Ханна Харнард. Сенинг Чўққиларинг томон йўл - (7 боб) Китоб Ўзбек тилида
Sening Cho‘qqilaring tomon yo‘l (Xanna Xarnard) O‘zbek tilida Audiokitob
Мазкур китоб «Чўққилар»да яшай олишимиздан олдин ҳар биримизнинг олдимизда турган саёҳатни драматик тасвирлаб берадиган ажойиб мажозий асардир. Биз бош қаҳрамонимиз ва унинг икки ҳамроҳи билан бирга саёҳат қиламиз, азоб берадиган қўрқувға бас келишни, севинч, қувонч, ғалаба чўққиларини забт этишни билиб оламиз.
МУНДАРИЖА
Мажозий асарга кириш сўз
БИРИНЧИ ҚИСМ
1-боб. Чўққилар сари ташриф
2-боб. Қўрқувларнинг ҳужуми
3-боб. Тундаги қочиш
4-боб. Йўл бошида
5-боб. Такаббурлик билан учрашув
6-боб. Саҳродаги дарбадарлик
7-боб. Танҳолик қирғоқларида
8-боб. Эски тўғонда
9-боб. Буюк Жароҳат қояси
10-боб. Жароҳат қоясига кўтарилиш
11-боб. Таҳлика, Ғам-қайғу ўрмонларида
12-боб. Зулматда
13-боб. Йўқотишлар водийсида
14-боб. Имон келтириш жойи
15-боб. Оқимлар
16-боб. Тоғдаги қабр
ИККИНЧИ ҚИСМ
17-боб. Шифобахш дарёлар
18-боб. Кийик оёқлари
19-боб. Чўққилар
20-боб. Водийга қайтиш
Чўққилар қояларида ўзлаштирилган сабоқлар
Ханна Харнард. Қисқача таржимаи ҳол
7-боб
Танҳолик қирғоқларида
Саҳронинг жазирама қумларидан ўтаётиб Чўпон ва Вой-Қўрқаман кутилмаганда, бир сўқмоққа дуч келиб қолдилар. Бу сўқмоқ улар бораётган асосий сўқмоқни кесиб ўтарди.
«Буниси сен юришинг керак бўлган сўқмоқ», деди секингина Чўпон. Улар Чўққиларни ортда қолдириб, дарё томонга бурилдилар. Кўп ўтмай саҳронинг охирига етиб келганларида, денгиз бўйидан чиқиб қолдилар.
«Энди вақти келди, Сени ташлаб кетишим керак, — деди Чўпон. — Мен энди тоққа қайтишим лозим. Ҳозир Мендан ва Чўққилардан сен узоқроқ турганингга ўхшаб туюлади. Аммо шуни ёдингда тутгинки, бизнинг ўртамизда ҳеч қандай масофа йўқ. Чўққилардан водийга бир зумда сакраб етиб келганимдай, саҳрони ҳам бир неча дақиқада босиб ўта оламан. Агар сенга керак бўлиб қолсам, ўша заҳоти олдингда ҳозир бўламан. Сўзларимга ишон, сўзларимни доим мамнуният билан ишга сол. Шунда қўйларим Менинг овозимни эшитиб, ортимдан юрадилар.
Вой-Қўрқаман, агар сен Менинг сўзларимга ишонсанг, Мен танлаган йўлдан юрсанг, Менинг овозимни доимо эшитасан, овозимни дарҳол таниб оласан. Аммо Менинг овозимни эшитганингда, бунга итоат этишинг шарт. Яна шуни ёдингда тутгинки, йўлларингда ўтиб бўлмас ғовлар ҳаддан ташқари кўп бўлса ҳам, улар бехавотирдирлар».
Чўпон шу гапларни айтгандан кейин Вой-Қўрқаманни дуо қилди ва саҳро бўйлаб катта -катта қадам ташлаб Чўққилар томон йўл олди. Энди бу Чўққилар Вой-Қўрқаман кетаётган йўлнинг тескари томонида қолган эди.
