Kitob O'zbek tilida (Audiokitob) - Oddiy Masihiylik. Klayv Steyplz Lyuis
ОДДИЙ МАСИҲИЙЛИК (Клайв Стейплз Льюис) Ўзбек тилида Аудиокитоб. © Lewis C.S. Mere Christianity. L.
MUNDARIJA
So‘zboshi
1-kitob. Yaxshilik va yomonlik olamni tushunish kaliti sifatida
1.01. Inson tabiati qonuni
1.02. Ba’zi e’tirozlar
1.03. Qonunning haqiqiyligi
1.04. Qonun ortida nima yashiringan?
1.05. Bizda tashvishlanish uchun asos bor
2-kitob. Masihiylar nimaga ishonishadi?
2.01. Xudo haqida qarama-qarshi tushunchalar
2.02. Bostirib kirish
2.03. Hayratomuz muqobillik
2.04. Mukammal tavba qiluvchi
2.05. Amaliy xulosa
3-kitob. Masihiycha xulq-atvor
3.01. Axloqning uch qismi
3.02. Asosiy fazilatlar
3.03. Xulq-atvorning ijtimoiy me’yorlari
3.04. Axloq va psixoanaliz
3.05. Jins sohasidagi axloq
3.06. Masihiycha nikoh
3.07. Kechirish
3.08. Eng katta gunoh
3.09. Sevgi
3.10. Umid
3.11. Ishonch
3.12. Ishonch (davomi)
4-kitob. Shaxsiyat sarhadlaridan tashqarida yoki Uch Birlik ta’limotidagi dastlabki qadamlar
4.01. Yaratish tug‘ishni anglatmaydi
4.02. Xudo uch qiyofada
4.03. Zamon va zamondan tashqarida
4.04. Foydali infeksiya
4.05. Qaysar qalayi askarlar
4.06. Ikki eslatma
4.07. Tasavvur
4.08. Masihiy bo‘lish osonmi?
4.09. Bu qanchaga tushadi
4.10. Yaxshi odamlar yoki yangi bashariyat
4.11. Yangi odamlar
3-KITOB.
MASIHIYCHA XULQ-ATVOR
3.3. XULQ-ATVORNING IJTIMOIY ME’YORLARI
Masihiycha axloqning odamlar orasidagi o‘zaro munosabatlarga taalluqli bo‘lgan qismiga kelganda, birinchi navbatda, quyidagini aniqlab olish zarur: Masih qandaydir mutlaqo yangi axloqni targ‘ib qilish uchun kelgan yo‘q. Yangi Ahdning boshqalar senga nisbatan qanday bo‘lsa, sen ham ularga nisbatan xuddi shunday bo‘l, deyilgan Oltin qoidasi, faqat har bir kishi o‘z qalbi tubida qabul qiladigan haqiqatning qisqacha mazmunidir. Buyuk axloq ustozlari hech qachon yangi qoidalarni ilgari surmagan: bu bilan faqat aldamchilar va savdoyilar shug‘ullanishgan. Kimdir aytgandi: "Odamlarni biror yangi narsaga o‘rgatishdan ko‘ra, ularga eslatib turish ancha osonroq". Har bir axloq ustozining asl vazifasi bizni o‘zimiz gohida nazardan qochirib turadigan oddiy, eski tamoyillarga yana va yana qaytarib turishdan iborat; xuddi siz otni u sakrab o‘tishdan bosh tortayotgan to‘siqqa qayta-qayta yetaklab kelayotganingizdek; xuddi siz bolani darsning u bo‘yin tovlashni xohlayotgan qismiga takror va takror qaytishga majbur qilayotganingizdek.
