Джош Макдауэлл. Мухаббат тилсими - (7 - Bob) Ўзбек тилида
Муҳаббат тилсими (Джош Макдауэлл) Ўзбек тилида Аудиокитоб
КЕЧИРИШНИ ЎРГАНИНГ
Яқинда Гавайида басавлат бир олийжаноб инсон ва унинг рафиқаси билан танишдим. Биз анча суҳбатлашдик ва мен ундан нима иш қилиши ҳақида сўрадим. У бир ташкилотда кадрлар малакасини ошириш ва муаммоли масалаларни ҳал қилиш бўйича маслаҳатчи бўлиб ишларкан. Ундан қайси муаммоларга энг кўп дуч келишини сўраганимда, ўйлаб ҳам ўтирмай “Зиддият” деб жавоб берди.
Кейин мен унга бошқа савол бердим: “Зиддиятларни бартараф қилишда сиз учун қайси усул “биринчи ўринда” туради?” У кўзларини ҳам пирпиратмасдан “Кечириш” деб жавоб берди. У дуч келадиган энг катта қийинчилик одамларни хафагарчилик туйғуларидан воз кечишга, кечирим бериш ва кечиримни қабул қилишга ишонтириш экан. Масиҳий бўлмаган бу инсон кечиримнинг яраштириш қудратини яхши англар эди.
Билли Грэм хизмат сафари билан Гонолулуга борганида, унинг маърузаларини эшитиш ва газетага ҳисобот ёзишлари учун йигирмата руҳшунос унинг ҳузурига келишган эди. Уларнинг бари ўз ҳисоботларида бир нарсани таъкидлашган: доктор Грэм одамларни тавба қилишга ва Худонинг кечиримини қабул қилишга даъват қилганида, унинг даъватлари руҳий жиҳатдан тўғри эди.
Биз кечиримга муҳтожмиз. Тенесси штатининг Ноксвилл шаҳридаги руҳий касалликлар шифохонаси раҳбарининг айтишича, беморларнинг 50 % агар улар кечирилганликларини англаб етганларида ва бунга ишонганларида, бемалол уйларига кетишлари мумкин эди.
Биз йиғилиб қолган хафагарчиликлар, норозиликлар, қайғу ҳамда парчаланган юраклар билан тўлиб-тошган оламда яшамоқдамиз. Агар биз буларга эътибор бермасак ва уларни бартараф қилмасак, бу муаммолар Масиҳнинг Танаси бўлган жамоатнинг бирлигига таъсир кўрсатади, муносабатларни бузади, Муқаддас Руҳнинг инсонлар ҳаётига таъсирини камайтиради ва уларни оиладан ажратиб, талабалик ҳаракатларига айлантириб қўяди. Биз кечиримга муҳтожмиз!
Яқин муносабатлар учун малҳам
Кечирим – яқин муносабатлар учун малҳамдир. У зиддиятларни камайтиради ва одамларни бир-бирига яқинлаштиради. Агар сиз кимнидир кечиришга қодир, деб ҳисобламасангиз, ҳеч қачон унга нисбатан очиқ ва самимий бўла олмайсиз.
Кечирмайдиган инсон узоқ давом этадиган яқин муносабат яратишга қодир эмас. Сизнинг қанчалик ақлли ёки тажрибали эканингизнинг аҳамияти йўқ: агар кечира олмасангиз, яқин муносабат ярата олмайсиз – улар унутилмаган зиддиятлар туфайли барбод бўлади, чунки бу зиддиятлар бартараф қилинмаган.
Бундан ташқари, агар сиз кечира олмасангиз, ёлғиз қолишингиз аниқ, чунки одамлар сизнинг ҳузурингизда очиқ бўлишга қўрқишади. Ўз атрофингизни баланд девор билан ўраб оласиз. Кечиримсиз дўстлик узоққа бормайди. Дўстлик мустаҳкамланиши ва ривожланиши учун дўстингиз кўз олдида қайта-қайта қоқилишингиз ҳамда аввалгидек севимли инсон бўлиб қолишга ва бутунлай кечирилишга ишонч ҳосил бўлиши керак.
Оилада кечирмайдиган турмуш ўртоқ муносабатлардаги, айниқса мулоқотдаги яқинликни барбод қилади. Унинг жуфти мунтазам равишда уни хафа қилиб қўйишдан чўчиб яшайди, шунинг учун у кечирмайдиган умр йўлдоши унинг ҳимоясизлигидан фойдаланишидан қўрқиб, самимий мулоқот қилишга ҳаракат қилмайди. Оқибатда эса, бундай муносабатларда хафагарчилик ва норозиликлар ҳукмрон бўлади.
Бошқа томондан, эр-хотинлик муносабатларида мунтазам равишда қўлланиб келинадиган кечирим янада яқинликка олиб келади, чунки бу очиқ мулоқотга сабаб бўлади. Агар камчиликларингизга қарамасдан кимдир сизни севса ва уни хафа қилганингиздан кейин ҳам сизни қабул қилса, сиз ўша инсонга янада кўпроқ севги билан жавоб қайтаришдан бошқа чорангиз қолмайди.
Кечирим – катталаштирувчи ойна
Кечирим ҳамда кейинги ҳаракатлар борасидаги қарашларингиз зиддиятни қандай бартараф қилишингизни белгилайди. Ўзингиздан сўранг:
- Кечирим талаб қиладиган ҳар бир вазиятда муносабатларимизни мустаҳкамлаш ҳамда ўз феъл-атворимни яхшилаш учун имконият кўраманми?
- Мени хафа қилган инсоннинг эҳтиёжлари мени қизиқтирадими ва мен уни тушунишга ҳаракат қиляпманми?
- Мени хафа қилган инсонга нисбатан Худо адолатли йўл тутишини, агар жазолаш керак бўлса, қасос олиш менинг ишим эмаслигини тушунаманми?
- Мен билан содир бўлаётган ҳодисалар учун Худога шукр айтаманми ва шу орқали Унинг севгиси ва раҳм-шафқати менда униб-ўсишига имкон бераяпманми?
Муносабатлар ва никоҳ камдан-кам ҳолларда биргина сабаб билан барбод бўлади. Ҳар қандай портлаш – одатда бартараф қилинмасдан тўпланиб қолган ва кечирилмаган зиддиятларнинг сўнггиси бўлади.
Доктор Тим Лахэйи шундай ёзади:
“Қайси биримиз ёмон кайфият, асабийлашиш, рад қилиниш ҳамда танқидий қарашларга дуч келмаймиз? Умуман олганда, бундай нарсалар масиҳий оилаларда бўлмаслиги лозим, бироқ улар мавжуд. Кундалик турмушларида кўплаб “шикоятлари” бўлмаган жуфтлик йўқ. Бироқ, кўпгина бундай жуфтликлар муносабатларидаги муҳаббатдан, ҳамжиҳатликдан ва тинчликдан завқ олаётганини кўрамиз. Бунинг сири кечиримда”.
Ҳақиқатга тик қарайлик – Каломда кечирим ҳақида иккиланиб айтилмаган. Бизга кечириш буюрилган. Марк 11:25 – оятда Исо айтганки, ибодат қилган пайтимизда бизга қарши бўлганларни кечиришимиз керак. Матто 6:14, 15 – оятлардаги “Бизнинг Осмондаги Отамиз”дан кейин, У шундай деган: “Агар сизларга ёмонлик қилганларни кечирсангизлар, осмондаги Отангиз ҳам сизларни кечиради. Борди-ю, сизлар бошқаларнинг гуноҳларини кечирмасангизлар, Отангиз ҳам сизларни кечирмайди”.
