Н.Е.Бойко. Абадийликка ишонаман - (2-боб) Китоб Ўзбек тилида
Abadiylikka ishonaman (N.E.Boyko) O‘zbek tilida Audiokitob
II–боб
Биз Воркутага етиб келдик. Энди у қамоқхонадан бу қамоқхонага сарсонгарчилик бошланди. Мен, қанийди маҳбуслар орасида имонлиларни учратсам, Худо ҳақида бирон нарсани эшитсам, деб шунчалик ошиқар эдимки! Барҳаёт Худога ишончим мустаҳкамланиб борарди, чунки У менинг ибодатларимга жавоб берарди. Тўғриси, дастлаб “Бу тасодиф бўлса–чи?” деган фикрлар ҳам хаёлимдан ўтган эди. Қайта–қайта текширганимдан кейин шунга қатъий ишонч ҳосил қилдимки, бу Худо қўллари билан яратган мўъжиза эди.
Ҳозир эса менга тушунарли: ўша пайтда мен Худони қандай билиш керак бўлса, шундай билмасдим, фақат У борлигига ишонардим, холос. Кейинчалик мен шундай одамларни учратдимки, улар Худонинг борлигини инкор қилмасдилар, аммо улар нажот топишларига ишонмас эдилан. Одамда бундай ишонч бўлиши учун, аввало, Худо олдида ўзининг гуноҳкорлигини англаши керак.
Лагерларда мен монтажчи бўлиб ишладим, кончилик асбоб–ускуналарини созлардим, сантехника ишларини яхши билардим, шунинг учун мени у зонадан бу зонага ташлардилар.
Лагерлардан бирида бир маҳбуснинг кичкина китобчани ўқиб ўтирганини кўриб қолдим, “қандай китоб ўқияпсан?” деб сўрадим. Маҳбус, бу китоб барибир бу одамга қизиқ бўлмайди, деб ўйлади, шекилли, изоҳ берди: “Бу китоб Худо ҳақида. Бир имонли вақтинча ўқишга берди…” Мен унинг олдидан кетмадим, охири ялиниб-ёлвориб, у китобни бир неча соатга сўраб олдим. О, ҳаётимда биринчи марта муқаддас Китобни қўлимда ушлаб турибман! Менинг шодлигимни тушуниш мумкин. Худди оч қолган одамдай муқаддас сўзларни вужудимга сингдириб олардим, менга ноаниқ бўлган саволларга ниҳоят жавоб топаётган эдим. Муқаддас саҳифалардан руҳимга самовий шодлик қуйилиб келаверди: Худо мен билан суҳбатлашаётган эди. Бирдам вужудимда титроқ турди: ўзимни нафақат гуноҳкор, деб ҳис қилдим, балки мен ҳалок бўлаётган гуноҳкор эканимни тушуниб етдим. Қанчалик Муқаддас Худо қандай қилиб менга тоқат қилар экан? Қандай қилиб, менинг ибодатларимга жавоб берар экан? – Қалбим вайрон бўлиб кетди. Шодлик, аччиқ қайғу вужудимга қуйилиб келаверди. Бирдан мен бошқа лагерга жўнатиладиган бўлиб қолдим. Афсус, қимматли Китобни кўз югуртириб ўқишга улгурган эдим–а. Энди бу Китоб билан айрилишимга тўғри келади.
Ҳаётимда ҳеч қачон Каломни эшитган ва ўқиган кунимдагидай чанқоқлик тафтини унутмадим. Калом менинг бутун борлиғимни эгаллаб олган эди. Калом қалбимга ўт ёққан эди, ҳар бир лагерда имонлиларни зўр бериб изладим, маҳбусларнинг ҳар бир жиддий гапларига доимо қулоқ тутдим.
