейиш васвасасига қарши қандай курашиш керак

Ҳаётни дўстона байрамсиз тасаввур қила олмайдиганлар учун рўза тутиш айниқса қийин. Севимли дўстларингиз билан қуршалган стол атрофидаги мулоқот ҳар доим қувонч келтиради ва юракни иситади. Ва бу васвасага қарши туриш учун куч топишингиз керак. Бир куни жуда яқин дўстларимиз бўлган чўпон ва унинг хотини, бизни кечки овқатга таклиф қилишди. Уйнинг бекаси кўп мазали овқатлар тайёрлаган экан, биз столга ўтирганимизда, у бизга рўза тутганини хабар қилди. Аёл, учрашувимиз режалаштирилганидан олдин, Раббим уни узоқ вақт рўза тутишини буюрганини, бироқ у биз билан мулоқот қилиш имкониятини бой беришни истамаганини айтди. Шунга қарамай, беканинг рўзаси гўзал оқшомга соя солмади. Биз билан бирга қувониб, ўзини бир нарсадан маҳрум этилгандек ҳис қилмаган бу аёлга ҳавас қилдим. Эҳтимол, ҳамма ҳам бунга қодир эмасдир ва мен бунга амин эмасман. Лекин  стол атрофида одамлар билан мулоқот қилиш ва айни пайтда рўзани тутиш мумкинлигини биламан. Ўртоқлик муҳитида буни ҳеч ким сезмайди, агар олдинда кутаётган қувонч ҳақида унутмасангиз, синовга бардош бера оласиз.

Рўза баъзан жуда осон кечади, баъзан эса очлик хуружлари билан ҳақиқий жангга айланади. Одатда, «қийин» рўза сабабини ёки рўза тутишдан олдин организмга ёқимсиз таъсир кўрсатувчи ташқи омиллардан ёки сифатсиз овқатдан, ёки фаол ҳаракат йўқлигидан, уйқусизликдан, қаттиқ тушкунликдан кўриш мумкин. Бундай ҳолатда, сиз ўзингизни сафарбар қилишингиз ва бутун кучингизни тўплаб, рўзани давом эттириш ва якунлаш учун барча ички ресурслардан фойдаланишингиз керак. Қуйида шу каби ҳолатларда менга ёрдам берган бир нечта ибораларни санаб ўтаман, улар сизга ҳам ёрдам беришига ишончим комил.

Очлик хуружи пайтида ўзингизга нима дейсиз?

1. Раббимга итоат учунрўза тутаман.
2. Мен рўзани танлайман, чункиҳаётимда бошқа одамларнинг ҳаётида бўлгани каби, улоқтириб ташланиши керак бўлган руҳий юк бор (қаранг: Ибр. 12:1).
3. Ҳаётимни илоҳий қудрат билан тўлдирмоқчи бўлганим учун рўзани танлайман.
4. Рўза пайтида мен аниқ муаммоларим учун ибодат қиламан; уларни ҳал қилиш мен учун жуда муҳим, мен рўзани давом эттиришим керак.
5. Ўз олдимга қўйган мақсадларим (танамни тозалаш, уни даволаш ва янгилаш) мен учун шу қадар муҳимки, рўзани давом эттиришим керак, бунинг учун қисқа вақт овқатланишдан бош тортишга тўғри келади.
6. Энди менинг ҳаётимда жуда муҳим нарса содир бўлиб, озиқ–овқатга бўлган эҳтиёжимни қондириш орқа ўринга ўтди.
7. Ҳозир рўзани бузиш, энди менга охиригача чидаганимда ҳис қиладиган қониқишни бермайди.
8. Менга куч–қувват берадиган Исо Масиҳнинг мадади билан ҳар нарсани қила оламан” (Флп. 4:13).

 

Очлик хуружи пайтида ўзингиз ҳақингизда қайси ёлғонни рад қилиш керак?