Бир қарашда, бизнинг кечирилишимиз Масиҳда намоён бўлган Худонинг иноятига эмас, балки бошқаларни кечиришимизга асосолангандек кўринади. Лекин бу Масиҳнинг бошқа таълимотларига зид келади. Бироқ, Исо бу ерда айтмоқдаки, агар бизни хафа қилган одамни кечиришдан бош тортсак, бизнинг ҳар қандай иқрорларимиз ҳамда ўзимизнинг қилган гуноҳларимиз учун қилган тавбаларимиз самимий эмаслигини ва аслида У бизга таклиф қилган кечиримни олмаганимизни Худо яхши билади.
Ричард Тушкунлик шундай ёзади: “Ўз гуноҳининг асосини тан олган ва Худонинг кечирим иноятини ўз бошидан ўтказган киши бошқаларга ҳам кечирим бера олади”. Худди Худонинг севгиси ва меҳр-шафқати бизни тавба қилишган ундаганидек, кечирим орқали бошқаларга нисбатан намоён бўладиган севгимиз ва меҳр-шафқатимиз ҳам уларни тавба қилишга ундаши мумкинми?
Бизнинг кечирим ўлчовимиз Масиҳнинг кечиримидек – мутлақ ва дарҳол бўлиши лозим. Бироқ, кўпчилигимиз У кечирган инсонларни кечиришни орзу ҳам қила олмаймиз. Луқо Хушхабарининг 7-бобида Исо гуноҳкор аёлни кечиргани ҳақида ўқиймиз; Юҳанно Хушхабарининг 8-бобида Исо фоҳиша аёлни кечирган; У ҳатто Уни хочга михлаганларни ҳам кечирган! Сиз билан биз ўша заҳотиёқ бошқалардан юз ўгириб кетадиган ёки уларни шарманда қиладиган вазиятларда ҳам Исо уларни кечирган.
Кечирим нима ўзи?
Кечиримни қандай аниқлаш мумкин? Мен бир нечта усулларини биламан ва ҳеч бўлмаганда биттаси сизга мос келишига ишонаман.
- Қарзларни бекор қилиш, ўчириб ташлаш; хафагарчиликлардан воз кечиш; ёзувларни ўчириш, қарзлардан кечиш, жазони бекор қилиш; ярашишни ўз қўлига олиш; сизни хафа қилган инсонга нисбатан барча шикоятлардан ҳамда бу хафагарчиликнинг ҳиссий оқибатларидан воз кечиш. Бу нарса шунчаки “сени кечирдим” деб айтиш эмас, балки хафагарчиликнинг ҳиссий оқибатларидан ҳам воз кечишдир. Бу нарса хафагарчиликни ичингизда сақлашни қанчалик яхши кўришингиздан қатъий назар, ҳар қандай хафагарчилик ҳисларидан воз кечишдир.
Кечириш – ҳаракат бўлиб, қўл қовуштириб, бошқа одамнинг тавба қилишини кутиб ўтиришимизга йўл қўймайди. Биз гуноҳкор пайтимизда Исо бизларнинг барчамиз учун қурбон бўлгани каби, кечирим – муносабатларнинг тикланиши йўлида қўйилган илк қадам ҳисобланади.
- Воз кечиш ёки бериш. Агар кимдир сизнинг ҳуқуқларингизни поймол қилса, кечириш – ундан қасос олиш истаги қанчалик тўғри бўлса ҳам, унга нисбатан кескин муносабатда бўлиш ҳамда ўч олииш имтиёзидан воз кечишни билдиради. Кечириш - меҳр-шафқат кўрсатиш, адолат талаб қилмаслик, яъни жамият бизга ўргатганларига қарши ҳаракат қилиш демакдир.
Биз гуноҳ қилган пайтимизда Худо ҳар гал ҳисоб-китобни талаб қилганда нима бўларди? Ҳаммамиз аллақачон йўқ бўлиб кетган бўлардик. Мен ўз ибодатларимда ўзаро муносабатларимизда адолатли бўлишини ҳеч қачон сўрамаганман. Ҳар доим Унинг меҳр-шафқатини сўраганман. Бир неча йиллар олдин ўз муаммоларимни англаб етдим, яъни мен Худодан меҳр-шафқат сўрар эканман-у, лекин бошқа инсонлар билан муносабатларим учун адолат талаб қилган эканман.
Дунё бизга нафратни ўргатади, Худо эса севишни. Дунё бизга қасос олишимиз кераклигини айтади, Худо эса кечиришимиз кераклигини. Нима учун? Чунки кечиримимизнинг асоси – Исо Масиҳнинг барчамиз учун хочда амалга оширган ишидир. Колосаликларга ёзган мактубида Павлус шундай деган: “Ўз Ўғли орқали бизни кечириб, гуноҳларимиздан озод қилди” (1:14). Бу ҳақда Ибронийлар 10:10-12-оятларда батафсилроқ берилган: “Масиҳ Худонинг хоҳишини бажариб, Ўз танасини биз учун қурбон қилди. Бу ягона қурбонлиги орқали бизни гуноҳдан поклади. Руҳонийлар ҳар куни Худога хизмат қиладилар. Бир хил қурбонликларни қайта-қайта келтирадилар. Аммо бу қурбонликлар ҳеч қачон гуноҳни юва олмайди. Масиҳ эса гуноҳларни абадий ювиб ташлайдиган ягона қурбонликни келтириб, Худонинг ўнг томнонида ўтирди”. У бизни бутунлай кечириш учун бир марта қурбонлик келтирди.
Бизнинг кечирилишимиз асоси 1Бутрус 1:18, 19 оятларида берилган: “Зотан, сизлар ота-боболарингиздан ўрганган бемаъни турмуш тарзингиздан кумуш ёки олтинга ўхшаш ўткинчи нарсалар эвазига эмас, балки Масиҳнинг қимматбаҳо қони эвазига қутулгансизлар. Ахир, Масиҳ Худонинг бенуқсон қурбонлик Қўзисидир”. Худо бизни кечиришининг асоси биз қилган қандайдир ишлар эмас, балки Исо Масиҳ ҳамда Унинг биз учун хочда қилган ишидир. Бу – бошқаларни кечиришда биз учун намунадир.
Мен ҳамми?
Худо кечиримининг чинакам инқилобий лаҳзаси ҳамда бизнинг кечиримимизнинг қандай бўлиши – Унинг кечиримининг қамрови ҳисобланади. Забур 102:12-оятида айтилганидек, “Шарқ ғарбдан қанчалик узоқ бўлса”, У бизнинг гуноҳларимизни шунчалик узоқлаштирди. Шимол билан жанубнинг оралиқ масофасини ўлчаш мумкин, бироқ шарқ билан ғарбнинг оралиқ масофасини ўлчаб бўлмайди.
Бу ибора аниқ абадийлик ҳақида айтилган. Худонинг кечирими абадий давом этади.
Зиддиятларни шахслараро даражада бартараф этиш Худо билан муносабатларингиздаги зиддиятларни ҳал қилишдан, Унинг кечиримини олишдан бошланади. Лекин узоқ йиллар давомида мен бу нарса ўзимни кечиришимни ҳам ўз ичига олишини англаб етмаганман. Худо мени Исо Масиҳ қилган иши туфайли кечиришини билардим, лекин мен буни бас қилиб, ўзимни кечира олишим учун керакли ишларни қилишим керак эди. Ўзимни кечиришим қилган ишимга эмас, балки Масиҳ мен учун хочда қилган ишига боғлиқ экани жуда узоқ вақт хаёлимга келмаган. Масиҳийлар ўзларини кечиришлари лозим, масиҳий инсон ҳар гал ўзини кечирмаганида, Худога нисбатан ҳурматсизлик қилган бўлади.
