Эйден Тозер. Худонинг Буюклиги - (17 Боб) Китоб Ўзбек тилида
Xudoning Buyukligi (Eyden Tozer) O‘zbek tilida Audiokitob
Мундарижа
Муаллифдан
1. Нима учун биз Худо ҳақида тўғри фикрлашимиз керак
2. Эришиб бўлмас Худо
3. Илоҳий белгилар: Худо ҳақидаги баъзи бир ҳақиқатлар
4. Муқаддас Учбирлик
5. Худонинг баркамоллиги
6. Худонинг эркинлиги
7. Худонинг абадийлиги
8. Худонинг чексизлиги
9. Худонинг доимийлиги
10. Худонинг ҳамма нарсадан бохабарлиги
11. Худонинг донишмандлиги
12. Худонинг қудратлилиги
13. Худонинг трансцендентлиги
14. Худонинг ҳар ерда ҳозирлиги
15. Худонинг содиқлиги
16. Худонинг меҳрибонлиги
17. Худонинг адолатлилиги
18. Худонинг раҳмдиллиги
19. Худонинг марҳамати
20. Худонинг севгиси
21. Худонинг муқаддаслиги
22. Худонинг олий ҳокимияти
23. Очиқ сир
Худонинг адолатлилиги
Отажон, биз Сени адолатли бўлганинг учун ҳам севамиз. Биз Сенинг ҳукмларинг тўла-тўкис ҳақиқат ва адолатли эканлигини тан оламиз. Сенинг адолатли эканлигинг бутун Борлиқда тартибни ушлаб туради ва Сенга ишонганларнинг хавфсизлигига кафолат беради. Биз яшаяпмиз, чунки Сен адолатли ва марҳаматлисан. Ўзининг ҳар бир йўлларида адолатли ва ҳар бир ишида муқаддас бўлган Қодир Эгам, Сен муқаддас, муқаддас, муқаддасдирсан. Омин.
Худо Руҳидан илҳомланиб ёзилган Муқаддас Ёзувларда адолатлилик ва ҳақлик бир-бирида жуда кам фарқ қилади. Асл нусхадаги бир сўзнинг ўзи инглизчага айрим ҳолларда «адолатлилик», айрим ҳолларда эса «ҳақлик» деб таржима қилинади (эҳтимол, бу нарса таржимоннинг танлашига қараб юз бериши мумкин).
Эски Аҳдда Худонинг адолатлилиги тушунарли ва бой тил билан шу қадар ажойиб ифодалаб берилганки, инсоният адабиётида бундан ортиқроғи топилмайди. Садўмнинг вайрон қилиниши ҳақида эълон қилинган бир пайтда, Иброҳим Худонинг одамлар учун фавқулодда бўлган бу вазиятда Ўзига муносиб тарзда, адолат билан иш тутишига умид қилиб, бу шаҳарда яшайдиган солиҳ одамларни ҳимоя қилиб чиқди: «Асло, солиҳни ёвуз билан бирга қириб ташлама! Солиҳ билан ёвузнинг қисматини баробар тутиш ҳеч ҳам Сенга муносиб иш эмас. Сен бутун ернинг Ҳокимисан, шак-шубҳасизки, Сен адолат билан ҳукм қиласан» (Ибт. 18:25).
Санолар муаллифлари ва Исроил пайғамбарлари, Худони улуғвор ва адолатли бўлган қудратли ҳоким, деб тасаввур қилганлар. «Булутлар ва зулумот Унинг атрофидадир, ҳаққоният ва адолат тахтининг асосидир» (Забур саноси 96:2). Узоқ вақтлар мобайнида келиши кутилган Масиҳ ҳақида, У одамларни одилона ҳукм қилади ва ночорларга адолатли бўлади, деб башорат қилганлар. Бошқа одамларга нисбатан меҳрибонлик ва хайрихоҳликка тўлиб-тошган муқаддас кишилар дунёвий ҳукмдорларнинг адолатсизлигидан нафратланган ҳолда: «Ё Худовандо, интиқомлар Тангриси! Ё интиқомлар Тангриси, зуҳур этгин! Кўтарилгин, эй ерни Ҳукм қилувчи, мағрурларнинг жазосини бергин! Қачонгача бетавфиқлар, эй Худованд, қачонгача бетавфиқлар тантана қиладилар?» (Забур саноси 93:1-3) — дея ибодат қилганлар. Бу ибодатни ўзи учун қасос олиш илтижоси эмас, балки инсоният жамиятида маънавий адолатнинг ғалаба қозонишини кўриш истаги, деб тушуниш керак.
