Ханна Харнард. Сенинг Чўққиларинг томон йўл - (4 боб) Китоб Ўзбек тилида
Sening Cho‘qqilaring tomon yo‘l (Xanna Xarnard) O‘zbek tilida Audiokitob
Мазкур китоб «Чўққилар»да яшай олишимиздан олдин ҳар биримизнинг олдимизда турган саёҳатни драматик тасвирлаб берадиган ажойиб мажозий асардир. Биз бош қаҳрамонимиз ва унинг икки ҳамроҳи билан бирга саёҳат қиламиз, азоб берадиган қўрқувға бас келишни, севинч, қувонч, ғалаба чўққиларини забт этишни билиб оламиз.
МУНДАРИЖА
Мажозий асарга кириш сўз
БИРИНЧИ ҚИСМ
1-боб. Чўққилар сари ташриф
2-боб. Қўрқувларнинг ҳужуми
3-боб. Тундаги қочиш
4-боб. Йўл бошида
5-боб. Такаббурлик билан учрашув
6-боб. Саҳродаги дарбадарлик
7-боб. Танҳолик қирғоқларида
8-боб. Эски тўғонда
9-боб. Буюк Жароҳат қояси
10-боб. Жароҳат қоясига кўтарилиш
11-боб. Таҳлика, Ғам-қайғу ўрмонларида
12-боб. Зулматда
13-боб. Йўқотишлар водийсида
14-боб. Имон келтириш жойи
15-боб. Оқимлар
16-боб. Тоғдаги қабр
ИККИНЧИ ҚИСМ
17-боб. Шифобахш дарёлар
18-боб. Кийик оёқлари
19-боб. Чўққилар
20-боб. Водийга қайтиш
Чўққилар қояларида ўзлаштирилган сабоқлар
Ханна Харнард. Қисқача таржимаи ҳол
4-боб
Йўл бошида
Ажойиб куннинг эрта тонги эди. Худди водий ҳамон уйқуда туюларди. Югуриб оқаётган
дарёнинг қувноқ шовуллашию қушларнинг шодон қийқириқлари сукунатни бузаётгандай бўларди. Майсалар шудрингдан ялтираб, даланинг анвойи гуллари марварид каби товланиб кўзни қамаштирарди. Айниқса, алвонранг, қирмизи, чўғ рангли айиқ товонлар бутун яйловни қоплаган, хуллас, жуда ажойиб эди. Улар миттигина, чиройли бошчаларини тиканлар орасидан юқорига чўзарди. Чўпон билан Вой-Қўрқаман минглаб ана шундай митти қирмизи ва бинафша гуллар «орол»ларидан ўтишарди. Бу гуллар якка-якка турганларида ҳеч қандай жозибага эга бўлмаслиги мумкин эди, аммо улар яхлит ҳолда шундай бир гиламни ҳосил қилган эдики, бундай гиламни ҳатто шоҳ саройларида ҳам кўрмайди, киши. Бир марта Чўпон эгилиб, шу ажойиб гулларни силаб қўйди ва Вой-Қўрқаманга қараб жилмайиб деди: «Ўзингни тий, ана шунда Севги оёқларинг остида гуллардан гилам тўшаганини кўрасан».
Вой-Қўрқаман Чўпонга жиддий қаради: «Мен дала гулларини тез-тез ўйлайман, — деди у. — Ҳақиқатдан ҳам, шу қадар сон-саноқсиз гулларнинг ҳеч ким кўрмайдиган, инсон оёғи етмайдиган жойларда гуллагани ғалати туюлади. Инсонлар бу гулларга камдан-кам дуч келадилар, эчкилар ва сигирлар эса бу гулларни топтаб ташлайди. Бу гуллар қанчалар меҳр ва гўзаллик инъом қилишлари мумкин-ку. Аммо бу гўзалликни кўриб, баҳолай оладиган, қадрига етадиган инсон йўқдир». Бу сўзларни эшитиб, Чўпон Вой-Қўрқаманга қаради. Унинг боқишлари нақадар гўзал, меҳрли эдики! «Менинг Отам қўллари билан яратилган бирон нарса зое кетмайди, — деди У астагина. — Мана шу митти гуллар бизга ажойиб сабоқ бериши мумкин. Улар ўзларини меҳр ва ишонч билан бахшида қиладиларки, ҳатто буни баҳолай оладиган зот йўқдай туюлади. Улар ўзларига ўзлари қувноқ қўшиқ айтаётгандай туюлади: Севги — бу шундай бахтдир! Севгинг жавобсиз бўлса ҳам, борлиги бахтдир!
