Эйден Тозер. Худонинг Буюклиги - (15 Боб) Китоб Ўзбек тилида
Xudoning Buyukligi (Eyden Tozer) O‘zbek tilida Audiokitob
Мундарижа
Муаллифдан
1. Нима учун биз Худо ҳақида тўғри фикрлашимиз керак
2. Эришиб бўлмас Худо
3. Илоҳий белгилар: Худо ҳақидаги баъзи бир ҳақиқатлар
4. Муқаддас Учбирлик
5. Худонинг баркамоллиги
6. Худонинг эркинлиги
7. Худонинг абадийлиги
8. Худонинг чексизлиги
9. Худонинг доимийлиги
10. Худонинг ҳамма нарсадан бохабарлиги
11. Худонинг донишмандлиги
12. Худонинг қудратлилиги
13. Худонинг трансцендентлиги
14. Худонинг ҳар ерда ҳозирлиги
15. Худонинг содиқлиги
16. Худонинг меҳрибонлиги
17. Худонинг адолатлилиги
18. Худонинг раҳмдиллиги
19. Худонинг марҳамати
20. Худонинг севгиси
21. Худонинг муқаддаслиги
22. Худонинг олий ҳокимияти
23. Очиқ сир
Худонинг содиқлиги
Эй Қодир Эгам, Сенга олқишлар айтиш ва исмингни улуғлаш, Сенинг севгинг ва марҳаматингни эрта тонгда ва Сенинг содиқлигингни ҳар оқшом ўзимиз учун кашф қилиш қандай яхши. Ерда эканлигида Сенга, Ўзининг Самовий Отасига содиқ бўлгани каби, Сенинг Ўғлинг ҳозирги кунда самода туриб, бизга, Ўзининг ердаги биродарларига садоқатлидир ва биз яқинлашиб келаётган йиллар ва асрларга бўлган умидларимизни ана шу садоқатга боғлаймиз. Омин.
Юқорида айтиб ўтилганидек, Худо атрибутлари — бу Унинг табиатидаги ажратиб қўйилган қирралар эмас, балки Унинг ягона борлиғи хусусиятларидир. Булар шунчаки оддий нарсалар эмас; бу биз Худо ҳақида ўйлашимизга ёрдам берадиган фикр-мулоҳазалар, бир бутунлик аспектлари, биз У ҳақда ҳақиқат деб билган нарсаларнинг атамасидир.
Худо атрибутларини тўғри тушуниб етишимиз учун биз уларни бир бутунлик сифатида кўришимиз зарур. Биз Худонинг ҳар бир хусусияти тўғрисида алоҳида-алоҳида фикр-мулоҳаза юритишимиз мумкин, бироқ уларни бир-биридан ажратиш мумкин эмас. «Гарчи Худо ҳақида гапирган пайтимизда биз турлича тасвирлаб, бунинг учун ҳар хил сўзларни қўлласак-да, Худога тааллуқли ҳисобланадиган ҳамма хусусиятлар аслини олганда, Худонинг бенуқсон оддийлиги туфайли бир-биридан фарқланиши мумкин эмас, — дейди Николай Кузанский. — Шу сабабдан биз Худога нисбатан кўриш, эшитиш, дид, ҳид билиш, сезиш, англаб етиш, ақл-идрок, фаросат ва ҳ.к.з каби сўзларни қўлласак-да, ҳар бир сўзнинг турлича маъносидан қатъий назар, Худода кўриш эшитишдан, ёки диддан, ёки ҳид билишдан, ёҳуд сезишдан, ёки англаб етишдан ҳеч нимаси билан фарқ қилмайди. Шунинг учун ҳам эътиқод айланма ҳаракат қилади, чунки Худонинг исталган бир хусусиятини бошқа бири қўллаб-қувватлайди».
