Эйден Тозер. Худонинг Буюклиги - (6 Боб) Китоб Ўзбек тилида
Xudoning Buyukligi (Eyden Tozer) O‘zbek tilida Audiokitob
Мундарижа
Муаллифдан
1. Нима учун биз Худо ҳақида тўғри фикрлашимиз керак
2. Эришиб бўлмас Худо
3. Илоҳий белгилар: Худо ҳақидаги баъзи бир ҳақиқатлар
4. Муқаддас Учбирлик
5. Худонинг баркамоллиги
6. Худонинг эркинлиги
7. Худонинг абадийлиги
8. Худонинг чексизлиги
9. Худонинг доимийлиги
10. Худонинг ҳамма нарсадан бохабарлиги
11. Худонинг донишмандлиги
12. Худонинг қудратлилиги
13. Худонинг трансцендентлиги
14. Худонинг ҳар ерда ҳозирлиги
15. Худонинг содиқлиги
16. Худонинг меҳрибонлиги
17. Худонинг адолатлилиги
18. Худонинг раҳмдиллиги
19. Худонинг марҳамати
20. Худонинг севгиси
21. Худонинг муқаддаслиги
22. Худонинг олий ҳокимияти
23. Очиқ сир
Худонинг эркинлиги
Эй, Тангрим, Сенга ҳеч нима керак эмаслигини тушуниб етишни бизларни ўргат. Агар Сенга бирор нима керак бўлганда эди, у ҳолда бу Сенинг мукаммал бўлмаганлигингдан дарак берар эди: биз эса қандай қилиб мукаммал бўлмаган Зотга итоат қилишимиз мумкин? Агар Сенга ҳеч нарса керак бўлмаса, у ҳолда ҳеч ким ҳам керак бўлмайди. Агар Сен ҳеч кимга муҳтож бўлмасанг, у ҳолда биз ҳам Сенга керак эмасмиз. Сен бизни бизга муҳтож бўлмасанг ҳам излайсан, чунки биз Сен туфайли яшаяпмиз, ҳаракат қилаяпмиз ва мавжудмиз. Омин.
«Отанинг Ўзи ҳаёт манбаи» (Юҳан. 5:26). Масиҳ таълимотига мос равишда бу қисқа жумлада У шу қадар юксак ҳақиқатни башорат қилган эдики, бу ҳақиқат инсон ўй-фикрининг барча ютуқларидан ўтиб кета олади. «Худо мустақил, — дейди Масиҳ, Худо — бу Унинг Ўз-Ўзида борлигидир». Бу сўзларнинг асл маъноси шундан иборатдир.
Худо қандай бўлишидан қатъий назар, У Ўз-Ўзида бордир. Бутун бир ҳаёт ақл-идроксиз ҳаётнинг тубанлашган шаклими ёки юксак ақл-идрокли фариштанинг ҳаётими, умуман қандай бўлишидан қатъий назар, Худода ва Худодандир. Ҳеч қандай мавжудот ўз-ўзича ҳаёт кечирмайди. Ҳар қандай ҳаёт — Худо берган инъомдир.
Шунингдек, Худонинг ҳаёти — кимнингдир инъоми эмас. Агар Худо ҳаёт инъомини ёки умуман, бошқа қандайдир инъомни бирортасидан олиши мумкин бўлганда эди, у ҳолда ана шу бирортаси тўғридан-тўғри Худо бўлган бўларди. Худо ҳақида ўйлашнинг оддий, бироқ ишончли йўли — бу У ҳақда ҳамма нарсаси бор, бериш мумкин бўлган ҳамма нарсани бера оладиган, бироқ Ўзи аввал берган нарсасидан бошқа ҳеч нарсани олмайдиган Зот ҳақида ўйлаганимиз каби фикр юритишдир.