Мен сенга камдан-кам инсонлар тушуниб етадиган бир буюк ҳақиқатни очиб беришим керак. Инсон қалбидаги энг гўзал нарсалар, унинг буюк ғалабалари, катта ютуқлари тўғрисидаги ниятларини ҳеч ким билмаслиги керак ёки фақат аранг фаҳмлашлари лозим.
Инсон қалбининг Севгига берган ҳар бир жавоби, ўзининг «мен»ига нисбатан бўлган севги устидан қозонилган ҳар бир ғалабаси — бу севги дарахтидаги бир гулдир.
Дунёга маълум бўлмаган, оддий инсон ҳаёти ҳақиқий гулбоғдир. Бу боғда Севги мевалари ва гуллари нақадар бенуқсон ва илоҳийдир. Бу боғ Севги Шоҳининг севимли масканидир. Бу боғда У дўстлари билан сайр қилади. Менга хизмат қилаётганларнинг баъзилари чиндан ҳам буюк ғалабаларга эришдилар, уларни инсонлар чин юракдан севадилар, ҳурмат қиладилар. Аммо уларнинг буюк ғалабалари худди дала гулларига ўхшайди, улар ҳақида ҳеч ким билмайди. Сен, Вой-Қўрқаман, бу сабоқни ҳозир — биз пастда, водийда турганимизда ўзлаштириб ол. Тик қояларга етиб борганингда бу сенга тасалли бўлиб хизмат қилади». Кейин У қўшиб қўйди: «Юрақол, барча қушлар шодлик билан қўшиқ куйлашяпти, қани, биз ҳам уларга жўр бўлайлик, қайси қўшиқни куйлашимизни гуллар бизга айтиб беришсин». Шундан кейин улар бирга қўшиқ куйлаб водий бўйлаб дарё томонга йўл олдилар. Бу қўшиқ Чўпоннинг қўшиқлар китобидан эди. Улар навбатма-навбат куйлашар эди:
Сенинг севгинг билан мен гўзалдирман
Худди Сарона атир гулидай,
Худди нозик дала гулларидай,
Бўронлар ҳам қўрқита олмас нилуфардай.
Сенинг севгинг мен учун
Шохлар орасидаги олмадай,
Меваларимга маза, там берасан,
Сен соянг билан иссиқдан асрайсан.
Мени ўз саройингга олиб кирдинг,
Севги сирларини менга ошкор қилдинг,
Ҳеч ким севмаган мен бечорага
Шоҳлар тожини кийдирдинг менга;
Мени хасталикдан фориғ қилгин,
Юрагим хижолатдан ёнади,
Рафиқанг бўлишга арзимасман,
Номингга номуносибман мен.
Ялинаман сизларга, қизлар,
Ўрмонлар соясидаги буғилар,
Севгилим тинчгина дам олсин,
Унинг севгиси менга қувонч бағишлар.
Вой-Кўрқаман билан Чўпон қўшиқ куйлаб, дарё кечувига етиб келишди, тезоқар дарё бу ерда сўқмоқни кесиб ўтар ва сўқмоқнинг нариги томонидан шаршара ҳосил қилиб оқиб тушарди. Дарё шунчалик тез оқиб, шовуллар эдики, бутун атроф, водий дарёнинг қаҳ-қаҳ уриб кулётган овозига тўлиб кетгандай эди.