Бирдан хаёлимга бир фикр келди: синглимга хат ёзаман, қанча қиммат бўлса ҳам Янги Аҳдни сотиб олиб, менга юбор, деб илтимос қиламан! Ўша йиллари лагерда нафақат диний китобларни сақлаш, балки бадиий асарларни ўқиш ҳам ман қилинган эди. Шуни ҳисобга олиб, синглимдан, агар китобни сотиб олсанг, менга олдиндан хабар бер, деб илтимос қилдим. Мен озодликдаги одамлар билан ишлаганим учун бир нарсага умид қилардим: уларнинг манзилидан фойдаланаман, синглим қимматбаҳо совғани уларнинг манзилига юборади.
Вақт имиллаб ўтарди. Лагерга янги маҳбуслар келди. Уларнинг орасида имонлилар йўқмикан, деб ғамгин маҳбусларни кўздан кечираман. Эътиборимни кўринишидан вазмин, ёш йигит тортди. Унинг исми Степа экан. Ҳали ёшлигиданоқ болалар колониясига тушибди, вояга етгач, умумий лагерга ўтказишибди, муддати ҳали тугамаган экан. Маълум бўлдики, у немис бўлиб, меннонит мазҳабига мансуб, имонли. Биз дўстлашиб, бўш вақтимизни кўпинча бирга ўтказардик. У имонлиларнинг ҳаёти тўғрисида менга ҳикоя қилиб берар, унинг ҳикоялари мен учун ниҳоятда қизиқарли бўларди. “Биз Худога хизмат қилганимизда, болалар қўшиқ куйлашади, шеърлар айтишади”, деди бир куни. Мен буни калламга сиғдира олмасдим: наҳотки болалар ҳам Худога хизматда иштирок этишса?
Ниҳоят, мен синглимдан қуйидаги мактубни олдим: “Николай, сен сўраган нарсани топиб, лагерга жўнатдим…” Тасаввур қиласизми, қалбимда нималар туғён урди?! Муқаддас Китоб қатъиян ман қилинган жойга юборилибди! Мен тинчимни йўқотдим: ҳар куни посилка олиш учун рўйхат кўргани бордим. Охири, кутган нарсам етиб келди! Менинг фамилиям ҳам рўйхатда бор экан!
“Степа! Нима қиламиз? Китоб келди!”
Тушунарли: Худонинг аралашувисиз Илоҳий китобни бизга бермайдилар!
Мен биринчи марта Хушхабарга кўз югуртирганимда, ибодатни мустаҳкамлайдиган куч–қудрат – рўза эканини англаб етган эдим. “Биласанми, Степа, кел, рўза тутамиз. Худойим асирликда ҳаётимни сақлади, шу қадар даҳшатли жарликдан мени олиб чиқди. Хушхабарни бизга беришлари учун наҳотки У ҳозир бизга ёрдам бера олмаса?! Худойим билади: мен Унинг Китобини ўқишга ташнаман, Худо ўша китобни менга бермаслиги мумкин эмас!” – Худонинг қудратига қатъий ишонч ва тасалли билан биз уч кунлик рўза эълон қилдик, учинчи куни мен тақсимот хонасига бордим.
Одатда, посилкани эгасига беришда оператив қисм бошлиғи, ҳарбий врач, озодликдаги тақсимотчи ва маҳбуслардан бир тақсимотчи иштирок этарди (бу тақсимотчи қора ишни бажарарди: посилкани очарди), бошқалари эса посилкани синчиклаб текширарди.
- Посилкани қаердан кутяпсан?
- Вознесенскдан.
Тақсимотчи шу пайтда посилка ўралган матони қирқиб, михни суғурди ва қопқоқни кўтарди. Мен назар ташладим, юрагим қинидан чиқиб кетгудай бўлди: о Худойим! Усти ҳеч нарса билан беркитилмаган, кичикроқ ҳажмдаги, қора чарм муқовали, муқовасига олтинранг хоч тасвири туширилган Муқаддас Китоб ўзига жалб этиб турарди! Хаёлимда Худога фарёд қилдим: “Худойим, менга раҳминг келсин! Мен учун Китобингни сақлагин!”