Худони нимагадир муҳтож деб билиш — бу Худо Борлиғини тўла-тўкис эмас, деб тан олишдир. Муҳтожлик — бу яратилган мавжудотларга тегишли бўлган сўздир ва у Яратувчига тааллуқли бўлиши мумкин эмас. Худо истаса, Ўзи яратган мавжудотлар билан муносабатда бўлади, бироқ У Ўзидан бошқа бирор киши билан бўладиган мулоқотга муҳтож эмас. Худонинг Ўзи яратган бандаларига бўлган қизиқиши, улар Худонинг бирор муҳтожлиги қоплаши ёки Унинг шундайига ҳам мукаммал бўлган тўла-тўкислигига ва комиллигига бирор нима қўша олиши мумкинлиги туфайли эмас, балки чексиз меҳрибон эканлигидан келиб чиқади.
Биз яна ўз ўй-фикримизнинг одатдаги йўналишини тескари томонга буришимиз ва мукаммал, ўз ҳолида ягона ҳамда фақатгина шу ҳолатдагина ҳақиқат ҳисобланадиган нарсани тушунишимиз керак. Биз яратилган мавжудотлар нимагадир муҳтож бўлади, деб ўйлашга одатланганмиз. Ҳеч нарса ўз-ўзича тўла-тўкисликка эга эмас ва шунинг учун ҳар қандай яратилган мавжудот яшаш учун ҳам ташқаридан бирор нарсага муҳтожлик сезади. Ҳар бир нафас олувчи жонзот учун ҳаво керак; ҳар қандай тирик жонзотга егулик ва сув зарур. Агар Ерни ҳаво ва сувдан маҳрум қилсангиз, бутун ҳаёт бир лаҳзанинг ўзидаёқ йўқ бўлиб кетади. Яшаш учун ҳар қандай яратилган мавжудот қандайдир яратилган нарсага муҳтождир ва ҳамма яратилган нарсалар учун Худо керакдир. Фақат Худога ҳеч нарсанинг зарурати йўқ. Буни аксиомани тасдиқлаган каби тасдиқлаш мумкин.
Дарё ўзининг ирмоқлари ҳисобига катталашади, бироқ ҳамма нарса Ундан келиб чиққан ва ўзининг мавжудлиги учун ҳар қандай жонзот Унинг чексиз тўла-тўкислиги ва баркамоллиги олдида қарздордир. Aммо ана шу Зотни йириклаштирадиган ўша ирмоқ қаерда?
Тубсиз Денгиз!
Бутун бир ҳаёт Сен орқали бордир,
Ва Сенинг ҳаётинг — Сенинг ҳаловатли Бирлигингдир.
Фредерик У. Фэйбер
Мушоҳадали кишилар хаёлини ҳамон «Нима учун Худо Борлиқни яратди?» деган савол эгаллаб турибди.
Биз нима учунлигини билмаслигимиз мумкин. Бироқ инсон қишда совуқдан сақланиш учун ўзига уй қургани ёки ўзини егулик билан таъминлаш учун буғдой сепгани каби, Худо ҳам Ўз дунёларини қандайдир муҳтожлиги учун яратмаганлигини биламиз. Зарур сўзи Худо учун бутунлай бегонадир.
Худо — ҳамма нарсадан юксакдир ва бундан келиб чиқадики, У янада юксакликка кўтарилиши мумкин эмас. Ундан ҳам баланд, Ундан юқорида турувчи ҳеч нарса йўқ. Худо яратган мавжудотлар учун Унга томон ҳаракатланиш — бу юқорига кўтарилишдир. Ундан узоқлашган ҳолдаги ҳаракатланиш эса — бу қуйига қараб кетишдир. У ҳеч кимнинг рухсатисиз Ўз ўрнида Ўз-Ўзича қолаверади. Худди шунинг каби Худони ҳеч ким юксалтира олмайди ва ҳеч ким пасайтира олмайди. Муқаддас Ёзувларда ҳамма Худонинг куч-қудратига бўйсунади, деб айтилган. Шундай экан, Худо қандай қилиб Ўзининг қўл остидагилари томонидан юксалиши ёки мустаҳкамланиши мумкин?