Мен узоқ йиллар кўплаб масиҳийлар томонидан қабул қилинган қоидалар бўйича яшаганман. Бурча гуноҳларимни Худо олдида тан олганман, Унинг кечиримини қабул қилганман ва ўзимни айблай бошлаганман. Бундай қилиш билан Исо Масиҳнинг хочдаги ўлими барча гуноҳларимни ювиш учун етарли бўлмаганини кўрсатганман.
Тушуняпсизми, ҳаётимиздаги ҳақиқий муаммо қанчалик кўп ёки кам қоқилишимизда эмас, балки гуноҳ қилган пайтимизда ўзимизни қандай тутишимизда. Мисол учун, бир марта мен яшайдиган кичкинагина шаҳарчадаги ресторанда бир неча киши йиғилиб, суҳбатлашиб ўтирдик. Шунда мен айтишим лозим бўлмаган гапни айтиб юбордим, чунки бир танишим дўстларимдан бирини хафа қилган эди. Ўша пайтда менинг танбеҳим нимани англатиши тушунмаганман, аммо бу мени оқламайди.
Уй томон ярим йўлда
Бу муаммони англамаган ҳолда, тушликдан кейин дўстларим билан ҳайрлашиб, уйга йўл олдим. Ва бирдан… Бутун умрим мобайнида Муқаддас Руҳ мени бунчалик айбламаган эди. Тушлик пайтида айтган гапим нотўғри экани мени ларзага солди. Ўша заҳоти Худонинг олдида буни тан олдим, бироқ уйга кетолмасдим. Ортга қайтишим ва дўстларим олдида гуноҳимни тан олишим кераклигини англаб етдим.
Шундай қилиб, ортга қайтдим. Уни топиб, шундай дедим: “Сенга айтган гапларим нотўғри эди, сени хафа қилиб қўйганимни ва бунинг гуноҳ эканини биламан. Буни Худо олдида тан олдим ва сендан кечирим сўраш учун қайтиб келдим. Мени кечира оласанми?”.
У эса мени ҳайратга солиб, “Йўқ!”, деб жавоб берди.
Уни нотўғри тушундим, деб ўйлаб, яна бир бор узр сўрадим.
“Сен ҳеч қачон бундай демаслигинг керак эди”, деди у.
Албатта, агар буни англаб етмаганимда, ресторанга қайтиб келмаган бўлардим! Шунинг учун унга яна бир тушунтиришга ҳаракат қилдим, у эса: “Сендай инсон ҳеч қачон бундай сўзларни айтмаслиги керак эди”, деди. (Менга ҳар доим “Сендай инсон…” дейишади, ахир мен ҳам ҳамма қатори инсонман-ку).
Бундан ташқари, мени кечирмаган бошқа инсонлар ҳам борлигини биламан, лекин улар ҳеч қачон буни очиқчасига айтишмаган. Улар: “Сени кечирдим” дейишгани билан, ҳозиргача менга қарши тиш қайраб юришибди. Лекин бу одам кўзимга тик қараб туриб, “Сени кечирмайман” деб айтган биринчи инсон эди.
Бунга қандай жавоб қайтаришим керак? Нима дейишни ҳам билмасдим, бунга ҳатто изоҳ ҳам топа олмасдим. Машинага ўтириб, ўзимни жирканч ҳис қилган ҳолда уйга кетдим. Ўзим ҳақимда шундай куйлай бошладим: “Қандай қилиб сен, Campus Crusade For Christ аъзоси бундай дейишинг мумкин? Ўзингни ким деб ўйлаяпсан? Худо сени қандай ишлатиши мумкин?” Мен йўл-йўлакай “Ҳолимга вой!” деб номланадиган бир мадҳияни тўқидимки, буни барчамиз жамоатда куйлашимиз ҳам мумкин эди. Уйга кетарканман ўзимга шундай деб такрорлар эдим: “Худо сени ишлата олмайди!”
Кейин бирданига нима бўлаётганини англадим. Ўзимга шундай дедим: “Ҳозироқ бас қилгинчи! (мен ҳар доим ўзим билан гаплашаман). Сенда танлаш ҳуқуқи бор. Исо ва хочдан юз ўгириб, ўзингга ачиниб юришинг ёки қилган хатоингни очиқчасига тан олиб, Худо ҳамда ўзинг хафа қилган инсон олдида буни эътироф этишинг (мен буни қилдим) ва қилган ишингдан сабоқ олиб, бу ишни такрорламасдан яшашда давом этишинг мумкин”.
Қилган қарорим ўша пайтдаёқ, ўша жойнинг ўзидаёқ ўз таъсирини кўрсатди, деб айтишни истардим, лекин ундай бўлмади. Бир қанча вақт пушаймон бўлиб юрдим.
Нима қилганимни кўрдингизми? Ўзимни кечиришим учун ўша инсоннинг кечиримига муҳтожман, деб ўйладим. Ўша инсонга ҳаётимни ҳамда Осмондаги Отам билан муносабатимни бошқаришига йўл қўйдим.
Ниҳоят, тахминан ярим соатлик кечирилмаслик туйғусидан сўнг, “Жош, бу тентаклик! Буни ўзинг яхши биласан!”, дедим. Шу пайт ўз-ўзимни кечиришимнинг асоси – Исо Масиҳнинг хочдаги ўлими эканини тушуниб етдим. Кейин ҳаммасини Худонинг олдида яна бир бор тан олиб, қўшиб қўйдим: “Ҳа Жош, мен сени кечираман”. Ана шундан кейин “ҳамду-сано” айтиб, яна имон билан яшашни бошладим.
Хуллас, менинг ички қувончим ўша биродарнинг тинчлигига жиддий таъсир кўрсатган эди. Бу ҳолат тахминан бир йилча давом этди. Бу вақт мобайнида унга ўз муҳаббатимни кўрсатиш учун қўлимдан келган барча ишларни қилдим, аввал ҳеч қачон бундай қилмаганман. Бир куни вазиятни тарозига солиб, Доттига шундай дедим: “Биласанми, муносабатимиз яхшиланди. Тўғрироғи, аввалгидан ҳам яхшироқ” дедим. Ва шундай бўлди. Бир куни аэропортга бориш учун шаҳардан чиқиб кетаётганимда, ўша биродар дўкондан чопиб чиқиб, мени тўхтатди. Биз йўлнинг ўртасида турардик… ва бизни машина уриб кетишига оз қолди.
Кўп бор самолётда учишимга тўғри келгани учун самолёт учишидан бир неча дақиқа олдин кун давомида бўлган ҳодисаларни ва Худо нималар қилганини ўйлаб олишни одат қилганман. Лекин бу гал агар ўз-ўзимни кечиришга ва имон билан яшашда давом этишга қарор қилмаганимда, бу муносабат ҳеч қачон тикланмаслиги мумкинлигини ўйлаб, совуқ терга ботдим.
Ўйлаб кўринг. Бугунги кунда жуда кўплаб муносабатлар қайта тикланмаяпти, чунки имонлилар ўзлари кечиришни истамаяптилар. Агар сиз ўзингизни кечирмасангиз, муносабатлардаги узоқ давом этадиган зиддиятларга дуч келасиз. Исонинг хочдаги ўлими ўз-ўзимизни кечиришимизни ҳам билдиради. Бутун диққатимизни ўзимизнинг қилган ишларимизга эмас, балки Унинг қилган ишларига қаратишимиз лозим.
Кечирим бошқа инсонларга ҳам тегишли. “Ер сайёрасининг озод қилиниши” китобида Хэл Линдси шундай ёзган: “Агар Худо бизнинг барча гуноҳларимизни кечирган бўлса, ўзимиздаги ёки бошқа одамлардаги гуноҳга бизнинг муносабатимиз қандай бўлиш керак? Ўз-ўзимни ёки мени хафа қилган одамларни кечира олмаслигим кечириш учун менинг талабим Худониинг талабидан юқори эканини кўрсатади, чунки мен кечира олмаган нарсани Худо аллақачон кечирган”. Ибронийларга 10:14-оятда Худо шундай ўргатади: “Дарвоқе, Масиҳ биттагина қурбонлик орқали гуноҳдан поклаган одамларини то абад баркамол қилади”. Бунга ҳеч нарсани қўшимча қилиб бўлмайди.