Бирор-бир Худо атрибутини ўрганиш давомида Унинг ҳамма атрибутлари — бир бутун эканлиги равшан бўлиб қолади. Мисол учун, агар Худо Ўз-Ўзидан бор бўлса, у ҳолда бундан Унинг мустақил эканлиги келиб чиқади. Агарда Худо чексиз бўлгани ҳолда куч-қудратга эга бўлса, у ҳолда бу Унинг қудратлилигини билдиради. Агарда Худо билимга эга бўлса, у ҳолда Худонинг чексизлиги Унинг ҳамма билимлар Эгаси эканлигини таъкидлайди. Шунга ўхшаб, Худонинг доимийлиги Унинг содиқлиги шартидир. Худо ўзгармас экан, демак, У садоқатсиз бўла олмайди, чунки бундай қилиш учун Унинг ўзгаришига тўғри келади. Худонинг табиатидаги ҳар қандай нуқсон номукаммалликдан дарак берган бўларди, Худо мукаммал бўлгани учун эса, бундай бўлиши мумкин эмас. Демак, атрибутлар бир-бирини тушунтириб беради ва улар бор-йўғи мутлақ етук бўлган Худо онгининг шуъласи эканлигини исботлайди.
Худо амалга оширадиган ҳамма ишлар Унинг атрибутлари билан тўлақонли мувофиқ бўлади. Бу хусусиятларнинг бири бошқасига қарама-қарши эмас, балки уларнинг ҳаммаси бир-бири билан уйғунлашган тарзда мос келади ва Илоҳий чексизлик қаърида бирлашади. Худонинг барча қилган ишлари Ўзига муносибдир, Худода мавжудлик ҳам ва фаолият ҳам бирдек. Одамлар кўпинча Худони ифода қилишда далилларга зид тарзда, Унинг адолатлилигини Унинг раҳмдиллигидан ажратишга уринишади. Худони аввал Ўз хусусиятларининг бирига, сўнгра иккинчисига мойиллик билдирадиган Зот сифатида кўриш — бу Худони Ўзига ишонмайдиган, заиф ҳамда тутуруқсиз қилиб тасаввур этишдир ва бу ҳолда энди у ҳақиқий Худо эмас, балки бор-йўғи Унинг кўримсиз сояси бўлиб қолади.
Худо қандай бўлса, шундайлигича қолади, Худо ўзгариши мумкин эмас ва бундан келиб чиққан ҳолда, Худо Ўз табиатига зид тарзда ҳаракат қила олмайди. У бир вақтнинг ўзида содиқ ва ўзгармасдир, шу сабабдан Унинг сўзлари ва ишлари садоқатли бўлиши ва бундан кейин ҳам бўлиб қолиши керак. Одамлар қизиқишларини йўқотганлиги оқибатида ёки ташқаридан бўладиган кучли таъсир натижасида хоҳиш-истакларга, қўрқувга, заифликка йўл қўйиб, имонсиз бўлиб қолишади. Ўз-ўзидан маълумки, бу факторларнинг ҳеч бири Худога ўз таъсирини ўтказа олмайди. Худонинг Ўзи Ўзининг қандай эканлиги асоси ва нима қилганлигининг сабабчисидир. Ташқи муҳит шарт-шароитлари Уни ҳеч нарсага мажбур қила олмайди. Худо ҳамиша зарур, деб билган нарсани Ўз номидан, Ўзининг мустақил иродасига кўра гапиради ва ҳаракат қилади.
Менинг фикримча, Жамоат вужудга келган йиллардан бошлаб, то шу пайтга қадар уни азоблаб, қийноққа солиб келаётган ҳар қандай нотўғри таълимот Худо ҳақидаги нотўғри тасаввурлар натижаси ёки бирор бир ҳақиқатни яширган ҳолда, бошқа бир ҳақиқатга жуда катта аҳамият беришга ҳаракат қилиш оқибати эканлигини исбот қилиш мумкин эди. Бир хусусиятни муболаға қилиб, бошқасини эътибордан четда қолдириш — бу ақиданинг зимистон ботқоқлари сари олиб борувчи йўлдир. Биз эса кўпинча бу йўлга тушиб қолганлигимизни сезмаймиз.
