Эйден Тозер. Худонинг Буюклиги - (20 Боб) Китоб Ўзбек тилида
Xudoning Buyukligi (Eyden Tozer) O‘zbek tilida Audiokitob
Мундарижа
Муаллифдан
1. Нима учун биз Худо ҳақида тўғри фикрлашимиз керак
2. Эришиб бўлмас Худо
3. Илоҳий белгилар: Худо ҳақидаги баъзи бир ҳақиқатлар
4. Муқаддас Учбирлик
5. Худонинг баркамоллиги
6. Худонинг эркинлиги
7. Худонинг абадийлиги
8. Худонинг чексизлиги
9. Худонинг доимийлиги
10. Худонинг ҳамма нарсадан бохабарлиги
11. Худонинг донишмандлиги
12. Худонинг қудратлилиги
13. Худонинг трансцендентлиги
14. Худонинг ҳар ерда ҳозирлиги
15. Худонинг содиқлиги
16. Худонинг меҳрибонлиги
17. Худонинг адолатлилиги
18. Худонинг раҳмдиллиги
19. Худонинг марҳамати
20. Худонинг севгиси
21. Худонинг муқаддаслиги
22. Худонинг олий ҳокимияти
23. Очиқ сир
Худонинг севгиси
Самовий Отамиз, биз, Сенинг болаларинг ички овозимиз бир вақтнинг ўзида ҳам имоннинг тасдиғини, ҳам виждоннинг таъналарини гапираётганини эшитиб, кўпинча ҳар турли хаёллар билан безовта бўламиз. Бизда Сендек муқаддас Зотнинг севгисини жалб қила оладиган ҳеч нарса йўқлигига ишончимиз комил. Шунга қарамай, Сен Ўзингни бетакрор севгингни Исо Масиҳ орқали намоён қилдинг. Биздаги ҳеч нарса Сенинг севгингни жалб қила олмайди ва шу билан бир қаторда Борлиқдаги ҳеч бир нарса бизни севишингда Сенга тўсиқ бўла олмайди.
Сенинг севгингнинг сабаби йўқ ва биз Сенинг севгингга муносиб эмасмиз. Сенинг Ўзинг бизга бўлган севгингнинг асосисан. Бизни топган ана шу севгининг қудрати ва абадийлигига ишонишимизда бизга ёрдам бер. Шунда севги қўрқувни бир четга улоқтириб ташлайди ва безовта юракларимизда тинчлик бўлади, биз эса Сенга Сен Ўзингни намоён қилгандек ишонамиз. Омин.
Ҳаворий Юҳанно Муқаддас Руҳдан илҳомланиб: «Худо севгидир», — деб ёзган эди. Баъзилар бу сўзларни Худо борлиғига берилган таъриф сифатида қабул қилишган ва қабул қилишмоқда. Бу жуда катта хатодир. Юҳанно бу сўзлар ёрдамида далилни таъкидлаган холос, бироқ ҳеч қандай таърифни келтирмаган.
Худо билан севгини бирдек кўриш — бу йўл қўйилган йирик хатодир. Бу хато талайгина носоғлом эътиқод фалсафасининг ва Муқаддас Китобга умуман мос келмайдиган ҳамда тарихий масиҳийлик билан ҳеч қанақанги умумийликка эга бўлмаган қуруқ шеъриятнинг бутун бир оқимининг юзага келишига сабаб бўлди. Агарда ҳаворий, севги — бу Худонинг Ўзидир, деб айтганида, биз Худо — бу севгининг ўзидир, деб айтган бўлар эдик. Агарда сўзма-сўз маъносида Худо севги бўлса, у ҳолда сўзма-сўз маънода севги Худо бўлиб қолади ва биз бу ҳолатда севгига Ягона Худога ибодат қилгандек, ибодат қилишимиз керак. Агарда севги Худога тенг бўлса, у ҳолда Худо севгига тенгдир ва бундан Худо билан севги бир хил деган хулоса келиб чиқади. Шу тарзда биз Худо шахсининг асосини бузиб кўрсатамиз ва Худонинг битта атрибутидан бошқа ҳамма атрибутларини тўлиқ инкор қиламиз. Ана шу инкор қилинмаган атрибутни эса Худо ўрнини босувчи сифатида кўрсатамиз. Бу хулосалардан кейин бизда қоладиган Худо Исроил Худоси эмасдир; У Худо ҳам, Раббимиз Исо Масиҳнинг Отаси ҳам эмас; У пайғамбарлар ва ҳаворийларнинг Худоси эмас; У муқаддаслар кишилар, ислоҳ қилувчилар, ночорлар ва ҳатто теологлар ва жамоат қўшиқлари муаллифларининг ҳам Худоси эмасдир.
