Ханна Харнард. Сенинг Чўққиларинг томон йўл - (9 боб) Китоб Ўзбек тилида
Sening Cho‘qqilaring tomon yo‘l (Xanna Xarnard) O‘zbek tilida Audiokitob
Мазкур китоб «Чўққилар»да яшай олишимиздан олдин ҳар биримизнинг олдимизда турган саёҳатни драматик тасвирлаб берадиган ажойиб мажозий асардир. Биз бош қаҳрамонимиз ва унинг икки ҳамроҳи билан бирга саёҳат қиламиз, азоб берадиган қўрқувға бас келишни, севинч, қувонч, ғалаба чўққиларини забт этишни билиб оламиз.
МУНДАРИЖА
Мажозий асарга кириш сўз
БИРИНЧИ ҚИСМ
1-боб. Чўққилар сари ташриф
2-боб. Қўрқувларнинг ҳужуми
3-боб. Тундаги қочиш
4-боб. Йўл бошида
5-боб. Такаббурлик билан учрашув
6-боб. Саҳродаги дарбадарлик
7-боб. Танҳолик қирғоқларида
8-боб. Эски тўғонда
9-боб. Буюк Жароҳат қояси
10-боб. Жароҳат қоясига кўтарилиш
11-боб. Таҳлика, Ғам-қайғу ўрмонларида
12-боб. Зулматда
13-боб. Йўқотишлар водийсида
14-боб. Имон келтириш жойи
15-боб. Оқимлар
16-боб. Тоғдаги қабр
ИККИНЧИ ҚИСМ
17-боб. Шифобахш дарёлар
18-боб. Кийик оёқлари
19-боб. Чўққилар
20-боб. Водийга қайтиш
Чўққилар қояларида ўзлаштирилган сабоқлар
Ханна Харнард. Қисқача таржимаи ҳол
9-боб
Буюк Жароҳат қояси
Бир оз вақт ўтгандан кейин Вой-Қўрқаман ўзлари келиб тўхтаган жойдаги далалар, боғлар, тепаликларда сайр қилар-ди, унинг қалби қувончдан қўшиқ айтарди. Энди ёнига Қайғу билан Азобнинг борлиги ҳам унга барибир эди. Кўнглида эса: «Ҳадемай, улар менинг ёнимда бўлмай қўядилар», деган умид пайдо бўлди. Чунки Вой-Қўрқаман яна тоғлар этагига келганда, Қайғу билан Азоб Чўққиларга чиқиш учун унга ёрдам берадилар, кейин Вой-Қўрқаман уларнинг ёрдамига муҳтож бўлмай қолади. Шунингдек, улар келаётган сўқмоқ тепаликлар оша айланиб, жанубга кетаётгани ҳам уни бошқа ташвишга солмай қўйди. Чунки Чўпон: «Тез орада сўқмоқ сени яна шарқдаги тоғларга олиб келади», деб ваъда берган эди. Шунинг учун энди тез орада юраги интилган жойига етиб боришига ишончи комил эди. Кўп ўтмай сўқмоқ йўл қирлар Чўққиларга кўтарила бошлади.
Йўловчилар бир куни кутилмаганда энг баланд қирнинг тепасига келиб қолишди. Улар Чўққига етиб келганларида, қуёш энди кўтарилиб келаётган эди. Улар катта майдонга келиб қолганларини билдилар. Бирдан Вой-Қўрқаман қувонганидан қичқириб юборди: майдоннинг нариги томонида унга узоқ бўлмаган жойда худди баланд деворга ўхшаб тоғлар яққол кўзга ташланиб турарди. Тоғларнинг учли «минорача»лари эрталабки қуёш нурларида қизғиш ва олтинранг каби товланарди. Вой-Қўрқаман бундай гўзалликни умрида кўрмаганини хаёлига келтирди.