Вой-Қўрқаман ҳамроҳлари билан Улуғ денгиз қирғоқлари бўйлаб узоқ кунлар юрди. Энди у ёлғизлик нима эканини билмас эди.
Дўстлар билан бирга яшаган ям-яшил водий энди ортда қолди. Ҳатто тоғлар ҳам кўздан йўқолиб кетди, бу ерда сон-саноқсиз қум барханларидан бошқа ҳеч нарса қолмагандай. Нариги томонда эса фақатгина ёлғизликдан инграб денгиз ястаниб ётибди. Саҳрода на бир тиккайган дарахт, на бир бута ўсади, ҳатто бирон яшил ўсимлик ҳам кўринмайди. Денгиз қирғоғида эса одамнинг кўнглини вайрон қиладиган синиқ дарахт шохларию иссиқда қовжираб кетган сув ўтлари тўп-тўп бўлиб ётибди. Теваракда бош узра чарх уриб айланаётган чағалоқлар, қўрққанидан инларига кириб кетаётган қисқичбақалардан бошқа бирон тирик жонзот кўринмайди. Ундан ташқари, вақти-вақти билан денгиз томондан этни жунжиктирадиган, худди баданни тилиб юборгудай совуқ шамол эсади.
Шу кунлар давомида Вой-Қўрқаман ҳамроҳларининг қўлини қўйиб юбормай, уларнинг ёрдами билан ҳайрон қоларли даражада жуда тез юрди. Энг ажабланарлиси шу эдики, Вой-Қўрқаманнинг қадам ташлаши кескин ўзгарди. У ҳеч қачон бундай тез, оқсамасдан, қаддини тик тутиб юрмаган эди. Саҳро унинг қалбини тамомила ўзгартириб юборди. Унинг ташқи кўринишида ўзгариш бўлмаса-да, ички оламида янгича тафаккур даври бошланди.
Вой-Қўрқаман Мисрда бўлди, тегирмон тошини, кулоллар чархини, темир ўчоқни кўрди. Вой-Қўрқаман: «Бу кўрганларим бошимга тушадиган синовлардан аломатдир», деб биларди. Айни пайтда бунга қўшилмасдан иложи ҳам йўқ эди. Юрагининг туб-тубида шу синовларни билганлиги учун ва бу синовларни қабул қилгани учун олдинги ҳаёти билан ҳозирги ҳаёти ўртасида жарлик пайдо бўлганга ўхшарди. Аниқроқ қилиб айтганда, бу жарлик олдинги Вой-Қўрқаман билан ҳозирги Вой-Қўрқаман ўртасида эди. Жарлик тубсиз, ҳеч ўтиб бўлмайдигандай туюлган эди ўшанда.
Вой-Қўрқаман олдинги ҳаётига назар ташлар экан, ям-яшил водийни кичкина подасини боқиб юрган чўпонларни ва уларнинг орасида ўзини кўрарди. У ўша пайтлардаги ҳаётини эсласа, қандай қилиб қариндошларига қул бўлгани ва эрталаб, кечқурун ҳовуз бўйига Чўпон билан учрашиш учун боргани кўз олдида жонланар, ўша пайтдаги Вой-Қўрқаман худди бегона, тамомила нотаниш, ҳозирги Вой-Қўрқаманга асло ўхшамайдиган бўлиб туюларди. «Мен энди бутунлай бошқа Вой-Қўрқаманман», деб айтарди ўзига ўзи.
Чўпоннинг барча айтганлари рўёбга чиқди. Вой-Қўрқаман қандай қилиб бу юз берганини ҳали тушуниб етмас эди. Аммо Миср ўчоғига тушиб чиққанлар, у ерда Қабул қилиш гулини топганлар бутунлай ўзгарар эканлар, пешоналарида шоҳлик тамғаси билан чиқар эканлар. Тўғрисини айтганда, Вой-Қўрқаман ўз шоҳлигини тасаввур қила олмас эди. Гарчи шундай бўлса ҳам, Вой-Қўрқаман ўша тамғалар билан тамғаланган, ҳеч қачон олдинги Вой-Қўрқаман бўла олмасди.