Ўз жонимиз учун ҳам биз Муқаддас Ёзувларни тушунишни ўрганишимиз керак. Биз сўзлар қаршисида қулдек эгилишдан қочишимиз ва бунинг ўрнига уларнинг маъноси билан жиддий шуғулланишимиз керак. Сўзлар ўй-фикрни туғдириши эмас, балки уларни ифода этиши керак. Биз Худо севгидир, деб айтамиз; биз Худо нурдир, деб айтамиз; биз Худо ҳақиқатдир, деб айтамиз; ва бу сўзлар бирор киши ҳақида: «Унинг ўзи меҳрибонликдир», — деб айтганимизда қандай тушунилган бўлса, шундай қабул қилинади, деб ўйлаймиз. Бундай дейиш билан биз меҳрибонлик ва бу инсонни бир хил деб тасдиқлаймиз. Бироқ ҳеч ким бу сўзларни бундай маънода қабул қилмайди.
«Худо севгидир» деган сўзлар севгининг Худо атрибутларидан бири эканлигини билдиради. Севги — бу Худо ҳақида айтиш мумкин бўлган қандайдир ҳақиқат, бироқ у Худо бўлолмайди. Бу «муқаддаслик», «адолатлилик», «содиқлик» ва «ҳақиқат» сўзлари каби Худонинг бўлинмас борлиғининг кўринишларидан биридир. Худо ўзгармас бўлганлиги учун, У ҳар доим Ўзига муносиб тарзда ҳаракат қилади ва Худо ягона борлиқ бўлганлиги туфайли, У Ўз хусусиятларидан бирини иккинчисидан фойдаланиш учун ҳеч қачон бекор қилмайди.
Худонинг бошқа атрибутларини ўрганиш давомида биз Унинг севгиси ҳақида кўп нарсалар билиб олишимиз мумкин. Масалан, Худо Ўз-Ўзидан мавжуд бўлганлиги учун Унинг севгиси бошланишга эга эмас; Худо абадий бўлганлиги учун Унинг севгисининг охири йўқ; Худо чексиз бўлганлиги учун, Унинг севгиси чегара билмайди; Худо муқаддас бўлганлиги туфайли Унинг севгиси жамики бенуқсон покликнинг жавҳаридир; Худо буюк бўлганлиги туфайли, Унинг севгиси чексиз даражада улкандир, бу биз қувончга тўла сукут билан қаршисида тиз чўкадиган ва ҳузурида энг юксак сўзамоллик ҳижолат ҳамда саросималик билан орқага чекинадиган тубсиз, қирғоқсиз денгиздир.
Нима бўлганда ҳам, агар биз Худони билсак ва бошқаларга ўзимиз билган нарасалар ҳақида сўзлаб беришни истасак, биз Худонинг севгиси ҳақида гапиришимиз керак. Барча масиҳийлар шундай қилишга ҳаракат қилиб кўришган, бироқ буни жуда аъло даражада амалга ошириш ҳеч кимнинг қўлидан келмаган. Эзгулик ва қизиқиш уйғотувчи бу мавзуни ҳаққоний ёритиб беришга бўлган уринишларим — гўдакнинг самодаги юлдузни ушлаб олишга бўлган интилишидан ортиқ нарса эмас. Шундай бўлса-да, юлдузга қўл узатган ҳолда гўдак атрофдагиларнинг эътиборини юлдузга жалб қилиши ва ҳатто уни кўриш учун қайси томонга қарашлари керак эканлигини уларга кўрсатиши ҳам мумкин. Мен ўз қалбимни юксакликда нур сочиб турган Худо севгиси томон узатган пайтимда, эҳтимол бу севги ҳақида аввал билмаган бирор киши ҳам осмонга қарар ва унда умид учқуни пайдо бўлар.