1. Ўзингни кўп қийнама.
2. Бу рўза менда фақатгина салбий ҳис–туйғуларни келтириб чиқаради.
3. Мендаги бош оғриқ ва бемадорлик рўзамни тугатиш учун Худодан келган белги бўлса керак.
4. Ким ҳам ўзини шундай қийнашга рози бўлади?
5. Рўза бошлаганимни ҳеч ким билмайди, рўзани тўхтатишимни эса ҳеч ким билолмайди.
6. Мен жисмоний ва руҳий саломатлигим учун барча бошқа қадамларни бажараман, шунинг учун рўза тутишга эътиборсизлик билан қарайман.
7. Эҳтимол, рўза уларнинг қисмати эканлигини ҳис қиладиган одамлар бор, аммо менга бу берилмаган.
8. Ҳеч нарсага эриша олмайман. Бу фикрдан қайтганим яхшироқ.

 

Очлик хуружи пайтида ўзингиз ҳақингизда қандай ёлғонни қабул қилмаслик керак?

1. Иложи борича тезроқ ошхонадан чиқинг.
2. Худонинг Каломини ўқинг (айниқса Ишаё 58–боб).
3. Илиқ лимонли чой, ўсимлик чойи дамлаб ёки сабзавотли қайнатма ичиш.
4. Фикрларингизни ўзингизни қизиқтирган мавзуга қаратинг (фақат пазандачилик рецептларига эмас).
5. , бир оз мизғиб олинг.
6. Сайрга чиқинг.
7. Омбордаги нарсаларни саралашни бошланг.
8. Агар ҳеч нарса ёрдам бермаса, кийимингизни ечинг ва ойнада ўз сонларингизга боқинг. Кўп ҳолларда, бу самара беради.

 

РЎЗАДАН ҚАНДАЙ ЧИҚИШ КЕРАК

Мендан кейин такрорланг: РЎЗАДАН ЧИҚИШ ҲАМ РЎЗА КАБИ МУҲИМДИР. Ва яна: РЎЗАНИНГ ОХИРИ РЎЗАНИНГ ЎЗИ КАБИ ВОЖИБДИР. Агар рўза тутганингиздан сўнг сиз кўпроқ овқатланиб олсангиз ва овқатга пала–партиш бўлсангиз, сиз беҳуда рўза тутгансиз, деб ҳисоблашингиз мумкин. Рўзадан аста секин, эҳтиёткорлик билан, шошилмасдан чиқиш керак. Сизнинг рўза тутишингиз қанчалик давом этган бўлса, ундан шундай аста секиник билан чиқиш керак.

 Умид қиламанки, рўза тутганингиздан сўнг сизда таом истеъмол қилиш масаласига янада оқилона ва эътиборлироқ ёндашиш истаги пайдо бўлади. Шу муносабат билан уч қоидани билиш фойдалидир.

1–қоида: рўзадан сўнг ортиқча овқат емаслик керак. Бу эса тез–тез учрайдиган, аммо энг кенг тарқалган хатодир. Ортиқча овқатланишдан кўра ёмонроқ нарсани ўйлаб топиш қийин. Рўза пайтида сизнинг ошқозонингиз кичиклашганини унутманг, шунинг учун сиз аввалгидек кўп озиқ–овқат истеъмол қилишингиз шарт эмас. Идишга овқат солганингизда, сизнинг ошқозонингиз кичрайганлигини унутманг, сиз кўзингиз билан нима кўринса шуни ейишга тайёрсиз, шунинг учун, овқатнинг ҳажмини сизнинг кўзларингиз эмас, ошқозонингиз айтиб берсин. Рўзадан чиқиш кўпинча оғриқли бўлиши мумкин, шунинг учун сиз ўзингизни босиқ, сокин ва чидамли тутишингиз керак.

