Эйден Тозер. Худонинг Буюклиги - (11 Боб) Китоб Ўзбек тилида
Xudoning Buyukligi (Eyden Tozer) O‘zbek tilida Audiokitob
Мундарижа
Муаллифдан
1. Нима учун биз Худо ҳақида тўғри фикрлашимиз керак
2. Эришиб бўлмас Худо
3. Илоҳий белгилар: Худо ҳақидаги баъзи бир ҳақиқатлар
4. Муқаддас Учбирлик
5. Худонинг баркамоллиги
6. Худонинг эркинлиги
7. Худонинг абадийлиги
8. Худонинг чексизлиги
9. Худонинг доимийлиги
10. Худонинг ҳамма нарсадан бохабарлиги
11. Худонинг донишмандлиги
12. Худонинг қудратлилиги
13. Худонинг трансцендентлиги
14. Худонинг ҳар ерда ҳозирлиги
15. Худонинг содиқлиги
16. Худонинг меҳрибонлиги
17. Худонинг адолатлилиги
18. Худонинг раҳмдиллиги
19. Худонинг марҳамати
20. Худонинг севгиси
21. Худонинг муқаддаслиги
22. Худонинг олий ҳокимияти
23. Очиқ сир
Худонинг донишмандлиги
Биз каби васвасага солинган, бироқ гуноҳ қилмаган эй Масиҳ, бизда донишманд бўлиш истагини ўйғонишида ва ўзимиз каби нодонлар орасида донишманд, деб ном чиқаришимиз учун бизга куч бер. Биз ўз донолигимиздан ақлсизлигимиздан қочганимиз каби юз ўгирамиз ва Сен томон, Худонинг донишмандилиги ва куч-қудрати томон югурамиз. Омин.
Илоҳий донишмандлик ҳақидаги бу қисқача изланишни биз Худога бўлган эътиқод билан бошлаймиз. Одатдаги схемамизга амал қилган ҳолда, биз Худонинг донишмандлигини имонимизни мустаҳкамлаш учун англаб етишга ҳаракат қилмаймиз, балки Унинг донишмандлигини англаб ета олишимиз учун ишонамиз. Бундан келиб чиққан ҳолда, биз Худонинг донолигини исботловчи далилларни изламаймиз. Ишонишни истамайдиган онгни ҳар қанақанги далилу исботлар билан ҳам ишонтира олмайсан, Худога бош эгиб, таъзим қиладиган ҳар қандай қалб учун ҳеч қанақанги далилларнинг кераги йўқ.
«Худованднинг исми ҳамиша муборак бўлсин, — деди Дониёл. — Чунки бутун қудрат ва донолик Унда. У ақллиларга донолик, фаросатлиларга идрок беради. Чуқур ва яширин нарсаларни У очиб беради, қоронғилик ичидаги нарсаларни билади, нуру ҳидоят У билан» (Дон. 2:20-22). Имонли киши бунга ва фаришталар куйлаган санога жавоб беради: «Ҳамду санолар, шон-шуҳрат, донишмандлик, шукронаю шарафлар, қудрат ва салтанат абадулабад бизнинг Худойимизга хосдир!» (Ваҳий 7:12). Худодан Ўз донишмандлиги ва куч-қудратини исбот қилувчи далилни сўраш бундай кишининг хаёлига ҳеч қачон келмайди. Ахир У — Худо эканлигининг ўзи етарли эмасми?
Масиҳийлик эътиқоди Худо донишманддир, деб таълим берган пайтда, бу эътиқод ўзи айтаётган ёки айтиши мумкин бўлган нарсага қараганда кўпроқ нарсани назарда тутади. У бу билан нисбатан заиф бўлган сўзга бу сўзни ўз оғирлиги билан янчиб ташлашга тайёр бўлган мислсиз даражадаги тўла-тўкис маънони беришга ҳаракат қилади. «Донолигини эса ўлчаб бўлмайди» (Забур саноси 146:5), — деб айтади Забур муаллифи. Бу ерда ҳам эътиқод қанақадир кичик нарсани эмас, балки айнан ўлчаб бўлмайдиган нарсани ифода қилишга уринаяпти.
Ўлчовсиз сўзи мукаммал бўлган нарсани ифода қилгани учун ҳам, унга ҳеч қандай равишни қўшиб бўлмайди. Биз «янада мукаммалроқ» ёки «жуда мукаммал» деб айтмаймиз. Чексизлик қаршисида биз сукут сақлаган ҳолда турамиз.