Чўпон Вой-Қўрқаманни ҳўл, сирпанчиқ тошлар устидан олиб ўта бошлади. Шунда Вой-Қўрқаман айтиб қолди: «Мана шу оқаётган сувлар нималар тўғрисида куйлаётганларини жуда билгим келади. Баъзида сокин тунда ўрнимда ётиб, уйим олдидаги полиз ёнидан оқиб ўтадиган кичкина дарёчанинг шовуллашини эшитиб ётаман. У шунчалар қувонч ва бахтиёрлик билан куйлайдики, гўё ўзига ўзи қандайдир гўзал, сирли бир хабарни қайта-қайта такрорлаётгандай бўлади. Барча дарёлар менга бир хил қўшиқни куйлаётгандай туюлади. Фақат баъзилари баланд овоз билан аниқ, равшан, баъзилари эса оҳиста, майин овозда куйлашади. Мен эса уларнинг нима ҳақда сўзлаётганларини жуда билгим келади. Уларнинг овозлари денгизнинг шўр суви овозидан ажралиб туради. Аммо мен денгизнинг овозини ҳам тушунмайман. Бу бегона тил. Менга айтинг-чи, Чўпон, ўз йўлларида шошиб кетаётган сувларнинг нималар тўғрисида куйлашаётганларини биласизми?»
Чўпон яна жилмайиб қўйди. Улар кичкина дарёча олдида бир неча дақиқа туриб қолдилар. Йўловчилар худди дарёчанинг қувноқ овозини эшитиш учун тўхтаганларини билгандай, у янада шўх-шодон, янада баландроқ шовуллар эди. Вой-Қўрқаман Чўпон билан турган эди, тўсатдан унинг қулоқлари очилгандай бўлди, у аста-секин шовуллаётган сувнинг овозини тушуна бошлади. Албатта, бу овозларни тушунтириб бериш жуда қийин, аммо мен таржимада акс эттиришга ҳаракат қилдим. Аммо бу уринишим анчагина ожизонадир, чунки сув қўшиғини мусиқа орқали ифодалаш мумкин, аммо уни сўз билан ифодалаш анча мушкилдир. Бу ифода тахминан мана бундай жаранглайди:
СУВ ҚЎШИҒИ
Олдинга югуришга эринмайман,
Ҳар кун шундай — тақдирим шудир.
Пастликка югуриш — бу жуда маза,
Тез югуришда мусобақалашиш.
Бу севги қонуни бизга танишдир,
Камсуқумлик — жуда улкан бахт,
Ўзингни бахш этмоқ
Ва оҳиста пастликка оқмоқ.
Даъватни кечаю кундуз эшитамиз,
Ва олдинга қараб югурамиз,
Сакраб-сакраб баландликлардан пастга,
Шовқин солиб водийга шошамиз.
Доимо интиламиз пастликка,
Пастда бўлмоқ бизнинг орзумиз,
Бу ажиб ширин туйғулар,
Юқоридан пастга, пастга инамиз.
«Бу жуда жумбоқ», — деди Вой-Қўрқаман бир оз қулоқ солиб туриб. Сув қўшиғи — бу жилдираш, қулт-қулт, чалп-чулп, оҳ-оҳларнинг минг турда такрор-такрор товланишларидан иборат нақорат эканлигини тушуниб етди.
«Бизга яна ҳам пастроққа оқишга ижозат беринг, дегандай туюлади сувларнинг шўх-шодон овозлари, чунки улар янада пастликка шошилардилар. Сиз эса мени юксакликларга чорлайсиз. Буни қандай тушуниш мумкин?»