Бошлиқ кескин ҳаракат қилиб Китобни олди ва пала партиш варақлай бошлади. Мен бошлиқдан кўзимни узмай ибодат қилавердим. У Китобни охиригача варақлаб бўлиб, яна биринчи саҳифага қайтди.
–Муқаддас Китоб?! – у баланд овоз билан ва ҳайрон бўлиб ўқиди ва эътиборсизлик билан менга қаради. – Нима, поп бўлмоқчимисан?
–Муқаддас Китобни ўқиган ҳамма одам ҳам поп бўлиши шарт эмас, – деб жавоб бердим ва ибодат қилишда давом этдим.
Бошлиқ Муқаддас Китобни ёпиб, стол устига ташлади. Ҳарбий врач: “Таъқиқланган нарса йўқ!” деб ахборот берди ва “Озиқ–овқатларни нимага соласан?” дегандай саволомуз менга қаради.
Шу пайтда дарров эсимга тушди: ёстиқ жилдни олишни унутибман. Маҳбуслар одатда посилкага борганларида сумка ўрнига ёстиқжилддан фойдаланар эдилар.
“Эсимдан чиқибди, ҳеч нарса олмабман”, – деб ўзимни оқламоқчи бўлдим.
Тақсимотчи дарров топқирлик қилди: посилка ўралган матони қўлимга тутқазди: мен уни кенгроқ очиб турдим, тақсимотчи эпчиллик билан стол устига ёйиб ташланган егуликлар билан бирга Китобни ҳам қўли билан супуриб қўлимдаги матога ташлади!
“Раҳмат!” – деб бидирлаб гапирдиму биринчи, кейин эшикни очиб, қочдим! Шунчалик югурдимки, ортимдан отда ҳам югуриб етиб бўлмасди. Оёғим ерга тегмай югурдим! “Бирдан эсларига тушиб қолса–чи, ҳаммаси тугайди”, деган ўйда эдим. Аммо ортимдан ҳеч ким қувмади. Кейинроқ бу воқеани эслаб, бир нарсани тушундим: Худо ёвуз одамларнинг ақлини хиралаштириб қўяди, шунинг учун улар маккор ниятларини амалга ошира олмай қоладилар.
Мен Баракка югуриб кирдим. Степа ҳали ҳам тиз чўкканича Худога илтижо қиларди. Мен учун мана шу ёш йигитнинг Худо Каломига эга бўлишга иштиёқини кўриш жуда қимматбаҳо эди.
“Степа! Қўлга киритдик! – деб ҳаяжон билан китобни юқори кўтардим. – Дарров яширишимиз керак!”
Китобни Баракда қолдирмасликка қарор қилдик. Бошқа Баракдан хилват жойни топдик. Муқаддас Китобни “бирдан кўриб қолсалар нима бўлади” деган ўйда уч кун яширган жойимиздан чиқармадик. Мен бу Китобни назорат ходимларининг текширувидан сўнг олган бўлсам ҳам, кейинроқ лагер бошлиқлари бу қимматбаҳо Китобни топиш учун бир неча марта синчиклаб текширувлар ўтказди.
Бизни ҳеч ким кузатмаётганига ишонч ҳосил қилганимиздан кейин, титраб китобни олдик, баланд супурги ўтлар орасига яшириниб, ўқий бошладик. Биринчи саҳифани очиб, ҳайрон бўлдим…У китоб эмасми?! Бошқасини ўқидим. Шунда тушундим: бу Хушхабарнинг ўзи эмас, балки Муқаддас Китоб. Мен Китобни ўқиб, кўп нарсани тушунмадим ва буни ўзимнинг бехабарлигимга йўйдим. Бирибир сўзларнинг туб мазмунига етишга иштиёқим зўрайиб бораверди. Бу тўғрида кўп ибодат қилдим, юракдан қайғуриб, тиз чўкканимча саҳифама–саҳифа ўқидим. Худо менга яна бир шундай имкониятни яратиб бердики, кундузи ҳам, кечаси ҳам ўқиш имкониятига эга бўлдим. Илтимос қилмасам ҳам, мени кечки сменага ишчи қилиб ўтказишди (асбоб–ускуналарни созлайдиган бўлдим).