Севгининг нима эканлигини биз билмаймиз ва балки ҳеч қачон била олмасмиз ҳам. Бироқ биз унинг қандай қилиб намоён бўлишини билишимиз мумкин ва шунинг ўзи биз учун етарлидир. Аввалом бор биз севгининг эзгу ният кўринишида намён бўлишини кўрамиз. Севги барчага эзгулик тилайди ва ҳеч кимга нисбатан ёмонлик ёки ёвузлик тиламайди. Бу ҳаворий Юҳаннонинг сўзларида аниқ кўриниб турибди: «Севгида қўрқув йўқ, аксинча, комил севги қўрқувни қувиб чиқаради» (1 Юҳан. 4:18). Қўрқув — бу бизга зиён етказишлари ёки бизни азоблашлари мумкин, деган ўй-фикрга борганимизда пайдо бўладиган азоб берувчи ҳис-туйғудир. Биз то бизга яхшилик истамайдиган бирортасининг ҳукмронлиги остида эканмиз, бу қўрқув ҳеч қачон йўқолмайди. Бизга эзгуликни раво кўрадиган Зотнинг ҳимоясига ўтган пайтимизда эса, қўрқув изсиз йўқолади. Магазиндаги одамлар тўпи ичида адашиб қолган болакай қўрқиб кетади, чунки у ўз атрофидаги нотаниш одамларга душман сифатида қарайди. Кўп ўтмай, болакай ўз онаси бағрига қайтганида, бу даҳшат чекинади: бола онасининг ўзига нисбатан хайрихоҳ эканлигини билади ва бу нарса қўрқувни ҳайдаб чиқаради. Ер юзи душманларга тўлиб-тошгандир ва бу душманлар бизга зиён етказиши эҳтимоли мавжуд экан, қўрқувдан қочиб қутулишнинг иложи йўқ. Қўрқув устидан уни келтириб чиқарувчи сабабларни бартараф этмаган ҳолда ғалаба қозонишга уриниш бутунлай бефойдадир. Юрак хотиржамликни ваъз қилувчиларга қараганда донороқдир. Биз токи эҳтимоллик қўлида эканмиз, токи эҳтимоллик назариясидан умид излар эканмиз, токи душманни маккорлик билан алдай олишимиз туфайли яшаётганлигимизга умид қилишимиз зарур экан, бизда қўрқиш учун барча асослар мавжуд бўлади. Бу қўрқув бизни азоблайди.
Севги Худодан эканлигини билиш ва ҳеч ким билмайдиган жойга Севикли Зот билан етаклашган ҳолда кириш билангина қўрқувни ҳайдаш мумкин. Агар инсон ўзига ҳеч нарса зиён етказа олмаслигига ишонса, шу заҳотиёқ қўрқув бутун Коинотдан йўқолади. Эҳтимол, баъзи-баъзида асабийлашиш, жисмоний оғриқнинг табиий кўнгилсизлигини ҳис қилиш мумкин, бироқ қалбинг тубигача кириб борадиган азобловчи қўрқувдан бутунлай халос бўласан. Худо севгидир ва Худо ҳамма нарсанинг Ҳукмдоридир. Худонинг севгиси бизга нисбатан абадий бахт-саодатни тилаш туйғусини Худода уйғотади, Худонинг олий ҳокимияти эса Унга бу бахт-саодат билан таъминлашга имкон беради. Ҳеч нарса солиҳ одамга зиён-заҳмат етказа олмайди.
Танани балки ҳалок этарлар,
Лек Худо ҳақиқати барибир қолар,
Чунки абадийдир Унинг Шоҳлиги!
