Ханна Харнард. Сенинг Чўққиларинг томон йўл - (19 боб) Китоб Ўзбек тилида
Sening Cho‘qqilaring tomon yo‘l (Xanna Xarnard) O‘zbek tilida Audiokitob
Мазкур китоб «Чўққилар»да яшай олишимиздан олдин ҳар биримизнинг олдимизда турган саёҳатни драматик тасвирлаб берадиган ажойиб мажозий асардир. Биз бош қаҳрамонимиз ва унинг икки ҳамроҳи билан бирга саёҳат қиламиз, азоб берадиган қўрқувға бас келишни, севинч, қувонч, ғалаба чўққиларини забт этишни билиб оламиз.
МУНДАРИЖА
Мажозий асарга кириш сўз
БИРИНЧИ ҚИСМ
1-боб. Чўққилар сари ташриф
2-боб. Қўрқувларнинг ҳужуми
3-боб. Тундаги қочиш
4-боб. Йўл бошида
5-боб. Такаббурлик билан учрашув
6-боб. Саҳродаги дарбадарлик
7-боб. Танҳолик қирғоқларида
8-боб. Эски тўғонда
9-боб. Буюк Жароҳат қояси
10-боб. Жароҳат қоясига кўтарилиш
11-боб. Таҳлика, Ғам-қайғу ўрмонларида
12-боб. Зулматда
13-боб. Йўқотишлар водийсида
14-боб. Имон келтириш жойи
15-боб. Оқимлар
16-боб. Тоғдаги қабр
ИККИНЧИ ҚИСМ
17-боб. Шифобахш дарёлар
18-боб. Кийик оёқлари
19-боб. Чўққилар
20-боб. Водийга қайтиш
Чўққилар қояларида ўзлаштирилган сабоқлар
Ханна Харнард. Қисқача таржимаи ҳол
19-боб
Чўққилар
Мурувват ва Шараф бир неча ҳафта ҳамроҳлари Қувонч ва Тинчлик билан тепаликда қолди. Учалови бу чўққиларни ўрганиб чиқишди ва Шоҳ уларга ўргатган бир нечта сабоқни ўзлаштириб олдилар. Унинг Ўзи саёҳатчиларни турли жойларга олиб борди. Улар англаш мумкин бўлган нарсаларни тушундилар. Шунингдек, Чўпон уларни бу тоғларни мустақил ўрганишга руҳлантирди, чунки бу баланд Чўққиларда йўловчиларни доимо ажойиб янгиликлар кутади.
Чўққиларнинг энг баланди ҳали бу эмас эди. Бошқалари ўз Чўққилари билан осмонга етиб, бу Чўққилар устида виқор билан турардилар. Бу Чўққиларни оддий одам кўзлари билан кўра олмасди. У ерларга фақат зиёратни ниҳоясига етказган инсонларгина етиб боришлари мумкин. Мурувват ва Шараф дўстлари билан Севги Шоҳлигининг пастки ён бағирларида жойлашган эди. Бу жой янги келганлар учун мўлжалланган. Улар бу жойда маза қилиб яшашлари, ўрганишлари мумкин. Шу тоғ Чўққиларидан пастдаги водийни ҳам кузатса бўлади. Илгари уларга ноаниқ, тушунарсиз бўлган кўп нарсаларнинг маъниси бу янги баланд Чўққиларда аниқлашганди. Пастда туриб кўп нарсани кўриб бўлмайди. Энди юқоридан туриб кўп нарсани кўриш ва тушуниш мумкин бўлди.
Аммо бу Севги Чўққиларининг ён бағирларида улар тушуниб етмаган биргина нарса шу бўлди: кейинги сафар Шоҳ уларни яна ҳам баландроқ Чўққиларга олиб чиққанда, улар кўп нарсаларни кўришлари, билишлари ва тушунишлари лозим эди. Улар ҳозир ҳузур қилиб томоша қилаётганлари ўша улуғ бир манзарани юқоридан қараб кашф қилиш мумкин бўлган манзара билан сира солиштириб бўлмасди. Бу тоғлардан бошқа тоғлар ҳам борлигини энди улар аниқ билардилар. Мурувват ва Шараф пастда — водийда яшаганда, ўша тоғлар тўғрисида асло тасаввурга эга эмас эди. Баъзан Мурувват ва Шараф Севги Шоҳлигининг мана шу энг пастки ён бағирларидан кўринадиган манзарасини томоша қилар экан, уятдан қизариб кетарди. У водийдаги баъзи бир одамларнинг, қолаверса ўзининг ҳам Чўққилар ва Ҳақиқат тоғи тизмалари тўғрисидаги ақидапарастликларини эсларди. Улар ўшанда кўп одамларга ўхшаб қанча нарсаларни кўра олмаган эканлар. Улар ўзларининг тор дунёси чегараларидан ташқарида нималар юз бераётганини билмаганлар, ҳаттоки ўйлаб ҳам кўрмаганлар. У энди Чўққилардан туриб ҳам кенг, ажойиб манзаранинг бир бўлакчасини кўриб турганини англаб етди. У Севги Шоҳлигининг ён бағирларини янги нуқтаи назар билан томоша қилишдан чарчамади. Қиз ўзи кўраётган нарсаларнинг маъносини тушуниб етаётганидан ўзини енгил сезар, баъзида қувонганидан, миннатдорлик туйғусидан сархуш бўлгандай ҳис қиларди ўзини. Унга пастдан қоронғу ва даҳшатли бўлиб туюлган нарсалар энди ажойиб, улуғ борлиқнинг бир қисми бўлиб кўринарди. Ҳаммаси шунчалик ўзгарган, шунчалик бошқача тус олган эдики, буларнинг ҳақиқий манзарасини кўриб, шунчалар тентак ва кўр бўлганидан ҳайрон қолар эди. Шуларнинг бариси ҳақида унда ёлғон тасаввурлар бўлган экан!
