Энага ёрдамга шошади (Мишел Лароу) 6 bob

Mishel Larou. Enaga yordamga shoshadi - (2–Qism,6 –Bob) Kitob O'zbek tilida

Энага ёрдамга шошади (Мишель Лароу) Ўзбек тилида Аудиокитоб

МУНДАРИЖА

Ташаккурнома

Сўзбоши

Энагадан

I–Қисм. Болаларни тўғри тарбиялаш асослари

1–Боб. Оила бошқарувчиси ким?

2–Боб. Бола тарбиялашнинг муваффақиятли беш тамойили

3–Боб. Ота ва она – якдил жамоа

4–Боб. Интизом – ҳақоратли сўз эмас

5–Боб. Ижобий, амалий ва ақлли бўлинг.

II қисм. Болаларни тарбиялаш жараёнида тез–тез юзага келадиган муаммоларни ҳал қилиш бўйича амалий маслаҳатлар

6–Боб . Чақалоқни ухлатамиз

7–Боб. Икки-уч ёшли ва мактабгача ёшдаги болаларда уйқу билан боғлиқ муаммолар

8–Боб. Нонуштага чупа–чупс ва энаганинг бошқа чекловлари

9– боб. «Бу менинг тувагим, истаган вақтимда йиғлашим мумкин!»

10–боб. Шу кундан бошлаб ҳеч қандай жазавага ўрин йўқ

11–Боб. Болага тишлашни йўқотишни ўргатамиз

12–Боб . Сўрғич ҳақида қизғин баҳслар

13–боб. Танаффус олиш вақти келди

14–Боб. Фарзандимнинг нимасидир бошқачами?

15–боб. Болани бошқа одамлар билан бирор нарсани алмаштиришга қандай ўргатиш керак?

16–Боб. Болани тозалик ва тартибга ўргатамиз

17–Боб. Рақобат ёки ҳамкорлик?

18–Боб. “Маҳлуқ”ни бўйсундирамиз

III–қисм. Ота-она қувончлари

19–Боб. Ёш болаларнинг қийин саволлари

20–Боб. Чексиз қизиқувчанлик

21–Боб. «Сен буни уддалайсан!»

22–Боб. Оталар ва оналарга қаратилган далда сўзлар

II ҚИСМ. БОЛАЛАРНИ ТАРБИЯЛАШ ЖАРАЁНИДА ТЕЗ–ТЕЗ ЮЗАГА КЕЛАДИГАН МУАММОЛАРНИ ҲАЛ ҚИЛИШ БЎЙИЧА АМАЛИЙ МАСЛАҲАТЛАР 6 БОБ. ЧАҚАЛОҚНИ УХЛАТАМИЗ

Чарчагани аниқ билиниб турган, аммо ухлай олмаётган чақалоқнинг қичқириғидан кўра яна ким бизни руҳий мувозанатимиздан тез чиқара олиши мумкин? Боланинг қичқириғи устига тағин ота-онасининг уйқуга тўймай, боласини овқатлантириб, тебратиб чиққанларини ва кийимини алмаштиришларини қўшсангиз – сиз жиннилик формуласини оласиз.

Гўдакка ғамхўрлик қилиш ота-онани (ва кечаси ишлайдиган энагани) тушкунли ҳолатга олиб келмаслиги учун, улар ҳеч бўлмаганда тўлиқ дам олишлари керак. Ёш ота-оналардаги асабийлашиш, сусайиш ва умумий ҳолсизликнинг энг асосий сабабларидан бири уйқусизлик бўлиши мумкин.

Сиз чала уйқу ҳолатида, тағин йиғлаётган болани овунтирганча тунларни ўтказганмисиз? Фарзандингизга ғамхўрлик қилиш ҳаракатида сиз ўзингизни кун ва туннинг саноғини эсдан чиқарган, охирги кучи билан фарзандларига қарашга ҳаракат қилаётган зомбига ўхшатасизми? Эҳтимол, сиз шунчалик чарчагандирсизки, на болангиздан, на ўз ҳаётингиздан хурсанд эмасдирсиз? Умидсизликка тушманг, эй ота-она! Ушбу бобда мен сиз билан оилангизга болаларни тарбиялаш жараёнида пайдо бўладиган катта–кичик муаммоларни осонлик билан енгишга ва тўлиқ дам олишга ёрдам берадиган амалий маслаҳатлар билан ўртоқлашаман.