Мартин Лютер
Худонинг севгиси Худо бизга нисбатан дўстона муносабатда эканлигини айтади, Унинг Каломи эса, Худо — бизнинг дўстимиз эканлигига ва Худо бизлар Унинг дўстлари бўлишимизни истаётганлигига бизни ишонтиради. Озгина бўлса-да камтарликка эга бўлган ҳар қандай инсон ўзининг Худога дўст эканлиги ҳақида ўзича ўйлаб кўрмайди; бу ҳақдаги ўй-фикрлар одамлардан чиқмайди. Иброҳим ҳеч қачон: «Мен — Худонинг дўстиман», — деб айтмаган бўлар эди, аммо Худонинг Ўзи Иброҳимга унинг Ўзига дўст эканлигини айтди. Масиҳнинг шогирдлари ўзларини Унга дўст деб тан олишга жазм қила олмасдилар, бироқ Масиҳ уларга: «Менинг дўстларим бўласизлар» (Юҳан. 15:14), — деб айтди. Эҳтимол, камтарлик биз бу ҳақда ўйлаган заҳотимиз бизни иккиланишга мажбур қилар, бироқ имон Каломга ишонишга журъат қилади ва Худо билан дўст бўлишга даъво қилади. Биз Худонинг айтганларига ишонсак, Унга нисбатан ҳурмат-эътибор кўрсатган бўламиз ва Одам Ато боғдаги дарахтлар орасига яширингани каби, биз ҳам тортинчоқлик ҳамда камтарлик туфайли Худодан яшириниш ўрнига, ҳеч иккиланмасдан Унинг марҳаматли тахтига келишга журъат қила оламиз.
Севги — ҳис-туйғуларини ҳам бошқаларга бағишлашдир. У ҳеч бир нарсани ўзиникидай қилиб кўрмайди, балки ҳамма нарсани ўз севиклисига шундайлигича инъом этади. Биз бу нарсани ҳар доим ўз дунёмизда кўриб, гувоҳи бўламиз. Озғин ва қаттиқ чарчаган ёш она дўмбоқ ва бақувват чақалоқни эмизмоқда. Лекин бу она шикоят қилаётгани йўқ, аксинча, гўдагига бахт ва ғурур нурини сочиб турган кўзлари билан қараяпти. Ўз-ўзини қурбон қилиш севгига хос хусусиятдир. Масиҳ Ўзи ҳақида шундай деб айтган эди: «Ким ўз жонини дўстлари учун бағишласа, бундан ортиқ севги йўқ» (Юҳан. 15:13).
Тўла-тўкис Худонинг ғайритабиий ва ажойиблигига яна бир мисол — Унинг Ўз ҳис-туйғуларини одамларнинг ҳис-туйғулари билан қиёслаганидир. Ҳеч кимга қарам бўлмаган Худо бизнинг севишимизни истайди ва то унга эришмагунча, Унинг кўнгли тўлмайди. Тўла-тўкис бўлатуриб, У Ўз қалбининг бизга боғланиб қолишига йўл қўйди. «Биз Худони севмаган эдик, У бизни севди ва Ўз Ўғлини гуноҳларимизни ювиш учун қурбонлик қилиб юборди. Ана, бу муҳаббатдир!» (1 Юҳан.4:10).
«Ҳаммадан юксак бўлган Зот, — дейди Юлианна Норвичская, — бизнинг қалбимизни ўзгача бир севги билан шу қадар севадики, бу жамики яратилган мавжудотларнинг ақл доирасига сиғмайди; яъни, Яратувчимиз бизни қанчалик кучли, қанчалик ажойиб тарзда ва қандай мулойимлик билан севишини биладиган яратилган мавжудотнинг ўзи йўқ. Шунинг учун ҳам марҳамат ва Унинг ёрдамида Қудратли Худо Ўз меҳрибонлиги билан бизга нисбатан ҳис қилаётган ана шу улуғвор, ҳамон юксалиб бораётган бебаҳо севгига абадий ҳайратда, ўйчан нигоҳ билан қарай оламиз».