Қуёш юқори кўтарилиб, осмон ёришганда, тоғнинг энг баланд чўққилари қор билан қопланганини кўрди. Чўққилар қордан кўзни қамаштирадиган даражада ялтирар эди. Вой-Қўрқаман орзу қилган Чўққилар ана шу эди. Вой-Қўрқаманни хурсанд қилган нарса шу эдики, улар келаётган сўқмоқ шу ердан шарққа бурилиб, тўғри тоғларга олиб борарди. Қирнинг тепасида Вой-Қўрқаман таъзим қилиб, тиз чўкди. Ушбу лаҳзаларда йўл бўйи тортган машаққатлари, бошидан ўтказган синовлари унинг рўпарасида ялтираб нур сочаётган шараф олдида арзимас нарсадай туюлди. Ҳамроҳлари ҳам унинг шодлигига шерик бўлиб, жилмаяётгандай бўлиб кўринди. Вой-Қўрқаман таъзим қилиб, севинчдан энтикиб ўрнидан турди. Учовлари майдончадан ўтиб, йўлларида давом этдилар. Сўқмоқ текис бўлгани учун улар қийналмасдан, шиддат билан тез ҳаракат қилардилар. Вой-Қўрқаман тоғларга яқин келиб қолганларига гоҳ ишониб, гоҳ ишонмай тез-тез юриб борарди.
Вой-Қўрқаман яқинлашган сари тоғ дараларининг тик, қия бўлиб борганига ҳайрат билан боқарди. Саёҳатчиларимиз тоғларга яқин келганлари сари эса, тоғларни забт этиб бўлмайдигандай туюларди. «Мен тоғларга етиб олсам, албатта йўлни давом эттириш учун ўтиш жойи ёки сўқмоқ топилади», — деб Вой-Қўрқаман ўзини ишонтиришга ҳаракат қиларди. «Чўққиларга кўтарилиш қанчалик қийин бўлмасин, барибир мақсадимга етишиш учун олдинга интилавераман», деб аҳд қилди.
Кечки пайт улар тоғ этакларига яқинлашиб қолдилар. Йўловчилар келаётган сўқмоқ уларни тик қоянинг ёнидан олиб чиқиб, шу ерда тугади. Вой-Қўрқаман ҳайрон бўлиб, қояга қаради. У кўп қарагани сари, шунчалик ҳайратланар эди. Бирдан унинг танасида титроқ пайдо бўлди. Чунки ўнг томондан ҳам, чап томондан ҳам кўз қири етган жойларда улкан тош девор қад кўтариб турарди. Девор шунчалик баланд эдики, Вой-Қўрқаман қоянинг чўққисини кўраман деб бошини кўтарганда, боши айланиб кетди. Тик қоялар унинг йўлини тўсиб турарди. Шундай бўлса ҳам, сўқмоқ шу қояга олиб келиб, шу ерда тугаганди. Ҳеч қандай сўқмоқ ёки йўл кўринмасди. Бу тик қояга чиқишнинг имконияти ҳам йўқ эди. Қоя ёнига келган йўловчи фақат орқага қайтиб кетган бўлса керак.
Ҳайратдан лол бўлиб қолган Вой-Қўрқаман даҳшатли вазиятга тушиб қолганларини англаб етганда, Азоб унинг қўлларидан ушлаб, тош деворни кўрсатди. Улар турган жойдан унча узоқ бўлмаган тош орасидан эркак буғу кўринди, унинг орқасидан эса урғочиси ҳам кўринди. Иккаласи шу қоя тепасига чиқа бошлади. Учала йўловчи ҳам кўзларини узмай буғуларга қараб туришарди. Вой-Қўрқаманнинг боши айланиб, ўзини ёмон ҳис қила бошлади. У олдинда қетаётган буғунинг тор,жуда тик илон изи йўлдан кўтарилишига қараб турарди. Баъзида бу қоянинг туртиб чиққан жойлари, баъзида эса нотекис зинага ўхшаб кетарди. Вой-Қўрқаман бу сўқмоқнинг узилиб қолган жойлари ҳам борлигини кўрди. Бундай жойлардан эркак буғу учиб ўтар, урғочи буғу ҳам унинг ортидан келарди. Эркак буғу нима қилса, урғочи буғу ҳам шуни такрорларди. Унинг ҳаракатлари енгил, ихчам, ва бехавотир эди. Шу тариқа иккала буғу мардонаворлик ва ишонч билан юқорига кўтарилиб, кўздан ғойиб бўлдилар.