Чўпон шундай жавоб берди: «Чўққилар — пастга, дунёнинг энг пастқам жойларига саёҳатнинг бошланиш майдончасидир. Сенинг оёқларинг буғунинг оёқларидай бўлганда, сен тоғлар оша чопа оладиган, қирлар оша югура оладиган бўласан. Ана шунда сен ҳам, худди Мен каби, ўзингни бағишлаб Чўққилардан югуриб тушадиган, яна чўққиларга чопиб чиқадиган бўласан. Сен Чўққиларга бургутдан ҳам тез кўтарила оладиган бўласан. Биз бундай кучга фақат Чўққиларда эга бўла оламиз».
Чўпоннинг бу мулоҳазалари Вой-Қўрқаманга ғоятда сирли, ажабтовур туюлди. Лекин энди қулоқлари очилгандан кейин, сув қўшиғини тушуна бошлагач, у ҳамма жойда бу қўшиқни такрор-такрор эшитаверди. Уларнинг йўлларини кесиб ўтган ёки сўқмоқ билан ёнма-ён оқадиган барча жилғалар бу қўшиқни куйлар эди. Дала гуллари ҳам бу қўшиқни куйлаётганга ўхшаб туюларди. Фақат улар бошқа тилда куйлашарди. Улар гуллар тилида куйлашарди, уларнинг тилини ҳам, худди сувлар тили каби, ақл билан эмас, қалб билан тушуниш мумкин эди. Улар куйлаётган қўшиқда кичик бир нақорат бор эдики, бу нақоротни минг-минглаб гуллар турли оҳангларга солиб айтишарди:
Биз улуғ бир қонун билан яшаймиз,
Ўзгаларга ўзни бахш этмоқ — фароғат.
Шундан кейин Вой-Қўрқаманга атрофда чуғурлаётган қушлар ҳам худди шу мавзуда куйлаётгандай бўлиб туюлди. Улар ҳам шу мазмундаги сўзларни юзлаб оҳангларда куйлашарди. Қўшиқ қуйидагича жарангларди:
Раббий билан қалбим бирла бўлмоқ,
Қувончи қанот ато қилади доим,
Бахт — бу севиш қобилиятидир.
Вой-Қўрқаман завқланиб деди: «Бизнинг воҳамиз шунчалар чиройли эканини, бу ерда шу қадар ажойиб қўшиқлар эшитиш мумкинлигини мен илгари билмаган эканман».
Унинг бу сўзлари Чўпонга жуда ёқди: «Фақат Севгигина барча яратилганлар қалбида яшайдиган қувонч, гўзаллик ва мусиқани тушунади, — деди У. — Икки кун аввал мен сенинг юрагингга Севги уруғини экканимни эсингдан чиқардингми? Сен олдин пайқамаган, кўра олмаган нарсаларни У кўришингга, эшитишингга ёрдам бера бошлади. Юрагингдаги Севги ўсиб боргани сайин, ўзинг илгари орзу қила олмаган нарсаларни тушуна борасан. Сенда кўп «нотаниш тиллар»ни тушуниш истеъдоди ривожлана боради, шу жумладан, сен Севги тилида гапиришни ҳам ўрганиб оласан. Аммо сен олдин Севги Алифбосини ёдлаб олишинг, оёқларинг кийикникидай бўлиши учун ҳаракат қилишинг лозим. Бу иккала нарсани сен Чўққилар йўлида ўрганиб оласан. Мана биз ҳозир дарё бўйидамиз. Дарёнинг нариги томонига тоғ этаклари келиб туташади. У ерда сенинг иккита раҳнамоингни кўрамиз, улар сени кутяптилар».
«Бу ҳақиқатдан ажойиб, аммо ақл бовар ҳам қилмай-ди, — деб ўйлади Вой-Қўрқаман. — Дарёга жуда тез келиб қолибмиз-а, тоғ этакларига ҳам етиб келдик». Чўпоннинг қўлига суяниб, Унинг қудратидан мадад олаётган Вой-Қўрқаман оқсоқлигини ҳам, чарчоқни ҳам, нимжонлигини ҳам эсдан чиқарди.