Ўзи эътибор кўрсатадиган нарсанинг завқ бағишлаши, севгига хос хусусиятдир. Худо Ўзи яратган нарсасидан завқ олади. Ҳаворий Юҳаннонинг самимият билан айтишича, Худонинг дунёни яратишдан мақсади — бу Унинг шахсий завқланишидир. Худо Ўзи яратганларнинг ҳаммасига нисбатан бўлган севгисида бахтиёрдир. Биз Худонинг Ўз ижодидан завқланишидаги завқ-шавқ ҳиссини пайқамаслигимиз мумкин эмас. 103-Сано — бу табиат ҳақидаги Илоҳий илҳом билан битилган достондир; бу санода бахт-саодат шу қадар кўп ифода қилинганки, уни завқу шавққа тўлган деб аташ мумкин, унинг ҳар бир сатрида эса Худонинг қувончи сезилиб туради. «Худованднинг шон-шуҳрати абадий бўлсин, Ўз ишлари билан севинсин Худованд!» (Забур саноси 103:31).
Худога алоҳида қувонч бахшида эта оладиганлар Унинг муқаддасларидир. Кўпчилик кишилар, Худо жуда олисларда, У ҳамиша ғамгин ва ҳаммадан норози, У пастга, кўп вақтлардан бери қизиқиши йўқолган ерга нисбатан ҳафсаласизлик билан қарайди, деб ҳисоблайдилар; бироқ бу хато фикрдир. Ҳақиқатан ҳам Худо гуноҳдан нафратланади ва адолатсизликка ҳеч қачон хурсандчилик билан қараб турмайди, бироқ одамлар Худонинг иродасини бажаришга ҳаракат қилганларида, У бунга нисбатан самимий хайрихоҳлик билан жавоб беради. Масиҳ Ўзининг гуноҳларни ювувчи қурбонлиги билан одамларни Худонинг дўстлигидан ажратиб турувчи тўсиқни олиб ташлади. Энди Масиҳдаги ҳамма ишонувчи қалблар — Худога хурсандчилик бағишловчилардир. «Худованди Карим сен билан бирга; У сени қутқаришга қодир, сени ўйлаб хурсанд бўлади, сени севади, сенга раҳм-шафқатли бўлади, сен туфайли хурсанд бўлиб ўйинга тушади» (Соф. 3:17).
Аюб китобига кўра, Худо оламни мусиқа билан яратган. «Мен ернинг пойдеворини қўйганимда, ... тонг юлдузлари рақсга тушиб, Худонинг фарзандлари шодланганларида сен қаерда эдинг?» (Аюб. 38:4,7). Жон Драйден бу фикрни ҳақиқатга тўғри келадиган даражада янаям ривожлантиради:
Уйғунликдан, самовий уйғунликдан
Борлиққа илк қиёфа берилган эди;
Табиат бетартиб бир зарралар уюмидек
Пастда сочилиб ётган бир пайтда
Ва бошин кўтара олмаганида,
Самодан майинли овоз янгради:
«Ўрнингдан тур, сен жонсиз эмассан!»
Шу дамда совуқ ва иссиқ, наму қуруқ,
Тезда ўзининг ўрнини топди,
Ва мусиқа ихтиёрига итоат этди.
уйғунликдан, самовий уйғунликдан
Бу Борлиққа илк қиёфа берилган эди;
Уйғунликдан уйғунликкача
Борлиқнинг яратилиши ўтди барча ноталардан,
Ва якуний регистрда яратилган эди Инсон.
Муқаддас Цецилия кунидаги қўшиқлардан
Мусиқа — бу бир вақтнинг ўзида завқланишнинг ҳам ифодаси, ҳам манбаидир, Худога энг яқин ва энг пок завқланиш — бу севги завқидир. Дўзахда завқланиш йўқ, чунки у ерда севги мавжуд эмас. Жаннат мусиқа садоларига кўмилгандир, чунки бу муқаддас севги завқи тўлиб-тошадиган макондир. Ер юзи эса севги завқи дарду алам билан қоришиб кетган жойдир, чунки ер юзи гуноҳга, нафратга, ёвуз истакларга тўлиб-тошиб кетган. Бизнинг дунёмиздек бу каби дунёда севги баъзан бошқа одамларга нажот бериш учун Ўзини қурбон қилган Масиҳ каби азоб чекиши керак бўлади. Бироқ қайғу-алам сабаблари охир-оқибатда бартараф қилиниши ва янги инсонлар фидокор, комил севги берадиган хотиржамликдан абадий ҳузур-ҳаловатга эришишлари ҳақида бизга ваъда берилган.