Довуд ва Дониёл каби одамлар Худонинг ҳақлиги билан таққослаган ҳолда ўзларининг ноҳақликларини тан олганлар. Шунинг учун ҳам уларнинг тавба ибодатлари катта куч ва таъсирга эга бўлган. «Ҳақиқат Сенда, Худовандим, бизда эса фақат иснод» (Дон. 9:7). Шу пайтгача кучга кирмаган Худонинг ҳукми дунёга тушиб келган пайтда, Юҳанно гўё олов аралаш ойнадан ясалган бир денгиз юзида турган, ғалаба қозонган фаришталарни кўради. Улар Худонинг чангларини қўлига олиб, Мусо ва Қўзининг куйини кўйлашади ва бу куй — Худонинг адолатлилиги, деб аталади. «Ё Раббий, Тангри Таоло, ҳар нарсага қодир Сарвари коинот! Сенинг ишларинг буюк ва ажойибдир. Эй элу халқлар Подшоҳи! Сенинг йўлларинг тўғри ва ҳақдир. Эй Худованди карим! Ким чўчимас экан Сендан? Ким улуғламас экан исмингни? Зеро ёлғиз Ўзинг муқаддассан. Жамики эллар ҳузурингга келиб, Сенга бош эгиб сажда қилгайлар. Барчага аён бўлди одил ҳукмларинг» (Ваҳий 15:3-4).
Адолат маънавий тенглик ғоясини гавдалантиради. Тенгсизлик эса — бевосита қарама-қарши нарса бўлиб, у инсон ўй-фикрлари ва ишидаги тенгликнинг мавжуд эмаслигидир. Ҳукм — бу маънавий ҳолатларга нисбатан адолат ва тенгликнинг қўлланилишидир. Бу ҳукм эса ҳукм қилинаётган киши ўз қалбида ва ҳатти-ҳаракатида ҳақ ёки ноҳақ бўлганлигига қараб, унга нисбатан мурувватли бўлиши ёки бўлмаслиги мумкин.
Баъзан, гўёки биз Худонинг мақсадларини олдиндан билиб тургандек: «Худонинг шундай қилишини адолат талаб қилаяпти», деб айтишади. Бу ҳам ўй-фикрдаги, ҳам сўзимиздаги хатодир. Негаки, бу ерда Худога боғлиқ бўлмаган адолат принципи эмас, балки Ўзини маълум бир тарзда тутишга Худони мажбур қилувчи адолат принципи илгари сурилган. Албатта бундай принцип мавжуд эмас. Агарда мавжуд бўлганида, бу принцип Худодан юқори бўлар эди. Фақатгина олий ҳокимият бўйсунишни талаб қилиши мумкин. Ҳақиқат шундан иборатки, Худо табиатидан ташқарида Худога заррача бўлса-да, ўз таъсирини ўтказиши мумкин бўлган ҳеч нарса мавжуд эмас ва мавжуд бўлолмайди ҳам. Худонинг жамики ўй-фикрлари Унинг яратилмаган борлиғидан келиб чиқади. Худонинг абадий борлиғига ҳеч нарса кирмаган, Ундан ҳеч нарса олинмаган ва Унда ҳеч нима ўзгартирилмаган.
Худога нисбатан қўлланиладиган адолатлилик — бу атамани Худо бўлган нарсага берамиз, ундан ортиғига эмас, шунингдек, Худо адолат билан ҳаракат қилган пайтдагина Уни адолатли, деб атаймиз. Худо қандайдир эркин критерийга мувофиқ бўлиши учун адолатлилик қилмайди, балки ушбу ҳолда қандай йўл тутиш керак бўлса, шуни бажаради. Олтин ўз-ўзидан кимёвий модда ҳисобланади ва у ҳеч қачон ўзгармайди, ҳеч қандай реакцияга киришмайди, уни қаердан топишларидан қатъий назар, ҳамиша олтинлигича қолади. Худди мана шу олтин каби Худо ҳамиша Ўз Борлиғида ягона бўлган Худолигича қолади ва У ҳеч қачон Ўзидан бошқа кимдир бўлиши мумкин эмас. Коинотдаги жамики нарса Худонинг табиатига қай даражада мувофиқ бўлса, шу даражада яхши ва қанчалик мувофиқ бўлмаса, шунчалик ёмондир. Худо — бу Унинг маънавий адолатлилигининг шахсий эркин принципи бўлиб, Худо фосиқларга ҳукм чиқарганда ва солиҳларни мукофотлаганда, Ўзидаги ички бир туйғу билан, фақатгина Ўзига итоат қилган ҳолда ҳаракат қилади.