Қўллари билан юзларини беркитиб, шу пайтгача нотаниш бўлган қўрқув ва ваҳимадан юраги така-пука бўлган Вой-Қўрқаман секингина тош устига ўтирди. Ҳамроҳлари унинг қўлидан ушлаб, шундай дедилар: «Қўрқма, Вой-Қўрқаман, ахир бу боши берк йўл эмас-ку! Биз орқага қайтмаймиз. Нима бўлганда ҳам, мана шу тик қоядан тепага йўл бор. Буғулар бизга ўша йўлни кўрсатиб берди. Улар ўтган йўлдан биз ҳам ўта оламиз, Чўққиларга чиқамиз».
«О, йўқ, йўқ! — алам билан деди Вой-Қўрқаман. — Бу сўқмоқдан инсон зоти ўта олмайди. Фақат буғулар юриши мумкин, холос. Мен у ерга чиқа олмайман! У ердан йиқилиб тушсам, қояларга урилиб, парча-парча бўлиб кетаман-ку!» Шундай дея Вой-Қўрқаман ҳўнграб йиғлаб юборди.
«Бу мумкин эмас! Асло мумкин эмас! Бу йўлдан Чўққиларга асло чиқа олмайман! Демак, мен ҳеч қачон у ерга етиб бора олмайман!»
Ҳамроҳлари унга нимадир демоқчи бўлар, аммо кўзларидан шашқатор ёш оқаётган Вой-Қўрқаман уларнинг гапларига ҳеч қулоқ солмас эди. Мана, Чўпоннинг ўша Вой-Қўрқамани, забт этиб бўлмас қоянинг этагида даҳшатдан, ғам-қайғудан титраб-қақшаб, умидсиз ҳолда ўтирибди. «Бу менинг қўлимдан келмайди, келмайди! Мен ҳеч қачон Чўққиларга чиқа олмайман!» Унинг аянчли аҳволини ҳатто тасаввур қилиши қийин эди. Аммо энг даҳшатлиси ҳали олдинда экан.
Йиғидан тинкаси қуриб, ерда ётган Вой-Қўрқаман аввал тошларнинг гулдираганини, кейин ёнгинасида таниш овозни эшитди: «Хо-хо-хо! Ҳа, азиз холаваччам! Мана, охири учрашдик. Шундай ёқимли вазиятда ўзингни қандай ҳис қиляпсан, Вой-Қўрқаман?» Бечора қиз ҳали кўзларини очмасдан турган эди, энди кўзларини очди-ю ёнгинасида турган Қўрқувнинг жирканч башарасига кўзи тушди.
«Мен шундай фикрга келдим, — деб гапида давом этди ичқоралик билан Қўрқув. — Биз ҳалиям бирга бўлишимиз мумкин экан. Сен, аҳмоқ қиз, мендан қочиб қутулмоқчи бўлдингми? Йўқ, асло! Сен Қўрқувларнинг биттасисан-ку! Биздан ҳеч қаёққа қочиб қутула олмайсан! Бунинг устига сен — ақлсиз қиз, меникисан. Мен сени қайтариб олиб кетгани келдим. Сен энди ҳеч қаёққа қочиб кетмаслигинг учун сени қўриқлаб тураман».
«Мен сен билан ҳеч қаёққа кетмайман! — деди нафаси тиқилиб Вой-Қўрқаман. — У ўзини шунчалик йўқотиб қўйган эдики, нималар юз бераётганини ҳали англаб етмаган эди. —Мен сен билан ҳеч қаёққа бормайман!»
«Майли, Вой-Қўрқаман, танла, — тиржайди Қўрқув. — Азиз холаваччам, рўпарангдаги қояга бир назар ташла. Унинг устида ўзингни яхши ҳис қиласан, тўғрими? Фақат мен кўрсатаётган жойга қара. Қоянинг ярмида туртиб чиққан кичкинагина жойни кўряпсанми? У ерда турсанг, бошинг айланиб, кўзинг тиниб кетади. Сен ўша ердан қоянинг бошқа томонига сакраб ўтишинг керак. Кўз олдингга келтир, Вой-Қўрқаман, сакрайман деб қоянинг четида осилиб қолишинг мумкин. Осилган қояда сен бир дақиқа ҳам тура олмайсан. Пастда эса худди пичоққа ўхшаб ўткир учли тошлар туртиб чиққан. Бу тошлар сени парча-парча қилиб ташлаймиз, деб кутиб турибди. Сен кучинг тамом бўлиб қолганда, у ерга қулаб тушасан!»