УХЛАШ ВАҚТИ – КУННИНГ ЭНГ ЁМОН ВАҚТИ ЭМАС

Нима учун чақалоқни уйқуга ётқизиш кўпинча ёқимсиз фаолият сифатида қабул қилинади? Зеро, уйқу инсоннинг туғма ҳаётий эҳтиёжидир. Биз чақалоқларни ухлашга мажбур қилмаймиз; уйқу керак бўлгани учун ўзлари ухлаб қолишади! Нима учун бола улғайгач, уйқуга кетадиган вақти низоли масалага айланади? Нима учун биз баъзан боланинг ўзига қачон ётиш вақтини белгилашга рухсат берамиз?

Масалага хотиржам ёндашсангиз ва руҳиятингизни йўқотмасангиз, ётиш билан боғлиқ муаммолардан қочиш мумкин. Болангизга уйқуни кун охиридек кўриши ўрнига, кейинги куннинг боши сифатида қарашга ўргатинг! Янги кун кириб келганидан завқ олиш ва кучга тўлиш учун ухлаб олиш керак. Мен ўзимнинг васийлигимдаги болаларга тез–тез ҳазиллашиб шундай дейман: «Кўзингни очиб кутиб турсанг эртанги кун келмайди».

Гўдак ҳаётининг дастлабки ҳафталари ва ойларида ёш оналар кўпинча каравоти ёнига бешик, тебратгични ёки болалар каравотини ўз каравотлари билан ёнма–ён қўядилар. Бу чақалоқни овқатлантиришни осонлаштиради, шунингдек, нафас олишини кузатиш имконини беради. Лекин тез орада шундай вақт келади–ки, бола барча оила аъзолари учун қулай бўлган тарзда уйқуга кетишни ўрганади ва кўп йиллар давомида шундай ухлаб қолишини ўрганади.

БОЛАНИ УЙҚУГА ЁТҚИЗИШНИНГ БИР НЕЧА УСУЛЛАРИ

Болани ухлатишнинг турли усуллари мавжуд, аммо уларнинг фақат бир нечтасигина машҳурликка эришган. Мисол учун, «Оила каравоти» деб номланган машҳур усул мавжуд, унда катталар чақалоқни ёнларига қўйиб, улар билан тун бўйи бирга ухлайди. Фербер усули ҳам машҳур бўлиб, унга кўра, болага бир неча кеча–кундуз давомида ўз–ўзидан ухлаб қолишни ўргангунча йиғлашга рухсат берилади. Ва ниҳоят, Ким Уэст томонидан ишлаб чиқилган ва унинг “Яхши дам олинг, ёқимли тушлар кўринг” («Gооd night, sleep тор») номли китобида тасвирланган янги усул энг машҳурдир.

Қайси усул сизга мос келади? Буни мен сизга айта олмайман, фақат сиз тўғри танлашингиз учун, уларнинг ҳар бирининг афзалликлари ва камчиликлари ҳақида сизга айтишим мумкин.

«Оила каравоти»

Йигирманчи асрнинг 70–йиллари ўрталарида ота-оналари ётоқларида ухлаб ётган болаларнинг афзалликларига эътибор қаратган ва асрлар давомида чақалоқларнинг оналари билан бир тўшакда ухлаб ётганига ишора қилган «Оила каравоти» («The Family Bed») номли китоб чоп этилди. Бироқ, кўплаб шифокорлар бу усулнинг барча афзалликларига қарамасдан, ундан эҳтиёт бўлиб фойдаланиш кераклигини, чунки бундай уйқу пайтида чақалоқнинг бўғилиш хавфи борлигини кўрсатганлар.