Хоҳ ўзимизни, хоҳ бошқа бировни кечириш бўлсин, Исонинг хочдаги ўлими - ҳар қандай кечиримнинг асосидир. Бошқаларни кечиришни рад қиладиган киши аслида ўзини Худонинг кечиримидан маҳрум қилаётган бўлади.
Сиз бирон марта “Осмондаги Отамиз” ибодати ҳақида ўйлаб кўрганмисиз? Эркин таржимада Исо бизга шундай ибодат қилишни ўргатган: “Худойим, мен бошқаларни кечирганимдек, Сен ҳам мени кечиргин”. Мен ҳаммамиз учун намуна бўлган “Осмондаги Отамиз” ибодатини йигирма йил давомида такрорлаб келганман, лекин Худодан биз бошқаларни кечирадиган даражада бизни кечиришини сўраётганимизни англамаган эканман.
Кўприкларни ёндириб юборманг
Қуйидаги иборани онгингизга муҳрлаб олишингизни истардим: “Кечиришдан бош тортган пайтимда, бир кун келиб ўтишим учун керак бўладиган кўприкни ёқиб юборган бўламан”. Ким бўлишингиздан қатъий назар, бошқаларнинг кечиримига ўзингиз тасаввур қилгандан ҳам кўпроқ муҳтож бўласиз.
Кимни кечиширингиз керак? Сизни хафа қилган, жаҳлингизни чиқарган, сизни хўрлаган ёки ҳақорат қилган ҳар қандай инсонни кечиришингиз керак. Буни ўз турмуш ўртоғингиздан бошлашингиз лозим. Ҳўшея пайғамбар китобидан унинг хотини фоҳиша бўлиб кетганида, уни ким ошди савдосида сотиб олиб, уйига олиб келгани ва уни кечиргани ҳақида ўқиймиз. Биз ўз жуфтимизни нафақат кечиришимиз, балки аввалги жуфтимизни ҳам кечиришимиз лозим. Қанчадан-қанча ажрашган инсонлар барбод бўлган муносабатлардан азият чекишади ва кечиришни истамайдилар. Бундай ҳиссий азоблардан нафақат уларнинг ўзлари, балки фарзандлари ҳам қаттиқ азоб чекишади.
Фарзандларингиз сизни қаттиқ ранжитганларида ҳам уларни кечиришингиз ва бу ёқимсиз воқеани хотирангиздан ўчириб ташлашингиз керак.
Кўп одамлар жинсий зўравонлик, ажралиш, қўполлик ёки ичкиликбозлик учун отаси ёки онасидан нафратланишади. Сиз бу ота-онадан тасодиф туфайли туғилиб қолмагансиз – Худо уларни сиз учун танлаган. Вазият қанчалик ёмон бўлмасин, Худо вазиятни сиз учун яхшиликка ишлата олади, сиз эса ота-онангизни кечиришингиз керак. Бу нарса Муқаддас Каломга шунчаки мос келмайди, бунинг баҳосини ўз тажрибамдан биламан.
Оилангизнинг бошқа аъзоларини ҳам кечиришингиз керак. Менинг катта акам Уилмот ота-онамнинг арзандаси эди, лекин фермадан кетганидан кейин у ота-онамни судга бериб, уларнинг мол-мулкини 50 %ни талаб қилган. Онамни қаттиқ хафа қилгани ҳамда оиламизда ўзи юзага келтирган муаммони ҳамманинг олдида ошкор қилиб, шарманда қилгани учун бир неча йиллар уни кўришни ҳам истамаганман.
Масиҳий бўлганимдан кейин кўп ўтмай, Худо мени Уилмотга нисбатан нафратим учун айблай бошлади. Кейин акамга атаб кимнидир кечириш орқали рад қилишнинг ажойиб намунаси бўлган мактубни ёздим. Мактуб беш саҳифадан иборат бўлиб, 4,9 саҳифада унинг қилган нотўғри ишлари ва кечирилиши лозим бўлган ишлари рўйхати ёзилганди. Мен ҳатто кичкина ёзувни ҳам қўшиб қўйдим: “Сен онамни ўлдирдинг”, чунки шундай бўлганини билардим: отамнинг маст ҳолдаги қўполликлари ҳамда Уилмотнинг суд жараёни ўртасида онамнинг яшашдан ҳам кўнгли қолган эди.
Тўртинча саҳифанинг охирида шундай ёздим: “Мен Исо Масиҳни шахсан таниб билдим ва сени кечирганимни билишингни истадим”. Мактубга измо қўйиб, қўшимча киритдим: “Ортиқ сени кўришни истамайман”.
Хуллас, кимнидир кечирганда инсон қандайдир енгилликни ҳис қилади, деб ўйлагандим, бироқ мен ўзимни жуда жирканчли ҳис қилдим. Охир оқибатда, тан олишим керак, ҳаммасини барбод қилдим, деб ўйлагандим, лекин акамни бу усул билан кечирганим учун кечирим сўрашим кераклигини англаб етдим (камдан-кам одамлар шундай қилишади). Мен кўп ёзмаслик учун ёрлиқ сотиб олдим. Унга оддийгина қилиб, “Уилмот, мен сени кечираман ва сени яхши кўраман. Жош”, деб ёздим. Ҳаворийлар китобининг 7-бобида, Стефанни тошбўрон қилишаётганида, у “Раббим, бу гуноҳни уларга юкламагин!”, деганини ўқиймиз (60 оят). Бизга қарши гуноҳ қилганларни кечиришни ўрганишимиз керак.
Мураккаб кечиримлар
Голди Бристол 21 ёшли қизининг зўрлангани ва шафқатсизларча ўлдирилгани ҳақида терговчидан келган қисқагина телеграммадан билди. Унда шундай ёзилганди: “Қизингиз Диананинг мурдаси бизда. Уни нима қилган бўлар эдингиз?” Дафн маросимидан сўнг Худо бу оилани қотил учун ибодат қилишга илҳомлантирди. Қотил қўлга тушди ва Голди федерал қамоқхонага келишга рухсат олди. У ерда қотилнинг кўзига тик қараб: “Мен сени кечираман”, деди.
Биз ҳатто энг азиз ва суюкли инсонимизга азоб берганларни ҳам кечиришимиз лозим. Мен учун қадрли биродарларимдан бирига турмушга чиққан қизни олти ойдан кейин маст ҳайдовчи уриб кетди. Чарли ўша одамнинг олдига бориб, рафиқасини ўлдиргани учун уни кечирди, мен эса ўша одамни чин юракдан кечиришим учун бор иродамни тўплашимга тўғри келди.
Баъзиларимизни бизнинг кечиримимизни олмасдан бу дунёдан ўтиб кетганларнинг қиёфаси таъқиб қилади. Биз ўтмишдаги инсонларни ҳам кечиришимиз лозим. Атрофимиздагиларни, бизни таъқиб қилаётган, қўрқитаётган, безовта қиладиган, тажовуз қиладиган ва ғазаблантирадиган инсонларни ҳам кечиришимиз керак. Ундан олдин муаммо биз қилаётган ишларда эмас, балки бошқа одамда эканлигига ишонч ҳосил қилишимиз лозим. Биз билан нотўғри муомала қилишаётганини билган заҳотимиз ҳамда бунда ким айбдор эканини аниқлаб олганимизда биз ўзимизни кечира оламиз ва Худодан уларни кечиришини сўраб ибодат қила оламиз. Бизнинг маданиятимиз “Сенинг ҳаққинг бор. Ҳуқуқингни талаб қил!”, дейди. Лекин Худо бизни ҳақ-ҳуқуқларимизни поймол қиладиганларни, қайси соҳада бўлишидан қатъий назар, уларни кечиришга чақиради. Бу эса ҳаммасини - ҳақоратдан танбеҳгача, барчасини ўз ичига олади. Қоида: “Мен ҳаммасини кечираман, фақат…” – бу ҳақиқий кечирим эмас. Кечирим Ота Худо билан бизнинг муносабатларимизга, ўзимизга ва бошқаларга тегишли. У ҳар томонлама ва абадийдир.