Masihiylikka taalluqli, o‘zimiz uchun aniqlab olishimiz lozim bo‘lgan ikkinchi narsa quyidagidan iborat: qanday jamiyatda bo‘lishidan qat’iy nazar, ma’lum holatda “Boshqalar senga nisbatan qanday bo‘lsa, sen ham ularga nisbatan shunday bo‘l” qoidasini qo‘llash uchun batafsil ishlab chiqilgan siyosiy dastur masihiylikda yo‘q (u buni bor deb ta’kidlamaydi ham). Yo‘q va bo‘lishi ham mumkin emas. Chunki masihiylik hamma odamlarga, barcha zamonlarga mo‘ljallangan, qandaydir bir davr va joy uchun mos keladigan muayyan dastur esa boshqalar uchun mos kelmay qolishi mumkin. Masihiylikning ish qoidasi ham boshqacha. U sizga och kimsani to‘ydirishingizni aytayotganida, u sizga pazandalikdan saboq berib o‘tirmaydi. Yoki Siz Muqaddas Kitobni o‘qishingiz lozimligini aytayotganida, sizga qadimgi ibroniy yoxud yunon tilini yoki aytaylik, ingliz tili grammatikasini o‘rgatmaydi. Hech qachon masihiylik inson bilimlari u yoki bu sohasining o‘rnini bosish yoki siqib chiqarishni maqsad qilmagan; u ko‘proq yo‘naltiruvchi omil, bilimning (yoki san’atning) har bir tarmog‘iga tegishli rol ajratadigan qandaydir rahbar vazifasini bajaradi; u agar ular o‘zlarini uning tasarrufiga butunlay baxsh etsa, ularning hammasiga yangi hayot nafasini kiritishga qodir quvvat manbaidir.
Odamlar: "Jamoat bizni boshqarishi zarur", deyishadi. Bu to‘g‘ri, toki ularning jamoat haqidagi tasavvuri to‘g‘ri bo‘lsa; bu xato, bordiyu, o‘sha tasavvur noto‘g‘ri bo‘lsa. Jamoat deganda, Yer yuzidagi barcha chin dildan va faol e’tiqod qiluvchi masihiylarni birgalikda tushunish lozim. Shunda “Jamoat bizni boshqarishi zarur” tezisi quyidagi mazmunga ega bo‘ladi: tegishli qobiliyatlarga ega bo‘lgan masihiylar, aytaylik, iqtisodchilar va davlat arboblari bo‘lishi zarur va barcha iqtisodchilar hamda davlat arboblari masihiy bo‘lishi shart; ularning siyosat va iqtisoddagi barcha kuch-g‘ayratlari Yangi Ahdning Oltin qoidasini hayotga tatbiq etishga yo‘naltirilgan bo‘lishi shart.
Agar shu sodir bo‘lganida va qolgan hammamiz shuni qabul qilishga tayyor bo‘lsak edi, barcha ijtimoiy muammolarimizning masihiycha yechimini ancha tez topgan bo‘lar edik. Lekin aslida jamoatning rahbarlik roli deganda, ko‘pchilik ruhoniylar tomonidan yo‘naltirib turiladigan siyosiy yo‘nalish yoki jamoat arboblari tomonidan alohida siyosiy dastur ishlab chiqilishi deb tushunadi. Bu bema’nilik. Jamoat xizmatchilari jamoat hududidagi odamlarning alohida guruhi bo‘lib, ular saylab qo‘yilgan va biz mangu hayot uchun mo‘ljallanganimiz bois, biz uchun muhim bo‘lgan narsalarni kuzatish uchun maxsus tayyorlangan. Biz esa bu odamlardan ular hech qachon o‘rganmagan ishni qilishini so‘rayapmiz. Siyosat va iqtisod bilan shug‘ullanish kerak, ular uchun biz, oddiy taqvodorlar javob berishimizga to‘g‘ri keladi. Kasaba uyushmalari faoliyatiga yoki ta’limga masihiylik qoidalarini qo‘llash masihiy kasaba arboblari va masihiy o‘qituvchilardan kelib chiqishi zarur; xuddi shuningdek, masihiy adabiyotini masihiy yozuvchilar va dramaturglari yaratishadi, bir joyga to‘plangan va bo‘sh vaqtida qissalar va romanlar yozishga urinayotgan yepiskoplar emas.