Мисол учун, Муқаддас Китоб Худо — севгидир, деб таълим беради. Баъзи бир кишилар бунга шу қадар урғу бериб, эътибор қилишадики, натижада Муқаддас Китобда айтиб ўтилган Худонинг адолатлилиги хусусиятини бутунлай инкор қилиб юборишади. Бошқа бир кишилар Худонинг меҳрибонлиги ҳақидаги Муқаддас Китоб таълимотига нисбатан шу тарзда алоҳида аҳамият беришади ва бу ўз навбатида Худонинг муқаддаслигига қарама-қарши чиқа бошлайди. Баъзан улар Худонинг раҳм-шафқатини Унинг ҳақиқатини инкор қилишга мажбур қилишади. Яна кимдир эса Худонинг олий ҳокимиятини шундай тушунадики, унинг тушунчаси Худонинг меҳрибонлиги ва севгисини бутунлай эътиборсиз қолдиради ёки ҳеч бўлмаганда, унинг аҳамиятини кичрайтиради.
Биз Худо Ўзи ҳақида айтган ҳамма нарсага ишонишга журъат қилсаккина, ҳақиқатни тўғри тушунишимиз мумкин. Инсон Илоҳий ваҳийда кўрсатилган бўлишига қарамай, ўзининг билмаслиги оқибатида қабул қила олмайдиган Худонинг айрим хусусиятларидан Уни маҳрум қилишга уринади ва бу билан у жуда жиддий жавобгарликни ўз бўйнига олади. Бизнинг орамизда ҳам буни сурбетлик билан қилишга уринган ҳар бир кимса зулматда эканлиги шубҳасиздир. Бундай қилишнинг эса ҳожати йўқ. Биз ҳақиқатни қандай ёзилган бўлса, шундайлигича қолдиришимиз керак эмас. Худо атрибутлари ўртасида қарама-қаршилик йўқ. Худонинг борлиғи ягонадир. У қисмларга бўлиниши ва маълум бир вақт давомида Ўзининг бир хусусиятидан келиб чиққан ҳолда ҳаракат қилиб, қолган хусусиятларини ҳаракатсиз қолдириши мумкин эмас. Худо бўлган ҳамма нарса Худонинг жамики қиладиган ишига мувофиқ бўлиши керак. Раҳм-шафқат кўрсатилаётганда адолат, ҳукм чиқараётганда эса — севги бўлиши керак. Худонинг ҳамма атрибутларига ҳам шу каби муносабатда ёндашиш керак.
Худонинг содиқлиги — бу соғлом масиҳийлик эътиқодидан келиб чиқувчи омиллардан биридир. Бу Илоҳий хусусиятни англаб етган имонли киши учун эса содиқлик унинг қалби озуқасига айланиб қолади. Муқаддас Ёзувлар фақатгина ҳақиқат ҳақида таълим бермайди, балки инсониятга бу ҳақиқатни қандай қилиб қўллаш кераклигини ҳам кўрсатиб беради. Худо Руҳидан илҳомланган Муқаддас Ёзувлар муаллифлари ҳам биз каби завқ-шавққа тўлган ҳолда оддий ҳаёт кечирувчи кишилардан бўлишган. Бу кишиларнинг Худо ҳақида билганлари улар учун қилич, қалқон ва тўқмоққа айланди; бу нарса улар учун ҳаёти мазмуни, эзгу умиди ва самимий тилаги бўлиб қолди. Эътиқоднинг объектив омиллари туфайли уларнинг юраклари кўплаб қувончли натижаларга эга бўлдилар ва уларни ўзларига нисбатан минг марталаб қўлладилар. Забур китобида Худога Унинг содиқлиги учун қувончга тўла миннатдорчилик сўзлари кўп марталаб янграйди. Янги Аҳд бу мавзуни давом эттиради ва Ота-Худо билан Понтий Пилат ҳузурида эзгу имон ҳақида гувоҳлик берган Унинг Ўғли Исо Масиҳнинг бир-бирларига бўлган садоқатини олқишлайди. Ваҳий китобида эса биз Ўзининг ғолиблик нашидаси билан елиб келаётган оқ отдаги Масиҳни кўрамиз. У ерда Масиҳнинг исми Содиқ ва Ҳақ эди.