Кечалари узлуксиз ўқидим, кундузи эса ўқилганларни хотирамда тиклашга ҳаракат қилдим. Аммо қанчалик тиришиб ҳаракат қилмай, ўқиганларимдан ҳеч нарсани эслай олмасдим.
Хотирамнинг сусайишини илгаридан сезиб юрардим: мактабда олган билимларим гўё учиб кетган эди. Олдин ўзим билган ва тушунган биронта формулани, биронта қонунни эслай олмасдим. “Бу концлагерда сен оч ўтказган беш йилнинг оқибати”, деб менга тушунтирдилар. Бундай ҳолда Муқаддас Китобда ўқиганларимни қандай эслаб қоламан?! Яна Худога илтижо қилдим: “Эй Худойим, мен фақат ўқишим керак эмас, балки ўқиганларимни ҳаётга татбиқ этишим ҳам керак, хотирам эса панд беряпти…”
Шу ибодатимдан кейин Худо эътиборимни ҳаворий Павлуснинг мактубига қаратди: “Худонинг Ўзи сизларнинг вужудингизда амал қилади, У Ўз мурод-мақсадини адо этишингиз учун сизларда хоҳишни ҳам, ҳаракатни ҳам туғдиради” (Филип. 2,13). Ўзимча ўйлайман: Худонинг Каломини эслаб қолиш истагини менда фақат У пайдо қилди, демак, У менга хотирани ҳам беради! Каломни тиришиб ўқир эканман, Худо қалбимнинг истагини олдингидан кўра кўпроқ ижро этаётганини англаб етдим. Ўша йиллари – 1948 йилларда ёд олганларимни ҳозиргача яхши эслайман. Худонинг марҳамати шу эмасми?!
Орадан кўп ўтмай, мени бошқа лагерга ўтказдилар, Степа билан айрилишимизга тўғри келди. Маҳбусни бир кунда неча марта тинтув қилишларини тутқунликда бўлганлар билади. Ишга олиб чиқадилар – тинтув, зонага қайтасан –яна тантив, рухсат этилмаган нарсани кимдир олиб келади – яна тинтув, янги маҳсуб келади – яна тинтув. Олдинлари тинтувлардан чўчимасдим – таъқиқланган нарса менда бўлмасди, энди эса Муқаддас Китобим бор, бунинг устига ҳажми катта!
Мени йилига олти марта, балки кўпроқ этапга чақиришарди, бу дегани – 12 марта қаттиқ тафтиш дегани. Бунинг устига яна лагер бўйича тинтув ҳам бўларди. Муқаддас Китобни қолдириб кетиш хаёлимга келган эмас. Қандай қилиб ундан айрила оламан?!
Бошқа йўли йўқ эди, шунинг учун ҳар доим Китобни ўзим билан олиб юрардим. “Этапга!” деб эълон қилишлари биланоқ, Худога умид боғлаб, бошқа лагерга кетгунимча, постда турардим.
Бир воқеа эсимдан чиқмайди: бир маҳбус мени бошқа лагерга ўтказаётганларини эшитиб, дўстимга суратимни бериб қўйсанг, деб илтимос қилди. Лагерда фотосурат таъқиқланганини мен билмас эканман. Суратни ён дафтарчам ичига солдим. Бу дафтарчани цемент қоғоз қопларини қирқиб тикиб ясаган эдим.
Этапга келдим. Худойим Муқаддас Китобимни сақласин, деб рўза тутганман. Ўша кунги навбатчи ярамас экан: “Чўнтакларингдаги, ёстиқжилддаги нарсаларингни полга тўк!” деб буйруқ берди. Мен унинг буйруғига итоат этдим. Шунда ён дафтарчам ичидан фотосурат ерга тушди. Навбатчи ён дафтарчамни тепкилаб: “Ҳамман нарсангни йиғиштир, изоляторга кир!” деб бақирди. Хаёлим китобда: “Эй Худойим! Нима қилса ҳам майли, Муқаддас Китобим омон қолса бўлди”. Изоляторда ўтирибман. Навбатчи мени чақиради: “Сенга жазо – бор, коридорнинг полини юв!” Хаёлимда эса шу фикр: “Иккита коридорни ювай, фақат Муқаддас Китобим омон бутун бўлса бўлди”.