Дарҳол ярашинглар
Эҳтимол, сиз “Қачон кечиришим керак?”, деб сўрарсиз. Павлус Эфесликлар 4:26-оятида шундай деган: “Қуёш ботгунча жаҳлдан тушинглар”. Калом бизга ғазабланишни таъқиқламайди, аксинча, ғазабимизни жиловлашни ўргатади. Агар “жаҳл билан” уйқуга ётсангиз, жаҳл сизни бошқаради, деб ҳисоблайман. Асосан, кечирим зудлик билан берилиши, таклиф қилиниши ва қабул этилиши лозим. Хафагарчилик ва кечирим ўртасидаги вақт сизнинг Худога бўлган ишончингизни ифода қилади.
Бошқалар билан мулоқот қилганда, сиз уларни кечиришингиз ёки агар уларга ёрдам берса, марҳамат келтирса ёки далда берса, ҳар гал улардан кечирим сўрашингиз керак. Мэтр исмли бир йигит ўз дўстига маҳаллий руҳонийнинг баъзи шубҳали ҳаракатлари ҳақида айтади. Мэтр уйга келганида дўстига айтган гаплари ноўрин эканини англайди ва унга қўнғироқ қилиб, “Менинг энг катта ташвишларимдан бири Масиҳнинг Танаси бўлган жамоатнинг ичидан емирилишидир ва мен сенга ихтилофга олиб келадиган нарсаларни айтдим. Гапларимни эшитишга сени мажбур қилганимдан афсусдаман ва умид қиламанки, сен мени кечирасан”. Дўсти шундай жавоб берди: “Биласанми, мен ҳатто бу ҳақда ўйлаганим ҳам йўқ, лекин сен ҳақсан, бундай демаслигинг керак эди. Албатта, мен сени кечираман. Буни айтганинг учун раҳмат”.
Бироқ, дарҳол тан олиш баъзан бошқа инсон учун далда бўлмаслиги мумкин, чунки у ҳали бунга руҳан тайёр эмас. Буни ўзингизда синаб кўришингиз учун эҳтимол бир неча кун керак бўлар, шундагина бошқа инсон билан муаммони ҳал қилиш керак.
Асосий натижаларни сарҳисоб қилиш
Кечириш учун сизда учта манба мавжуд. Биринчиси – бизнинг намунамиз Исо Масиҳ ва кечириш учун Унинг шартлари. Иккинчиси – Муқаддас Руҳ, кечириш учун У бизга куч беради, чунки биз ўз кучимиз билан кечира олмаймиз. Муқаддас Руҳга қанчалик тўлсак, шунча кўп кечира оламиз. Учинчи манба – Худо Каломининг бошқаруви.
Кечиримни англаб етишимиз ва кундалик ҳаётимизда қўллашда ёрдам бериш учун эътиборимизни қаратишимиз лозим бўлган яна учта жиҳат бор. Биринчиси – Масиҳнинг кечиримини чуқур англаб етишимиз лозим. У барча гуноҳлар учун бир умрлик қурбонлик келтирди. Иккинчиси, қанчалик уринмайлик, кечирим олиш учун қўлимиздан ҳеч нима келмайди. Агар биз кечирим олишимизнинг асоси бўлган Масиҳга эътибор қаратсак, ўз кучимиз билан унга эриша олмаслигимизни англаймиз. Римликлар 1:17-оятда айтилишича, биз “имон орқали” юрамиз ва менимча, масиҳийча ҳаётни имон орқали бошлаймиз ва имон орқали яшаймиз.
Учинчи муҳим жиҳат – бизнинг кечиримга бўлган эҳтиёжимиздир. Баъзан ўз-ўзимдан ҳайратланаман. Кимдир мени хафа қилса, қачондир кимдир мени кечирганини бутунлай унутаман. Қайсар ва ўжар бўлиб қоламан ва шу темперамент билан кечиришдан кўра кўпроқ кечирим олишга муҳтож бўламан. Кечиримга бўлган эҳтиёжим ҳақида ўйлаганимда, бошқаларни кечиришим кераклигини англашим осонроқ бўлади.
Бу кечирим эмас
Кечириш – шунчаки “Кечир” дейиш эмас. Шундай қилганингизда, сиз шунчаки муаммони тан олган бўласиз, бироқ бу муаммо учун ўз жавобгарлигингизни тан олмаган бўласиз. Кечириш эса “Узр. Мени кечирасанми?” – дейишдир. Қолаверса, нима учун кечирим сўраётганини ҳам айтиш керак, деб ҳисоблайман.
Кечириш – шартсиз бўлади ва унга лойиқ бўлиш мумкин эмас. Сиз ҳеч кимдан ўзгаришини талаб қила олмайсиз. “Агар ҳаётингни тартибга солсанг, эҳтимол сени кечирарман”. Ҳақиқий кечирим ҳеч қандай шарт қўймайди.
Кечириш - ҳис-туйғу эмас. Мен ҳам кечиришни хоҳламаган ва фақат имонга суянишимга тўғри келган пайтларим бўлган. Бироқ, бирон марта ҳам кейинчалик ҳис-туйғу пайдо бўлмасдан, фақат имон орқали кечирилиш ҳолатини эслай олмайман. Кечириш – ирода кучи ҳисобланади.
Кечириш - ҳисоб-китоб қилмайди. Ҳар гал нимадир содир бўлганда ва сиз кечирдим, деб ўйлаганингизда, юрагингизга ниманидир тугиб қўя олмайсиз. Коринфликларга ёзган биринчи мактубида (13:5) Павлус бизга севги “кек сақламайди”, деб эслатган ва бу сўзлар биз бошқаларни севишимиз кераклиги ва улар билан аввалгидек муомала қилишимиз кераклигини билдиради.
Кечириш – ҳеч нарса бўлмагандек ўзини кўрсатмайди. Жуда кўп ҳолларда одамлар худди ҳеч нима бўлмагандек яшашда давом этишади ва ҳеч қандай муаммо бўлмагандек юришади. Агар бу вазиятни айнан шундай қабул қилсангиз, бу ҳол қайта содир бўлганда ажабланманг.
Кечириш – бефарқлик эмас. Агар сиз вазиятга “ҳечқиси йўқ” деган нуқтаи назар билан қарасангиз, бартараф қилиш зарур бўлган зиддиятни инкор қилган бўласиз. Бу эса юзаки бефарқлик бўлади.
Кечириш – ноҳақликка кўнмайди. Кечириш орқали ҳақорат қилинишга йўл қўйишингиз – ноҳақликка тоқат қилишингизни англатмайди.
Кечирим бериш – шунчаки “Кел, буни унутамиз” дейиш эмас. Сиз буни унутолмайсиз. Бу эса кўп ўтмай хафагарчилик ҳамда норозилик манбаига айланади. Унутиш кечиримга олиб келмайди. Аслида, бунинг акси бўлади: кечириш – унутишга олиб келади.
Кечириш – сабр-тоқат эмас. Сиз ҳар гал тоқат қиладиган ва муаммога чидайдиган вазиятлар ҳеч нимани ҳал қилмайди ва муносабатларни яхшилай олмайди.
Кечириш – хафа қилган инсонга сабоқ беришга уринмайди.