Масиҳий қўшиқларида Худо атрибутлари ҳам куйланади. Шулардан бири — Илоҳий содиқликдир. Бу хусусиятлар манбага айланиб қолди ва улардан қувонч навоси тўла дарёлар оқиб чиқа бошлади. Мисол учун 1849 йилда нашр қилинган қадимий куй-қўшиқлар тўпламида қўшиқлар номланмаган бўлиб, ҳар бир қўшиқ устида бор-йўғи битта сатр ёзилган. Бу сатр курсив (ёзма ҳарфга ўхшаш босма ҳарф) билан терилган эди: «Худонинг улуғ баркамоллиги», «Донишмандлик, улуғворлик ва меҳрибонлик», «Ҳамма нарсадан бохабарлик», «Қудратлилик ва доимийлик», «Шон-шуҳрат, раҳм-шафқат ва марҳамат». Руҳий қўшиқлар оқими Жамоат вужудга келган илк асрлардан бошланади. Худонинг баркамоллигига бўлган ишонч бошиданоқ имонли кишиларда қувончга тўла ишонч ва кўйлаш истагини уйғотган.
Келажакда бизга бериладиган марҳаматга бўлган барча умидимиз Худонинг содиқлигига асосланади. Худо садоқатли бўлгани учун ҳам, Унинг аҳди ва Унинг ваъдалари амалга ошади. Биз Худонинг содиқлигини аниқ билганлигимиз учун ҳам, тинч-хотиржам яшаймиз ва келажак ҳаётни ишонч билан кута оламиз.
Ҳар бир қалб ўзидаги муҳтожликларни ҳисобга олган ҳолда, бу ҳақиқатни ўзига нисбатан қўллаши мумкин. Васвасага тушганлар, безовта бўлаётганлар, қўрқоқлар, афсус-надоматда юрганлар — уларнинг барчаси Самовий Отамиз бизга содиқ эканлигини билган ҳолда, янгидан-янги умид ва яхши кайфиятга эга бўлишлари мумкин. Отамиз Худо Ўзи берган ваъдасига ҳамиша содиқдир. Бахтсизлигу мусибатлар юки остида қийналиб, азоб чекаётган Аҳд ўғиллари, Худо уларни ҳеч қачон Ўз севгиси ва марҳаматидан маҳрум қилмаслигига ва уларга ҳамиша содиқ қолишига тўла-тўкис ишонишлари мумкин.
Бахтлидир, Исроилнинг Худосига
Умид қилган ҳар бир инсон;
У яратди еру-кўкни, денгизни
Ва уларда яшовчи ҳар жонзотни;
Унинг ҳақиқати абадий қолар мустаҳкам:
У қутқарар мазлумларни, қашшоқларга берар овқат,
Ва ҳеч ким учун бажарилмай қолмас ваъдаси.
Айзек Уоттс
Николай Кузанский. Указ. соч. С.12.
Книга на Узбекском языке: Величие Бога (Эйден Тозер)
Церковь оставила своё некогда возвышенное представление о Боге и заменила его представлением низким и постыдным, которое совершенно недостойно мыслящих, поклоняющихся Господу людей. Когда мы потеряли ощущение величия Господа, мы потеряли и религиозное благоговение, и сознание Божественного присутствия. Мы потеряли наш дух поклонения Богу и нашу способность внутренне сосредоточиться для того, чтобы встретить Бога в молитвенном молчании.
В этой книге доктор Тозер помогает нам лучше понять Бога и вновь открыть для себя Его величие, чтобы это оказало глубокое влияние на нашу повседневную жизнь. Чтобы вернуть это понятие в повседневную жизнь верующих, он предлагает рассмотреть Божественные атрибуты в их взаимосвязанности и единстве, сосредоточив внимание на таких свойствах Бога, как самодостаточность, независимость, всемогущество, вездесущность, неизменность, бесконечность и многие другие.
