Ханна Харнард. Сенинг Чўққиларинг томон йўл - (8 боб) Китоб Ўзбек тилида
Sening Cho‘qqilaring tomon yo‘l (Xanna Xarnard) O‘zbek tilida Audiokitob
Мазкур китоб «Чўққилар»да яшай олишимиздан олдин ҳар биримизнинг олдимизда турган саёҳатни драматик тасвирлаб берадиган ажойиб мажозий асардир. Биз бош қаҳрамонимиз ва унинг икки ҳамроҳи билан бирга саёҳат қиламиз, азоб берадиган қўрқувға бас келишни, севинч, қувонч, ғалаба чўққиларини забт этишни билиб оламиз.
МУНДАРИЖА
Мажозий асарга кириш сўз
БИРИНЧИ ҚИСМ
1-боб. Чўққилар сари ташриф
2-боб. Қўрқувларнинг ҳужуми
3-боб. Тундаги қочиш
4-боб. Йўл бошида
5-боб. Такаббурлик билан учрашув
6-боб. Саҳродаги дарбадарлик
7-боб. Танҳолик қирғоқларида
8-боб. Эски тўғонда
9-боб. Буюк Жароҳат қояси
10-боб. Жароҳат қоясига кўтарилиш
11-боб. Таҳлика, Ғам-қайғу ўрмонларида
12-боб. Зулматда
13-боб. Йўқотишлар водийсида
14-боб. Имон келтириш жойи
15-боб. Оқимлар
16-боб. Тоғдаги қабр
ИККИНЧИ ҚИСМ
17-боб. Шифобахш дарёлар
18-боб. Кийик оёқлари
19-боб. Чўққилар
20-боб. Водийга қайтиш
Чўққилар қояларида ўзлаштирилган сабоқлар
Ханна Харнард. Қисқача таржимаи ҳол
8-боб
Эски тўғонда
Такаббур устидан қозонилган ғалабадан кейин бир неча кун ўтди. Вой-Қўрқаман билан унинг ҳамроҳлари Буюк денгиз қирғоқлари бўйлаб йўлда давом этавердилар.
Бир куни йўлда кетаётганларида сўқмоқ йўл бирдан чапга бурилди. Сўқмоқ энди ичкарига қараб кетарди. Сўқмоқ йўл яна тоғлар томонга, гарчи ҳали тоғ кўринмаса ҳам, бурилганини сездилар. Чиндан ҳам сўқмоқ йўл шарқ томонга бурилганини Вой-Қўрқаман кўрди-ю севинганидан ҳаяжонланиб, титраб кетди.
У қўлларини ҳамроҳларининг қўлларидан бўшатиб, чапак чала бошлади. Тоғ билан улар орасидаги масофа қанча узоқ бўлмасин, энди тўппа-тўғрига қараб юрдилар.
Учовлари йўлга тушдилар, аммо Вой-Қўрқаман ҳамроҳларини кутишга сабр қилмай, олдинга югуриб кетди. У илгари ҳеч ҳам оқсоқланмаганга ўхшарди. Бирдан сўқмоқ тўғри бурчак ҳосил қилиб, тоғлар томонга эмас, аксинча, яна жануб томонга бурилди. Сўқмоқ қайрилган тарафда — олис-олисларда сўқмоқ тугаб, қандайдир тепаликлар бошланди. Вой-Қўрқаман қўрққанидан даҳшатга тушиб, қотиб қолди, тилдан қолди, танасига титроқ кирди. Бундай бўлиши мумкин эмас, асло бўлиши мумкин эмас! Наҳот Чўпон унга «йўқ» деб, орқага қайтарса?!
«Узоқ вақт рўёбга чиқмайдиган орзудан юрак соғинчга тўлади», деган экан бир донишманд. Ҳа, у ҳақиқатан ҳам ҳақ экан! Вой-Қўрқаман завқ-шавққа тўлиб, сўқмоқдан тоғлар томон шундай югурдики, Қайғу билан Азоб орқада қолиб кетдилар. Улар етиб келганларида, Вой-Қўрқаман бир ўзи ёлғиз қайрилишда турарди. Яқин орадаги тепалик ортидан душманлардан Аччиқнинг шарпаси кўринди. У анча эҳтиёткор бўлиб қолган, шунинг учун Вой-Қўрқаманга яқин келишга журъат қила олмасди. «Вой-Қўрқаман яна Чўпонни ёрдамга чақиради», деб ўйлаб яқин келишни истамади.