«Оила каравоти» атрофидаги баҳс–мунозаралар шу кунгача сақланиб келмоқда. «Хайрли тунлар: бахтли ота-оналар учун қўлланма» деб номланган бу китоб Джей Гордон ва Мария Гудэвидж («Good Nights: The Happy Parent’s Guide to the Family Bed (And a Peaceful Night’s Sleep», Jay Gordon and Maria Goodavage) томонидан ёзилган эди. Ушбу китобда энг кенг тарқалган эътирозларга жавоб тариқасида хизмат қилувчи илмий тадқиқот натижалари келтирилган.

«Чақалоқ ўзи учун энг яхши нарса нима эканлигини билади» деб номланган бобда, китоб муаллифлари қуйидаги далилларни келтирадилар: ота-оналарининг тўшагида ухлаётган чақалоқда ўлим синдроми қурбони бўлиш эҳтимоли камроқ, чунки у онасининг қўлида юзи юқорига қараган ҳолатда ётади. Бу ҳолат чақалоқларга соғлом (ва эҳтимол, хавфсизрок) уйқу беради ва чақалоқларда тўсатдан ўлиш эҳтимоли камроқ бўлади. Бу усулнинг афзалликлари шундан иборат: чақалоқ онаси билан алоқада бўлади, кам йиғлайди, онасига уни овқатлантириши ва кийимларини ўзгартириш учун кечалари тўшакдан туришига ҳожат қолмайди.

Шахсан мен барча ота-оналар ҳар хил бўлгани учун, ҳар бир оилада бу муаммони ҳал қилишда индивидуал ёндашувни топиш жуда муҳим, деган хулосага келдим. Балки сиз болани ёнингизда олиб ётишингиз ажойиб ечим топганингиз каби туюлиши мумкин, лекин қуйидагиларни ҳисобга олиш жуда муҳим. Агар сиз «Оила каравоти» усулини танлаган бўлсангиз, сиз иккаласининг ҳам энг мақбул қарор қабул қилишига амин бўлишингиз ва биргаликда қабул қилинган қарорни ўзгартирмаслигингиз керак. Нима учун? Чунки бу усулнинг камчиликлари бор, ҳозир айнан шу ҳақда гаплашамиз.

Эҳтимол, чақалоқ ота-онанинг тўшагида ширин ухлар, лекин ота-она бир вақтнинг ўзида қанчалик яхши ухлашади? Кўп ота-оналар фарзандларининг тунда ҳам тез–тез ўйғонганлари боис тўлиқ дам олиб бўлмайди, дея ҳисоблашади. Болани узоқ вақт қучоғингизда ушлаб туриш учун бундай қурбонлик қилиш керакми?

Ота-онанинг ётоғида ухлаб ётган чақалоқ эр–хотиннинг жинсий ҳаётига тўсиқ бўлиши мумкин. Ва бу муаммони ҳал қилишда ижодий ёндашувлар мавжуд бўлса–да (улар юқорида айтиб ўтилган «Оила каравоти» китобида тасвирланган), барибир, муаммо мавжуд. Агар сиз бошқа хонада жинсий алоқа қилиб, сўнг биргаликда тўшакда ухласангиз ҳам, муносабатларингиз баногоҳий жўшқинликдан маҳрум бўлади. Натижада, ётоқхонангизда “романтик” муҳит ўрнига, «оилавий» муҳит пайдо бўлади. Баъзи жуфтликлар узоқ вақт давомида бу безовталик билан яшаши мумкин, бошқалари эса яшай олмайдилар. «Оила каравоти» усули, никоҳ муносабатларини сақлаб қолиш учун эр–хотин иккисининг ҳам тўлиқ қаноатланишини талаб қилади.

Болангизда кечаси ўзи мустақил ва тинч ухлаш одати шаклланмай қолиши мумкин. Агар отаси ёки онаси ҳар доим уйғониб кетганида болани тинчлантириб, яна ухлаб қолишига ёрдам берса, у бунга ўзи мустақил равишда қандай ўрганади?