Вой-Қўрқаман энди фақат бир нарсани орзу қиларди: қанийди Чўпон уни йўлбошчиларга топширмасдан, Чўққигача Ўзи олиб борса эди!
Шуларни ўйлаб: Чўпондан ёлвориб илтимос қилди: «Сиз мен билан бирга бормайсизми? Мен Сиз билан бўлганимдагина кучлиман. Ишончим комилки, Сиздан бошқа ҳеч ким мени Чўққиларга олиб бора олмайди».
Чўпон унга меҳр билан боқиб, мулойимлик билан деди: «Мен сенинг илтимосингни адо эта олмайман, Вой-Қўрқаман. Сени Ўзим Чўққиларга кўтариб чиқишим мумкин эди, ўзинг чиқиб юрмас эдинг. Агар Мен шундай қилсам, сенда кийик оёқлари ривожланмайди, натижада сен Менга ҳамроҳ бўла олмайсан, Мен билан бирга бора олмайсан. Агар Чўққига бир мартагина ўзинг чиқсанг, йўлинг машаққатли бўлса ҳам, бардош берсанг, ваъда бериб айтаманки, оёқларинг кийик оёқларидай бўлади. Шундан кейин сен Мен билан бирга сайр қила оласан, тоғларда сакраб-сакраб юра оласан, кўз очиб-юмгунча тепаликларга чиқа оласан, пастликларга туша оласан. Борди-ю сени Мен Чўққиларга кўтариб чиқсам, сенинг юрагингдаги миттигина Севги уруғи билан сен Севги Шоҳлигида яшай олмайсан. Сен бу шоҳликнинг чегарасидан ташқарида қолиб кетасан. У ерда эса душманларинг бўлиши, улардан баъзилари тоғнинг пастки қояларида турган бўлишлари мумкин. Албатта, сен Чўққига кўтарилаётганингда уларга дуч келасан. Шунинг учун ҳам Мен сен учун энг қобилиятли, энг кучли йўлбошчиларни танладим. Аммо сени ишонтириб айтаманки, мени ёрдамга чақирганингда, узоқ масофага кетмайман, овозингни албатта эшитаман. Мен сенга кўринмайман, аммо ҳар доим сен билан бирга бўламан. Сенга ваъда бериб айтаман: олдингда турган саёҳат сенинг оёқларингни оҳуникидай қилишга ёрдам беради».
«Мен Чўққига етиб борганимдан кейин, менга бошқа исм берасизми?» — титроқ овоз билан сўради бечора Вой-Қўрқаман. Шу пайт бирдан худди кар одамга ўхшаб, атрофдаги овозларни эшита олмай қолди, яна юрагини ваҳима қоплади.
«Ҳа, албатта, юрагингдаги Севги гули ғунча очишига тайёр бўлганда, сен севикли бўласан, ана шунда сен янги исм оласан», дея жавоб берди Чўпон.
Вой-Кўрқаман кўприк устида тўхтади-да, ортига — босиб келган йўлига назар ташлади. Водий осуда, ям-яшил бўлиб кўринар, улар чиқмоқчи бўлган тоғ эса улкан, баҳайбат қалъага ўхшаб юксалиб турарди.
Узоқдан ўзи яшаган қишлоқ — Хавотирланиш қишлоғи ва уни ўраб турган дарахтзор элас-элас кўзга ташланди. Бирданига кўз олдига Чўпоннинг бахтиёр ёрдамчилари, яйлов бўйлаб ёйилиб юрган подалари, ўзи яшаган тинчгина оппоқ уйча келди-ю юрагига оғриқ кирди.
Қизнинг кўзи олдидан шу манзаралар ўтар экан, ёноқларидан кўз ёшлари оқиб туша бошлади, юрагидаги тикан қаттиқроқ қадалди. У Чўпонга ўгирилиб, миннатдорчилик билан деди: «Мен ўзимни Сизга ишониб топшираман, Сиз нима десангиз, шуни қиламан».