Буларнинг ҳаммаси Худога қайтиб келган гуноҳкорнинг оқланишига бўлган умидни йўққа чиқараётгандек туюлади (туюлади холос). Кентерберий архиепископи руҳоний Ансельм Худонинг адолатлилиги ва меҳрибонлиги ўртасидаги бу зиддиятдек кўринган муносабатни ҳал этиш йўлларини излаган. «Агар Сен тўла-тўкис адолатли, адолатлилар-адолатлиси бўлсанг, — деб Худодан сўрайди у, — қандай қилиб ёвузларга меҳр-шафқат кўрсатяпсан?» Сўнгра Худодан жавоб кутиб, Унга кўз тикади. Жавоб эса Худонинг Ўзидан иборат эканлигини Ансельм билар эди. Ансельм олган жавобни қуйидагича ифодалаш мумкин: Худонинг борлиғи ягонадир; У ўзаро уйғун ҳаракатдаги қисмлардан иборат эмас, балки ягонадир. Худонинг адолатлилигида Унинг раҳмдиллигига тўсиқ бўладиган ҳеч нарса йўқ. Худони қонунларга амал қилишга мажбур бўлган, кўз ёшларию минг бир узрлар билан инсонга ўлим ҳукмини чиқараётган қандайдир меҳрибон қози деб билиш — бу чинакам Худо ҳақида номуносиб фикр юритиш демакдир. Худо ҳеч қачон Ўз-Ўзига қарши чиқмайди. Худонинг ҳеч бир хусусияти қандайдир бошқа хусусияти билан зиддиятли муносабатда бўлмайди.
Худонинг xайрихоҳлиги Унинг меҳрибонлигидан келиб чиқади. Aдолатсиз меҳрибонлик эса — меҳрибонлик эмасдир. Худо бизга раҳм-шафқат кўрсатади, чунки У меҳрибондир. Бироқ, агар Худо адолатли бўлмаганида меҳрибон ҳам бўла олмас эди. Масиҳий файласуфи Ансельм қуйидаги хулосага келади: Худо ёмон одамларни фақатгина жазога муносиб бўлганлари учунгина жазолайди; Худо ёмон одамларга шафқат кўрсатганида эса, бу нарса фақатгина Унинг меҳрибонлиги туфайли юз беради. Шундай қилиб, У ўта меҳрибон Худо каби, Ўзига муносиб ишни бажаради. Асосий сабаб ҳам мана шунда ва фақат инсон уни Худога ишонгачгина англаб етиши мумкин.
Гуноҳларни ювиш ҳақидаги масиҳийлик таълимоти Худо қай тарзда адолатли бўладию, аммо шунга қарамай, барибир адолатсизларни оқлаши мумкинлигини жуда содда йўл билан тушунтиради. Айнан Масиҳнинг гуноҳни ювиш учун қилган қурбонлиги туфайли адолат оёқ ости қилинмайди, аксинча, Худо гуноҳкорга шафқат кўрсатган пайтда унга амал қилинади. Эътиқоднинг таълим беришича, то адолат ўз ишини амалга оширмагунча, раҳм-шафқат ўз самарасини бермайди. Масиҳ бизнинг ўрнимизда хочда жон берган пайтда, гуноҳ учун адолатли жазо амалга оширилган эди. Оддий одам учун бу ҳодисанинг ҳеч қандай аҳамияти бўлмаслиги мумкин, имонли кишига эса у қувонч бағишлайди. Миллионлаб кишилар бу хабар туфайли ахлоқан ва руҳан ўзгардилар, буюк маънавий куч-қудрат амалга оширган ҳаётда яшаб ўтдилар ва бу хабарга ишонган ҳолда хотиржамлик билан ҳаётдан кўз юмдилар.