Агарда ҳамма одамлар тўсатдан кўр бўлиб қолсалар ҳам, кундузи қуёш, кечаси эса — юлдузлар порлаб, нур сочиб тураверган бўларди. Чунки қуёш ва юлдузлар уларнинг нуридан фойдаланувчи миллионлаб кишилар олдида ҳеч қандай мажбуриятга эга эмас. Худди шунга ўхшаб, ер юзидаги ҳамма одамлар тўсатдан худосиз бўлиб қолсалар, бу Худонинг моҳиятига заррача таъсир қилмаган бўлар эди. Худо — бу бошқа бировларга боғлиқсиз равишда Унинг борлигидир. Худога бўлган имон Унинг баркамоллигига ҳеч нарса қўша олмайди; Худонинг борлигига бўлган шубҳаланиш эса Ундан ҳеч нарсани олиб қўя олмайди.
Қудратли Худога Ўзи қудратли бўлганлиги учун ҳам ҳеч қандай ёрдамнинг кераги йўқ. Одамларнинг кўнглига ёқиш учун уларга тилёғмалик қилаётган, асабийлашган, илтимос қилаётган Худони тасаввур қилиш мушкул. Бироқ агар биз кўп одамларнинг Худо ҳақидаги тасаввурларини олиб қарайдиган бўлсак, у ҳолда айнан шу манзаранинг гувоҳи бўламиз. ХХ аср масиҳийлиги Худони одамларнинг марҳаматига боғлиқ қилиб тасвирлайди. Ўзимиз ҳақимизда шу қадар юксак фикр қиламизки, биз Худога керакмиз, деган фикрга ишониш биз учун агар ёқимли демасак, жуда осондир. Бироқ ҳақиқат шундаки, бизнинг мавжудлигимиз Худони янада буюкроқ қилмайди. Шунингдек, агар биз умуман мавжуд бўлмасак ҳам, Худонинг буюклиги бирор нарсада кичиклашиб қолмайди. Биз ўз қилган хизматларимиз учун ёки Худонинг бизга муҳтожлиги туфайли эмас, балки Худонинг хоҳиш-иродаси сабабли мавжудмиз.
Табиатан худбин бўлганлигимиз учун биз учун энг оғир бўлган фикр — бу Худо бизнинг ёрдамимизга муҳтож эмас, деган фикр бўлса керак. Биз Худони одатда дунёни эгаллашда ва ер юзида яшовчи кишиларни қутқаришдаги Ўзининг олижаноб режасини рўёбга чиқаришда ёрдам бера оладиган бирортасини излаб топишга шошилаётган, иш билан банд, сабр-тоқатсиз, нимадандир иши юришмаётган Отага ўхшатган ҳолда тасаввур қиламиз. Бироқ, Юлианна Норвичская хоним айтганларидек: «Худо ҳақиқатан ҳам ҳамма нарсани қила олади ва бу ҳеч қачон кам бўлмайди».
Ҳамма нарсани яратган Худога ёрдам ҳам, ёрдамчилар ҳам керак эмас.
Жуда кўп ҳолларда хизматдаги даъватлар пайтида Қудратли Худони омадсиз қилиб кўрсатишади. Сўзамол воизхон ўз тингловчиларида фақатгина мажусийларга нисбатан эмас, балки уларни қутқаришга кўп ҳаракат қилган, бироқ Уни қўллаб-қувватламаганлари учун қутқаришнинг уддасидан чиқа олмаган Худога нисбатан ҳам осонгина ачиниш ҳиссини туғдириши мумкин. Минглаб ёш масиҳийлар биринчи навбатда Худога ёрдам бериш ниятида Худога хизмат қилишни бошлайди. Чунки (уларнинг тасаввурида) Худонинг севгиси Худони ана шундай қийин шароитга киритиб қўйган.
