Ханна Харнард. Сенинг Чўққиларинг томон йўл - (5 боб) Китоб Ўзбек тилида
Sening Cho‘qqilaring tomon yo‘l (Xanna Xarnard) O‘zbek tilida Audiokitob
Мазкур китоб «Чўққилар»да яшай олишимиздан олдин ҳар биримизнинг олдимизда турган саёҳатни драматик тасвирлаб берадиган ажойиб мажозий асардир. Биз бош қаҳрамонимиз ва унинг икки ҳамроҳи билан бирга саёҳат қиламиз, азоб берадиган қўрқувға бас келишни, севинч, қувонч, ғалаба чўққиларини забт этишни билиб оламиз.
МУНДАРИЖА
Мажозий асарга кириш сўз
БИРИНЧИ ҚИСМ
1-боб. Чўққилар сари ташриф
2-боб. Қўрқувларнинг ҳужуми
3-боб. Тундаги қочиш
4-боб. Йўл бошида
5-боб. Такаббурлик билан учрашув
6-боб. Саҳродаги дарбадарлик
7-боб. Танҳолик қирғоқларида
8-боб. Эски тўғонда
9-боб. Буюк Жароҳат қояси
10-боб. Жароҳат қоясига кўтарилиш
11-боб. Таҳлика, Ғам-қайғу ўрмонларида
12-боб. Зулматда
13-боб. Йўқотишлар водийсида
14-боб. Имон келтириш жойи
15-боб. Оқимлар
16-боб. Тоғдаги қабр
ИККИНЧИ ҚИСМ
17-боб. Шифобахш дарёлар
18-боб. Кийик оёқлари
19-боб. Чўққилар
20-боб. Водийга қайтиш
Чўққилар қояларида ўзлаштирилган сабоқлар
Ханна Харнард. Қисқача таржимаи ҳол
5-боб
Такаббурлик билан учрашув
Вой-Қўрқаман энг бошиданоқ йўл ўзи ўйлаганидан ҳам анча машаққатли эканлигини билди.
Орадан озгина вақт ўтмасданоқ ҳамроҳларидан ёрдам сўрашга мажбур бўлди. Ҳар сафар Қайғунинг ёки Азобнинг қўлига таянганда, у вужудида қаттиқ оғриқ сезарди. Ҳамроҳларида эса ақлга сиғдириб бўлмас даражада куч борлигини ҳис қилиб турарди. Ҳатто йўлнинг энг қийин жойларида улар қизни қўлларида кўтариб ўтишарди. Ростини айтганда, агар улар бўлмаганларида Вой-Қўрқаман бу йўллардан бир ўзи ўтишини тасаввур ҳам қилолмасди. Чунки бу йўл ундан ҳам бардошлироқ, ундан ҳам кучлироқ одамни ҳолдан тойдириши турган гап эди.
Орадан маълум вақт ўтгач, қиз шуни тан олдики, у Қайғу ва Азобнинг ёрдамига фақат йўл қийинлиги учунгина эмас, балки ўзининг нимжонлиги, оқсоқлиги учун ҳам муҳтож экан. Саёҳат давомида ҳар жойда уларга ёвуз ниятли одамлар дуч келаверди. Агарда у бир ўзи бўлганда эди, ўша ғанимлар уни аллақачон ортига қайтишга мажбур қилган бўларди, буни ўйлагани сари у ажабланар, қаттиқ хафа бўлиб кетарди.
Буни яхшироқ тушунтириш учун биз ортга — Хўрланиш водийсига қайтишимизга тўғри келади. Қани, қарайлик-чи, у ерда нималар юз беряпти экан?
Э ҳа, Қўрқувлар уруғининг барча аъзолари Вой-Қўрқаманнинг водийдан қочиб кетганини билиб, қаттиқ ғазабландилар. Улар Чўпонни жуда ёмон кўрардилар, шунинг учун Вой-Қўрқаман Чўпон билан кетгани уларга жуда алам қилди. Вой-Қўрқаман бахтиқаро, ногирон бўлиб юрган пайтларда қариндошлар унга бепарво қарар эдилар. Энди Чўққиларда яшаш учун айнан Вой-Қўрқаман танлангани уларга тинчлик бермас эди. Балки уни улуғ Шоҳ саройига хизматга ҳам олишар.
Хўш, ким бўлибди ўша Вой-Қўрқаман?! Нега келиб-келиб Чўққиларда яшаш учун айнан Вой-Қўрқаманни танлашибди экан? Нега оиланинг бошқа аъзолари Хўрлик водийсида аранг кун кўриб юрганларида, Вой-Қўрқаман Чўққиларда яшаши керак экан?! Йўқ, улар Чўққиларга боришни асло хоҳламайдилар, худо сақласин. Аммо Вой-Қўрқаман кетганига ҳам улар асло тоқат қила олмайдилар!