Кечириш – «ҳеч қандай оқибатлар бўлмайди», дегани эмас. Унинг ортидан обрўсизланиш, маблағдан айрилиш, уйқу йўқолиши ёки ҳар қандай кўнгилсизликлар бўлиши мумкин. Нотўғри йўл тутаётган одамнинг зиммасида шахсий ва юридик жавобгарлик мавжудлигини тушунишингиз керак. Агар сиз кимнидир кечирсангиз, шахслараро муаммони бартараф қилганингизни билдиради, бироқ бу одам ҳали Худонинг олдида ҳам жавоб бериши керак. Сиз машинангизни пачоқ қилган, суғуртаси йўқ ҳайдовчини кечиришингиз мумкин, лекин бу одам ҳали қонун олдида ҳам жавоб беради.
Кечириш – сиз кечирган одамнинг ўзгаришини англатмайди. Бу одам ўзгарадими ёки йўқми – Худо сизга уни кечиришингизни амр қилган; сиз бошқалар учун жавобгар эмассиз.
Ниҳоят, кечириш – жароҳатлар учун фойдали малҳам, лекин келгусида бўладиган хафагарчиликлардан сизни сақлай олмайди. Бироқ, агар сиз ҳозир кечира олсангиз, келажакда содир бўладиган зиддиятлар ҳамда хафагарчиликларни осонгина бартараф қила оласиз.
Никоҳдаги яқинлик жуфтингиздан ҳеч қачон хафа бўлмаслигингизга боғлиқ эмас. Агар шундай бўлганида эди, биронта ҳам оила сақлаб қолинмаган бўлар эди. Аксинча, яқинлик - кечиришга тайёр бўлишингиз ҳамда кечирим олиш йўлларини излашингизга боғлиқ. “Муҳаббат қиссаси” қўшиғидан “Севги – ҳеч қачон “кечир” деб айтишингга ҳожат қолмаслигини англатади”, деган сатрларни мисол қилиб келтирадиган инсонлар яқин муносабатнинг моҳиятини яхши англаб етмайдилар. Муҳаббат риштаси билан боғланган икки инсон зиддиятларга дуч келиши муқаррар, лекин ҳақиқий севги кечиришга доим тайёр бўлади. Етукликка эришган муносабатларда кечирим сўраш сизни зулм олдида ҳимоясиз қилиб қўймайди. Аксинча, мисол учун мен Доттидан кечирим сўраганимда, у менинг ҳимоясизлигимдан фойдаланмаслигига ишончим комил.
Бу – кечириш
Биз юқорида қайси нарсалар кечириш эмаслигини кўриб чиқдик, келинг, энди кечириш нима эканини кўриб чиқсак. Биринчидан, кечириш – ожизликни эмас, балки қудратни ифода этади. Аёлларга қараганда эркаклар кечирим сўрашдан кўпроқ қўрқишади, чунки кечирим сўраш уларнинг заифликларини ошкор қилиб қўяётгандек туюлади, бу эса “ҳақиқий эркак” номига тўғри келмайди. Лекин кечирим сўраш орқали муносабатларни яхшилашга интилиш аслида ўша инсон кучли табиатга эга эканлигини кўрсатади.
Кечириш – ташаббусни талаб қилувчи муҳаббатнинг ифодасидир. Бирон марта “Нима учун мен уни кечиришим керак, унинг ўзи бунга ҳаракат қилмаяпти-ку”, - деб ўйлаганмисиз? Лекин Худонинг Каломи бизни биринчи қадамни ташлашга даъват қилади. Юҳаннонинг биринчи мактубида (4:10) шундай ёзилган: “Ҳақиқий севги – бизнинг Худога бўлган севгимиз эмас, балки Худонинг бизга кўрсатган севгисидир. Зеро, Худо бизни гуноҳларимиздан поклаш учун Ўз Ўғлини қурбон қилди”. Агар Худо бизни тавба қилишимизни ва Ундан кечирим сўрашимизни кутганида эди, биз ҳалигача гумроҳлигимизча қолган бўлар эдик. Агар сиз бошқа одам биринчи бўлиб тавба қилишини ва сиздан кечирим сўрашини кутаётган бўлсангиз, ўша одам ҳаётингизни бошқаришига йўл қўйган бўласиз.
Исо шундай деган: “Шундай экан, сиз эҳсонингизни қурбонгоҳга олиб келганингизда, яқинингиз нимадандир сиздан хафа эканлиги ёдингизга тушса, эҳсонингизни қурбонгоҳ олдида қолдиринг. Биринчи навбатда бориб, яқинингиз билан ярашинг, кейин келиб, эҳсонингизни назр қилинг” (Матто 5:23-24). Худо бу ерда кечиримга ким муҳтож эканлигидан қатъий назар, ташаббусни ўз қўлингизга олишингизни исташи, агар сиз тўғрилашга ҳаракат қилмаган қандайдир бузилган муносабат мавжуд бўлса, У сизнинг саждангизни ҳам истамаслиги аниқ қилиб айтилган. Агар барча инсонлар Каломнинг бу кўрсатмаларига амал қилганларида ва кечирим сўрамаганлари ёки кечирмаганлари учун жамоатга бормаганларида, келаси якшанба куни қанча одам жамоатга келган бўлар эди?
Кечиришда учта мақсад бор. Биринчиси, биз ҳозиргина тилган олган Исонинг сўзларидан иборат. Яъни, икки шахс ўртасидаги ўзаро ярашув. Иккинчи мақсад Колосаликларга 3:15-оятида берилган: “Масиҳ ато қиладиган тинчлик юракларингизда ҳукмрон бўлсин, ахир, сизлар бир тананинг аъзосисизлар, тинчликка даъват қилингансизлар”. Кечириш – Масиҳнинг Танаси бўлган жамоатни бирлаштиради. Учинчи мақсад – ҳиссий шифо топиш – бизни кузатиб турган бу оламга Исо Масиҳнинг шифо берувчи севгисини намоён қилишнинг энг яхши йўлидир.
Нима учун биз кечирмаймиз?
Кечирим беришни ҳаётимизда қандай қўллашни яхши билиб олишимиз учун келинг, аввал, нима учун кечирмаслигимизнинг айрим сабабларини кўриб чиқайлик.
Албатта, сабабларнинг биттаси - ишончсизлик. Агар ўз қадримизга ёки Худо билан муносабатимизга ишонмасак, ўзимизни ишонтириш учун ҳар қандай имкониятларни излаймиз. Биз кечирмаётган инсон устидан қилган “ғалабамиз” қандайдир даражада сохта ишонч ҳиссини келтириши мумин.
Кимгадир нисбатан қилинган яширин ёмонлик – бу кечирмаслигимизнинг бошқа бир сабабидир. Эфесликларга мактубда (4:30, 32) ёзилишича, биз бировга нисбатан ранж-аламни ичимизда сақлаб юрмаслигимиз керак, бироқ, бундай туйғу бизга мамнунлик ҳам беришини барчамиз биламиз.
Бир неча йиллар олдин мен Кал-Полида, Калифорния штатидаги Помона шаҳрида севги инқилоби ҳақида маъруза қилганман. Маъруза сўнгида олдимга қора танли аёл келди. (Унинг қора танли аёл бўлганини таъкидлайман, чунки бизнинг жамиятимизда қора танли инсонларда бошқа ҳар қандай одамлардан ҳам кўпроқ норозиликлар ва ғазаблар бўлишига сабаблар бор. Оқ танли инсонларнинг жуда кўпчилиги қора танли инсонлар дуч келаётган тушкунлик ҳамда адолатсизликни тасаввур ҳам қила олмайдилар). У менга шундай деди: “Биласизми, жаноб Макдауэлл, бугун айтганларингиз менга жуда ёқди, лекин мен инсонларни сиз мени севгандек севишни истамасдим”.