Биргаликда ухлашнинг камчиликларидан бири боланинг ҳаётини хатар остига қўядига хавфдир. Гўдак катта ёстиқ ва адёллар остида бўғилиб қолиши, катталар томонидан эзилиши мумкин ва ниҳоят, каравотдан тушиб кетиши, тўшак ва девор ўртасида ёхуд тўшак ва бош тахта ўртасида бўлиб қолиши мумкин. Бу жуда аниқ хавф ва унга эътиборсизлик керак эмас.

Фербернинг усули

Бостон болалар касалхонасида педиатрия уйқу касалликлар клиникасининг раҳбари, доктор Ричард Фербер «Фарзандингиз уйқусининг муаммоларини ҳал қилинг» китобини ёзган («Solve Your Child’s Sleep Problems», Richard Ferber). Мен ушбу китобни боланинг бир неча тун йиғлаб олишига йўл қўядиган ва аралашмаслик тамойили усулини танлаган ота-оналарнинг барчасига ўқиб чиқиш учун тавсия қиламан.

Фербер усули муваффақиятли ишлаши учун бола алоҳида хонада ухлаши керак. Агар сиз бу усулни танлаган бўлсангиз, болани ухлаш учун ётоғига ётқизганингиздан сўнг, уни ётоқдан олиб чиқмаслигингиз керак. Бу усулнинг ижобий томони шундаки, болалар ўз–ўзидан уйқуга кетишни ўрганадилар ва салбий томони шундаки, ухлаб қолиш жараёни жуда нотинч ва шикастли бўлиши мумкин. Бунда кўпроқ ким хафа бўлишини айтиш қийин: чақалоқми ёки юмшоқ кўнгилли ота-оналарми (аниқроғи, барча бирга)?

Баъзилар бу усулдан фойдаланганда, бола азобланиб, онасининг яқинлигини ва ҳар қандай вақтда унга тасалли ҳамда ёрдам бериши мумкинлигини ҳис қилмайди, деб ҳисоблашади. Бошқалар эса бу азоблар қисқа муддатли бўлиб, улар уйқуга оид яхши кўникмаларга айланишини, ҳамда бу кўникма бола билан бирга бутун умр қолишини эслатиб ўтишади. Агар ўша қисқа вақт давомида бола ўзини ёлғиз қолдириб кетилгандек ҳис қилса-ю, сиз эса буни жароҳат олиш хавфи бор деб ҳисобласангиз, ўзингизни тинчлантиринг, чунки бу вазиятдаги зарар болани руҳшуноснинг даволаниш муолажаларига олиб келмайди. Катталардан кўпчилигимиз, эҳтимол, «йиғлашдан тўхтаб қолади» тамойили асосида ухлаб қолишга одатланганмиз. Ётоқда болаларни ухлатишга қолдириш усули сўнгги бир неча ўн йиллар давомида жуда кенг тарқалган усуллардан бири бўлди.

Болага йиғлаб олиш имкониятини беришни тавсия қилган доктор Фербер бу усулни кўр–кўрона қўллаш мумкин эмаслигини қайд этади. Керакли натижага эришиш учун ота-оналар болага йиғлаб олишларига рухсат беришларини қайд этган ҳолда, у бир қанча чекловларни келтирган: «Ҳолатлар турли хил бўлиши мумкин. Бола даҳшатли туш кўриб йиғлаганда, унга бешинчи стакан сув беришини сўраганидан ўзини бошқача тарзда тутади. Болангизга нима бўлаётганини ва нима учун содир бўлаётганини тушунишга ҳаракат қилинг. Дарҳол ҳаракатларга ўтиш мумкин эмас».

Мисол учун, Фербер қайд этадики, агар бола қўрққан бўлса, сиз хонани тарк эта олмайсиз ва болани ёлғиз қолдира олмайсиз: чақалоқни тинчлантириш керак. У касал ёки бирор жойи оғриса, унга яқинлигингизга бўлган ишончидан уни маҳрум этиш мумкин эмас.