Уларнинг кўз олдида Вой-Қўрқаман нотавон, ландовур бир қиздан муҳим одамга айланиб қолди. Унинг тақдири билан яқин қариндошларигина эмас, узоқ қариндошлари ҳам қизиқа бошладилар. Чиндан ҳам Вой-Қўрқаманнинг водийдан қочиб кетгани Шоҳ хизматкорларидан бошқа ҳамманинг ғазабини келтирди. Улар: «Чўпоннинг режалари амалга ошмаслиги учун Вой-Қўрқаманни қайтариб олиб келамиз», деган қарорга келдилар. Энг нуфузли қариндошлари катта кенгашга йиғилдилар. Улар Вой-Қўрқаманни қайтариб олиб келиш учун энг самарали усулларни қидира бошлашди. Ниҳоят, улар: «Вой-Қўрқаманни қайтариб олиб келиш учун тез орада биронтасини юборамиз ва уни қайтиб келишга мажбур қиламиз», деб қарор қабул қилдилар. Лекин фитначилар очиқдан-очиқ куч ишлата олмасликларини ўзлари билиб турардилар. Чунки Вой-Қўрқаман Улуғ Чўпоннинг ҳимояси остида бўлиб, бу ҳолат уларнинг фитналарига ҳалақит берарди. Демак, уни қайтариб олиб келиш учун ҳийла ишлатишдан бошқа чора йўқ. Аммо қандай ҳийла ишлатиш мумкин? Уни ким амалга оширади? Улар ўйлай-ўйлай Вой-Қўрқаманнинг ортидан оиланинг узоқ қариндошларидан Такаббурни юборишга қарор қилишди.
Қариндошлар бир неча сабабларга кўра уни танлашди. Аввало, у фақат кучли ва бақувват бўлиб қолмай, балки чиройли, келишган йигит ҳам эди. Агар у истаса хоҳлаган одамни ўзига ром қила оларди. «Агар ҳеч нарса ёрдам бермаса, Такаббур ҳеч иккиланмасдан бутун тажрибасини ишга солиб, Вой-Қўрқаманни ўзига мафтун қилиб, Чўпонни тарк этишга кўндириши лозим», деб ҳисоблашарди Қўрқоқлар.
Қолаверса, Такаббур табиатан жуда мағрур одам эди. У бирон ишда мағлубиятни тан олмасликка ҳаракат қиларди. У мақсадига эришмагунча ортига қайтмас, мақсади йўлида ҳеч нарсадан қайтмас эди. Вой-Қўрқаманни қайтариб олиб кетмаса, у мағлубиятга учраганини аниқ тан олган бўларди. Шунинг учун ҳам у бу ишни ўз зиммасиги олганда, ҳамма енгил нафас олиб, муаммо ҳал бўлди, деб ўйлади.
Хуллас, Вой-Қўрқаман ҳамроҳлари билан бир неча кун йўл босдилар. Бир куни эрталаб у ўзи томонга келаётган Такаббурни кўриб қолди. Албатта, у бу кутилмаган учрашувдан ҳайрон бўлди, ўзини йўқотиб қўйди, бу ҳаяжон бекорга эмас эди. Чунки бу амакиваччаси Вой-Қўрқаманни жуда ёмон кўрар, асло назар-писанд қилмасди. Шунинг учун Вой-Қўрқаман у билан гаплашишни ҳеч ҳам кутмаган эди. У: «Такаббур мени менсимайди, ёнимдан кеккайиб ўтиб кетади», деб ўйларди. Такаббур эса уларнинг олдига келишдан олдин бир неча соат уларни кузатиб юрди. Чўпон улар билан бирга эмаслигидан жуда хурсанд бўлди. Вой-Қўрқаманнинг икки ҳамроҳи у билан бирга бўлса ҳам, Такаббурга ҳалақит бермас эди. Шунинг учун улар рўпара келганларида, Такаббур тўхтади ва Вой-Қўрқаманга салом берди. Вой-Қўрқаман бундан лол қолди. «О амакиваччам Вой-Қўрқаман охири сени учратдим-а. Сенга етиб олай деб ўлгудай ҳаллослаб, ҳолдан тойдим».
«Аҳволларингиз яхшими, муҳтарам амакиваччам Такаббур?» — дея соддадиллик ҳол-аҳвол сўради Вой-Қўрқаман. Албатта, у ақллироқ бўлиши керак эди. Водийдаги қариндошларидан бўлгани сабабли, амакиваччасига салом бермаслиги, умуман тўхтамаслиги, гаплашмаслиги керак эди. Аммо шунча йиллардан буён уни назарига илмай келаётган амакиваччасининг тўхтаб саломлашгани унга жуда ёқиб тушган эди. Қолаверса, Вой-Қўрқаманга ҳам ёқиб қолди. Албатта, бу амакиваччасининг ўрнига ваҳимали, жирканч Қўрқувқўрқоқ борганда эди, уни йўлидан тўхтатишга ва у билан гаплашишга ҳеч нарса мажбур қила олмаган бўларди.