Бу ҳақиқий зарба эди!
“Нима учун?” – сўрадим ундан.
“Чунки, - деди у, - мендан нафратланганлардан нафратланиш менга завқ бағишлайди!”
Баъзи одамлар бутун умр азоблардан қийналиб яшашади. Ғазаб туфайли бир қатор машҳур тарихий воқеалар содир бўлган. Кечиришни истамаслигимизнинг сабабларидан яна бири “хафа бўлиш ҳуқуқимизни” сақлашни ёқтиришимиздир.
Кечирмаслигимизнинг яна бир кенг тарқалган сабаби – ҳасад. Шоҳ Шоулнинг Довудга нафрати ҳасад туфайли келиб чиққан, чунки бизда бўлиши лозим, деб ҳисоблаган нарсаларимизга эга бўлган одамни кечиришни истамаймиз. Кимдир биздан ўзиб кетса, ўз-ўзидан у одам бизнинг кечиримимизга муносиб эмас, деб ҳисоблаймиз.
Қўрқув ҳам одамларни кечирмасликнинг асосий сабабларидан бири. Тушуняпсизми, сиз кимнидир кечирганингизда, қалбингизни очасиз. Аввал панд еганингиз ҳамда яна жароҳат олишдан қўрққанингиз учун бошқаларни кечира олмайсиз. Айнан мана шу жойдан ўзингиз ҳақингиздаги соғлом тасаввур ишга тушади. Ўзингизга Худонинг назари билан қарамагунингизча, – кўп ҳам эмас, кам ҳам эмас, - сизда қалбингизни очиш истаги пайдо бўлмайди. Лекин муносабатларни тўғрилашни таклиф қилганингизда, бу инсон сизнинг таклифингизни қабул қилиш ёки қилмаслигидан қатъий назар, сиз Худонинг назарида тўғри иш қилган бўласиз.
Ўзимизга ачиниш ҳам бизни кечиришдан тўхтатиши мумкин. Бундай одам “Мени ҳаммадан кўра кўпроқ хафа қилишди, энди кечира олмайман!” – дейди. Аммо Римликлар (8:28) мактубда Худо ҳамма нарсаларни Ўзини севганлар учун яхшиликка айлантириши ҳақида айтилган, ўзимизга ачиниш орқали эса, биз ўз ҳукмимизни Худонинг ҳукмидан юқори қўямиз. Аслида, биз шундай айтган бўламиз: “Худойим, бу нарса яхшиликка хизмат қила олмайди, бу ерда бирон нима қилишга Сен ожизсан”.
Айбни бировга ағдариш – кечиришни истамасликнинг тез-тез учрайдиган ва унчалик ишончли бўлмаган изоҳидир. “Мен ҳақ эдим ва нима қилган бўлсам, ўшани қилишга ҳаққим бор эди”, деган ҳиссиёт жуда кўп инсонларнинг кечиримни англаб етишларига ҳалақит беради ва сон-саноқсиз муносабатларни бузади.
Бошқаларга нисбатан бўладиган оддий ғазаб кечиришингизга ҳалақит бериши мумкин. Аслида эса, кимдир сизга қилган ишини бошқа бировга ҳам қилишига қарши эмассиз, лекин сизга бундай қилишга қандай ҳадди сиғди! Эфесликларга (4:26) ёзилган мактубда “Қуёш ботгунча жаҳлдан тушинглар”, дейилган. Илтимос, бу сўзлар шунчаки маълумот эмас, амр эканига диққат қилинглар.
Мағрурлик – кечиримга йўл қўймайдиган яна бир қаршиликдир. Мағрурлик айтади: “Бу муносабат менга керак эмас; менга бу инсон керак эмас”.
Унута олмаслик – бу ҳам кечирмаслик учун бир сабаб. Унутиш – вазиятни ёдда сақлаб қолмаслик, дегани эмас. Менимча, унутиш дегани эътибор бермаслик, бирон воқеани бир четга суриб қўйиш, бугунги қувонч ўрнини кечаги хафагарчилик эгаллаб олишига йўл қўймаслик, деганидир.
Агар сиз машиналарга қизиқсангиз, кафолатланган масофани унутиб қўйиш нима эканини ўйлаб кўринг. Ёки менга ўхшаб фермада ўсган бўлсангиз, хафагарчиликни унутишга сутни ҳаммасини топширмаслик сифатида қаранг. Унутиш - ҳисоб-китоб қилиш фикрига эга бўлмасликни билдиради. Унутиш – ўша нарсани токчага олиш қўйишни ва чанг босиб кетишига йўл қўйиш дегани. Яна шунга ўхшаш вазият бўлганда, токчага назар ташлаб, нима қилмаслик кераклигини ёдга олиш ва яна бу нарсани хаёлдан чиқариш керак. Унутиш – истакларга берилмаслик ва хафагарчилик сизни бошқаришига йўл қўймаслик демакдир.
Мен бирон мавзуни ўрганаётганимда, одатда Худо бу фурсатдан У билан бўлган муносабатимни ўзгартиришда фойдаланади. Унутишни ўрганиш орқали, нимани нотўғри қилаётганимни ва нимани тўғри қилаётганимни кўрдим. Тўғри қилган ишларимда Худо мени руҳлантирди ва нимани тўғрилашим кераклигини кўрсатди.
Энди, нимадир юз берганда, бирон нима ўрганиш учун ўтмишдаги хафагарчиликлар сақланадиган токчага қарайман ва шундай дейман: “Бу нотўғри бўлган экан, лекин Масиҳ бу учун қурбон бўлган”. Кейин уни яна токчага қўйиб, келгуси хафагарчиликларни енгишга қодир бўлган имон билан яшашда давом этаман. Мен янада яхшироқ инсон бўлишим учун Худо мана шундай ишлайди.
Генри Уорд Бихер “Мен кечиришим мумкин, лекин унута олмайман” ибораси “Мен кечира олмайман” дейишнинг яна бир усулидир”, деб айтади.
Кимнидир кечиришга муносиб эмас, деб ҳисоблаш ҳам кечирмасликнинг бир сабабидир. Кимнидир кечиришга муносиб эмас, деймиз. Бироқ, Муқаддас Калом бизга бундай ҳукм қилишга имкон қолирмаган. У “Кечиринглар”, дейди. Тамом! Масиҳнинг кечиримини олиш учун сиз нима қилдингиз?
Такрорланадиган хафагарчилик – кечирмасликнинг классик сабаби ҳисобланади. “Мен сени беш марта кечирдим, шунинг учун энди кечиришни истамайман. Агар яна кечирсам, яна шундай қиласан ва бу бутун вазиятни бемаъниликка айлантиради”. Битта биродарга нисбатан худди шундай туйғуни ҳис қилганман, уни кечиришдан олдин унга сабоқ бериш керак, деб ўйлаганман. Қайта-қайта кечириш билан Исо Масиҳ орқали Худо бизга таклиф қилаётган кечиримни тасдиқлаймиз. Лекин Худо бизни кечиради, дегани атайлаб гуноҳ қилишимиз мумкинлигини англатмайди. Бу шунчаки биз қачондир гуноҳ қилиб қўйсак, Худо бизни кечиришини ва ҳеч қандай тўсиқларсиз бизни яна қабул қилишини билдиради.
Масиҳнинг даврида раввинлар орасида инсонни тўрт мартагача кечириш мумкин, деган фикр бор эди. Айрим сахий устозлар ҳатто етти марта ҳам кечиришлари мумкин эди, аммо бундай фикр радикал ҳисобланарди. Бутрус Исодан биродарини неча марта кечириш кераклигини сўраган вазиятни тасаввур қила оласизми? Буртус ўзининг яхши инсон эканини ва “Етти марта кечир” деган диний армлардан ҳамда қоидалардан ҳам кўпроқ кечиришига тайёр эканини чин юракдан кўрсатмоқчи бўлганми?