Худо мўжиза туфайли Муқаддас Китобимни сақлади. Худонинг куч–қудратини қаранг–а. Бу мен учун унутилмас сабоқ бўлди. Худонинг қудрати ишончимни мустаҳкамлади. Энг муҳими – Масиҳ ўргатганидай, доимо Худо билан мулоқотда бўлиш эди. “Агар сиз Мен билан алоқада бўлиб, сўзларимни қалбингизга жо қилсангизлар, истаганингизни сўранглар, эришасизлар” (Юҳанно 15,7). Кўпинча қўриқчилар текширув пайтида Муқаддас Китобни варақлайдилар, аммо ҳеч нарсани тушунмайдилар. Биринчи бетда аниқ қилиб “Муқаддас Китоб” деб ёзиб қўйилган, лекин очмайдилар. Хавфли вазиятлар ҳам бўлган, мен ҳар доим рўза тутардим ва хаёлимда: “Мен учун ҳаётимдан ҳам қимматли бўлган Китобингни шафқатсиз нигоҳлардан яширгин, эй Худойим”, деб доимо ибодат қилардим. Худойим менинг эҳтиёжларимни ва иштиёқимни биларди, шу боис озодликка чиққунимча Муқаддас Китобимни сақлади.
Муқаддас Китобни ўқиганимда, Хушхабар билан танишувдан бахтиёр бўлганимни кўрсатадиган воқеаларни топмадим, англай олмадим. Нимага? Тушунмадим, аммо саҳифама–саҳифа тиришиб ўқийвердим. Малакий пайғамбар китобининг охирги саҳифаларни варақлайман. О, мана мўъжиза! Қуйидаги сўзларни ўқийман: “Раббимиз Исо Масиҳнинг Янги Аҳди”. Кейинги саҳифа “Матто баён этган муқаддас Хушхабар”. Энди англаб етдим: Муқаддас Китоб икки қисмдан иборат экан! Мана менга таниш воқеалар! Нақадар бахтиёрман! Янги Аҳдда ҳамма нарса менга жуда тушунарли, аниқ. Бир бобни бир неча марта ўқиб, янада яхшироқ тушуна бордим. Аммо фақат шугина эмас.
Виждоним қийнай бошлади: бу қанақаси бўлди? Сен Муқаддас Китобни ўқияпсану ўзинг гуноҳ қиляпсан! Тўғри, жанжал қилишни ёқтирмайман, аммо жанжал қиляпман, сўкиниш ёмон, лекин сўкиняпман. Гап нимада? Ҳаворий Павлуснинг қуйидаги сўзларини ўқияпман: “Мен истаган яхши ишни қилмаяпман, аксинча, истамаган ёмон ишни қиляпман. Агар истамаган ишни қилаётган эканман, демак, бу ишни мен ўзим эмас, балки ичимда турадиган гуноҳ қиляпти” (Рим. 7: 19–20). Мана, гап нимада экан! Мен ўзимни ўзим тўғрилай олмайман, чунки мен гуноҳкорман. Бу оятларни ўқир эканман, умидсизликка тушдим ва : “Гуноҳдан қандай қилиб қутулиш мумкин? – деб ўзимга ўзим савол бердим. Хушхабардан, Масиҳ солиҳларни эмас, гуноҳкорларни даъват қилгани келгани тўғрисидаги оятни (Матто 9:13) ўқиганимда, қалбимга нур кириб юритиб юборди. Ўша гуноҳкор менман–ку! Тиз чўкиб, Худога илтижо қилдим: “Эй Худойим! Қанчалар гуноҳкорлигимни кўриб турибсан. Мен иллатлардан қутула олмаяпман (гуноҳларимни бирма–бир санай бошладим), Сенга ёлвораман: мени бу иллатларимдан халос қил…” Худо менинг илтижоларимни эшитди! Мен Масиҳни Нажоткорим деб қабул қилдим. Ўша ибодатимда Худога яна