Ижодий фаоллик севгига хос хусусиятдир. «Лекин биз ҳали гуноҳга ботган чоғимизда, Масиҳ биз учун ўлди. Бу Худонинг бизга бўлган муҳаббатидан далолатдир» (Рим. 5:8). «...Худо оламни шунчалик севдики, Ўзининг ягона Ўғлини берди» (Юҳан. 3:16). Севги бор жойда шундай бўлиши ҳам керак; севги ҳар қандай вазиятда ҳам севиклига нимадир бериши керак. Ҳаворийлар ёш жамоатларни кескин танқид остига олганлар, чунки бу жамоатларнинг айрим аъзолари буни эсдан чиқаришган ва биродарлари муҳтожликда бўлган бир пайтда ўз севгиларини шахсий ҳавас-иштиёқлари учун беҳуда сарфлашга йўл қўйишган эди. «Агар бирор киши фаравон ҳаёт кечираётган бўлса-ю, биродарини муҳтожлик ҳолатида кўриб туриб, кўнглини тош қилса, қандай қилиб у одамда Худонинг севгиси жой олади?» (1 Юҳан. 3:17). Асрлар давомида Исонинг севимли шогирди сифатида машҳур бўлиб келган Юҳанно шундай деб ёзиб қолдиган эди.
Худонинг севгиси — бу Коинотда мавжуд бўлган буюк ҳақиқатлардан бири, бу бутун олам умидига таянч ҳисобланадиган устундир. Бироқ бу шунингдек, қандайдир шахсий ва яқин бўлган нарсадир. Худо ер юзининг аҳолисини эмас, балки халқни севади. У оломонни эмас, балки одамларни севади. Худо барчамизни боши ҳам, охири ҳам мавжуд бўлмаган буюк бир севги билан севади.
Масиҳийлик амалда севгини шу қадар кўп қўллайдики, бу нарса масиҳийликни бошқа ҳар қандай дин-эътиқодлардан ажратиб туради ва уни энг пок ва энг эзгу фалсафадан юқорига қўяди. Катта миқдордаги севги — бу буюм эмас, бу Ўз Жамоатида, Ўз халқи учун қувонаётган Худонинг Ўзидир. Ҳақиқий масиҳий қувонч — бу юракнинг Тангрининг севги қўшиғига уйғунлик билан берадиган жавобидир.
Баландлигию чуқурлиги номаълум, чексиз
Худонинг яширган севгиси,
Сенинг ёрқин ва ажойиб нурларинг,
Мен узоқдан кўриб турибман,
Ич-ичимдан ҳўрсинаман, Сендан сўраб хотиржамлик;
Менинг қалбим хасталанди, энди у
То Сендан тинчлик топмагунча, бўлолмайди тинч.
Герхард Терстеген
Юлианна Норвичская. Указ.соч. С.58.
Книга на Узбекском языке: Величие Бога (Эйден Тозер)
Церковь оставила своё некогда возвышенное представление о Боге и заменила его представлением низким и постыдным, которое совершенно недостойно мыслящих, поклоняющихся Господу людей. Когда мы потеряли ощущение величия Господа, мы потеряли и религиозное благоговение, и сознание Божественного присутствия. Мы потеряли наш дух поклонения Богу и нашу способность внутренне сосредоточиться для того, чтобы встретить Бога в молитвенном молчании.
В этой книге доктор Тозер помогает нам лучше понять Бога и вновь открыть для себя Его величие, чтобы это оказало глубокое влияние на нашу повседневную жизнь. Чтобы вернуть это понятие в повседневную жизнь верующих, он предлагает рассмотреть Божественные атрибуты в их взаимосвязанности и единстве, сосредоточив внимание на таких свойствах Бога, как самодостаточность, независимость, всемогущество, вездесущность, неизменность, бесконечность и многие другие.