Сўнг у нигоҳини кўтариб, Чўпоннинг юзларига тикилди. Чўпон ҳам унга меҳр билан боқиб, шу пайтгача айтмаган сўзларини айтди: «Сенинг жуда гўзал томонинг бор: кўзларинг одамга ишонч билан боқади. Ишонч дунёдаги энг гўзал нарсалардан биридир. Кўзларингда ишонч барқ уриб турса, сен дунёдаги энг гўзал маликалардан ҳам гўзалроқ бўласан, менинг назаримда».
Улар дарёнинг нариги қирғоғига ўтиб олишди, ҳадемай тоғ этагига ҳам етиб келишди. Тоғнинг пастроқ қояларига олиб борадиган сўқмоқ шу ердан бошланар эди. Ҳар жой- ҳар жойда харсанг тошлар ётарди. Шу тошларнинг бирида ёпинчиқларига ўралиб олишган иккита аёл ўтирар эди. Вой-Қўрқаман ва Чўпон уларнинг олдига келишди, аёллар ўринларидан туриб, Чўпонга таъзим қилишди.
«Мана сенинг йўл бошловчиларинг, — деди секингина Чўпон. — Шу дақиқадан бошлаб жамики қийин тўсиқлардан, тик қоялардан ўтиб олмагунингча, улар сенга ҳамроҳ ва ёрдамчи бўлиб боришади».
Вой-Қўрқаман аёлларга ҳадиксираб қаради. Аёлларнинг бўйлари баланд, ўзлари жуда бақувват кўринардилар. Аммо нега улар юзларини ёпиб олганлар? Вой-Қўрқаман аёлларга қараган сари, улардан тобора қаттиқроқ қўрқар, улар қизнинг кўзига жуда бақувват, аллақандай сирли бўлиб туюларди. Дарвоқе, улар индамай туришибди? Нега Вой-Қўрқаманга бирон яхши сўз айтишмайди?
«Улар кимлар? — шивирлаб сўради у Чўпондан. — Менга уларнинг исмларини айтасизми? Нега улар менга индамаяптилар? Ёки улар гунгмилар?»
«Йўқ, улар гунг эмас, — деди Чўпон паст овозда. — Улар бошқа тилда гаплашадилар. Улар гаплашадиган тоғ шевасини сен ҳали тушунмайсан. Умид қиламанки, улар билан бирга саёҳат қилганингда, аста-секин уларнинг тилларини тушуниб оладиган бўласан.
Улар яхши муаллим. Чиндан ҳам улардан яхшироғини топиш қийин. Уларнинг исмларига келсак, ҳозир буни сенга ўзингнинг тилингда айтаман. Кейинроқ уларнинг исмларини ўзларининг тилларида билиб оласан». Шундай дея Чўпон биринчи аёлни кўрсатиб: «Бунинг исми Қайғу», деди. Иккинчисини кўрсатиб: «Бу Қайғунинг эгизаги, исми — Азоб», деди. Бечора Вой-Қўрқаман! Унинг ранги оқариб кетди, вужудида титроқ турди. Агар Чўпонга суяниб олмаса, ҳолдан кетиб, йиқилиб кетиши аниқ эди.
«Улар билан бирга кетмайман! — чуқур хўрсиниб деди Вой-Қўрқаман. — Боролмайман! Боролмайман! Эҳ тўрам! Мени қандай аҳволга солиб қўйяпсиз?! Қандай қилиб уларга ҳамроҳ бўлиб саёҳат қиламан?! Бунга бардошим етмайди. Тоғ йўли жуда хавфли, машаққатли, деб Ўзингиз айтган эдингиз-ку! Бунинг устига, нима учун менга ҳамроҳ қилиб Қайғу билан Азобни беряпсиз! Менга Қувонч билан Тинчликни ҳамроҳ қилиб юбора олмайсизми! Улар кучимга куч қўшиб, кўнглимни кўтариб, машаққатли йўлда менга ҳамроҳ бўлардилар. Сиз мени шундай аҳволга солиб қўясиз, деб ҳеч қачон ўйламаган эдим!» Вой-Қўрқаман шундай дея ҳўнграб йиғлаб юборди.