Амалга ошган адолат ва кўрсатилаётган меҳрибонлик ҳақидаги хабар — шунчаки ёқимли эътиқод назарияси эмас. Бу хабар инсоният муҳтож бўлганлигидан заруриятга айланган ҳодиса ҳақида эълон қилади. Ўз гуноҳларимиз учун бизнинг ҳаммамиз ўлимга маҳкум эдик. Агарда суд бизнинг маънавий ахлоқимиз ҳолатини кўриб чиққанида, суд шундай қарорга келиши турган гап эди. Чексиз адолат бизнинг узоқ давом этган ва ўйлаб қилинган адолатсизлигимизга дуч келган пайтда, уларнинг ўртасида шафқатсиз кураш юзага келди. Бу курашда Худо енгиб чиқди ва енгиб чиқиши ҳам керак эди. Аммо гуноҳларига тавба қилаётган гуноҳкор нажот излаб ўзини Масиҳ бағрига отган пайтда, маънавий ҳолат тескари томонга ўзгаради. Адолат ўзгарган ҳолат билан тўқнашади ва имонли кишини солиҳ, деб эълон қилади. Шундай қилиб, адолат ўз-ўзидан Худога ишонувчи Худо фарзандлари томонига ўтади. Айнан шунда ҳаворий Юҳаннонинг жасоратли сўзлари аҳамияти ўз ифодасини топган: «Агар гуноҳларимизни эътироф этсак, Худо гуноҳларимиздан ўтади ва бизни ҳар турли ноҳақликдан фориғ қилади. Чунки У Ўз сўзида содиқ ва адолатлидир» (1 Юҳан. 1:9).
Бироқ Худонинг адолатлилиги ҳамиша гуноҳкорга қарши йўналган бўлади. Худо ўта меҳрибон бўлганлиги учун худосизларни жазолай олмайди, деган ноаниқ ва хаёлий умид миллионлаб кишиларнинг виждони учун ўлимга олиб келувчи оғу бўлиб қолди. Ўлим кун сайин яқинлашиб келаётган, тавба қилиш учун айтилган даъватга эса эътибор берилмаётган бир пайтда, бу нарса улардаги қўрқувни босади ва ўз ҳузур-ҳаловатлари учун истаган ноҳақликларни қилишларида уларга имконият беради. Агар биз жавобгар ва онгли мавжудотлар бўлсак — биз ўзимизнинг абадий келажагимизга нисбатан бу қадар енгилтаклик билан қарай олмаймиз.
Исо Сенинг қонинг ва адолатлилигинг -
Менинг гўзаллигим, менинг либосимдир;
Бу либосларда ловуллаётган дунё ичра
Мен қувонч ила баланд кўтарарман бош.
Жасоратла тураман Сенинг буюк кунингда;
Ким мени бирор нарса билан айблай оларкан?
Шу туфайлигина мен тўла-тўкис кечирилганман -
Мендаги гуноҳ ва қўрқув, айб ва уят кечирилгандир.
Граф Н.Л. фон Цинцендроф
Муқ. Ансельм. Указ.соч. С.14.
Книга на Узбекском языке: Величие Бога (Эйден Тозер)
Церковь оставила своё некогда возвышенное представление о Боге и заменила его представлением низким и постыдным, которое совершенно недостойно мыслящих, поклоняющихся Господу людей. Когда мы потеряли ощущение величия Господа, мы потеряли и религиозное благоговение, и сознание Божественного присутствия. Мы потеряли наш дух поклонения Богу и нашу способность внутренне сосредоточиться для того, чтобы встретить Бога в молитвенном молчании.
В этой книге доктор Тозер помогает нам лучше понять Бога и вновь открыть для себя Его величие, чтобы это оказало глубокое влияние на нашу повседневную жизнь. Чтобы вернуть это понятие в повседневную жизнь верующих, он предлагает рассмотреть Божественные атрибуты в их взаимосвязанности и единстве, сосредоточив внимание на таких свойствах Бога, как самодостаточность, независимость, всемогущество, вездесущность, неизменность, бесконечность и многие другие.