2–қоида: рўзани тугатгач, сабзавот ёки меваларни хомича ёки буғда димлаб истеъмол қилиш керак. Рўза тугаганидан сўнг, ҳеч қачон таомингиз таркибига гўшт, сут ёки пишлоқни қўшманг. Ҳар қандай ҳолатда ҳам, биринчи икки овқат уларсиз бўлиши керак. Ҳар қандай ҳолатда ҳам, рўзани якунлашда сифатсиз маҳсулотлардан фойдаланманг: оқибатлари жуда даҳшатли бўлиши мумкин. Рўза тутганингиздан сўнг, сиз истеъмол қилаётган ҳар бир таомга нисбатан сезувчанлик кучаяди: сиз юқори сифатли озиқ–овқатни жуда яхши, паст сифатли озиқ–овқатни эса жуда оғриқли қабул қиласиз. Рўзани якунлаб, сиз янги сиқилган сабзавот ёки мева шарбатидан бир стакан ичишингиз мумкин. Аммо ҳеч қандай шароитда консерва маҳсулотларини истеъмол қилманг. Рўзани тарк этган вақтингизда, сизнинг сезги таъмларингиз озиқ–овқат сифатига ўта сезгир бўлади. Бу имкониятдан фойдаланинг ва ўзингизга энг тоза ва соғлом озиқ–овқат таклиф этинг. Иложи борича узоқ вақт давомида тозаланган маҳсулотлар ва турли зираворлардан воз кечинг. Апельсин, олма, папайя ёки тарвуз билан бошланг. Ўзингиз пиширадиган олмали пюре ҳам жуда ажойибдир.

Уй шароитида тайёрланган олма пюреси

1. Бир ёки иккита олмани тозалаб, бўлкаларга бўлинг.
2. Уларни юмшоқ бўлгунга қадар (санчқилар олма этига бемалол кириши учун) металл буғ пиширгичда пиширинг.
3. Пишган олмаларни блендерга солиб, буғда қолган бир стакан сувнинг ярмини ёки учдан икки қисмини қўшинг ва ҳаммасини аралаштиринг.

(Рўзадан чиққач олма пюресига ҳеч нарсани қўшмасдан еганингиз маъқул. Агар келажакда сиз олма пюресини нонуштангизда ишлатмоқчи бўлсангиз, унда бир оз долчин ва асал қўшинг.)

 

Узоқ давом этган рўзадан сўнг тўйиб овқатланиш менинг амалиётимда бир марта бўлган холос, лекин мен унга ҳеч қачон қайтмаслигим учун, ўша бир марта етарли бўлган. Ўшанда мен зўр бериб еган овқатим ҳар томонлама тоза ва соғлом бўлса–да, оғир касал бўлиб қолдим. Мен рўза давомида ўзимни қандай яхши ҳис қилсам, ундан сўнг ўзимни ўта жирканч ҳис қилдим! Ўша вақтда мен жуда катта аҳмоқона иш қилдим. Қисқа рўзадан кейин ҳаддан ташқари овқатланишнинг оғир оқибатлари ҳақида билардим, лекин уч кунлик рўзадан кейин бу ҳолат мен билан содир бўлиши мумкинлигини тасаввуримга сиғдира олмасдим.

3–қоида: рўзани тугатгач, ҳар бир овқатланиш давомида уч хил турдан кўп бўлмаган маҳсулотлардан истеъмол қилишингизга ишонч ҳосил қилинг. Мисол учун, уч кунлик рўзадан сўнг, бу олма, пaпaя ва тарвуз бўлиши мумкин. Албатта, бир турдаги мевани истеъмол қилсангиз ҳам етарли бўлади, лекин ҳар қандай ҳолатда ҳам, учтадан ортиқ бўлмасин, акс ҳолда танангизга жуда катта юк бўлиб тушади. Агар сабзавот билан бошлаган бўлсангиз, салат барглари, тўғралган авокадо, помидор ёки селин сабзидан салат тайёрланг ва унга бир дона пиширилган картошка қўшинг. Ишонинг: уч кунлик рўзадан сўнг бу таом сизга шоҳона бўлиб туюлади. Агар озиқ–овқат таркибининг оддийлик тамойилини ўзгартиришга тўғри келса ҳам, ўз таомномангизга дон қўшишни бошласангиз ҳам, ҳеч қачон маҳсулот турлари сони учтадан ошмаслиги керак. Мисол учун, курканинг тўши, жигарранг гуруч ва димланган сабзи – бу гўзал, табиий, оддий ва соғлом таом ҳисобланади. (Қоидага риоя қилинг: 50% сабзи, 25% курка ва 25% гуруч). Агар рўзадан сўнг, бундай озиқ–овқатни афзал кўрсангиз, ўзингизда ажойиб бир ўзгаришни ҳайрат билан кўрасиз. Янги ва табиий маҳсулотларни Худо томонидан қандай яратилган бўлса, ўша шаклда истеъмол қилиш истаги пайдо бўлади. Кимёвий ёки сунъий моддалари бўлган маҳсулотларга сезгир бўлишингиз эҳтимолдан ҳоли эмас ва рўзадан сўнг кунида 6–8 стакан сув ичиш унутманг. Ва бу ерда зираворлар – туз, қалампир ва шунга ўхшашларини – чиқариб юбориш керак. Иложи борича узоқроқ бу қоидаларга риоя қилинг, имкони бўлса доимо. Овқатни шошилмасдан яхшилаб чайнаб енг.