Вой-Қўрқаман ҳар куни Қайғу ва Азоб билан Танҳолик денгизи қирғоқлари бўйлаб борар экан, у қўрқувни енгишга, ҳеч нарсадан нолимасликка ҳаракат қиларди. Аста-секин унинг қалбида ажойиб туйғулар пайдо бўла бошлади. Қалбида қандайдир янги қувонч булоқ бўлиб қайнаб чиқар, табиатнинг шу пайтгача сезмаган гўзаллигини ҳис қиларди.
Осмонда чарх уриб учаётган чағалайларни кўрганда, юраги қувончдан ҳаприқиб кетарди. Чағалайлар қуёш нурларида ялтираб кўзни қамаштирарди, уларнинг оппоқ ранги олис Чўққилар устидаги қорларнинг товланишига ўхшарди. Ҳатто чағалайларнинг ёввойиларча, юракни эзадиган қичқириқлари, сувнинг мунгли инграшлари ҳам гўзаллик бахш этарди. Кимдир қандай қилиб, қаерда, қачон жамики қайғу — ғамларнинг жавобини топа оладигандай туюларди Вой-Қўрқаманга. Бу жавоб шунчалик адолатли, ажойиб бўладики, ҳали ҳеч ким тушуниб етмаган. Вой-Қўрқаман кичкина қисқичбақаларнинг шўхликларини кузатаётиб, тез-тез овоз чиқариб кулаётганини ўзи сезиб қолди.
Қуёш вақти-вақти билан чарақлаб нур сочган пайтда, ҳатто, кулранг маюс денгиз ҳам ўзгариб, гўзал бўлиб кетар-ди. Қуёш шуъласи денгизнинг зангори тўлқинларида, сачраётган томчиларда ялтирарди, уфқ эса ярим тундаги осмон каби мовий тусга кирарди. Қуёш асов денгиз сувларига шуъласини сочган пайтда шод-хуррамлик Вой-Қўрқаманнинг барча қайғу-ғамларига барҳам бергандай бўларди. Шунда Вой-Қўрқаман ўзига ўзи шивирларди: «У мени синаб кўрганда, мен олтин каби мусаффо бўлиб чиқаман. Кечқурун йиғи ҳукмрон бўлади, эрталаб — қувонч».
Бир куни улар қирғоқдаги баланд қоялар ёнига келиб қолдилар. Ҳар ер-ҳар ерда харсанг тошлар ётарди. Улар шу ерда тўхтаб дам олмоқчи бўлдилар. Ҳаммалари жойлашиб бўлгандан кейин, Вой-Қўрқаман бир ўзи сайр қилгани кетди. У сайр қилиб юриб, уч томондан тик қоялар билан ўралган кўрфазга келиб қолди. Қояга чиқиб пастга қараган эди, синган дарахтлар ва чирмашиб ётган сув ўтларидан бошқа ҳеч нарсани кўрмади.
Вой-Қўрқаман бу жойнинг бўм-бўшлигидан ҳайрон бўлди. Кўрфаз бўм-бўш юракка ўхшаб, соғинч билан узоқдан келадиган сувнинг кўпайишини кутаётганга ўхшарди. Сув шунчалик узоқлашиб кетган эдики, энди асло қайтиб келмайдигандай.
Вой-Қўрқаманда шу кўрфазга яна қайтиб келиш истаги туғилди. Лекин у бир неча соатдан кейин бу жойга қайтиб келиб ҳамма нарса ўзгарганини кўрди. Кўрфаз сувга тўлган, баҳайбат тўлқинлар шовқин солиб қояларга урилар эди. Вой-Қўрқаман бу ўзгаришни кўриб, тиз чўкиб ўтирди ва шу жойда қурбонгоҳ қурди. Бу унинг учинчи қурбонгоҳи эди. «Раббим! — деб хитоб қилди у. — Мени бу ерга олиб келганинг учун сенга миннатдорчилигимни билдираман. Кўряпсанми, мен шу кўрфазга ўхшаб бўм-бўшман. Аммо энди Сен мени қачон қалбимни Севги билан тўлдирасан, деб Сенинг вақтингни кутяпман». Кейин у қоя тепасидан чақмоқтош ва биллур бўлакчасидан олиб, халтасидаги бошқа тошларга қўшиб қўйди.