Бу ерда Бутрус фахр билан кўкрагини керганини ва Исо унинг елкасига қўлини қўйиб, “Йўқ, Бутрус! Сенинг яхши инсон эканингни биламан, лекин икки ёки уч марта кечирсанг бўлди!”, дейишини кутганини кўришимиз мумкин.
Бунинг ўрнига Исо Бутрусга қайрилиб, шундай деди: “Етти марта эмас, балки етмиш карра етии марта” (Матто 18:22). Бутрус оёғи чалкашиб, “Раббим, яна бир марта қайтара оласизми? 490 марта дедингизми?”, деганини эшитишимиз мумкин. Бироқ Исони рақамлар қизиқтирмайди. Уни кечиришга тайёр бўлиш ва муносабатни яхшилаш истаги қизиқтиради. Бу эса дунё ўргатганларига зид бўлиб, икки ёки уч марта хафагарчиликдан кейин ўз ҳуқуқларимизни талаб қилиш имтиёзини бермайди. Биз бир неча уринишдан кейин кимдандир воз кечиб кетишимиз табиий. Лекин биз ҳатто ўзимиз истамасак ҳам имон орқали кечирим беришимиз керак.
Баъзан кечиришни истамаганимизда, мақсадимиз қасос олиш бўлади. Ўша инсонни қайсидир муҳим ишда ёки қандайдир муносабатда муваффақиятсизликка учрашини кўришни хоҳлаймиз. Ўша инсонга бизнинг ҳаётимизга келтирган азобдан ҳам кўпроқ азоблар келтиришни истаймиз. Лекин Калом бизга шундай ўргатади: “Ҳеч кимга ёмонлик эвазига ёмонлик қайтарманглар, одамлар яхшилик деб билганларни қилишга интилинглар. Агар иложи бўлса, қўлингиздан келганча, барча одамлар билан тинч-тотув ҳаёт кечиринглар” (Римликлар 12:17-18). Ибронийларга ёзилган мактубда Худо шундай дейди: “Мен қасос оламан, жазосини бераман” (10:30).
Кечирмаслигимизнинг охирги сабаби – ожизликдир. Қаттиқ хафагарчиликдан кейин “Сени кечираман”, дея олмайдиган даражада ўзимизни ҳиссий тарафдан етарлича кучли эмаслигимизни ҳис қилишимиз мумкин.
Йўқолмас куч
Кори Бум ҳамда унинг суюкли синглиси Рапенсбрукдаги концлагерда маҳбус эди. Соқчилардан бири айниқса, унга нисбатан ўта шафқатсизларча муносабатда бўлган. Кори ўзига қилинган ёмон муносабатга чидаши мумкин эди, лекин соқчининг синглисига қилган шафқатсиз муносабатини ва охири калтаклар зарбидан ҳалок бўлганига чидай олмади. Йиллар давомида бу немис соқчисига нисбатан чексиз нафрат Корининг юрагида кучайиб борди.
Урушдан кейин Кори Германияга нафақат кечирим ҳақидаги Хушхабарни етказиш учун, балки кечирим хабари сифатида ҳам борди. Немис халқининг қалбида айбдорлик ҳисси бор эди ва улар Берлиндаги Кори маъруза қилган жамоатга индамасдан кириб чиқар эдилар. Хизматдан кейин у билан танишган одамлардан бири унинг синглисини калтаклаган соқчи эди. Соқчи Корининг олдига бориб, деди: “Бугунги маърузангиз менга қаттиқ таъсир қилди. Мен Исо Масиҳни ўзимнинг Нажоткорим деб қабул қилдим ва концлагердаги шафқатсизлигим учун сиздан кечирим сўрашга келдим”.
У пайтда Кори эндигина кечирим ҳақида маъруза қилган эди. Бироқ, синглисига қаттиқ азоб берган бу инсонни кўрганида, юраги ғазабга тўлди. Соқчи унинг қаршисида қўлини узатиб турарди, лекин Кори унинг қўлини сиқиб қўйиш учун ўз қўлини узата олмасди. Соқчи гапини такрорлади: “Кори, мени кечирасизми?” Кори “Эй Худо, Ўзинг мадад бер!”, деб қичқириб юборди ва ўзининг ғазаби ва нафратидан ҳам кучли бўлган Илоҳий севгиси учун Худога раҳмат айта бошлади. Муқаддас Руҳ унинг қалбини Худонинг севгиси билан тўлдириши билан танаси бўйлаб тарқалаётган илиқликни ҳис қилди. У нима қилаётганини англашидан олдин соқчининг қўлини ушлади ва унинг кўзига қараб: “Мен ҳаммангизни кечирдим”, деди.
Имон билан биринчи қадамни ташлашим ҳамда кечиришим керак бўлган вақтда, Худо менга Корининг ҳаётидаги шу воқеани эслатиб туради. Буни тушунтириб бера олмайман, лекин агар ўзингизда истак бўлса, кечириш учун куч ҳар доим пайдо бўлади. Биз ожиз бўлган вақтимизда ҳар қандай хафагарчиликларни кечиришимизга куч бериши учун Муқаддас Руҳ ҳар доим ёнимизда бўлади.
Кечирим бериш ва кечирим олиш – бугунги кундаги зиддиятларни бартараф қилиш учун ихтиёримиздаги энг катта кучдир. Бу дунё ҳам шунга муҳтож. Кечиришга тайёр инсон сифатида бу дунёга Масиҳнинг табиатини кўрсатиш – бу оламга кўрсатишингиз мумкин бўлган энг кучли гувоҳликлардан биридир.
Мен кечиримлироқ бўлишимни сўраб, Худога тез-тез ибодат қилардим. Бу ибодатим тахминан қуйидагича эди: “Эй, Осмондаги Ота, берган кечириминг учун раҳмат. Мен бутунлай кечирилишим учун хочда қурбон бўлган Исо Масиҳ учун Сендан миннатдорман. Масиҳга имон келтирганим учун Сендан миннатдорман. Гуноҳларим мен қилган савоб ишларим туфайли эмас, балки Унинг қилган иши туфайли кечирилган. Ота, ўзимни ҳамда атрофимдаги инсонларни қандай кечиришим кераклигини кўрсат. Мен ҳам худди Сендек кечиришни ва биринчи бўлиб кечирим таклиф қилишни истайман. Мағрурлигимни бостиришим ҳамда ноҳақ бўлганимда кечирим сўрашим учун куч бер. Мени хафагарчилик ҳиссидан халос қил.
Худойим, муҳтож бўлганимда ишонч беришингни, керак бўлганида шифо беришингни, зарур вақтида тасалли беришингни сўрайман. Кечиримингни бутун оламга ёйиш учун воситачи бўлишимга ёрдам бер. Исо Масиҳ номи билан, омин”.
Книга на узбекском языке: Муҳаббат тилсими. Жош Макдауэлл
Вы можете добиться того, чтобы ваша любовь была самой плодотворной, и мне хотелось бы помочь вам в этом. Эта книга позволит вам, независимо от вашего семейного положения, по-новому взглянуть и улучшить свои любовные отношения.
Мои многочисленные поездки и общение с тысячами людей побудили меня поделиться с вами наиболее важными принципами этих взаимоотношений.
Если вы цените интимные взаимоотношения, основанные на взаимной любви, вам нужно прочитать книгу «Секрет любви». Если вас интересуют секреты плодотворной любви, брака и сексуальных отношений, эта книга — для вас.
Часто меня спрашивают: «Не вредит ли вашему браку то, что Джош так много путешествует?» Или: «Неужели ваши отношения не страдают из-за плотного графика лекций Джоша?»