Shunga qaramay, Yangi Ahd, tafsilotlarga berilmasdan, chin masihiylik jamiyati qanday bo‘lishi shartligi to‘g‘risida bizga ancha ravshan shama qiladi. Ehtimol, u o‘zimiz qabul qilishimizga qaraganda ko‘proq berayotgandir. Yangi Ahdda bunday jamiyatda tekinxo‘rlarga o‘rin yo‘qligi aytiladi: "Ishlamagan tishlamaydi". Har bir kishi mehnat qilishi zarur va har bir kishining mehnati foyda keltirish kerak; bunday jamiyat bema’ni hashamatlar ishlab chiqarishga va undan ham ko‘prog‘i, aynan o‘sha hashamatlarni sotib olishga ishontiruvchi reklamaga muhtoj bo‘lmagan bo‘lardi. Bunday jamiyatga takabburlik, bosar-tusarini bilmay qolish, mug‘ombirlik yot narsa.
Masihiylik jamiyati qaysidir ma’noda bugungi “so‘llar”ning eng yuksak orzusiga mos keladi. Boshqa tomondan, masihiylik hokimiyat vakilariga ular egallagan mavqega mos ravishda itoatkorlik, ular bo‘ysunish (hamda tashqi hurmat ko‘rsatish)ni, farzandlar ota-onalarga itoatkor bo‘lishini va ayollar o‘z erlariga itoatkor bo‘lishini (bu talab umuman mashhur emas deb qo‘rqaman) qat’iy talab qiladi. So‘ngra, bu jamiyat quvnoq bo‘lishi kerak.
Xavotirlanish va qo‘rquv unda me’yordan og‘ish deb qaralishi zarur. Tabiiyki, bu jamiyat a’zolari o‘zaro xushmuomala bo‘lishlari shart, chunki xushmuomalalik masihiycha fazilatlardan biridir.
Agar bunday jamiyat haqiqatan ham mavjud bo‘lganida va siz bilan biz unga borish baxtiga muyassar bo‘lganimizda edi, u bizda qiziqarli taassurot qoldirardi. Biz iqtisodiy siyosat sotsialistik siyosatni eslatishi va mohiyatan ilg‘or ekanligini, oilaviy munosabatlar va xulq-atvor usuli ancha eskicha tusdaligini, ehtimol, ular bizga hatto tantanavor va aslzodalarcha tuyulishi mumkinligini ko‘rgan bo‘lardik. Har birimizga bunday jamiyatning alohida bo‘laklari yoqqan bo‘lardi, hammasi bor bo‘y-basti bilan kamdan-kamimizga yoqqan bo‘larmidi, deb qo‘rqaman..
Agar biz masihiylik asosida butun insoniyat hamdo‘stligi uchun bosh reja tuzishga uringanimizda, xuddi shu narsani kutish mumkin bo‘lardi. Chunki hammamiz bu yagona rejadan u yoki bu darajada uzoqlashib ketganmiz va har birimiz go‘yoki shaxsan kiritayotgan o‘zgartirishimiz ayni o‘sha rejaning o‘zi degandek tutamiz, o‘zimizni. Masihiylikning u yoki bu jihatlari bilan to‘qnash kelayotganingizda, har gal bunga ishonch hosil qilasiz: har bir kishiga o‘zi qolgan hammasini rad etib, mustahkam deb e’lon qilishni istagan u yoki bu tomonlari yoqadi. Shuning uchun ham, biz juda ilgarilab keta olmayapmiz; shuning uchun ham, mohiyatan, qarama-qarshi narsalar uchun kurashayotgan odamlar, aynan o‘zlari masihiylik tantanasi uchun kurashayotganini ta’kidlashmoqda.