шуларни айтдим: “Эй Худойим! Агар Сенинг хоҳиш–иродангга маъқул бўлса, ҳозирдан бошлаб мен Сенинг қулингман. Мени Ўзинг истаган томонингга етакла, нимани буюрспнг, мен бажараман”. Мен нажот топганимдан, онгли равишда қилган гуноҳларимдан халос бўлганимдан хурсанд эдим. Энди самоларда Раббий билан абадий бирга бўлиш насиб этганини билардим. Худо менинг руҳимни ўлик ҳаётдан тирилтирди, ўшанда Муқаддас Руҳ мени Худонинг севгиси ва Масиҳдага нажот тўғрисида гувоҳлик беришга даъват қилди. Худо менга нақадар ажойиб олам ҳадя қилди. Ва мен ибодат қилдим: “Худойим! Сен менга нажот йўлини кўрсатдинг! Маҳбуслар орасида Сенинг болаларингни топишимга ёрдам бер”. Мен ибодат қилавердим, айни пайтда одамларга Худо ҳақида астойдил ҳикоя қилдим. Муқаддас Китобни ўқиш учун ҳаммага беравермасдим – Китобимни тортиб олсалар, ҳеч қачон қайтариб бермасликларини билардим. Кечалари Юҳанно Хушхабарини кўчириб истовчиларга тарқатардим, бу китобни кўп марта кўчирдим.
Воркута механика заводида эркинликда юрганлар билан бирга ишлаётган эдим. Бир куни кетиш вақти бўлганда, маълум бўлдики, бошлиқ менинг карточкамни унутиб қолдирибди. “Югур, тезроқ, қидир!” деб буюрди у ёрдамчисига. Ёрдамчи топа олмабди, соқчи эса битта мен учун ишчиларни ушлаб тура олмайди. Бирдан у бақирди: “Ҳаммангиз Бойко билан чиқиб кетинглар! Дарвозани беркитяпмиз!”
Менга “Баракка қайт!” деб буйруқ бердилар. Шунда калламга бир фикр келди: Худойим мени нима учун бу ерда қолдирди? Балки, биронтасига Худо ҳақида гувоҳлик беришим керакдир? Қиладиган ишим йўқ, зона бўйлаб юрибман. Зона катта. Кимни учратсам, ўша билан Худо ҳақида суҳбат қўзғайман. Ярим кун ўтиб кетди, астойдил қизиққанларни учратмадим. Ўзимнинг Баракимга кирдим, тепа каравотга кўтарилиб, ўзимча муҳокама қила бошладим: “Худойим, Сенда тасодиф бўлмайди. Нима учун мен бугун бу ердаман?”
Бирдан ёшгина йигитчанинг овоз келди:
- Обетоцкий шу ердами?
- Уни танимаймиз, – деб маҳбуслар истамай жавоб бердилар.
Обетоцкийни мен билардим, у бизнинг монтажчилар бригадасида ишларди.
- У ҳозир ишда, – деб жавоб бердим мен. Кейин эшик ёнида
ётган маҳбуслар йигитчадан сўрай бошладилар:
- Ёшинг нечада?
- 18 га тўлдим, болалар колониясидан сизларникига ўтказишди.
Ўсмир мактаб ўқувчисига ўхшарди: озғин, азоб тортган, ғамгин.
- Сени нима сабабдан қамашди?
- Раисни ўлдирдим, – бола эзилиб жавоб берди.
- Ўзи шунга лойиқ! – кулишди жиноятчилар. – Буниси ҳали ҳолва.
- Сизлар, нима, қотилликни маъқуллаяпсизларми? – деб
суҳбатга қўшилдим. – Сизлар имонли эканингизга мен ишониб ўтирибман–а?! – деб уларни бир оз уялтирдим. – Муқаддас Китобда, қотиллик оғир гуноҳ, деб айтилган.