Аччиқ ҳеч нарса қилмай, Вой-Қўрқаманга қараб, қаҳ-қаҳ отиб кулаверди. Бундай заҳарханда кулгини Вой-Қўрқаман умрида эшитмаган эди. Аччиқ заҳарли илондай заҳрини сочиб гапира бошлади: «Сен нега кулмаяпсан, миттигина тентагим? Шундай аҳволга тушишингни билардинг-ку!» У шундай заҳарханда сўзларни айтганда, бутун саҳро унинг овози акс-садоси билан тўлиб кетгандай бўлди. Қайғу билан унинг синглиси Вой-Қўрқаманнинг ёнига келиб, индамай турдилар. Атроф дарддан бир қанча вақт қотиб қолгандай бўлди.
«Бениҳоя зулмат ваҳимасидан»
Тўсатдан шамол кўтарилиб, саҳро бўйлаб ҳуштак чалиб ўтиб, йўловчиларнинг устига чанг-тўзон ёғдирди.
Бўрон тиниб, ҳаммаёқ жим-жит бўлиб қолди, шу сукунатда Вой-Қўрқаман ўзининг титраган паст, аммо аниқ овозини эшитди: «Худойим! Менга нима деб айтишни истайсан? Айтавер, бу қулингнинг қулоғи сенда».
Бир дақиқа ўтар-ўтмас, Чўпон унинг олдида ҳозир бўлди: «Руҳингни туширма! — деди У. — Қўрқма, бу Менман. Мен учун яна битта қурбонгоҳ қур, кейин қурбонгоҳ устига иродангни тамомила қурбонлик қилиш учун куйдиргани қўй».
Вой-Қўрқаман итоаткорлик билан қум билан тошдан кичкина уюм ясади, саҳрода шундан бошқа нарсани топиб бўлмасди. Вой-Қўрқаман иродасини қурбонгоҳ устига қўйди. Сўнг кўзларида ёш билан деди (унинг ёнига Қайғу ҳам келиб тиз чўкиб ўтирди): «Худойим! Сенинг хоҳиш-иродангга итоат этиш менга қувонч бахш этади».
Қаердандир, қайси бир кўзга кўринмас тешикдан олов тилини чиқариб, қурбонликни куйдирди. Қурбонгоҳ устида бир ҳовуч кулдан бошқа ҳеч нарса қолмади. Шу пайтда Чўпоннинг овози эшитилди: «Бу кечикиш ўлимга олиб келмайди, балки Худони шарафлашга, Худо Ўғли шарафланишига олиб келади».
Бирдан шамол кўтарилиб, кулни учириб кетди, қурбонгоҳда сўппайиб тош қолди, холос. Вой-Қўрқаман тошни олиб, халтасидаги бошқа тошлар ёнига солиб кўйди. Кейин у ўрнидан турди, ҳаммалари жанубга қараб йўл олдилар. Чўпон уларни Ранж билан Афсусдан ҳимоя қилиш учун бир оз бирга йўл босди. Дарвоқе, Ранж билан Афсус тепаликлар ортига яширинишлари мумкин эди.
Кўп ўтмай, саёҳатчилар қитъанинг ичкарисига бурилганларида, ортда қолган денгиз саҳронинг ичкарисига кирган жойга етиб келдилар. Бу пайтда сув кўпайиб, бўш чуқурликлар сув билан тўла эди. Шу денгиз қўлтиғи устидан эса тош кўтарма қурилган эди. Тупроқдан кўтарилган узун тепалик ўша кўтармага олиб борарди. Чўпон Вой-Қўрқаманни ана шу тупроқ деворнинг ёнига олиб келиб: «Ана шу йўл орқали денгиздан ўт!» деб амр берди. Сўнг Чўпон қурбонгоҳ олдида айтган сўзларини яна бир марта такрорлаб, бу сўзларига урғу берди. Чўпон учовидан ажралиб, Ўз йўлига кетди.