Yana bir narsa: qadimgi yunonlar, Eski Ahd yahudiylari va o‘rta asrlarning buyuk masihiy mutafakkirlari bizga maslahat berishgan bo‘lib, zamonaviy iqtisodiy tizim buni mutlaqo inkor qiladi. O‘tmishdagi barcha odamlar ogohlantirishgan: foizga pul bermang. Biroq biz “sarmoya joylashtirish” deb nomlaganimiz foizga pul qarz berish tizimimizning asosidir. Bundan biz nohaqmiz degan mutlaq xulosa qilish yaramaydi. Ba’zi odamlar: Muso, Arastu va masihiylar “sudxo‘rlik”ni taqiqlash, deganda yakdil bo‘lishgan, chunki ular aksionerlik jamiyatlarini oldindan ko‘ra bilishmagan. Ular faqat yakka tartibdagi sudxo‘rlarni nazarda tutishgan va ularning ogohlantirishi bizni xavotirga solmasligi kerak, deyishadi.
Bu yerda men biror narsa deyolmayman. Iqtisodchi emasman va shunchaki mablag‘ kiritishning bu tizimi zamonaviy jamiyatning holatida aybdormi yoki yo‘qmi ekanligini bilmayman. Bu bizga masihiy iqtisodchi kerak bo‘lgan aynan o‘sha sohadir. Ammo sizga uchta buyuk tamaddun bizning butun hayotimiz asoslangan narsani qoralashda (hech bo‘lmaganda, birinchi qarashda) yakdil bo‘lishdi, demaslik halol bo‘lmasdi.
Bu boradagi gapimni tugatishimdan oldin yana bir narsa. Yangi Ahdning har bir kishi ishlashi shartligi haqida gapiriladigan oyatida sabab ham ko‘rsatilgan: "...balki ishlasin, o‘z qo‘llari bilan mehnat qilsin. Shunda muhtojlarga ham topgan–tutganidan yordam bera oladi." (Efs. 4:28). Xayriya, ya’ni kambag‘allar haqida g‘amxo‘rlik qilish, masihiycha axloqning muhim qismidir. Qo‘ylar va echkilar haqidagi qo‘rqinchli masalda go‘yoki atrofida boshqa barcha narsalar aylanadigan sterjen berilgan. Bugungi kunimizda ba’zi odamlar xayriyaga zarurat yo‘q deb aytishmoqda. Buning o‘rniga biz kambag‘allar bo‘lmaydigan jamiyat yaratishimiz kerak emish. Ehtimol, ular mutlaqo haqdirlar, biz shunday jamiyat yaratishimiz zarur. Ammo kimdir biz shu tufayli hoziroq xayriya faoliyatiga chek qo‘yishimiz mumkin deb o‘ylasa, bunday odam masihiycha axloqdan uzoqlashibdi. Kambag‘allarga qancha berish lozimligini kimdir aniq belgilay oladi, deb o‘ylamayman. O‘zimiz ajratib qo‘ya olishimizdan ko‘ra ko‘proq berish - xatolarga yo‘l qo‘ymaslikning yagona usuli deb qo‘rqaman. Boshqacha qilib aytganda, agar biz qulaylik, hashamat, zavqlarga xuddi shunday daromadga ega boshqa odamlar sarflaganchalik sarflayotgan bo‘lsak, demak xayriya maqsadlariga juda kam berayapmiz. Agar bera turib o‘zimiz uchun hech qancha zarar sezmayotgan bo‘lsak, demak biz yetarlicha bermayapmiz. Xayriyaga xarajatlarimiz olishga imkon qoldirmaydigan, o‘zimiz juda istagan narsalar bo‘lishini nazarda tutishi zarur. Men hozir odatdagi holatlar haqida gapirayapman. Qarindoshlarimiz, qo‘shnilarimiz yoki hamkasblarimiz kulfatga uchraganda, Xudo ancha ko‘p narsa talab qilishi mumkin, hatto bizning holatimiz xavf ostida qoladigan darajagacha. Ko‘pchiligimiz uchun xayriya yo‘lidagi ulkan to‘siq dabdabalar va pulga muhabbat emas, balki ertangi kunga ishonchsizlik. Bu qo‘rquv ko‘pincha vasvasadir. Ba’zan bizga manmanlik xalaqit beradi; lozim bo‘lganidan ko‘ra ko‘proq sarflash, saxiylikni (choychaqalar, mehmondo‘stlik) ko‘z-ko‘z qilish va haqiqatan ham yordamga muhtoj bo‘lganlarga lozim bo‘lganidan kamroq berish vasvasasiga berilamiz.