Қурбонгоҳ қурилгандан кейин кўп вақт ўтмай, Вой-Қўрқаманни ҳар томондан яна душманлар ўраб олди. Узоқдаги Хўрлик водийсида қариндошлар, Такаббур асирани олиб келади, деб кутаётган эдилар. Аммо анча вақт ўтса ҳам, на Такаббурдан дарак бор, на Вой-Қўрқамандан. Улар, тузган режамиз барбод бўлибди-да, деган қарорга келдилар. Такаббур эса ўта мағрурлигидан мағлубиятини тан олмас эди. Қўрқувлар дарров ўзаро маслаҳатлашиб, биронтасини унга ёрдам беришга юбормоқчи бўлдилар. Вой-Қўрқаман Чўққиларга етиб бормасдан шундай қилиш керак эди. Агар у Чўққиларга етиб борса, қариндошларининг унга қўли етмаслиги турган гап эди.
Такаббурдан хабар олиш учун айғоқчилар юборилди. Улар Такаббурни топдилар. У Вой-Қўрқаманнинг Чўққиларда эмаслигини, балки Танҳолик денгизи қирғоқларида эканлигидан Қўрқувларни хабардор қилди: «Умуман, Вой-Қўрқаман Чўққиларга эмас, тескари томонга кетаётган экан». Бу Қўрқувлар учун кутилмаган ёқимли янгилик бўлди, улар ниҳоятда хурсанд бўлдилар. Шундай қилиб, Такаббурга қандай ёрдам бериш лозимлиги аниқ бўлди. Ҳаммалари Такаббурга ёрдам бериш учун бир овоздан Ранжни, Аччиқни ва Пушаймонни юборишга қарор қилдилар. Улар Вой-Қўрқаманни қариндошлари ёнига қайтариб олиб келишда Такаббурга ёрдам беришлари лозим эди. Шу тариқа тўртовлари Танҳолик денгизи қирғоқларига қараб йўл олишди.
Денгиз қирғоғига етиб келиб, қизни кўрдилару ҳужум қилиб қолдилар. Аммо Вой-Қўрқаман энди олдинги қўрқоқ қиз эмаслигини улар тез орада англаб етишди. Вой-Қўрқаман Қайғу ва Азобнинг қўлларидан маҳкам ушлаб олган эди, шунинг учун улар Вой-Қўрқаманга яқинлаша олмадилар. Энди олдингидай эмас, Вой-Қўрқаман ҳамроҳларининг ёрдамини жон-жон деб қабул қилар эди. Шундай бўлса ҳам, душманлари унинг олдида пайдо бўлишар, қабиҳ гапларни гапириб, унинг дилини сиёҳ қилишга ҳаракат қилиб, устидан кулишар эди. Вой-Қўрқаман қайси томонга қарамасин, душманлари рўпарасидан чиқиб келаётгандай туюлаверди. Душманлар тошлар орасига писиб олиб, Вой-Қўрқаманга ўқлар отавердилар.