 

Яхшиликка умид боғлаш.

Сиз бир ёки икки ой давомида мунтазам равишда рўза тутсангиз, ўзингизда бўладиган ажойиб ўзгаришларни кўрасиз. Аввало, соғлигингиз яхшиланади ва ўзингизни кучли ва бақувват ҳис етасиз. Терингиз  янада тоза силлиқ бўлади ва чиройли тус олади. Нигоҳингиз равшан бўлади, кўзларингизда чақнаш пайдо бўлади. Ҳар бир рўза билан сиз ёшарасиз. (Жисмоний ва руҳий саломатликнинг барча етти қадами қариш жараёнини секинлаштиради.)

Агар рўза пайтида бош айланишини ҳис қилсангиз–да, – айниқса, тўсатдан ўриндан турганингизда – рўзадан сўнг  нафақат бош айланишидан қутуласиз, балки фикрингиз ҳам тиниқлашади. Агар аниқ руҳий ва жисмоний саломатлик учун барча амалларни аниқ бажарсангиз, сиз ортиқча вазндан халос бўласиз. Узоқ муддат (3 кундан 10 кунгача) рўза тутиш вақтида вазн йўқотмасликнинг ягона сабаби – барча тана тизимларининг кучли мувозанати ва унинг янги шароитга мослаша олмаслигидир. Бу ҳолда, мувозанатни тиклаш учун сизга кўпроқ вақт керак бўлади. Шунга қарамай, таслим бўлманг!

Рўза орқали, сизда таъм билиш сезгилари ўзгаради, мева ва сабзавот, бутун дон ва ёнғоқ каби табиий маҳсулотлар таъмини қадрлашни бошлайсиз, соғлигингиз учун зарарли бўлган қайта ишланган маҳсулотлардан воз кечиш  истаги пайдо бўлади. Агар маълум бир озиқ–овқатга таъбингизни йўқотмасангиз ҳам, уни ейиш туфайли келадиган оқибатларга дуч келиш истагини йўқотасиз. Мен ҳали ҳам пишириқларни истеъмол қилишни севаман, лекин  ўзимни кўпроқ соғлом ҳис қилгим келади.

Рўза тутиш ва танангизни зарарли моддалардан тозалаш туфайли «нозик кунлар» мунтазам равишда келади ва оғриқсиз ўтади. Шуни билингки, уч кунлик ёки ундан узоқ вақт давомида рўза тутиш ҳайз циклини бир ёки икки кун кечиктириши мумкин, аммо у осонроқ кечади ва тезроқ тугайди. Мен учун бу даврлар рўза тутишимга қадар ҳақиқий қийноқ эди, рўзадан кейин улар оғриқсиз ва камроқ— тўрт кундан то беш кунга қадар ўтиб кетадиган бўлди. Кўп аёллар ҳам енгиллик ҳис қиладилар.

Сизни безор қилган танангиздаги ёқимсиз ҳидлар ва оғзингиздаги ўзига хос таъм, ёқимсиз нафас ва теридаги нуқсонлар йўқолади. Ҳар бир рўза билан ёқимсиз тана ҳидлари заифлашади ва тана заҳарли моддалардан халос бўлганидан сўнг, улар бутунлай йўқолади

Рўза туфайли сизнинг ҳаётга бўлган муносабатингиз ўзгаради ва заҳарли моддалар юкини кўтаришингиз нақадар оғир эканлигини сезасиз, тозаланишдан сўнг эса яшаш қанчалик осон бўлганини ҳис қиласиз.