Сезяпсанми, Вой-Қўрқаман, бу жуда зўр-а? Шошмасдан бу манзарани кўз олдингга келтир. Бу ҳали йўл узилиб қоладиган жойлардан биттагинасидир, холос. Бундай жойлар жуда кўп. Аҳмоқ қиз, сен қанча юқорига кўтарилсанг, пастга қулашинг шунча қўрқинчли бўлади. Энди танла. Сен ё олдингга — мен кўрсатган йўл билан боришинг, ёки орқага — уйга қайтишинг ва мен билан яшаб, менинг кичкина хизматкорим бўлишинг мумкин». Унинг қўрқинчли кулгуси тоғларда акс-садо бериб атрофга тарқалди.
«Вой-Қўрқаман! — ҳамроҳлари шундай деб унинг елкасидан ушлаб силкидилар. — Вой-Қўрқаман! Сенга ким ёрдам беришини ўзинг яхши биласан-ку! Чақир Уни!»
Қиз уларни маҳкам қучоқлаб, ҳўнграб йиғлаб юборди. «Мен уни чақиришдан қўрқаман! — деди у. — Жуда қўрқаман! Агар уни чақирсам, у мени шу йўлдан юришга мажбур қилади. Бу йўл жуда даҳшатли, қўрқинчли! Бу менинг қўлимдан келмайди. Бу мумкин эмас! Мен бу йўлдан юришга ўзимни мажбур қила олмайман. Эҳ, нима қилсам экан-а? Нима қилай мен?»
Қайғу унинг устига эгилди ва майинлик, аммо қатъият билан деди: «Сен Уни чақиришинг керак, Вой-Қўрқаман. Ҳозироқ чақир!»
«Агар мен Уни чақирсам, — титраб-қақшаб деди Вой-Қўрқаман, — У менга яна қурбонгоҳ қуришни буюради, мен эса қура олмайман. Бу сафар ҳеч ҳам қура олмайман!»
Қўрқоқ ғолиб келгандай жилмайди ва Вой-Қўрқаманга қараб юрди. Лекин қизнинг ҳамроҳлари у билан қиз орасида девордай туришди. Азоб Қайғуга қаради, у эса тасдиқлаб бош силкиди. Унинг тасдиқлашига жавобан Азоб камарига осилган кичкина, аммо ўткир пичоқча олди ва қалтираб-титраб ётган Вой-Қўрқаманнинг устига эгилиб, санчиди. Вой-Қўрқаман оғриқдан қичқириб юборди. Шундан кейин бу учаласи олдида ўзининг ночорлигидан тушкунликка тушиб, қоя олдига келганда, қилиши керак бўлган ишини қилди. У ўз аҳволидан жуда уялиб кетди, аммо у Худони чақирмасдан бошқа иложи йўқ эди. У қичқирди: «Эй Худо! Менга кун беришмаяпти! Мени ҳимоя қил! Мени яна Қўрқувлар эгаллаб олишди. Мен уятдан бошимни кўтара олмаяпман».
«Нима бўлди, Вой-Қўрқаман? — бу Чўпоннинг овози эди. Овоз яқингинадан эшитилаётган эди. — Нима бўлди? Қўрқма, ўзингни тетик тут: бу Менман!»
Унинг овозида қувонч, қудрат сезилиб турарди. Вой-Қўрқаман ғайратига ғайрат, кучига куч қўшилиб, ўзида жонланиш сеза бошлади. У ўрнидан туриб ўтирди ва Чўпонга қаради. Вой-Қўрқаман Чўпоннинг жилмаяётганини, унинг устидан кулаётганини кўрди. Чўпоннинг кўзларида гинадан асар ҳам йўқ эди. Тўсатдан Вой-Қўрқаманнинг қалбида қуйидаги сўзлар садо берди: «Худо қўрққанларга илтифотлидир». Бу сўзларни илгари ҳам қанчадан-қанча титраётган қалблар такрорлаганлар. Вой-Қўрқаман Чўпонга тикилиб қаради ва юрагида миннатдорчилик туйғулари барқ ураётганини ҳис қилди. Юрагини сиқиб турган муздай қўл тўсатдан йўқ бўлиб қолди. Унинг қалбини қувонч эгаллаб, қувнаб оқаётган дарё мисол қўшиқ таралди:
Севгилим, ягонам, минглаб ўзгалар ичра
Уни бошқаларга таққослаб бўлмас,
Адолат подшоҳидир У, нафисдир, севгилим
Ўн чандон кучлидир бошқалардан.