Hozir esa, yakunlashimdan oldin, kitobning bu bo‘limi uni o‘qib chiqqanlarga qanday ta’sir qilganini topishga urinaman. Mening nazarimda, o‘quvchilar orasida men davom ettirmaganim ularning jahlini chiqargan “so‘llar” deb nomlanganlar bor. Qarama-qarshi nuqtai nazardagi odamlar esa, aksincha meni “so‘lga juda og‘ib ketdi” deb o‘ylashayapti, hoynahoy. Agar shunday bo‘lsa, masihiylik jamiyati qurish loyihalarimizda to‘sqinlikka duch kelamiz. Gap shundaki, ko‘pchiligimiz bu borada masihiylik nima deyishini aniqlash maqsadida emas, balki masihiylikda o‘zining nuqtai nazari qo‘llab quvvatlanishini topish umidida yondashadi. Bizga yo Janob yoki Hakam taklif qilinayotgan joyda biz ittifoqchi izlayapmiz. Afsuski, o‘zim ham shundayman. Bu bo‘limda men o‘tkazib yuborishni istagan fikrlar bor. Mana shuning uchun ham, agar biz uzoq, aylanma yo‘llar bilan borishga tayyor bo‘lmasak, bunday suhbatlar hech narsaga olib kelmaydi. Toki aksariyat masihiylik jamiyatini chindan ham istamagunicha, bu jamiyat yuzaga kelmaydi; biz esa toki masihiy bo‘lmagunimizcha, uni chin dildan istay olmaymiz. Nafasim qaytib qolgunicha Oltin qoidani takrorlayverishim mumkin, biroq yaqinimni xuddi o‘zim kabi yaxshi ko‘rishni o‘rganmagunimcha, unga rioya qila olmayman. Men esa toki Xudoni yaxshi ko‘rishni o‘rganmagunimcha, yaqinimni o‘zim kabi yaxshi ko‘rishni o‘rgana olmayman. Ammo men qachonki Xudoga itoat qilishni o‘rgansamgina, Uni sevishni o‘rgana olaman. Bir so‘z bilan aytganda, xuddi ogohlantirganimdek, bu bizni o‘zimizning ichki “men”imiz muammosiga, ya’ni ijtimoiy masalalardan diniy masalalarga olib boradi. Chunki eng uzoq aylanma yo‘l uyga eltadigan eng qisqa yo‘ldir.
Книга на Узбекском языке: - Просто христианство (Льюис Клайв)
К достоинствам книги относятся простота изложения, последовательность и образность.
Льюис часто использует простые и наглядные образы, чтобы объяснить более сложные вещи.
И в то же время он не пытается упростить понятие: «Если мой пример, моя иллюстрация не помогают вам, отбросьте их, не колеблясь».
Нередко Льюиса обвиняют в излишнем либерализме в богословских вопросах.
Сам Льюис говорит, что сущность христианства, о которой он пишет, “можно сравнить с залом, из которого двери открываются в несколько комнат. Если мне удастся привести кого-нибудь в этот зал, моя цель будет достигнута”. Я думаю, что для этой цели книга подходит, как никакая другая.
«Просто христианство» — отличная, талантливейшая книга, которая может дать много ответов неверующему и сильно ободрить уже покаявшегося.
Книга «Просто христианство» это одна из лучших книг мировой литературы о христианстве.
То, о чем говорится в этой книге, послужило материалом для серии радиопередач, а впоследствии было опубликовано в трех отдельных частях под названием «Радиобеседы» (1942), «Христианское поведение» (1943) и «За пределами личности» (1944).