Бундан ташқари, бўш вақтингиз кўпроқ бўлади. Мен ошхонада ҳар куни неча соат ўтказганимни ҳисоблаб кўриб, ҳайратланардим. Қисқа муддатли рўзанинг ҳар куни менга тўрт–олти соат бўш вақт беради. Овқат пишириш, дастурхонни безатиш, идиш–товоқларни ювиш ва ахлатни олиб чиқишга сарфланган барча вақтни ҳисоб қиладиган бўлсак, овқатдан воз кечиш бўш вақтнинг мустаҳкам заҳирасини таъминлашини эътироф этишимиз керак.

Рўза кунлари, болалар учун олдиндан музлатилган уй шўрвалари ва нонни иситиш билан чегараландим. Болаларга бу овқатлар ёқади ва мен ошхонада кам вақт сарфлайман. Агар бошқа оила аъзолари учун овқат пишириш керак бўлса, узоқ пишириш билан ҳаётингизни мураккаблаштиришингизга ҳожат йўқ: фақат тез тайёр бўлиши мумкин айрим мазали ва оддий овқатлардан ўзингизни тийинг. Рўза – сизнинг севимли таомларингизни тайёрлаш учун жуда қулай вақт эмас, албатта, агар сизда темир ирода бўлса ва бундай васвасага қарши тура олсангиз.

Биз рўза натижасида келадиган фойдали ўзгаришларнинг фақат бир қисмини айтиб ўтдик. Сизда энг яхшисига умид қилиш учун имконият бор.

 

Рўза тутиш ким учун зарарли?

Баъзи одамларга тиббий дори–дармонлар ёқмаслиги туфайли рўза тута олмайдилар. «…ҳар нарсани ҳам еявермайдиган одам, ҳамма нарсани ейдиган одамни ҳукм қилмасин…» (Рим. 14:3).

Ҳомиладор аёллар ва эмизикли оналар рўза тутиши мумкин эмас: ким ҳам туғилмаган ёки янги туғилган боласига танадан чиқарилаётган заҳарлар ўтишини истайди Бу ерда таваккалчилик нотўғри. Туғруқдан сўнг, 4–6 ой вақт ўтиши керак, гармонал тикланиши ва алмашиш жараёнлари меъёрига тушиши учун кутиш керак бўлади. Аммо ўзингизни олдинги қоматингизни қайта тиклашга шошилманг, бир оз тўхтаб олинг, сўнг аста секин бошланг. Ҳаддан ташқари шошилиб, масалан, тез вазн йўқотиш учун, интенсив жисмоний тарбия курсини бошлаб ёки рўза тутишни бошлаб, жуда узоқ вақт давомида ҳал қилиниши керак бўлган муаммоларга дуч келишингиз мумкин (бу учун сизга камида бир йилдан кам бўлмаган муддат керак бўлади). Ҳаттоки 6 ойдан кейин аввалги қоматингизни тиклай олмасангиз ҳам, воқеаларни тезлаштирмаслигингиз керак.

Туғруқдан кейинги тикловчи давр тамом бўлгач, рўза тутиш зарурати етилганини ҳис қилишингиз мумкин. Менга ҳам шундай бўлди. Иккинчи фарзандим туғилганидан кейин, муаммосиз озиб, касал бўлмадим. Менинг чақалоғим олти ойлик бўлганида сўнг, мен ҳафталик 24–соат рўза тутишни бошладим, аста–секин 36–соатликка ўтдим. Aманда тўққиз ойлик бўлганида, мен уч кунлик рўза тутдим, бу менинг ҳаётимда бурилиш нуқтаси бўлди. Ундан кейин мен ўзимни янги одам каби ҳис қилдим: руҳий тушкунлик ғойиб бўлди, кучимга куч қўшилди, фикрим тиниқлашди, менга жуда кўп азият келтирган туғруқдан кейинги сиқилиш йўқолди. Рўза туфайли менда ўтказилган кесарь туғруқ амалиётидан сўнг, касалхонада менга тиқиштирилган дорилар заҳридан танам тозаланганини сездим. Ҳафталик 24 соатлик рўза – танани тезкор тозалашнинг яхши воситаси, аммо заҳарли моддалардан тўлиқ озод бўлиш учун, албатта, уч кунлик рўза тутиш керак.