Албатта, иккиламчи, яратилган ақл-идроқ ҳам мавжуд. Худо уни Ўзи яратган мавжудотлар учун, фақатгина уларнинг фойдаси учун яроқли бўладиган миқдорда ўлчаб берган. Бироқ ҳар қандай яратилган мавжудотнинг ёки барча яратилган мавжудотларнинг биргаликда олинган донолиги ҳам Худонинг чексиз донишмандлиги олдида жуда камдир. Шунинг учун ҳам ҳаворий Худони «ягона доно» (1 Тим. 1:17), деб таърифлаган бир пайтда ҳақдир. Яъни Худо Ўз-Ўзидан донодир, одамлар ва фаришталарнинг нур сочиб турувчи донишмандлиги эса — бор-йўғи самонинг улуғвор тахтидан сизиб чиқувчи яратилмаган нурнинг аксидир.
Худо ҳақида чексиз доно борлиқ сифатида фикр-мулоҳаза юритиш — ҳар қандай ҳақиқатнинг илдизидир. Бу Худога бўлган имон-эътиқоднинг соғлом бўлиши учун зарур ҳисобланган имоннинг бошланғич пайтидир. Худо Ўзи яратган мавжудотларга боғлиқсиз равишда бор экан, У ҳақдаги мушоҳадаларимизнинг Унга ҳеч қандай таъсири бўлмайди, албатта. Бироқ маънавий соғлом бўлишимиз учун, биз Яратувчи ва Қодир Тангрини тўла-тўкис ҳолда мукаммал донишманд, деб аташимиз зарурдир. Бу нарсани инкор қилиш — бизни ҳайвондан ажратиб турадиган нарсани унутиш демакдир.
Муқаддас Ёзувларда Худонинг ва солиҳ кишиларнинг донишмандлиги ҳамиша ўзининг кучли бир маънавий жилосига эгадир. У пок, севгучи ва меҳрибон донишмандлик сифатида қаралади. Шунчаки зеҳни ўткирлик ҳисобланадиган донолик, кўпинча, ёмон одамларда учрайди, бундай донишмандлик маккор ва сохтадир. Донишмандликнинг бу икки хил кўриниши ҳар доим бир-бирига нисбатан низода бўлади.
Ҳақиқатан ҳам, агарда Синай тоғи чўққисидан ёки Гўлготадан туриб қарайдиган бўлсак, у ҳолда дунё тарихи Худо донишмандлиги ва иблис маккорлиги ҳамда тубанлашиб кетган одамлар ўртасидаги ўзаро олишувдек бўлиб кўринади. Бу олишувнинг охири нима билан тугашига шубҳа қилишнинг ҳожати йўқ. Мукаммал бўлмаган ҳар қандай нарса охир-оқибатда Мукаммал бўлганнинг оёқлари остига йиқилиши керак. У «доноларни» ўзларининг қувлиги билан тўрга илинтираман, ўзича ақлли бўлганларнинг фикр-хаёлини пучга чиқараман, деб огоҳлантирган эди.
Бундан ташқари донишмандлик — ўз олдига етук мақсадлар қўя олиш ва бу мақсадларга энг мукаммал бўлган воситалар ёрдамида етиша олишни ҳам билдиради. Донишмандлик охир-оқибатдаги натижани бошидаёқ кўра олади ва бу ерда башорат қилишга ҳам, тахмин қилишга ҳам ҳожат қолмайди. Донишмандлик ҳамма нарсани тўғрилигича, ҳар бир буюм ва ҳар бир ҳодисани бошқа буюм ва ҳодисаларга тўғри муносабатда кўради. Шу тарзда у аввалдан қўйилган мақсадларга бехато аниқлик билан эриша олади.
Худонинг бутун бир фаолияти мукаммал бўлган донишмандликда, аввалом бор, Худонинг Ўзининг шуҳрати учун, сўнгра эса имкон қадар кўпроқ кишиларнинг фойдаси учун иложи борича кўпроқ вақтга амалга ошади. Худонинг ҳамма ишлари қанчалик доно бўлса, шунчалик покдир ва улар қанчалик пок ва доно бўлса, шунчалик мурувватлидир. Унинг қилган ҳамма ишларини янаям яхшироқ бажариш у ёқда турсин, ҳатто уларни янада яхшироқ амалга ошириш мумкин, деб тасаввур қилишнинг иложиси йўқ. Чексиз Худо шундай ҳаракат қиладики, ўлимга маҳкумларга Унинг ишларини тўғирлашга ҳожат қолмайди. О, Тангрим, Сенинг ишларинг шу қадар кўпки! Уларнинг ҳаммасини Сен Ўз донишмандлигинг ила амалга оширгансан. Ер юзи Сенинг хазиналаринг билан тўлиб-тошган!