Кўп ота-оналар Фербер усули ёрдамида катта енгиллик сездилар, лекин кўп ота-оналар узоқ вақт боланинг жазавали йиғисига, орада бир оз тўхталган бўлсада, ҳеч тоқат қила олмадилар ва ўзларини «Фербер асосида» зиён кўришган дея ҳисоблашди. («Solve Your Child’s Sleep Problems», Richard Ferber), Мен буни яна бир бора таъкидлаб ўтаман.

Ухлаётган Хонимнинг Ҳийласи

Сиз болаларни ухлатишнинг муқобил ёндашувларни кўриб чиқиб, ўз хулосангизни қилсангиз–да, мен кичкинтойлар учун кечаси хотиржам ухлаш имконияти борлиги сабабли, кенг оммалашган учинчи усулни афзал кўраман. Бу усулдан фойдаланилганда ота-оналарнинг (ўзлари ухлаб олишлари) ва болаларнинг (мустақил уйқуга кетишга ўрганиш) манфаатлари эътиборга олинади ҳамда жароҳатланиш ва кўз ёшлари камроқ учрайди.

Ижтимоий ходим (мижозларига Ухлаётган Хоним сифатида танилган) Ким Уэст болани бутун кеча давомида тинч ухлашга ўргатишнинг янада нозик усулини таклиф қилади. Унинг «Хайрли тун, ёқимли тушлар» китоби ҳозирги кунда болалар уйқусига бағишланган китоблар орасида энг харидоргир китоблардан бири ҳисобланади. Ким Уэст боланинг маълум бир вақтда ухлаб қолиш одатини ривожлантириш зарурлигини таъкидлайди ва ота-она ўз боласи ҳаётининг биринчи кунлариданоқ хотиржам уйқуга кетишини қандай ўргатиши мумкинлигини изоҳлайди. Муаллиф мавзуни чақалоқнинг уйқуси билан боғлиқ муаммоларнинг олдини олишдан бошлаб, каттароқ ёшдаги болаларнинг кундузги ва тунги уйқусида шаклланган салбий стереотипларга оид амалий маслаҳатлар билан китобни якунлайди.

“Ухлаётган хонимнинг ҳийласи” деб аталмиш Ким Уэстнинг бу усулидан чақалоқ олти ойлик бўлганида муваффақиятли фойдаланиш мумкин. Бу усул болани ўзи мустақил равишда ухлаб қолишга ўргатиш учун, ота-оналардан бири аста-секинлик билан болани ётоғига ётқизиб қўяди ва зарур бўлса, чақалоқни тинчлантириш учун унинг яқинида (масалан, стулда) ўтиради. Кейин, бир неча кеча давомида, ота-она аста-секин ўз курсисини каравотдан тобора узоқлаштириб, хона ташқарисига чиқаришга ҳаракат қилади.

Сиз Ким Уэстнинг китобини ўқиб чиқиш ёки унинг www.sleeplady.com веб–сайтига ташриф буюриб бу ҳақда билиб олишингиз мумкин. Жуда кўпчилик одамлар дўстона оҳангда панд–насиҳатдан йироқ бўлган бу китобни мамнуният ила ўқиб чиқиб, ундан таскин топишган. Оталар ва оналар (шунингдек, энагалар)да мутахассислар уларга бармоқ билан нуқиб таҳдид қилишларини тинглашдан бошқа муаммолар ҳам етарли. Бу насиҳатгўйликдан йироқ бўлган китобни ўқиш фақат тинчлантирибгина қолмасдан, балки сизга бир оз овунчоқ ҳам бўлар.

ЭНАГА МИШЕЛНИНГ БИР-БИРИГА МОСЛАГАН УСУЛИ

Мен оиланинг нимани афзал кўришларини ва чақалоқнинг шахсий хусусиятларига қараб, болани ухлашга ётқизишнинг юқоридаги барча усулларини бир-бирига мослашга мойилроқман. Шуни унутмангки, болангизни ўз–ўзини тинчлантиришга ўргатсангиз, бу кўникма унинг билан ҳаёти давомида қолади. У бирдан тун ярмида уйғонади ва яна ухлаб қолади. Мана бу эса менинг усулим ҳисобланади.