Вой-Қўрқаман ҳамроҳлари билан тупроқ кўтармадан кўтарилиб, Эски денгиз тўғони устига етиб келдилар. Улар турган тепаликдан қаралганда, босиб ўтган йўллари — саҳро яққол кўриниб турарди. Тоғлар шунчалик узоқда қолиб кетган эдики, улар чиндан ҳам тоғларми ёки саробми — била олмадилар.
Кейин улар олдинга назар ташладилар ва кўтарманинг нариги томони саҳродан тамомила фарқ қилишини кўрдилар. У ерда тоғлар орасида ўрмонлар, далалар, боғ-роғлар бор экан. Қуёш чарақлаб турарди.
Тўғон устида тўлқинларни ҳайдаб тезроқ югуришга мажбур қилаётган шамолнинг кучини яққол сездилар. Вой-Қўрқаман бу вазиятдан овчилар қуваётган тозилар галасини хаёлига келтирди. Тўлқинлар бир-бирларини қувлаб югурар, сакрар, баландга кўтарилиб, тўғон остида ҳайқирар, кейин шовқин солиб, қирғоққа уриларди.
Сув ва шамолнинг жазавага тушиб қутирганидан Вой-Қўрқаман ажойиб ҳаёт шаробидан маст бўлиб қолганга ўхшарди. Шамол ёноқларини сийпалар, сочлари, кийимларини тўзғитар, ўзини ерга йиқитмоқчи бўлар эди. Аммо у бир жойда маҳкам турар, бор кучи билан бақирарди. Шамол эса ундан қаттиқроқ увлаб, унинг овозини узоқ-узоқларга олиб кетарди. Эски тўғон устида турган Вой-Қўрқаман қуйидаги сўзларни бақириб айтди: «Бошим мени ўраб турган душманларимдан баландга кўтарилди, Унга сўзларимни қурбон қилдим, Худо олдида ҳамду сано айтиб, қўшиқ куйладим» (Забур 26:6).
Шу сўзларни айтиб, ўйлади: «Чўпонга душманлик жуда ҳам даҳшатли бўлса керак. Ахир, Унинг душманлари ҳар доим мағлуб бўладилар-ку! Доимо душманларнинг бурни тагидан ўлжаларини илиб кетадилар. Жуда заиф, эси пастлар ҳам Чўққиларга чиққанларидан кейин, қўл етмас бўлганларини кўриб, улар жинни бўлиб қолишса керак. Бу вазият улар учун жуда оғир бўлса керак».
Вой-Қўрқаман кўтарманинг устидан яна бир тошчани олиб, Чўпон ўргатганидай, халтачасига солиб қўйди. Бу тошча унинг ғалабага эришганидан далолат бўлди. Чунки у душманларини енгишига Чўпон йўл очиб берди-да.
Вой-Қўрқаман ҳамроҳлари билан кўтарма орқали йўлда давом этди. Кўтарманинг нариги томонида тупроқдан кўтарилган тепалик орқали пастга тушиб, ўрмондан чиқиб қолдилар.
Саҳро бўйлаб узоқ саёҳатдан кейин, ўрмон табиати жуда гўзал кўриниб кетди. Бутун борлиқ қишки уйқудан уйғотиб, узоқ кутилган баҳор сепини ёя бошламоқда. Дарахтлар бар чиқариб, куртак гулга айланяпти. Аҳён-аҳёнда қўнғироқгуллар, ёввойи айиқтовон, бошқа турфа гуллар ҳам чаман бўлиб очилиб ётибди. Қушлар жўровоз бўлиб куйлашмоқда, ўзларига ин қуряптилар.
Вой-Қўрқаман қиш уйқусидан уйғониш нима эканини ҳали англаб етмас экан. Эҳтимол, бу гўзалликни англаш учун қақраб ётган кимсасиз саҳро керак бўлгандир. У ўрмон бўйлаб кетар экан, бир муддатга ёнида Қайғу опаси билан кетаётганини ёдидан чиқариб қўйди.