«Мен сенга айтган эдим-ку! — ғазаб билан қичқирди Такаббур. — Аҳмоқ, қаердасан энди? Чўққилардами? Ҳечамда! Билиб қўй, бутун Хўрлик водийси бу аҳволингдан хабар топиб, энди ҳамма устингдан куляпти! Кўнглинг хоҳлаганини ахтаряпсанми? Ахир, у сени ташлаб кетди-ку! Мана бир ўзинг Танҳолик денгизи бўйида юрибсан. Сен аҳмоқ, менинг гапимга нега қулоқ солмадинг?» Кейин бошқа тошнинг орқасидан Ранж бошини чиқарди. Унинг башараси жуда хунук эди. Аммо у бадбашара бўлса ҳам, қандайдир жозиба бор эди. У Вой-Қўрқаманга қараб бақирганда, бечора қиз ундан қийинчилик билан кўзини уза оларди. Ранж шундай деб қичқирди: «Биласанми, Вой-Қўрқаман, сен ўзингни худди кўр овсардай тутяпсан. Ўша Чўпон ким бўлибдики, сен Унинг ортидан эргашяпсан? У қандай одам Ўзи?! Сенда борини олади, нима берсанг, борини олади, аммо эвазига ҳеч нарса бермайди. У сенга фақат азоб ва ғам-қайғуни, уят ва мазахни беряпти. Нега У сенга шундай муносабатда бўлишига йўл қўйяпсан? Наҳотки сен ўзингни ўзинг ҳимоя қила олмайсан? Нега Ундан, ваъдангни бажар, мени тезлик билан Чўққиларга олиб чиқиб қўй, деб талаб қилмайсан? Агар у рад қилса, унга, мен берган ваъдаларимдан қайтаман, Сен билан бирга Чўққиларга бормайман, деб айт». Кейин Аччиқнинг масхараомуз овози эшитилди: «Сен Унга кўп берганинг сари, У сендан шунча кўп талаб қилди. У сенга шафқатсизлик қиляпти, сенинг содиқлигингни суистеъмол қиляпти. Шу пайтгача У сендан талаб қилган нарсалар энди талаб қиладиганлари олдида ҳолва бўлади. Агар сен гапимга қулоқ солмай, унинг кетидан борсанг, бундан ҳам баттар бўласан. У Ўзига эргашганларни, ҳатто болалар билан аёлларни ҳам кушхоналарга жўнатади. Улар азобланиш хоналарида қийналиб ўлсинлар, деб йўл очиб беради. Сен шуларга бардош бера оласанми, йиғлоқи қизалоқ? Ҳалиям кеч эмас, бу йўлдан қайт! Ҳадемай У сендан энг олий қурбонликни талаб қилмасидан, вақтида этагингни йиғиштириб ол. Эртами, кечми, У сени хочга олиб боради ва ўша ерда қолдириб кетади».
Ундан кейин гапга Афсус аралашди, у ҳаммадан қўрқинч-лиси эди. У шунчалик мулойим, ҳазин овозда гапирдики, Вой-Қўрқаман тамомила бўшашиб, руҳи тушиб кетди.
«Бечора миттигина Вой-Қўрқаман, — шивирлаб гап бошлади у, — минг афсус, афсус! Чиндан ҳам сен жуда садоқатлисан, Унинг ҳеч бир гапини рад қилмайсан, мутлақо рад қила олмайсан! У эса сенга шафқатсизларча муносабатда бўляпти. Шундан кейин ҳам У сени севадими, сенга мурувват кўрсатадими — шуларга ишонасанми? Кўрдингми, У сени қандай аҳволга солиб қўйган?!Сенинг ҳам ўзингга раҳминг келсин, бунга ҳақлисан-ку! Ҳатто уни деб азоб-уқубатларга гирифтор бўлсанг ҳам, ўзинг тўғрингда ҳам озгина ўйлашинг лозим. Уни деб шундай машаққатларга дучор бўлаётганингни бошқалар ҳам билиши лозим, токи ҳозиргига ўхшаб улар устингдан кулмасинлар, аксинча, сенга раҳм-шафқат қилшсин. Ўйлашимча, ўзинг эргашиб бораётган одам сенга азоб беришдан лаззатланади, У бошқалар сени тушунмасликларини хоҳлайди. Чунки ҳар гал сен Унга ён босганингда, У сени ярадор қилиш ва савалашнинг янги усулини топади».