Худога эса ҳимоячиларнинг кераги йўқ. У ҳеч қандай ҳимоячисиз ҳам мангу яшайверади.
Биз тушуна оладиган тилда гапириш учун Худо Муқаддас Ёзувларда кўпинча ҳарбий сўзларни ишлатган. Аммо бу душманлар Худонинг улуғвор тахтига ҳамла қиладию, Макоил фаришта самовий жанговорлиги ва бошқа самовий мавжудотлар билан бирга душманнинг бу ҳамласини қайтаришади, деб ўйлашимиз учун қилинган эмас. Шундай деб ўйлаш — бу Муқаддас Китобда Худо ҳақида гапирилган ҳамма нарсани нотўғри тушуниш демакдир. Яҳудийлик ҳам, масиҳийлик ҳам бу каби бачкана ғояларни қўллаб-қувватламаган бўлар эди. Ҳимоя қилиниши зарур бўлган Худо — бу кимдир Унга ёрдам қилаётган пайтдагина бизга ёрдам кўрсатиши мумкин бўлган зотдир. Биз Унга фақатгина яхшилик ва ёмонлик ўртасидаги ўзаро бутун борлиқ курашида ғалаба қилган пайтидагина ишонишимиз мумкин. Будай Худо ақл-идрокли инсоннинг ҳурмат-эътиборига сазовор бўла олмайди. У ўзига нисбатан фақатгина ачиниш ҳиссини уйғотиши мумкин.
Худо ҳақида тўғри тасаввурга эга бўлиш учун биз Унинг тўғрисида Унга муносиб тарзда ўйлашимиз керак. Бизнинг маънавий бурчимиз — онгимиздан Худо ҳақидаги ҳамма нолойиқ тасаввурларни чиқариб ташлаш ва Унинг бизнинг онгимизда ҳам Ўзи яратган бутун Борлиқдаги Худо каби бўлиши учун ҳаракат қилишдан иборатдир. Масиҳийлик эътиқоди Худо билан ҳам, инсон билан ҳам иш олиб боради. Бир эътиқод диққат-марказида турувчи зот инсон эмас, балки Худо бўлиши керак. Инсоннинг қандайдир бир муҳим ўрин учун қиладиган ягона даъвоси шундан иборат бўлиши мумкинки, у Худо сурати ва қиёфасига ўхшаш қилиб яратилган; инсон ўз-ўзича олинганда — ҳеч нарса эмас. Забур муаллифлари ва Муқаддас Китоб пайғамбарлари инсоннинг қанчалик арзимас эканлиги қайта-қайта гапирилган. Инсон ўт-ўланга, бугун бор бўлиб, эртага қуриб қоладиган дашт ўтларига қиёсланган. Муқаддас Китобда таъкидланишича, Худо Ўз-Ўзи учун, инсон эса — Худонинг шон-шуҳрати учун мавжуддир. Худога улуғвор ҳурмат-эътибор, шон-шарафлар аввал самода берилади, сўнгра эса улар ерда ҳам берилиши керак.
Агар бу нарсаларнинг ҳаммасини ҳисобга оладиган бўлсак, биз эҳтимол, нима учун Муқаддас Китобда имон ҳаётий зарурият сифатида гапирилишини, имонсизлик эса ўлимга олиб келувчи гуноҳ, деб қораланишини тушуна бошлармиз. Барча яратилган мавжудотларнинг ичида ҳеч ким ўз-ўзига ишонишга журъат қила олмайди. Фақат Худо Ўзига Ўзи ишониши мумкин, қолган ҳамма мавжудот эса Унга ишониши керак. Имонсизлик — бу чиндан ҳам бузилган имондир, чунки у тирик Худога эмас, балки ўлимга маҳкум одамларга ишонч билдиради. Имонсиз киши Худонинг мустақиллигини инкор қилади ва ўзида мавжуд бўлмаган хусусиятларни ўзига тегишлидек қилиб олади. Бу икки томонлама гуноҳ Худони ҳақоратлайди ва охир-оқибатда инсон қалбини ҳалок этади.