1. Биринчи кечаси, сиз боланинг ёнида ва ухлаб қолгунга қадар, унинг орқасини майинлик билан силайсиз.

2. Кейинги тунда болани ётоғига қўйиб, унинг «ажабланишини» кутинг ва фақат шундан сўнг орқасини силай бошланг.

3. Учинчи кечада болани ётоғига қўйиб, уни бир оз узоқроқ йиғлашини кутинг, шундан сўнг хонасига кириб, уни тинчлантирасиз: «Ҳаммаси яхши. Онанг шу ерда, ухлагин, жоним». Ва шу тариқа, бола тинчланиши учун сизнинг сиз унинг ёнида бўлишингизга эҳтиёж сезмагунга қадар шундай давом этади. Вақт ўтиши билан у мустақил ухлаб қолишни ўрганади.

Эҳтимол, сиз ва болангиз учун энг мос бўлган комбинацияланган усулни яратарсиз, чунки бу китобда бу муаммони ҳал қилишда фақат умумий ёндашувлар мавжуд. Ҳар қандай ҳолатда ҳам, сизнинг муваффақиятларингизга изчиллик – ўзингиз яқинда фарзандингиз учун белгилаган муайян кун жадвали замин яратади, энди эса уни мустақил ухлаб қолишга ўзингиз ўргатасиз. Сиз қайси усулни танлаган бўлсангиз ҳам, керакли натижага эришиш учун изчил бўлиш керак.

Яқинда Балтимор журналига берган интервьюсида Ким Уэст амалий аҳамиятга эга бўлган бир неча тавсияларни берди.

Болаларда уйқу билан боғлиқ муаммолар клиник эмас, балки ўзини тутиш билан боғлиқ. Агар болангиз қийинчилик билан уйқуга кетса ва кечалари нотинч ухласа, уйқу бузилиши ҳар қандай жисмоний муаммоларни келтириб чиқармаслиги учун педиатр билан маслаҳатлашинг.
Агар болангиз жуда эрта уйғонса ёки кун давомида ухлаб қолиши қийин бўлса, деразаларни оғир пардалар ёки панжаралар билан тўсиб қўйинг.
Боланинг хонасида бошқа хоналардан ёки кўчадан келаётган товушлар бўлмаслиги учун ёқимсиз шовқин (генераторнинг “оқ” шовқини)ни ниқоблаш имконини берувчи қурилмадан фойдаланиб кўринг.
Агар сиз чақалоқнинг сўрғичини олишга тайёр бўлмасангиз, унинг каравот қисмида бир неча донасиси қолдиринг, шунда қоқ тунда йўқолган сўрғични қидиришингизга ҳожат қолмайди.
Эрталаб уйғониш ва кечқурун ухлаб қолиш маросимини ўтказинг. Уларнинг биринчиси иккинчисининг батамом тескариси бўлиши керак, шунда бола уларнинг контрасти ҳақида тасаввур ҳосил қилади. Бунинг учун эрталаб «ёрқин» уйғонишни ташкил қилиш тавсия этилади: деразаларни кенг очинг, чироқни ёқинг, янги кундан қувониб қўшиқ куйланг.
Чақалоқни кечаси қўлингизга олиб, уни тебратиш тавсия этилмаса–да (уни овоз билан тинчлантириб ва силаш яхшидир), бу чақалоқ касал бўлган ёки ёмон туш кўрган ҳолатларга тааллуқли эмас.
Ота ҳам, она ҳам болани ётоққа ётқизиши керак. Гарчи ота ва она буни бир оз бошқачароқ қилишса–да, умуман, чақалоқни ётоққа қўйишда уларнинг хатти-ҳаракатлари бир хил бўлиши керак.

ТЕБРАТИШ КЕРАКМИ ЁКИ КЕРАК ЭМАСМИ?