Қанд касали, жигар ёки буйрак касаллиги, сил касаллиги, гипогликемия, юрак–қон томир касаллигига ва албатта, жуда енгил вазнга эга бўлган одамларга рўза тутиш мумкин эмас. Рўзани бошлаш учун сизга маълум миқдорда соғлиқ керак, бу эса рўза давомида фақат мустаҳкамланади. Заҳарли моддаларни чиқаришни тезлаштириш беморнинг заифлашган танаси учун зўриқишга айланиши мумкин ва рўза аҳамиятсиз касалликларга ёрдам берса–да, оғир ҳолатларда фақат тажрибали шифокор назорати остида рўза тутиш керак.

Мен соғлиқни сақлаш муаммолари бўлган ва рўза бошлаш учун қатъият етишмайдиган ҳар бир киши рационида фақат сабзавот ва мева мавжуд бўладиган, бир ҳафтада бир рўза куни учун шифокордан рухсат сўрашни тавсия қиламиз. Одатда, бу амалиёт ҳар доим ҳаммага кўрсатилади, аммо шифокорнинг фикри ортиқча бўлмайди. Бундай кунларни «мева–сабзавотли рўза» деб атаган етти ёшли ўғлим доимо ўзини шундай тартибга солиб фойдаланар эди, биз қачонки рўза тутсак, уларнинг самаралари ва нақадар фойдали эканлигини кўрдик. Ҳар ҳолда, жисмоний ҳолатингиз мунтазам рўза тутишга имкон бермаса ҳам, бундай рўза тутиш сизга фойдали бўлади. Тангри бу рўзани ўзининг улуғлиги учун қабул қилади.

Шифокорлар кўпинча рўза ҳақида норози ва икки диаметрал қарама–қарши позиция эгаллаб олишади: баъзилари ҳеч қачон рўза тутмаганлар ва рўза ҳақида ҳеч нарса билмайдилар ҳамда унинг ашаддий душмани бўладилар, бундай докторлар орасида рўзага қарши чиққанлар ҳам бор, чунки уларнинг орасида шундайлари ҳам бўладики, бир марта рўза тутишга ҳаракат қилганлар ва бундан ихлослари қайтган; бошқа бирлари эса, рўзанинг фойдалари ҳақида билишади ва уни амалда бошқаларга тавсия қилишади. Агар сиз шифокор маслаҳатига ишонсангиз, нима учун рўза ҳақида унинг фикрига қулоқ солмайсиз?  Бу масалани “учлик” ҳал қилса яхши бўларди, яъни, сиз, Худо ва шифокор.

 

Рўза ақлий ва жисмоний соғлиққа йўл сифатида

Худо бизга ер юзида яшаётган чоғимизда фойдаланишимиз мумкин бўлган бир қанча ажойиб «калитлар» берди: Худонинг Каломини ўқиш ва гапириш, Худони улуғлаш, ибодат қилиш, ишониш ва рўза тутиш. Лекин сиз бу «калитлар»дан фойдаланмасангиз, ҳақиқий ҳаёт ва соғлиқни сақлаш нима эканлигини кашф қилолмайсиз. Рўза–ҳаётингизнинг барча соҳаларида саломатлик йўлидир.

Рўза тутиш осон нарса эмас ва мен буни яхши биламан, лекин бу қийин нарса эмас. Рўза сиз ўйлагандан кўра анча осон. Очиғини айтсам, агар сиз нафсоний истакларингизни қондириш учун яшасангиз ва Худонинг йўлларини изламасангиз, шубҳасиз, сиз бу йўллардан узоқлашишингиз қийинроқ бўлган муайян оқибатларга дуч келишингиз керак бўлади. Сиз фақат атрофга қарашингиз керак, шунда уни кўрасиз. Сизнинг тийиб бўлмас нафсингиз ёки овқатларга ёмон одатларингиз доимо муаммо келтириб чиқаради ва шунинг учун  ўз жисмоний ёки руҳий саломатлигингиз билан бадал тўлашингиз керак бўлади. Худога итоат қилмасдан ва Унинг йўлларига амал қилмасдан, ҳеч биримиз бутунлай соғлом одам бўлолмаймиз.