Такаббур қизнинг қўлидан ушлаб жиддий равишда деди (бу йўлнинг кенгроқ жойида рўй бериб, худди шу жойда Вой-Қўрқаман қўлларини Қайғу ва Азобдан тортиб олган эди): «Вой-Қўрқаман, мен сенга ёрдам берай деб бу йўлни босиб ўтдим. Илтимос қиламан: ижозат бергин, сенга ёрдам кўрсатай, гапимни диққат билан эшит.
Азиз амакиваччам, сен бу ғалати саёҳатдан воз кечишинг, мен билан бирга водийга қайтишинг лозим. Қандай аҳволга тушиб қолганингни, келгусида бошингга қандай савдолар тушишини англаб етмаяпсан. Сени бу ахлоқсиз саёҳатга бошлаган кимса (Такаббур Чўпоннинг исмини овоз чиқариб айтишга мажбур қила олмади) олдин ҳам қанчадан қанча одамларни алдаб йўлдан урган. Агар сен ўжарлик қилиб йўлингдан қайтмасанг, ҳолинг нима бўлишини биласанми? «Мен сени Чўққиларга олиб чиқаман, у ерда бахтли яшаймиз» деган ваъдалари ҳаммаси ёлғон. У сени тоғнинг кимсасиз, қўрқинчли жойларига бошлаб боради-да, ёлғиз ташлаб кетади. Оқибатда бир ўзинг шарманда бўлиб қолаверасан».
Бечора Вой-Қўрқаман қўлларини Такаббурнинг қўлларидан тортиб олишга уринарди. Чунки у амакиваччасининг асл мақсадини тушунган, унинг кўзларида Чўпонга нисбатан қаҳр-ғазаб акс этиб турарди. Аммо у қўлларини тортиб олишга қанчалик уринмасин, кучи етмасди. Амакиваччаси Такаббур унинг қўлларини тобора қаттиқ сиқарди.
Вой-Қўрқаман бир мартагина Такаббурнинг гапига қулоқ солгани учун унинг қўлидан қутулиб чиқиш қийин эканини тушуниб етди. Амакиваччасининг кўзлари унинг нафратини қўзғатар эдию, лекин қўллари унинг қўлларида бўлгани учун ҳам гаплари тўғрига ўхшаб туюларди.
Ахир, унинг хаёлига ҳам шу фикрлар келмаганмиди?! Хаёлининг туб-тубида ҳозиргина Такаббур сўзлаган гаплар пайдо бўлмаганмиди?! Агар Чўпон уни ташлаб кетмаса ҳам (бундай бўлишига у ишонмас эди), унга ҳамроҳ қилиб Қайғу ва Азобни танлаган одам уни қариндошлари олдида шарманда қилиб қўярмиди?! У ҳамманинг олдида кулги бўлиб қолмасмикан? Чўпон уни яна қандай синовлардан ўтказар экан? (Вой-Қўрқаманнинг манфаати учун бу тўғрида ўйлашнинг ўзиёқ қўрқинчли.)
Айтгандай, Такаббур унинг қўлидан ушлаб турибди, ахир. Бу даҳшат-ку! Бирдан Вой-Қўрқаманнинг хаёлига шу фикр келиб қолди. Такаббурнинг сўзларидан Вой-Қўрқаман қўрқиб, ихтиёрини унга топшира бошлади. Қўлларнинг бир-бирига тегиши билан эса Такаббурнинг сўзлари мўлжалга тегиши аниқ.
«Қайт, Вой-Қўрқаман! — деди ҳаяжон билан амакиваччаси. — Кейин кеч бўлиши мумкин. Менинг гапларим тўғри эканига юрагингнинг туб-тубидан ишониб турибсан, ҳамманинг олдида шарманда бўлишингни ўзинг ҳам билиб турибсан. Ҳали вақт бор, қайт бу йўлдан! Чўққиларда яшаш тўғрисидаги ёлғон ваъдалар сенга қимматга тушмасмикан? Ўша Чўққилардан излаётганинг нима ўзи, нимани топмоқчисан ўша афсонавий Чўққилардан?»
Вой-Қўрқаман ўз хоҳиш-иродасига хилоф равишда, бутун ихтиёрини амакиваччасига топшириб қўйган эди. Шунинг учун Вой-Қўрқаман «Мен Севги Шоҳлигини излаяпман» деган сўзларни қўрқа-писа айтишга Такаббур мажбур қилди.