Тасаввур қилинг, сиз арғимчоқда ўтирибсиз. Сизга иссиққина ва қулай. Болангиз қучоғингизда тинч ухлаб қолади. Кейин сиз болангизни қучоғингиздан олиб, уйғониб қолмайди деб умид қилиб, каравотига ётқизасиз. Лекин афсус... Қўлингизни олишингиз биланоқ чақалоқ қичқиради, уни яна каравотидан оласиз – ва ҳамма нарса янгидан бошланади. Ва яна шундай давом этади. Ва яна... токи, ниҳоят, икковингиз ҳам шу қадар чуқур уйқуга кетасизки, дераза остидаги ўткинчи юк машинасининг шовқинлари ҳам сизларни уйғота олмайди.

Тебратишнинг ижобий маъноси шуки, чақалоққа яхши, онасига ҳам дастлаб ёқади. Қўлларингда ухлаётган болани ушлаб туриш чуқур мамнуният ҳиссини яратади. Тебратишнинг салбий маъноси шундаки, чақалоғингиз мустақил ухлаб қолишга ўрганмайди, унга эса буни ўрганиш жуда муҳим. Ва ўзингиз ҳам етарлича ухлай олмайсиз.

Мен чақалоқни бутунлай ухлаб қолгунича тебратмасликни, балки уни каравотга ётқизиб, тўлиқ ухлаб қолгунича кутиб туришни тавсия қиламан. Бу сизга имконсиз туюляптими? Бироқ, бир-бирига мослашган усул жуда самарали бўлиши мумкин.

Бола тинч ухлаши учун, тинч муҳит яратиб, қулай бўлиши учун қўлингизга ишонч билан ушлашингиз ва тинчлангунча тебратиб, сўнг каравотига ётқизиб қўйишингиз керак. Агар, у қимирлай бошласа, сиз уни орқасини силаб айтишингиз мумкин: «Ҳаммаси яхши». Аммо нима қилсангиз ҳам, чақалоқни каравотидан олманг! Такрор айтаман: чақалоқни каравотидан олманг! Чақалоқ бу орқали уйғоқ ҳолатда каравотида бўлганида, бу ер унга қўрқувдан холи ишончли жой деган фикрни шакллантиради. Бола мустақил ухлашга ўрганади, албатта, аввалига онасининг бир оз қўллаб–қувватлаши унга керак.

Агар ҳали ухлаб қолмаган болани каравотига ётқизиб қўйсангиз, у ухлаб ётган пайтда қаерда бўлганини эслайди ва кечаси уйғонганида ўзини бегона муҳитда эмаслигини билади. Ётоқхонада ухлаб қолиб, ошхонада уйғонсангиз, буни хоҳлармидингиз? Нимани ҳис қилардингиз? Агар тўшагида ухлаб қолган бола тун ярмида уйғонса, яна ухлаб қолиши осонроқ бўлади, чунки у бегона муҳит билан аралашмайди.

ЎЗИНГИЗГА МОС УСУЛНИ ТАНЛАНГ

Уйқу билан боғлиқ одатлар жуда тез шаклланади. Ўртача уч ойлик бола бутун кеча узоқ ухлаши мумкин. Лекин кўпчилик болаларнинг ҳатто уч ёки тўрт ёшдагиларнинг ҳам кейинчалик уйқуси нотинч бўлади ( демак, уларнинг оналари ва оталарида ҳам шундай)! Агар бу сизнинг ҳолатингизда бўлса, умидсизликка тушманг. Болаларни кечаси билан тинч ухлашга ўргатиш ҳеч қачон кечикмайди. Фербер Ҳам, Уэст ҳам асарларидаги бутун бобларни катта ёшдаги болаларда уйқу муаммосини қандай ҳал қилишни батафсил тушунтиришга бағишлаганлар. Мен китобимда кенг кўламли масалаларни ёритишга ҳаракат қиламан, шунинг учун уларнинг ҳар бирининг тафсилотига киролмайман. Аммо, агар оилангизда уйқу борасида жиддий муаммо бўлса, мен сизга шошилинч ёрдам учун мурожаат қилишингиз мумкин бўлган манбаларга ишора қилдим. Бундан ташқари, икки–уч ёшли болалар ва мактабгача ёшдаги болаларни ухлатишга тайёргарлик жараёнлари ҳақида ҳам сўз юритамиз. Кейинги бобда сиз билан болаларнинг кундузги уйқусини қандай ташкил этишга оид маслаҳатлар борасида ўртоқлашаман.