Агарда дунёнинг яратилиши бўлмаганида эди, Худонинг донишмандлиги Илоҳий табиатнинг чексиз қаърида абадий қолиб кетган бўлар эди. Худо Ўзи яратган мавжудотларга улар билан қувониши учун ва улар ҳам Худо билан бирга қувонишлари учун ҳаёт берди.
«Худо бутун яратганларига қараб, ҳаммасининг жуда яхши эканини кўрди» (Ибт. 1:31).
Асрлар мобайнида кўпчилик кишилар дунёнинг асосида донишмандлик ётишига ишонишдан бош тортиб келдилар: бу дунё ўта даражада мукаммал эмасдек кўринади. Вольтер ўзининг «Кандид ёки Оптимизм» деб аталган философик асарида доктор Панглос исмли ишонган оптимистни тасвирлайди. Муаллиф асар қаҳрамони тилидан шундай философик далилни келтиради: «Бу ҳамма дунёлардан яхши бўлган дунёда ҳамма нарса яхшилик учундир». Албатта, француз сурбети бу кекса устозни унинг фалсафасини кулги остида қолдирувчи бир ҳолатга тушириш билан катта завқланиш олган.
Бироқ ҳаётга нисбатан масиҳийлик нуқтаи назари аслини олганда, доктор Панглоснинг «етарлича онг» ҳақидаги тасаввурига қараганда кўпроқ ҳақиқат ҳисобланади. Ҳозирги кунда бизнинг дунёмиз — ҳамма дунёлардан ҳам яхши дунё эмас. Ҳозир гуноҳга муккасидан кетишдек катта бир фожеа бу дунё узра ўз соясини солган. Худо Руҳидан илҳомланган ҳолда ёзувчи муаллифлар Худо яратган барча мавжудотлар гуноҳкорлик келтирган кучли зарбдан ғарқ бўлишларини ва азоб чекишларини таъкидлайдилар.
Улар «етарлича онг» билан тушунишга ҳаракат қилмайдилар, улар «маҳлуқот ўткинчиликка маҳкум бўлган. Бу эса маҳлуқотнинг ўз ихтиёри билан эмас, балки маҳлуқотни яратган Худонинг ихтиёри билан бўлган» (Рим. 8:20), — деб таъкидлайдилар. Бу ерда Худонинг йўлларини инсонлар олдида оқлаш учун қилинган ҳеч қандай уриниш мавжуд эмас. Бу шунчаки келтирилган далилнинг тасдиғидир. Худонинг борлиги ўз-ўзини ҳимоя қилади.
Бизнинг жамики тўккан кўз ёшларимизда умид мавжуд. Масиҳ ғалаба нашидасини қучган пайт етиб келганда, азоб-уқубат чекаётган дунё Худо ўғилларининг шарафли эркинлигига эга бўлади. Янги ижод аҳли учун олтинга тенг аср ўтмишда эмас, балки келажакдадир ва бу аср келган вақтда таажубга тушган Коинот Худонинг бизга нисбатан ҳақиқатан ҳам улуғ бир донишмандлик ва донолик билан иш тутаётганлигини гувоҳи бўлади. Ҳозирча эса биз фақатгина донишманд Худога — бизнинг Нажоткоримизга умид қиламиз ва Унинг марҳаматли режалари навбати билан амалга ошгунга қадар, сабр-тоқат билан кутамиз.
Биз кўз ёшлари, оғриқ ва ўлимга қарамай, ҳаммамизни яратган Худонинг чексиз доно ва марҳаматли эканлигига ишонамиз. Иброҳим Худонинг берган ваъдасини эшитгач, ишончсизликка тушмаган, шубҳаланмаган, аксинча, Худони улуғлаган ҳолда имонда мустаҳкам турган ва ваъда берган Зотнинг Ўз ваъдасининг устидан чиқишига тўла-тўкис ишонган. Биз ҳам Иброҳим каби ягона Худога умид боғлашимиз ва умид қиладиган ҳеч нарса қолмаганда ҳам, то нур ялтиллаб кўринмагунча умидимизни узмаслигимиз керак. Биз Худонинг борлигига таянамиз. Менинг ўйлашимча, фақат мана шу нарса ҳақиқий имондир. Ҳис-туйғу ёрдамида олинадиган далиллар билан қўллаб-қувватланадиган ҳар қандай имон — бу ҳақиқий имон эмасдир.