«Вой-Қўрқаман, айт! — яна қайтариб сўради Чўпон. — Айт Менга, нима бўлди? Нимадан бунчалик қўрқиб кетдинг?»
«Мен учун танлаган йўлларинг шунчалик қўрқинчлики, — шивирлади қиз. — О Чўпон! Бу йўллар ўтиб бўлмасдир. Бу йўлларга қарасам, бошим айланяпти, эс-ҳушимни йўқотиб қўйяпман. Бу йўллардан буғулар, оҳулар юра оладилар. Аммо улар менга ўхшаб оқсоқ, қўрқоқ эмаслар».
«Мен сенга Хўрлик водийсида нималарни ваъда берганимни ёдингда тут», — деди Чўпон жилмайиб.
Вой-Қўрқаман ҳайратдан лол бўлиб қолди. Юзлари қизариб кетди, аммо бир оздан кейин ёноқлари олдинги ҳолатига келди.
«Сиз айтган эдингизки, — деб гап бошлади у ва тўхтаб қолди, кейин яна давом этди, — сенинг оёқларингни буғуникидай қиламан, сени Чўққиларга олиб чиқаман, деган эдингиз».
«Ҳа! — қувонч билан жавоб берди Чўпон. — Оёқларингни буғу оёқларидай қилиш учун ягона йўл — буғу сўқмоқларидан юришдир».
Вой-Қўрқаман титраб кетди ва уялиб Чўпонга қаради: «Оёқларим буғуларникига ўхшашини хоҳламайман. Агар фақат сўқмоқдан ўтишим учунгина керак бўлса, хоҳламайман», — қийналиб жаво берди Вой-Қўрқаман.
Чўпон нима қилмоқчи эканини олдиндан билиб бўлмасди. У ҳайрон ҳам қолмади, жаҳли ҳам чиқмади. Бунинг ўрнига кулиб юборди. «Йўқ, сен хоҳлайсан, — қувонч билан деди у. — Мен сени яхши биламан, Вой-Қўрқаман. Чиндан ҳам сен буни жуда хоҳлайсан, Мен сенга буғу оёқларини ваъда қиламан».
Ҳақиқатдан ҳам, мен сени атайлаб энг тик қояларга олиб келдим. Бу ерда кийик ва тоғ эчки сўқмоқларидан бошқа сўқмоқлар йўқ. Буларнинг барчаси — берган ваъдамни бажариш учундир. Охирги марта учрашганимизда, мен сенга нима деб айтган эдим?»
«Сиз айтган эдингизки, энди Мен нима қилишимни кўрасан, деб». Кейин Унга гинали боқиб, қўшиб қўйди: «Аммо Сизнинг нима қилмоқчи эканингиз тушимга ҳам кирмаган! Мени ўтиб бўлмас — фақат буғулар ва эчкилар юра оладиган қояларга олиб келишингизни билмаганман. Мен буғудан кўра кўпроқ медузага ўхшайман. Бу жуда… жуда…» У сўз топа олмай жим бўлиб қолди, кейин кулиб юборди. «Ҳа, бу жуда бемаънилик ва тутруқсизликдир. Бу ақлга сиғмайди. Яна Сиздан нималарни кутиш мумкин?»
Чўпон ҳам кулиб юборди. «Мен шундай беўхшов ишлар қилишни яхши кўраман, — жавоб берди У. — Биласанми, заифлик — кучга, қўрқоқлик — ишончга айланиши — бу мен учун энг катта лаззатдир. Айни пайтда медузанинг тоғ эчкисига айланиши менга энг катта ором бағишлайдиган нарсадир. Бу Менинг ишим, — деди У ва чеҳраси буюк бир севинчдан ёришиб кетди, — нарсаларнинг ўзгариши, масалан, Вой-Қўрқаманнинг…» У тўхтаб қолди, кейин кулги аралаш давом қилди: «Майли, биз буни кейинроқ кўрамиз, у нимага айланар экан».