Вой-Қўрқаман қайси томонга қарамасин, унга дарахтдаги барглар, ин қураётган қушлар, сакраб юрган олмахонлар, очилиб турган гуллар — ҳаммаси ўз тилида бир нарсани сўзлаётганга ўхшаб туюларди. Улар қувонч билан шуни қайта-қайта такрорлардилар: «Кўрдингизми, қиш ниҳоят ўтиб кетди! Кечикиш ўлимга олиб келмади, балки Худони шарафлашга олиб келди. Ҳеч қачон бундай ажойиб баҳор бўлмаган!»
Айни пайтда Вой-Қўрқаман вужудида қон гупираётганини ҳис қилди. Худди юрагида нимадир ўсиб, ҳаётга талпинаётгандай эди. Бу туйғу шунчалик лаззатли, айни пайтда ширин туйғу оғриқ аралаш эди. Вой-Қўрқаман вужудида ширин туйғу кучлими, ёки оғриқ кучлими — билолмай ҳайрон эди. У Чўпон юрагига эккан Севги уруғи ҳақида ўйлади. Вой-Қўрқаман гоҳ қўрқув билан, гоҳ сабрсизлик билан: «Чиндан ҳам уруғ илдиз отиб, ўса бошладимикан», деб ўйлади. Вой-Қўрқаманнинг кўзи поянинг бир қанча япроқларига тушди, поянинг учида эса билинар-билинмас кичкина ғунча бор эди.
Вой-Қўрқаман бу ўсимликни кузатар экан, хаёлига бир фикр келди. У Чўпоннинг сўзларини эслади: «Қачон гул ғунчалаб, очилишга тайёр бўлганда, сени севиб қоладилар. Ўшанда сен Чўққиларда янги исм оласан», деган эди Чўпон.
Вой-Қўрқаман эса ҳали тоғлардан жуда узоқда, ҳар қачонгидан ҳам узоқда. Яқин орада Чўққиларга етиб олишга асло ишонч, имконият йўқ. Чўпоннинг ваъдаси қандай амалга ошар экан?! У бу тўғрида ўйлар экан, кўзлари жиққа ёшга тўлди.
«Вой-Қўрқаман йиғлоқи экан», деб ўйлашингиз мумкин. Аммо шуни ёдингиздан чиқармангки, Қайғу унинг ҳамроҳи, устози эди. Яна шуниси бор эдики, унинг кўз ёшларини ҳеч ким кўрмас эди. Чунки унинг бу ғалати саёҳатга йўл олганини душманларидан бошқа ҳеч ким билмас эди. Юрақ ғам-қайғусини ўзи билади. Шундай дамлар бўладики, Довудга ўхшаб, бизнинг ҳар бир томчи кўз ёшимиз бир идишга йиғилади ва ҳар бир томчи кўз ёшини ғам-қайғу йўлларида кузатиб бораётган Чўпон унутмайди, деб ўйлаймиз.
Вой-Қўрқаманнинг йиғиси узоққа чўзилмади. Бирдан у аллақандай нарсанинг олтиндай товланиб турганини кўриб қолди. У диққат билан қаради. Нимани кўрди деб ўйлайсиз? Саҳродаги эҳромлар ёнидан топиб олган кичкина олтинранг гулнинг бир нусхаси эди. Гул қандайдир ажойиб йўл билан юрагига кўчирилган ва энди унинг юрагида ўсаётган эди. Вой-Қўрқаман қувонганидан бақириб юборди. Митти гул эса бошларини силкиб, тилларанг овозида деди: «Мен шу ердаман. Менга қара. Мен қувонч билан қабул қилувчиман! Сенинг юрагингда ўсяпман».Вой-Қўрқаман жилмайиб жавоб берди: «Вой, ҳа-я, эсимдан ҳам чиқарибман».