Худо бизга Ўз севгиси ва меҳр-шафқати билан Масиҳ кўринишида келди. Жамоат бу ҳақда ҳаворийлар давридан буён гапириб келмоқда. Масиҳийлик таълимоти бу таъкидни Абадий Ўғилни танага айланиши тўғрисидаги таълимотда мустаҳкамлади. Бироқ бу нарса сўнгги пайтларда илк масиҳийлар учун касб этган аҳамиятига нисбатан қандайдир бошқачароқ ва кичикроқ маънога эга бўла бошлади. Танада намоён бўлган Инсон Масиҳ Илоҳий Борлиқ билан тенглаштирилган ва Унинг барча инсоний заифликлари ҳамда чекланишлари Худога ҳам тааллуқли бўлиб қолган эди.
Агар сизга бу сўзларда бир нарса иккинчисига зид келаётгандек туюлса, — Омин, шундай бўлсин ҳам. Ҳақиқатнинг турли қисмлари ўзаро доимий зиддият ҳолатида бўлади, ва бу ҳолат то биз Худони биладиган вақтгача давом этади. Биз Отамиз билан учрашган пайтимизда, ҳозир бизга зиддият бўлиб кўринаётган нарсаларнинг ҳамоҳанглигини кўрамиз. Ўшанда биламизки, зиддият ҳақиқатда эмас, балки гуноҳ туфайли шикастланган бизнинг онгимизда.
Ҳозирча эса руҳий баркамолликка эришиш учун биз севги ва итоаткорлик билан Масиҳнинг амрларини ва Унинг ҳаворийлари кўрсатмаларини бажаришимиз керак.
«Худонинг Ўзи сизларда хоҳишни ҳам, ҳаракатни ҳам туғдиради» (Флп. 2:13).
Худога ҳеч кимнинг кераги йўқ, бироқ имон мавжуд бўлганда У ҳар қандай одам орқали ҳаракат қила олади. Бу гапда иккита тасдиқ мавжуд бўлиб, соғлом руҳий ҳаёт иккисини ҳам қабул қилишимиз кераклигини талаб қилади. Жамики авлод учун биринчи тасдиқ деярли тўлиқ ёпиқ эди ва бу нарса бизнинг қалбимизни чуқур жароҳатлади.
Яхшилик манбаи, барча марҳамат оқиб келади Сендан;
Сенинг баркамоллигинг билмас муҳтожлик;
Сен Ўзингдан бўлак яна нима исташинг мумкин?
Бироқ, ҳеч кимсага қарам бўлмай туриб ҳам,
Менинг ҳеч нарсага яроқсиз қалбимга
Барибир истайсан эга бўлишни;
Фақат ва фақат бу нарса керакдир Сенга.
Иоганн Шеффер
Юлианна Норвичская. Указ. соч. С.27.
Книга на Узбекском языке: Величие Бога (Эйден Тозер)
Церковь оставила своё некогда возвышенное представление о Боге и заменила его представлением низким и постыдным, которое совершенно недостойно мыслящих, поклоняющихся Господу людей. Когда мы потеряли ощущение величия Господа, мы потеряли и религиозное благоговение, и сознание Божественного присутствия. Мы потеряли наш дух поклонения Богу и нашу способность внутренне сосредоточиться для того, чтобы встретить Бога в молитвенном молчании.
В этой книге доктор Тозер помогает нам лучше понять Бога и вновь открыть для себя Его величие, чтобы это оказало глубокое влияние на нашу повседневную жизнь. Чтобы вернуть это понятие в повседневную жизнь верующих, он предлагает рассмотреть Божественные атрибуты в их взаимосвязанности и единстве, сосредоточив внимание на таких свойствах Бога, как самодостаточность, независимость, всемогущество, вездесущность, неизменность, бесконечность и многие другие.