Бу ростдан ҳам ғайриоддий бир саҳна эди. Бир неча дақиқа олдин бу ерда Қўрқув ва умидсизлик ҳукм сурар эди. Энди эса чиқиш мумкин бўлмаган қоянинг этагидаги тошлар устида Вой-Қўрқаман ва Чўпон ўтиришарди, энг қувноқ ҳазил-ҳузилни эшитаётгандай қаҳ-қаҳ отиб кулишарди.
«Қани, митти медузачам, — деди Чўпон, — Мен сени тоғ эчкиси қила олишимга ишонасанми? Шу тик қоянинг чўққисига олиб чиқишимга-чи? Бунга ҳам ишонасанми?»
«Ҳа», — деди Вой-Қўрқаман.
«Шуни амалга оширишимга ижозат берасанми?»
«Ҳа, — дея жавоб берди Вой-Қўрқаман, — агар Сиз шу бемаъниликни ва тутруқсизликни амалга оширмоқчи бўлсангиз, марҳамат. Албатта ижозат бераман».
«Мен сени тепага олиб чиқаётганимда, шарманда бўлишингга йўл қўяманми?»
Вой-Қўрқаман Унга қараб, илгари ҳеч қачон айтмаган гапларни айтди: «Агар шундай бўлса ҳам, мен қаршилик қилмайман. Фақат сиз айтгандай бўлса, кифоя. Сизнинг хоҳиш-иродангиз мен орқали амалга ошсин, Чўпоним. Бошқаси мен учун аҳамиятсиз».
У гапираётганда ажойиб бир воқеа юз берди. Қоя тепасида икки қават камалак пайдо бўлди. Камалак кийик ва оҳулар юрадиган тоғлар чиройига чирой қўшиб турардилар. Шундай гўзал манзара эдики, Вой-Қўрқаман ҳайратланиб, завқдан энтикиб кетди. Аммо у бундан ҳам ажойиб нарсани пайқади. Чўпон Вой-Қўрқаман билан суҳбатлашаётганда, Қайғу билан Азоб четроққа — сўқмоқ йўлнинг ёнига ўтиб турдилар. Камалакнинг эса ерга тегиб турган учларининг бири Қайғуга, бири Азобга тегиб турган эди. Камалакнинг ялтираётган шуъласига ўралган бу иккита гавда шунчалик ўзгариб кетдики, Вой-Қўрқаман уларга бир дақиқадан ортиқ қараб тура олмади. Улардан таралаётган нур Вой-Қўрқаманнинг кўзларини қамаштириб юборди.
Вой-Қўрқаман илгари қила олмаган ишини энди қилди: у чўккалаб, қоянинг остида қурбонгоҳ қилди. Унинг устида ўзининг иродасини, қўрқувларини ва хавотирликларини қўйди. Олов ўчгандан кейин, у кул орасидан бошқа тошлардан каттароқ думалоқ тош топди. Тош тўқ рангда бўлиб, қиррали эди. Аммо бошқа жиҳатлари оддий тошлардан фарқ қилмас эди.
Вой-Қўрқаман тошни халтасига солиб қўйди ва ўрнидан туриб, Чўпоннинг кўрсатмаларини кутиб турди. У: «Чўққига чиқиш ваҳимали бўлгани учун Чўпоннинг Ўзи менга ҳамроҳ бўлади», деб ўйлаб, ўзича кўнглини кўтариб турди. Чунки Чўпон Вой-Қўрқаман билан бирга саҳрони босиб ўтган эди-ку. Аммо У бу сафар ундай қилмади. Бунинг ўрнига, Чўпон уни қоя этагига олиб келди ва деди: «Мана энди сен ниҳоят, Чўққилар этагига етиб келдинг. Энди саёҳатингнинг янги босқичи бошланади. Сен янги сабоқларни ўзлаштиришинг керак. Мана сен ҳозир шу қоя этагида турибсан, бу қоя тоғ тизмасининг бошланишидир. Бу тоғ тизмаси икки томонга чўзилиб кетади ва ҳамма жойда у шундай тик ва баъзи жойларда бундан ҳам тикроқдир. Бундан ҳам даҳшатлироқ қоялар бор — Жанг қояси, Нафрат қояси, Ҳайдалиш қояси ва бошқалар. Шу қоялардан ҳеч бўлмаганда, биттасини забт этмасанг, Чўққиларга етиб бора олмайсан. Мен бу қояни сен учун танладим.