Вой-Қўрқаман шу ердаёқ тиз чўкиб ўтирди ва тошларни бир жойга йиғиб, кичкина тепалик ясади, устига қуруқ шох-шабба ташлади. Сезгандирсиз, қурбонгоҳда дуч келган нарсадан — қўлга нима илинса, ўша нарсадан қилинади. Вой-Қўрқаман бир оз тараддудланиб қолди. Бу сафар нимани қурбонлик қилсам экан, деб ўйланиб қолди. Вой-Қўрқаман Севги ўсимлигининг ғунчасига ўхшаш нарсага қаради. Уни ҳали ғунча деб аташга вақт эрта эди. Шунда у олдинга эгилиб, қурбонгоҳга ўз юрагини қўйди. «Мана мен, сенинг кичкина хизматкорингман. Қувонч билан қабул қилувчиман, менинг юрагимда нима бўлса, бариси сеники». Бу сафар олов тили пайдо бўлдию шох-шаббани ямлаб ютиб юборди, аммо пояда гул ғунчаси қолди. Вой-Қўрқаман, бу гулни қурбонлик қилишга ҳали эрта, деб ўйлади. Шунда ажойиб бир воқеа содир бўлди. Худди аланга учқуни юрагига киргандай бўлди ва нур сочиб ялтираб, илиқлик бахш этди. Қурбонгоҳдаги кул орасида битта тошча турган экан. Вой-Қўрқаман уни ҳам олиб халтачасига солиб қўйди. Шундай қилиб, унинг халтасида олтита ёдгорлик тошчалари бўлди. Саёҳатчилар йўлларида давом этиб, тез орада ўрмон четига келиб қолишди. Вой-Қўрқаман хурсандлигидан бақириб юборди. Ўша ерда уларни ким кутиб турибди дейсизми? Чўпоннинг Ўзи кутиб турган экан.
Вой-Қўрқаман худди оёқларида қанот ўсиб чиққандай, Чўпон томонга югуриб кетди. «Сизни шарафлайман, шарафлайман! — деди у қувончдан титраб. — Юрагим боғида ўсган гул ҳам унчалик катта бўлгани йўқ ҳали. Аммо у қандай бўлса, шундайлигича Сизники, Чўпоним! Уни нима қилсангиз, қилинг».
«Мен сенинг олдингга бир хабарни айтгани келдим, — деди Чўпон. — Сени бир янгилик кутяпти, Вой-Қўрқаман. «Сени нима қилишимни энди кўрасан», деган хабар келди» (Чиқиш 6:1).
Вой-Қўрқаманнинг ёноқлари қизариб, қувончдан титраб кетди. Вой-Қўрқаман юрагидаги ўсимлик ҳақида, ўзига берилган ваъдалар тўғрисида эслади. Бу гул очилишга тайёр бўлганда, Чўққиларга кўтарилади ва Севги Шоҳлигига киришга тайёр бўлади.
«Оҳ Чўпон! — деди Вой-Қўрқаман энтикиб. — Сен нимани кўзда тутяпсан. Мен Чўққиларга чиқишга тайёрманми? Бу ҳақиқатми?»
Чўпон бошини ирғитиб, уни маъқуллагандай бўлди. Лекин у дарров жавоб бермади. Чўпон қизга диққат билан қараб турар, юз-кўзидан нима демоқчи эканини англаб бўлмас эди.
«Сиз чиндан ҳам шундай демоқчимисиз? — унинг қўлларидан ушлаб яна такрорлади у Чўпонга мамнуният билан боқиб. — Тез орада мени Чўққиларга олиб чиқасизми?»
Бу сафар Чўпон «Ҳа» деб жавоб берди, сўнг ғалати табассум қилиб, қўшиб қўйди: «Энди Мен нима қилмоқчи эканимни кўрасан».
Книга на узбекском языке: Путь к твоим высотам (Ханна Харнард)
Эта книга - прекрасная аллегория, драматически изображающая путешествие, предстоящее каждому из нас, прежде чем мы сможем жить на "высотах наших". Мы последуем за главной героиней вместе с двумя ее спутницами и узнаем, как преодолеть мучительные страхи и достичь высот любви, радости и победы.