Сиз танлаган ҳар қандай усул–бу «Оила каравоти», ёки Фербер усули, ёки “Ухлаётган хонимнинг ҳийласи”, ёки энага Мишелнинг бир-бирига мослаштирилган усулими ёки оилангиз учун мос баъзи бошқа вариантлар бўлсин, мустаҳкамлик ва собитлик тамойилининг аҳамияти ҳақида унутманг. Энг яхши интеллектуал ва ҳиссий хусусиятларига мос, болангизнинг бевосита эҳтиёжларига мувофиқ усулни танланг, кейин керакли натижаларга эришиш учун узоқ вақт давомида фойдаланинг.

Янги туғилган чақалоқларнинг ота-оналари, бу сўнгги маслаҳат сизлар учун: дастлабки бир неча ой давомида, токи маълум бир кун тартиби ўрнатилмагунга қадар, етарли ухлай олмаслигингиз мумкин. Уйқу етишмаслиги сизни кучдан қолдиради, шунинг учун имкон қадар ухлаш учун ҳамма нарсани қилинг. Мана, бир қанча маслаҳатлар:

Навбати билан «тунги сменада» навбатчилик қилинг. Она чақалоқни эмизаётган бўлса ҳам, ота тагликларини ўзгартириши, озиқлантириш учун чақалоқни олиб келиши мумкин.
Имкон бўлганида кундузи ухлаб олинг. Доктор Жеймс Б. Мааснинг “Чуқур уйқу” ( Power Sleep) китобида, буни қандай қилиш кераклиги ҳақида қимматли маълумотлар мавжуд.
Бошқалар ёрдамини рад этманг. Ухлаб тургунингизча, қариндошларингиз ва дўстларингиздан болага қараб туришларини илтимос қилинг.
Баъзи ҳолатга панжа орқали қаранг. Уйнинг мутлоқ тозалиги ва тансиқ таом ҳақида унутинг. «Қанча оддий бўлса шунча яхши» деган сўзлар сизнинг шиорингизга айлансин. Чақалоқнинг уйқуси пайтида бир оз мизғиб олиш мақсадида кун тартибингизни соддалаштиришга ҳаракат қилиб кўринг ва ҳар қандай камчиликлар учун ўзингизни айбдор ҳис қилманг.

Биз чақалоқда уйқу одатларини ривожлантириш масалаларини муҳокама қилишга кўп вақт сарф қилдик, лекин ҳамма ота-оналар ҳам бу жуда жиддий муаммо эканлигини тасдиқлайди. Мен кейинги бобни икки–уч ёшли болалар ва мактабгача ёшдаги болаларни ухлашга тайёрлаш масалаларига бағишлашга қарор қилдим. Унда мен кундузги уйқу ҳақида ҳам баъзи маслаҳатларни бериб бораман.

Книга на Узбекском языке: Няня спешит на помощь (Мишель Лароу)

Почему стоит купить книгу Мишель Лароу «Няня снова спешит на помощь»?

Трудно уложить ребенка спать? Не знаете, как вести себя, клогда он закатывает истерики или отказывается от еды? Не отчаивайтесь — НЯНЯ СПЕШИТ НА ПОМОЩЬ!
Делясь своим богатым опытом работы с детьми, автор подсказывает читателям, как справляться с проблемами, чаще всего возникающими при воспитании маленьких детей. С христианских позиций Лароу раскрывает основопологающие истины, благодаря которым мамы, папы и дети смогут получать больше радости от общения друг с другом.