«Ўзим ҳам шундай деб ўйлаган эдим, — тиржайди Такаббур. — Қалбинг истаётган нарсани излаяпсан, тўғрими? Менга айт-чи, Вой-Қўрқаман, сенда озгина бўлса ҳам ғурур борми?! Тан олавер, Вой-Қўрқаман, сен шунчалик нотавон ва бадбашарасанки, водийда ҳеч ким сени чин юракдан севмайди. Бу аччиқ ҳақиқат: фақатгина бенуқсон, бекаму кўст гўзаллар киритиладиган Севги Шоҳлигида сени биров севиб қолишига ишонасанми? Наҳотки сен ўзинг истаган нарсангни ўша ердан топишингга ишонасанми? Йўқ, тополмайсан. Буни мен сенга айтяпман. Ўзинг ҳам буни сезиб турибсан. Ҳеч бўлмаганда, ўзинг ҳақиқатни эътироф эт, бу йўлдан қайт. Мен билан кетасан».
Бечора Вой-Қўрқаман! Орқага қайтиш истагини енгиб бўлмасдай туюларди унга. Лекин Такаббур Вой-Қўрқаманнинг қўлларидан ушлаб, ҳар бир сўзини ҳақиқат сифатида уқтираётган пайтда, унинг кўз олдига Чўпоннинг чеҳраси келди. У Чўпоннинг мулойим нигоҳини эслади, унинг қулоқлари остида Чўпоннинг ваъдаси эшитилиб турарди: «Сенинг олдингда онт ичиб айтаманки, Мен сени чўққиларга олиб бораман, сен асло шарманда бўлмайсан».
Сўнг Вой-Қўрқаманнинг қулоқлари остида яна шундай майин қўшиқ жаранглади, қўшиқни Чўпон худди ўзидан нур таратаётган суратга қараб айтаётгандай эди:
О, севгилим, Менинг гўзалим,
Кўзларинг осмондай бепоён, мовий,
Бутун борлиғинг-ла гўзалсан, севгилим,
Ҳеч нуқсонинг йўқ сенинг.
Такаббур нималар бўлаётганини англаб етмасданоқ Вой-Қўрқаман тоғлар томонга қараб бор овози билан ёрдам сўраб бақирди: «Чўпон, келинг! Тезроқ келинг! Ҳаялламай келинг, эй тўрам!»
Ўша заҳоти қулаётган тошларнинг овози эшитилди, бир дақиқа ўтар-ўтмас, Чўпон уларнинг олдида ҳозир бўлди. У ғазаб билан ҳассасини кўтариб турарди. Чўпоннинг бир зарбидан кейин, Такаббур қизнинг қўлини қўйиб юборди-ю сўқмоқдан қоқилиб-сурилиб пастликка томон югуриб кетди. Бир лаҳзада кўздан йўқолди.
«Вой-Қўрқаман, — деди Чўпон, унинг овозида юмшоқ таъна сезилиб турарди. — Нега у олдингга келишига, қўлингдан ушлашига изн бердинг? Агар ҳамроҳларингнинг қўлларидан ушлаганингда эди, бундай воқеа ҳеч қачон содир бўлмасди».
Вой-Қўрқаман илк бор ўз ихтиёри билан қўлларини ҳамроҳларига чўзди. Ҳамроҳлари унинг қўлларини шундай қаттиқ сиқишдики, олдин ҳеч қачон бунақангни оғриқ, азоб бермаган эди.
Шундай қилиб, Вой-Қўрқаман Чўққилар йўлида биринчи жиддий сабоқни олди. Агар йўлда тўхтаб Такаббур билан суҳбатлашсанг, унинг заҳарли таъналарига қулоқ солсанг, энг ёмони, ўзингга тегишига, қўлингдан ушлашига изн берсанг, шунчалик машаққатга дуч келасанки, буни тасвирлаш имкони йўқ, юрак азоби заҳардан ҳам баттар ғурбатли бўлади. Устига устак, Вой-Қўрқаман водийни тарк этганидан буён бугунгичалик оқсоқланмаган эди. Чунки Такаббур унинг оёғини босиб олганди. Энди Вой-Қўрқаман баттар оқсоқланар, оёқлари янаям зирқирар эди.
Книга на узбекском языке: Путь к твоим высотам (Ханна Харнард)
Эта книга - прекрасная аллегория, драматически изображающая путешествие, предстоящее каждому из нас, прежде чем мы сможем жить на "высотах наших". Мы последуем за главной героиней вместе с двумя ее спутницами и узнаем, как преодолеть мучительные страхи и достичь высот любви, радости и победы.