«Исо унга шундай деди: — Сен Мени кўрганинг учун ишондинг. Кўрмай ишонганлар қандай бахтлидирлар!» (Юҳан. 20:29).
Бу тубанлашган дунёда шарт-шароитлар биз учун қандай бўлишидан қатъий назар, Худонинг барча қилган ишлари мукаммал донишмандлик билан амалга оширилишига имон гувоҳлик беради. Абадий Ўғилнинг инсон танаси қиёфасида мужассам бўлиши Худонинг энг буюк ишларидан бири бўлган эди ва биз бу таҳсинга лойиқ ишнинг фақатгина Чексиз Зотда бўлиши мумкин бўлган мукаммаллик билан амалга оширилганлигига ишончимиз комилдир.
«Эътиқодимизнинг сири эътироз қилиб бўлмайдиган даражада буюк: Масиҳ вужудда зоҳир бўлди» (1 Тим. 3:16).
Гуноҳларни ювиш ҳам Худонинг ҳамма ишларига хос бўлган уддабуролик билан амалга оширилган эди. Биз буларнинг ҳаммаси тўғрисида жуда кам нарсани тушунамиз, бироқ Масиҳнинг гуноҳни ювишдек таҳсинга лойиқ иши Худони одамлар билан тўлиқ яраштирди ва Осмон Шоҳлигини барча имонлилар учун очиб берди. Бизнинг вазифамиз — тушунтириш эмас, балки гувоҳлик беришдир. У ерда, хочда юз берган ҳамма нарсани Худо тушунтириб бериши мумкинмиди ёки йўқми? Мен буни билишни жуда истар эдим. Ҳаворий Бутруснинг айтишига қараганда, фаришталар ҳам бу воқеликнинг моҳиятига кириб боришни қанчалик исташмасин, бу нарсани била олмаганлар.
Хуш Хабарнинг ҳаракатланиши, янгитдан туғилиш, Илоҳий Руҳнинг инсон табиатида зоҳир бўлиши, ёвузлик устидан узил-кесил қилинган ғалаба ва ниҳоят, адолатли Масиҳ Шоҳлигининг ўрнатилиши — буларнинг ҳаммаси Худо донишмандлигининг чексиз тўла-тўкислигидан келиб чиққан ва келиб чиқмоқда. Улуғвор само ичра турган энг муқаддас кузатувчининг энг ўткир кўзлари Худо бу ишларнинг ҳаммасини қандай қилиб амалга ошираётганлигини кузата туриб, унда заррача ҳам нуқсону камчилик сезмайди ва ҳатто жамики серафимлар ҳамда карубларнинг бирга олинган донишмандлиги ҳам Худонинг ишларига ҳеч қандай тузатишларни кирита олмайди.
«Худо қиладиган ҳар бир ишнинг абадий туришини мен тушундим. Худонинг ишларига на қўшиб бўлади, на улардан олиб; Худо шундай қиладики, Унинг олдида таъзим қилишга мажбурсан» (Екк. 3:14).
Худонинг чексиз донишмандлигини имонимизнинг ақидаси деб ҳисоблаш биз учун ҳаётий заруриятдир; бироқ бунинг ўзи етарли эмас. Биз имон ва ибодат ёрдамида бу ақидани кундалик ҳаётимизга киритишимиз керак.
Самовий Отамиз доимий равишда биз учун ва бизнинг абадий хотиржамлигимиз учун хизмат қиладиган қулай шарт-шароитлар яратиб бераётганлигига бўлган самимий ишонч қалбингга чинакам хотиржамлик олиб келади. Орамизда кўпчилик озгина ибодат қилган ҳолда, озгина режалаштирган ҳолда, мақсадга эришиш йўлидаги воситалардан қийналамаган ҳолда, ҳеч нарсага ишончи бўлмаса ҳам умид қилган ҳолда ва ниманингдир рўёбга чиқмай қолишидан ҳамиша яширинча хавфсираган ҳолда ҳаёт кечирмоқда. Бу асл ҳақиқатни фожеали тарзда беҳуда йўқотишдир ва у ҳеч қачон юракка тинчлик бермайди.