Вой-Қўрқаманнинг туғёнлари портлашини Чўпон кўрди-ю, Унинг юзида аллақандай соя пайдо бўлди. Сўнг йўл бошловчиларнинг ёпиқ юзларига назар ташлаб, мулойимлик билан деди: «Қувонч ва Тинчлик ҳамроҳларини сен ўзинг учун танладингми? Эсингдами, Вой-Қўрқаман, сен «Мен учун танлаган йўлбошчиларингизни ҳеч қандай қаршиликсиз қабул қиламан», дея ваъда берган эдинг. Чунки Мен сен учун энг содиқ йўлбошчиларни танлашимга ишонардинг. Энди Менга ишонмай қолдингми? Сен улар билан Чўққиларга кетасанми ёки ортга — қариндошларинг ва Қўрқувларнинг ёнига қайтмоқчимисан?»
Вой-Қўрқаман титраб кетди. Бу танлов унга ниҳоятда қўрқинчли туюлди. Чунки Қўрқувлар унга жуда яхши таниш эдилар. Қайғу ва Азоб эса у учун энг даҳшатли, энг қўрқинчли бўлиб туюларди. У қандай қилиб иккаласи билан бирга кетади, уларга ишонади? Ахир, бунга ақл бовар қилмайди-ку! Шу пайт Вой-Қўрқаман Чўпонга қарадию ҳаммасини тушунди: Вой-Қўрқаман Чўпондан шубҳаланмайди, Унга эргашмасдан, ортига ҳам қайта олмайди, қиш шамолида қолгандай титраётган қалби, бахтсиз қалби билан Уни севади. Ҳаттоки Чўпон ақл бовар қилмас нарсани талаб қилса ҳам, Вой-Қўрқаман рад қилмайди! Вой-Қўрқаман Чўпонга мунғайиб қараб деди: «Мен ортга қайтишни хоҳлайманми?! Оҳ Чўпон, мен кимнинг олдига қайтаман? Бутун оламда мен учун Сиздан бошқа яқин инсон йўқ! Қанчалик машаққатли бўлмасин, ижозат беринг, ортингиздан борай. Сизни бутун қалбим билан севганимдай, худди шундай ишонишимга ҳам ёрдам беринг!»
Чўпон Вой-Қўрқаманнинг сўзларини эшитдию бошини кўтариб унга қараб, кулиб юборди. Чўпоннинг кулгусида шодлик, тантана, завқ-шавқ барқ уриб турарди. Атрофдаги тоғу тошлар, қоялар Унинг кулгусига акс садо берди. Вой-Қўрқаманга бутун тоғу тошлар Чўпон билан бирга қаҳқаҳа ураётгандай туюлди. Қаҳқаҳа акс садоси аста-секин тошлардан тошларга, қоялардан қояларга, баланд дарахтлардан дарахтларга сакраб юқорига юксалар, гўё осмону фалакка чиқиб кетгандай туюларди.
Чўпон кулишдан тўхтаб, мулойимлик билан сўз бошлади: «Сен жуда гўзалсан, севгилим, сенда ҳеч қандай нуқсон йўқ». Сўнг У қўшиб қўйди: «Сен ҳеч нарсадан қўрқма, Вой-Қўрқаман, фақат ишон. Сенга ваъда бериб айтаманки, асло шарманда бўлмайсан. Қайғу ва Азоб билан бирга боравер. Агар уларни ҳозир қабул қила олмасанг, ҳали шундай қийин жойлар келадики, бир ўзинг қийналиб қоласан. Ўша пайтда сен ишонч билан уларнинг қўлларидан ушласанг, улар сени Менинг ҳузуримга олиб келишади».