Ўсмир ўйчан ҳолда гапларимизни эшитди. Мен улар билан бир оз суҳбатлашдим, кейин “Обетоцкий смена тугагандан кейин келади”, дедим. Биз тарқалишдик.
Эртаси куни бизнинг Баракка бир нотаниш маҳбус келиб, имонлиларни қидирди, унга мени кўрсатдилар.
–Имонли сенмисан?
- Ҳа, мен.
- Сени бир йигит чақиряпти.
Мен кийиниб ташқари чиқдим. Қарасам, скамейкада кечаги ёш йигитча йиғлаб ўтирибди.
–Ие, сенга нима бўлди?
–Э, кечаги суҳбатдан кейин тинчим йўқолди. Сиз айтдингизки, қотиллар дўзахга тушади, деб. Менинг ҳолим нима кечади? Худо мени кечирадими? Ахир, мен қотилман–ку!
–Албатта кечиради! – деб тасалли бердим. – Худо ҳар қандай гуноҳкорни кечиради, фақат тавба қилиш керак, холос.
Йигитчани қайғуга солган гуноҳ тўғрисида Муқаддас Китобдан кўп сўзлар келтириб, унга тасалли бердим. Ҳатто унга Муқаддас Китобни яширган жойимни ҳам кўрсатдим. “Китобни эҳтиёт қилиб ўқигин”, деб айтиб қўйдим. Йигитча ўқирдию аммо унинг юзида ғамгинлик аломати кетмасди, чунки у қаттиқ эзилган эди. Бир куни у очиқ эътироф этди: “Мени ўзимни ўзим ўлдириш ҳақидаги фикр доимо қийнайди, чунки мен қўл кўтарган одам ҳеч кўз олдимдан кетмайди”. Мен Хушхабардан Исо Масиҳнинг хочга михланиши ва қароқчи қандай қилиб кечирим топгани ҳақидаги парчани топдим, унга “ўқи”деб таклиф қилдим. Агар ўшанда сиз ҳам бўлганингизда эди, қимматли сатрларни қанчалар ютоқиб, юраги ҳаяжондан дукиллаб турган ҳолда ўқиганини кўрган бўлардингиз. Мен уни кузатиб турардим, уни юзлари аста–секин илгари мутлақо номаълум бўлган Илоҳий нурдан ёришиб кетган эди. Унинг юзлари ёришиб кетди. Хотиржам бўлди. Унинг қалбида Худонинг раҳм–шафқатига умид учқунлари пайдо бўлди. Фақат шу учрашувдан ва суҳбатдан кейин нима учун менинг карточамни топа олмаганларини, бир неча кун мени ишга олиб чиқмаганларини тушундим. Ҳа, Худонинг ишларида тасодиф бўлмайди. Кўп ўтмай, биз айрилишдик. Уни этапга олишди. Келишганимиздай, йигитча Муқаддас Китобни жойига қўйган экан.
Книга на Узбекском языке: - Верю в бессмертие (Николай Бойко)
Очень впечатляющее свидетельство одного верующего узника за имя Христово, прошедшего тюрьмы и лагеря, и повсюду Бог подкреплял его и исцелял. Одному Богу известно, сколько издевательств претерпел Николай Ерофеевич в неволе. Его лишали свиданий, не отдавали писем и в буквальном смысле уничтожали, сажая в камеру—холодильник в то время, когда у него было воспаление легких. Но, по неизреченной Своей милости, Господь сберегал жизнь Своему слуге. Он оставался непреклонным и не шел на сотрудничество с гонителями. Его глубоко почтенный 82-летний возраст — яркое доказательство того, что жребий наш всецело находится в руках Господа и вовсе не условия существования определяют длительность жизни, а лишь Божья воля. Несмотря на суровый путь, он достиг рубежа большей крепости и отошел к Господу как и насыщенные днями патриархи. Земная брань его закончилась победно.