Афсуснинг охирги айтган гапи хато эди. «Савалаш» сўзи Вой-Қўрқаманга эҳромда Чўпон билан бирга турганларида, У айтган сўзларни эслатди: «Буғдой донларини қанчалик савашса ҳам, ҳеч ким уларни умрбод янчмайди. Янчилган ва майдаланган дон истеъмолчи учун тайёр бўлгунча, бу иш давом этаверади. Ниҳоят, Сарвари Олам пайдо бўлади. Унинг тақдири ажойибдир, донишмандлиги бениҳоя кенгдир».
Чўпоннинг шу гаплари Вой-Қўрқаманнинг эсига тушиб, катта, залворли тошни олиб Афсус томонга отди. Афсус бу вазиятдан ваҳимага тушди. Кейин у дўстларига бу тўғрида сўзлаб бериб: «Агар ўшанда қочиб қолмаганимда, бу заҳар аёл мени ўлдириб қўярди», дея якун ясади.
Аммо доимо шундай ҳужумларга дош бериш жуда қийин, одамни ҳолдан тойдириб қўяди.
Қайғу билан Азоб қизнинг қўлларидан ушлаб олганлари учун, у қулоқларини беркитиб олмаган эди, шу боис табиийки, душманларининг қабиҳ сўзларини эшитишга мажбур эди. Ниҳоят, ҳал қилувчи, шиддатли дақиқалар етиб келди.
Бир куни қизнинг ҳамроҳлари чарчаб қолиб, пинакка кетдилар. Вой-Қўрқаман бепарволик қилиб бир ўзи сайр қилгани кетди. Бу сафар у ўзи яхши кўрадиган кўрфазга эмас, тескари томонга кетди. У борган жой қоялар денгиз ичига кириб ярим орол ҳосил қилган, тик жарлик эди. Вой-Қўрқаман бурун охирига бориб, бепоён денгиз кенгликларини томоша қилиб турган эди, бирдан ўзига томон келаётган душманларини кўриб қолди. Улар қизни ўраб олмоқчи бўлдилар. Шундай хавфли дақиқаларда Вой-
Қўрқаман ниҳоятда ўзгариб қолгани кўринди. У душманларини кўриб, қўрқувдан ўзини йўқотиш ўрнига, қўлларига тош олиб, катта қояга суяниб олди. У охиригача курашишга тайёрланди. Қизнинг бахтига бу жой шунчалик тор эдики, тўртала душмани бирданига ҳужум қила олмас эдилар. Шу пайт Такаббур қаттиқ тўқмоғини кўтариб, олдинга чиқди. «Вой-Қўрқаман, қўлларингдаги тошчаларни ташлаб юборавер! — деди қаҳр билан у. — Биз тўрттамиз, сени ҳоҳлаган кўйга сола оламиз. Энди қўлимизга тушдинг! Энди бизнинг гапимизга қулоқ солиб қўя қолмайсан, балки биз билан бирга кетишга мажбур бўласан!»
Вой-Қўрқаман бошини кўтариб, осмонга қараб гапираётгандай, бор овози билан ҳайқирди: «Раббим! Кел, менга нажот бер, ҳаяллама!»
Шу заҳоти тўртала пасткаш ваҳимага тушиб қолди. Чунки орадан бир неча дақиқа ўтмасдан, Чўпон пайдо бўлган эди. У худди сузишга тайёрланиб, шохларини олдинга чиқарган тоғ буғиси каби улар томонга шиддат билан келаётган эди. Ранж, Аччиқ ва Афсус ерга юз тубан йиқилиб, Ундан қутулиш чораларини излай бошладилар. Такаббур эса бу пайтда Вой-Қўрқаманни ушлаб турган эди. Чўпон Такаббурни ушладию ердан озод кўтарди. Такаббур дод солиб, чинқирди. Чўпон уни жарлик қоядан денгизга улоқтириб юборди.
«О Чўпон, раҳмат! — нафаси тиқилган, энди енгил нафас олаётган Вой-Қўрқаман ишонч билан. — Қандай ўйлайсиз, ниҳоят, Такаббур ўлдимикан?»