Янада яхшироқ йўл ҳам бор. Бу йўл ўзимиздаги доноликдан кечиш ва унинг ўрнига Худонинг чексиз донишмандлигини қабул қилишдан иборатдир. Бизда кейин нима бўлишини билиш истагининг юзага келиши сўзсиз табиийдир, бироқ бу бизнинг руҳан униб-ўсишимизда тўсиқ бўлиб қолади. Худо бизнинг абадий бахт-саодатимиз учун тўлиқ жавобгарликни Ўз зиммасига олган ва биз имон билан Унга юз тутганимиз ҳамон У ҳаётимиздаги ҳамма нарсани йўлга солишга тайёрдир. Мана, Худо нимани ваъда қилаяпти:
«Мен кўрларни улар билмайдиган йўл билан олиб кетаман, зулматни уларнинг олдида ёруғ қилиб, қийшиқ йўлларини тўғирлайман. Ҳа, Мен уларни ташлаб кетмайман, балки тўғри йўлга ҳидоят қиламан» (Иша. 42:16).
У сени кўзларинг боғлиқ ҳолда
Етакласин олға томон,
Севги билишга муҳтож эмас,
Отаси етаклаган болалар,
Сўрамаслар қайга бораётганларин.
Майли, бу йўлнинг барчаси номаълум бўлсин,
Майли, у ботқоғу, қумли тоғлардан ўтсин.
Герхард Терстеген
Худо ҳамиша кўп-кўрона тарзда Унга ишонишимиз кераклигига бизни инонтириб келган.
«Мен олдингда кетиб, тоғларни текислайман, мис эшикларни бузаман, темир қулфларни синдираман. Қоронғиликда сақланадиган хазиналарни, яширин бойликларни сенга бераман. Шунда сен Менинг Исроил Худоси эканлигимни, сени исминг билан чақирадиган Эганг эканлигимни билиб оласан» (Иша. 45:2-3).
Худо қанчадан-қанча буюк ишларни одамлар ва фаришталарнинг қизиқувчан нигоҳларидан олисда, яширинча амалга оширганлигини билиб қолсанг, ўша заҳотиёқ тетиклашасан. Худо осмон билан ерни яратган пайтда борлиқда зулмат ҳукмрон эди. Абадий Ўғил танада мужассам бўлган пайтда, У маълум вақтгача бокира қизнинг қорнида бўлди. Абадий Ўғил дунёвий ҳаёт учун ўлганида, бу қоронғуликда юз берди ва ҳеч ким Унинг сўнгги дақиқаларини кўргани йўқ. У ўликлардан тирилган пайтда «эрта» тонг эди (Луқо 24:1). Унинг қандай қилиб тирилганини ҳеч ким кўриб, гувоҳи бўлмади. Худо гўёки: «Фақатгина Менинг ким эканлигим сиз учун аҳамиятга эга бўлиши керак, чунки сизнинг умидингиз ва хотиржамлигингиз айнан мана шунга боғлиқдир. Мен нима қилсам, Мен шуни қиламан ва буларнинг ҳаммаси охир-оқибатда маълум бўлади. Бироқ Мен буни қандай амалга ошираман — бу Менинг сиримдир. Менга ишонинглар ва қўрқманглар», — деб айтгандек.
Агарда Худонинг марҳамати бизга улуғ бир бахт-саодатни раво кўрса, агар Худо донишмандлиги бу улуғ бахт-саодатга қандай эришишимиз мумкинлигини режалаштирган бўлса, агарда унга эришишимиз учун Худонинг куч-қудрати ёрдам берса, у ҳолда бизга яна нима етишмайди? Шубҳасиз, биз — жамики яратилган мавжудотлар ичида энг кўп имтиёзга эга бўлганларданмиз.
Яратувчимизнинг барча буюк режаларида
Қудратлилик ва донолик нур сочиб турар;
Унинг ижоди мўъжизали кўриниши билан
Унинг Исми шуҳратин намоён этар.
Томас Блэклок
Книга на Узбекском языке: Величие Бога (Эйден Тозер)
Церковь оставила своё некогда возвышенное представление о Боге и заменила его представлением низким и постыдным, которое совершенно недостойно мыслящих, поклоняющихся Господу людей. Когда мы потеряли ощущение величия Господа, мы потеряли и религиозное благоговение, и сознание Божественного присутствия. Мы потеряли наш дух поклонения Богу и нашу способность внутренне сосредоточиться для того, чтобы встретить Бога в молитвенном молчании.
В этой книге доктор Тозер помогает нам лучше понять Бога и вновь открыть для себя Его величие, чтобы это оказало глубокое влияние на нашу повседневную жизнь. Чтобы вернуть это понятие в повседневную жизнь верующих, он предлагает рассмотреть Божественные атрибуты в их взаимосвязанности и единстве, сосредоточив внимание на таких свойствах Бога, как самодостаточность, независимость, всемогущество, вездесущность, неизменность, бесконечность и многие другие.