Бу ерга келаётганингда, сен «Қувонч ва Қабул қилиш сабоғи»ни ўзлаштирдинг. Бу А ҳарфидир. Энди эса Б ҳарфини ёд оласан. Сен Жароҳат қоясининг этагига етиб келасан. Умид қиламанки, сен шу қоядан юқорига кўтарилиш йўлида бу ҳарфни ўзлаштириб оласан. Бу ҳарфни эслаб қолиб, келажак ҳаётингда худди олдингисига ўхшаб уни ҳам татбиқ этасан. Ёдингдан чиқарма: Жароҳат қоясини забт этиш зарур бўлса ҳам, агар сен иккинчи сабоқни ўзлаштириб олсанг, шунда сенга Севги йўлида ҳеч нарса зарар етказа олмайди ёки ҳеч кимса сени жароҳатлай олмайди». Чўпон шу сўзларни айтиб ўзгача бир тантанаворлик ва мулойимлик билан қизнинг бошига қўлини қўйди ва унга оқ фотиҳа берди. Кейин унинг ҳамроҳларини чақирди ва ўз қўллари билан қоя ёриғидан арқон олиб юқорига кўтарилмоқчи бўлган учала йўловчини боғлади. Энг олдинда Қайғу, ўртада Вой-Қўрқаман, энг орқада эса Азоб борар эди. Шундай қилиб, агар Вой-Қўрқаман сирпаниб йиқилса ҳам, ҳамроҳлар уни арқон ёрдамида ушлаб қолиш имкониятига эга эдилар. Энг охирида Чўпон қаердандир кичкина шиша идиш олди, унда юрак томчилари бор эди. Чўпон шиша идишни Вой-Қўрқаманга берди-да, «Озгина ичиб ол», деб буюрди. Кейин: «Агар юқорига кўтарилаётганингда, бошинг айланса ёки ўзингни ёмон ҳис қилсанг, яна ичиб ол», деб маслаҳат берди. Бу идишнинг ёнига «Марҳамат ва Тасалли руҳи» деган сўзлар ёзилган эди. Вой-Қўрқаман шишадан бир-икки томчи ичди-ю ўзида жуда катта ўзгариш сезди. Унинг кучига куч қўшилиб, тоққа чиқишни кечиктирмасдан бошлашга ўзини тайёр қилди. Аммо юрагининг тубида озгина қўрқув ҳисси бор эди.
Кун охирлаб борар эди. Лекин ҳозир ёз бўлгани учун қоронғу тушишига ҳали бир-икки соат бор эди. Чўпон уларга тез йўлга тушишни буюрар экан, шундай деди: «Кеч тушгунга қадар сизлар Чўққига чиқиб олишга улгурмайсизлар, аммо юқорироқда бу ердан кўринмайдиган ғор бор. У ерда сиз дам олишингиз ва кечани бехавотир ўтказишингиз мумкин. Вой-Қўрқаман, агар сен бу ерда — тоғ этагида қолсанг, душманларинг, олдингга писиб келиб, сенга зарар етазишга уринишлари мумкин. Бу йўлдан юрганингда, улар ортингдан бора олмайдилар. Сен қанча юқорига кўтарилсанг, улар учун шунчалик қўл етмас бўласан. Лекин сен улар билан тепага чиққанингда учрашасан. Мен бунга ишонаман».
Чўпон шу сўзларни айтиб, уларнинг кўнглини кўтариш учун жилмайди ва улардан узоқлаша бошлади. Қайғу зудлик билан тор йўлдан кўтарила бошлади. Йўл илон изи шаклида эди. Унинг кетидан Вой-Қўрқаман, кейин Азоб кўтарила бошладилар. Шундай қилиб, улар Чўққиларга чиқа бошладилар.
Медуза — зоол. денгизда яшайдиган дирилдоқ шаффоф жонивор (тарж.).
Книга на узбекском языке: Путь к твоим высотам (Ханна Харнард)
Эта книга - прекрасная аллегория, драматически изображающая путешествие, предстоящее каждому из нас, прежде чем мы сможем жить на "высотах наших". Мы последуем за главной героиней вместе с двумя ее спутницами и узнаем, как преодолеть мучительные страхи и достичь высот любви, радости и победы.