Вой-Қўрқаман кўзини узмасдан Чўпонга қараб турарди. Чўпоннинг юзида ўзгаларга нажот бериш ва уларни озод қилиш бахтидан мамнунлик ифодаси барқ уриб турарди. Чўпоннинг шогирди ёзган мадҳиянинг сўзлари бундан далолат бериб турарди. У қувонч билан секин куйлай бошлади:
Қайғу соғинчни, кўз ёшларини,
Ғаму дарддан фориғ қилади.
Худойим, ғамгин дамларимда,
Сен ила бирга бўлсам, мамнунман.
Агар улар мен ила бирга бўлса,
Мен Сенга яқинроқман.
Сенга яқинроқман, Сенга яқинроқман.
«Мендан олдин бу йўлдан бошқалар ҳам ўтишган, — ўйлади Вой-Қўрқаман. — Бу тўғрида улар ҳам қўшиқлар айтишган. Наҳотки, шундай меҳрибон, кучли киши менга нисбатан хоинлик ва шафқатсизлик қилса?!
Шогирдларини қўрқувлардан халос қилиш ва уларни Чўққиларга олиб чиқиш — унга энг катта бахт ҳамда шодлик бағишлаши кундай равшан-ку!» Шу билан бирга, унинг хаёлига «Агар мен қанчалик тезроқ янги йўлбошчиларим билан йўлга чиқсам, шунчалик тез Чўққиларга чиқиб оламан», деган фикр келди.
Вой-Қўрқаман ўранган аёллар томонга қадам қўйди ва ўзига бегона бир довюраклик билан деди: «Мен сизлар билан бирга кетаман. Марҳамат, менга йўл кўрсатинг». Аммо шундан кейин ҳам у аёлларнинг қўлидан ушлашга ўзини мажбур қила олмади.
Чўпон яна кулиб юборди: «Мен Ўзимнинг дунёимни сен билан қолдираман. Менинг қувончларим ҳам сенга бўлсин. Ёдингдан чиқарма: Мен сени Чўққиларга олиб бораман, дедим. Сенга ҳеч қандай зиён етказмасдан ана шу тоғ Чўққиларига олиб чиқаман, бунга ишончинг комил бўлсин.
Энди эса „Кун салқин бўлиб, соялар кетгунча қайтиб кел, ёш кийикка ўхшаб қол“ (2:17-қўшиқ)».
Вой-Қўрқаман ҳали нима бўлаётганини яхши англаб улгурмасдан, Чўпон сўқмоқ ёнидаги катта харсанг тош устига сакраб чиқди. Кейин иккинчисига, чаққонлик билан учинчисига… Қиз унинг ортидан қараб қолди. Чўпон қоядан қояга, тошдан тошга, сакраб, бир неча сониядан кейин кўздан ғойиб бўлди.
Чўпон кетгандан кейин, Вой-Қўрқаман ўз ҳамроҳлари билан тоғ Чўққиларига қараб йўл олди. Четдан кузатаётган кишига бу ажиб бир воқеа бўлиб туюларди. Вой-Қўрқаман оқсоқлана-оқсоқлана Чўққилар сари интилар, ёнида унга қўлларини ёрдамга узатаётган ҳамроҳларидан ўзини узоқроқ тутишга ҳаракат қилар, гўё уларни кўрмаётгандай эди. Аммо бу ғалати томошани кўрадиган одамнинг ўзи йўқ эди. Чунки кийик оёқларининг ривожланиш жараёни ҳеч қандай томошабинсиз бўлиб ўтадиган яширин жараёндир. Бунга ишончингиз комил бўлсин!
Книга на узбекском языке: Путь к твоим высотам (Ханна Харнард)
Эта книга - прекрасная аллегория, драматически изображающая путешествие, предстоящее каждому из нас, прежде чем мы сможем жить на "высотах наших". Мы последуем за главной героиней вместе с двумя ее спутницами и узнаем, как преодолеть мучительные страхи и достичь высот любви, радости и победы.