Агар сиз оғир касалликдан азият чекмасангиз, биз сиз билан рўзанинг шифобахш восита сифатидаги ўрни ҳақида суҳбатлашишимиз мумкин. Барча ёввойи ҳайвонлар табиатан озиқ–овқат истеъмол қилишдан ўзини тийиш орқали шифо топадилар. Сиз ҳам бунга амин бўлишингиз мумкин: шамоллаб қолсангиз, ётоқ режимни сақланг ва бир ёки уч кун ичида овқатдан ўзингизни тийинг. Кўрасиз, сизнинг касаллигингиз одатдагидан кўра тезроқ ўтиб кетади. Агар тез–тез шамоллашга мойил бўлсангиз ёки аллергиядан азият чекаётган бўлсангиз, рўза сиз учун энг яхши дори бўлади.

Рўза қариш жараёнини пасайтириши мумкин. Эрта қариш яширин патологик жараён эканлиги ҳақида ўйлаб кўринг. Мутахассисларнинг айтишича, рўза умрни узайтиради. Барча бу йилларда сиз куч–қувватга тўлган бўласиз, деб ишонаман!

Замондошларимиз юрак касаллигига аждодларига қараганда анча тезроқ дучор бўладилар. Сифатсиз овқатланиш, ўтроқ яшаш тарзи ва ёмон одатлар – бу юракнинг касалланишига олиб келади. Одатда, шифокорлар қачонки касаллик оғирлашганда, қон таркиби ёки қон томирлари тиқилиб қолишини ташхис қиладилар. Агар қонингизда холестерин юқори бўлса, рўза уни камайтиришга ёрдам беради.

Биров учун сир эмаски, қабзият кўп кўнгилсизликларга олиб келади. Ва улар тушкунлик ёки нотўғри овқатланиш оқибатида келиб чиқса, рўза доридан кўра яхшироқдир, уларнинг нохуш оқибатларини бартараф этади.

Рўза семизликка қарши курашда қуролдир. Кўп одамларга вазн йўқотиш учун қаттиқ парҳезларга риоя қилишдан кўра, рўза тутиш осонроқ, чунки рўза пайтида таомнома тузишингиз учун ҳожат йўқ. Парҳезга қатъий амал қилиш учун сиз доимо нима ва қанча овқатланишни ҳал қилишга мажбур бўласиз ва рўза сизни табиий равишда озиқ–овқат ташвишларидан озод қилади.

Биз тушкунлик борган сари, атрофимиздаги одамларнинг касаллигига сабаб бўлаётганини кўрамиз. Касалликка бахтсизлик сифатида эмас, балки организмдаги физиологик бузилишларнинг белгиси сифатида қарашни ўрганишимиз керак. Худо тартиб ва мувозанат Худосидир, Худонинг барча йўллари, жумладан, рўза уйғун ҳаётга, тана ва руҳнинг янгиланишига олиб келади.

Ҳомиладорлигимда энг катта ташвиш туғиш пайтидаги оғриқ ҳақидаги ўйлар эмас, балки эрталаб кўнгил айниши ва рўза тутолмаслигим ҳақидаги фикрлар эди. Бу мени рўза ва ибодат орқали Отам билан яқин мулоқот қилишим имконидан маҳрум қилганидан хафа бўлдим ва мен ҳар бир рўза пайтида пайдо бўладиган руҳ ва тананинг поклиги, енгиллиги ва янгилиги ҳиссини йўқотдим. Яхши кайфиятда юз берадиган куч ва қувонч ҳисси мени тарк этди. Рўза барча касалликлар учун панацея эмас, балки шифо учун Худонинг йўлидир. Сиз рўза тутишдан қўрқмаслигингиз керак,  аксинча, сиз семизлик, юқори қон босими, юрак хуружи, қон айланишининг бузилиши, сурункали чарчоқ синдроми ва доимий касалликлардан қўрқишингиз керак. Рўза Худо томонидан тақдим этилади. Бу Худонинг Каломида ёзилган. Бу ҳақда ўқинг.