«Йўқ, бунга ишониб бўлмайди», деди Чўпон. Шундай деб У пастга қаради ва қирғоқ томонга балиқ каби сузаётган Такаббурни кўрсатиб деди: «Ана у. Аммо у бугун шундай ёмон йиқилдики, ҳеч қачон эсидан чиқармайди. Менимча, у анчагача оқсоқланиб юради энди. Қолган учала пасткаш бирон кавакка кириб кетган бўлса керак. Улар энди сени анчагача беҳузур қилишмайди. Чунки улар шунга ишонч ҳосил қилдиларки, Мен шу атрофда эканман, сен чақирганингдаёқ ёрдамга етиб келишимга ишонч ҳосил қилдилар».
«Айтинг-чи, Чўпон, сўради Вой-Қўрқаман, — нега мен яна Такаббурнинг қўлига тушай деб қолдим? Нима учун Ранж, Аччиқ ва Афсус шу пайтгача асабимга тегиб келишди? Улар менга яқин келишга ботинолмаганлари учун мен Сизни ёрдамга чақирмадим, балки улар қабиҳ гаплар гапириб, ортимдан қолмадилар. Нега мен улардан қутула олмадим? Нимага бундай бўлди?»
«Менимча, кейинги пайтда сенинг йўлинг осон бўлди, — деди мулойимлик билан Чўпон. — Қуёш нур сочиб турди, сен дам оладиган жойга етиб келдинг. Бир муддат Менинг кичкина хизматкорим Қувонч билан Қабул қилувчи эканлигингни эсдан чиқариб қўйдинг. Сен, орқага — Чўкқиларга мени олиб борадиган вақт етиб келди, деб таъкидлай бошладинг. Агар қалбингда Қабул қилувчи ўрнига бегона Бесабрлик гули ўсса, доимо душманларинг сендан устун келаверадилар».
Вой-Қўрқаман қизариб кетди. Чўпон тўғри гапираётганини у билиб турарди. Денгиз кулранг тусга кириб, маюс бўлганда, йўлнинг машаққатларига бардош бериш, чидамлироқ бўлиш осонроқ эди. Қуёш нур сочиб турганда эса, бу анча қийин кўчарди.
Вой-Қўрқаман Чўпоннинг қўлларидан ушлаб, алам билан деди: «Сиз ҳар доимгидай ҳақсиз. Мен чиндан ҳам, Чўпон мени бу сўқмоқдан жуда узоқ юришга мажбур қиляпти, берган ваъдасини унутиб қўйди, деб ўйлай бошладим». Кейин у Чўпоннинг юзига жиддий қараб қўшиб қўйди: «Аммо ҳозир чин дилдан айтаманки, Сиз менинг Чўпонимсиз. Мен Сизнинг овозингизни эшитишни, овозингизга итоат қилишни яхши кўраман. Сизга эргашганимда, юрагимда олам-олам қувонч пайдо бўлади. Ўзингиз танланг, Раббим, мен эса итоат қиламан».
Чўпон эгилиб, Вой-Қўрқаманнинг оёқлари тагидан бир тошча олди-да, жилмайиб деди: «Бу тошни халтангдаги бошқа тошлар ёнига солиб қўй. Бу тош бугунги кундан эсдалик бўлиб қолсин. Бугун душманинг Такаббур биринчи марта мағлуб бўлганини кўрдинг, бугун чидам билан қалбинг хоҳишини рўёбга чиқаришимни кутишга ваъда бердинг».
Книга на узбекском языке: Путь к твоим высотам (Ханна Харнард)
Эта книга - прекрасная аллегория, драматически изображающая путешествие, предстоящее каждому из нас, прежде чем мы сможем жить на "высотах наших". Мы последуем за главной героиней вместе с двумя ее спутницами и узнаем, как преодолеть мучительные страхи и достичь высот любви, радости и победы.