 

Худо танлаган рўза

Ишаё пайғамбар китобининг 58–бобида қандай рўза Худога маъқул келиши, рўза қайси масалаларни ҳал қилиши, шунингдек рўзага амал қилувчилар Худо ваъда қилган мукофотларни олишлари тўғрисида сўз боради. Бу сўзлар ҳар биримиз учун жуда муҳим, шунинг учун уларни китобимга киритдим. Илтимос, ҳар сафар рўза тутганингизда уларни ўқиб чиқинг ва энг яхшиси Муқаддас Китобингизни очинг ва ўзингизга қулай таржимасини ўқинг. Худо сизлар билан ушбу бобдаги оятлар орқали гапиради. Сиз нима сабабдан рўза тутаётганингизни яна бир бор эслаб қоласиз: «адолатсизлик кишанларини парчалаш» учун, «бўйинтуруқ арқонларини узиб ташлаш» учун, «мазлумларни озодликка чиқариш» учун (қаранг: Иш. 58:6). Бундан ташқари, сиз қандай ҳаракат қилишингиз кераклиги ҳақида эслатма оласиз: «Овқатингизни очлар билан баҳам кўринг», «Уйсизларга уйингиздан жой беринг», «Яқинларингиздан ёрдамингизни аяманг» (қаранг: Иш.58:7). Муқаддас Китобда сизни кутаётган мукофот ҳақида қуйидагилар кўрсатилган: «...нурингиз тонг каби порлайди, ўзингиз тезда шифо топасиз... Ортингиздан Унинг улуғворлиги сизни қўриқлайди. Шунда ёрдам сўраганингизда, Эгамиз жавоб беради...» (Иш. 58:8–9). Ва охир–оқибат «Эгамиз туфайли шодлик топасиз» (Иш. 58:14). 58–бобни ҳар бир рўза давомида ўқинг ва Худодан бу сўзларнинг маъносини сизга ошкор қилишини сўранг, чунки уларда яширин мақсадлар, ваъдалар ва ҳақиқат бор.

 

Ишаё пайғамбарнинг китоби 58:6–14

“Мен истаган рўза қуйидагидайдир: адолатсизлик кишанларини парчаланг, бўйинтуруқ арқонларини узиб ташланг, мазлумларни озодликка чиқаринг, ҳар қандай бўйинтуруқни синдиринг!

Овқатингизни очлар билан баҳам кўринг, уйсизларга уйингиздан жой беринг. Яланғочни кўрганингизда кийим беринг, яқинларингиздан ёрдамингизни аяманг.

Шунда нурингиз тонг каби порлайди, ўзингиз тезда шифо топасиз. Эгамиз доим олдингизда юриб, сизларни асрайди, ортингиздан Унинг улуғворлиги сизни қўриқлайди.

Шунда ёрдам сўраганингизда, Эгамиз жавоб беради, фарёд қилганингизда, “Шу ердаман”, деб айтади.

Орангиздан бўйинтуруқни йўқ қилганингизда, ёвуз гаплару қўл кўтаришларни бас қилганингизда, очлар учун жон куйдирганингизда, мазлумларнинг жонига оро кирганингизда, нурингиз зулматда ҳам порлайди, энг қоронғи даврингиз ёп–ёруғ кундуздай бўлади.

Эгамиз доимо сизга йўл кўрсатади, қақраган ерларда ҳам жонингизга озиқ беради, шунда сиз суғорилган боғдай, сувлари қуримас булоқдай бўласиз.

Қадимги вайроналарингиз қайта тикланади, кўҳна пойдеворларни қайта кўтарасиз. Шунда сизларни: “Бузуқ деворни Тикловчи, Кўчаларни қайта Қурувчи”, деб чақиришади.

Шаббат кунини оёқ ости қилманг, шу муқаддас кунда хоҳишингиздан ўзингизни тийинг. Шаббат кунини завқли, деб билинг. Эгамизнинг муқаддас кунини шарафли, деб билинг. Бу кунда ўзингиз истаган йўлдан юрманг, хоҳлаганларингизни қилаверманг, истаган гапларингизни гапираверманг.

Шаббат кунига риоя қилсангиз, Эгамиз туфайли шодлик топасиз, У сизларни юртнинг баланд чўққиларига олиб чиқади, отангиз Ёқубнинг мулкига тўйдиради. Эгамизнинг каломи шудир!”