Қиз ҳақиқатни китоблардан ёки ёзилганлардангина билиб бўлмаслигини тушуниб етган эди. Ҳақиқатни инсон ўзининг онги, ўткир зеҳни билангина билиб олиши мумкин. Инсон ҳаттоки ақлий ва маънавий жиҳатдан паст табақа даврасида ёки тоғдаги қабрнинг нариги томонида яшаганда ҳам, «Китобларнинг китоби»да ёзилган нарсалар нотўғри тушунилиши мумкин. Юқорида — Севги Шоҳлигида бўлганларнинг биронтаси у ерда кўрганлари ҳақида узил-кесил фикр юрита олмаслигини у англаб етди. Чунки шунча гўзал, ажойиб борлиқнинг қандайдир кичик бир қисмини кўра олишини энди тушуниб етди. Фақат ҳайратдан, миннатдорчиликдан лол қолганидан энтикиб, бутун вужуди билан янада юқорироққа кўтарилишини, кўпроқ нарсани кўришини, тушунишини орзу қилиши мумкин.
Бошни айлантирадиган бу манзарага узоқ вақт қараб туриш имкони йўқ. Бу манзаранинг улуғвор, чексиз моҳиятини қамраб олиб бўлмасди. У ушбу манзарани томоша қилар экан, юраги хоҳишини сўқир одамнинг Худога қилган илтижосига ўхшатди. Бу ҳолатни тахминан мана шундай ифодалаш мумкин: «Раббим! Ёрдам бер, токи кўзим очилсин. Ёрдам бер, токи дунёни янада кўпроқ кўра олайин. Менга шундай қобилият ато қилгинки, яна ҳам кўп нарсани тушуна олайин». Яна бир нарса унда тасвирлаб бўлмас қувонч ҳиссини пайдо қилган эди: бу Шоҳ билан бўлаётган доимий мулоқотлар эди.
Шоҳ қаерга бормасин, ҳамма жойда ўзи билан Қувончни, Тинчликни ва Мурувват ва Шарафни ҳам бирга олиб борарди. Қиз Унинг ортидан кийик оёқлар сингари чаққон оёқлари билан сакраб, шўх-шодон борадиган бўлди. Аммо Шоҳ куч-қудратини аяётганини, бунинг учун йўлнинг осонроғини танлашини Мурувват ва Шараф тез орада билиб олди. Шоҳ ҳамроҳларининг кучи етадиган ҳаракатларнигина бажарар, фақат улар юра оладиган жойлардангина юрар эди. Уларнинг қобилияти ҳали чекланганини ҳисобга олиб Шоҳ олийжаноблик билан уларга қараб одим ташларди.
Йўловчилар қувончдан сакраб борар эканлар, агар Шоҳ бор кучидан фойдаланса, Ундан орқада қолиб кетишлари мумкинлиги тўғрисида улар ўйламагандилар. Бутун умри давомида оқсоқланиб, қоқилиб юрган Мурувват ва Шараф қоядан қояга оҳуга ўхшаб енгил сакраб юришдан чексиз завқ-шавқ туярди. У ҳатто нафасини ростлаб олиш учун тўхташни истамасди. Шоҳ ҳам унинг интилишини мақтар, уни янада кўпроқ сакрашга ундар эди. У қизни узоққа ва янада олдинга бошлар, одимлари эса янада дадиллашиб борарди. Охири, қиз чарчаб, нафаси тиқилиб қоларди. Шунда шоҳ уни бирон қояга олиб келар ва улар ёнма-ён ўтириб дам олишарди. Дам олиб ўтирганларида, у қизга, анови манзарага қара, аммо янгича кўз билан қарагин, деб маслаҳат берарди.
Бир куни улар Чўққиларда бир неча кун бўлганларидан кейин, Шоҳ қизни замбуруғлар ўсиб ётган қояга олиб келди. Қиз ерга ётиб олиб, кулгидан нафаси тиқилгудай бўлиб: «Ҳатто кийик оёқларига ҳам вақти-вақти билан дам бериш керак», деди.
«Қани айт-чи, Мурувват ва Шараф, — деди Шоҳ, — Мен қандай қилиб оёқларингни оҳуникидай қилганимни, сени шу Чўққиларга олиб келганимни тушуниб етдингми ёки йўқми?»
Қиз Унга яқинроқ келиб, Унинг кўзларига жиддий боқиб сўради: «Сен буни қандай адо этдинг-а, эй Раббим, Шоҳим?»
Хаёлингда ўша саёҳатингни тасаввур қил, кўз олдингга келтир, — жавоб берди Шоҳ. — Сен йўлда қандай сабоқни ўзлаштирган эдинг?»
Қиз бир муддат сукутда қолиб, бутун саёҳати давомида юз берганларни кўз олдига келтирди. Саёҳат унга шундай узун туюлдики, саёҳат давомидаги баъзи кунлар унга анча машаққатли бўлиб кўринди. У йўл давомида қурган қурбонгоҳларни эслади. Чўпон билан ҳовуз бўйида биринчи марта бўлиб ўтган учрашувни, Чўпон уни Чўққиларга чорлаганини эслади. Яна қандай қилиб саёҳатга чиққанини, биринчи марта Азоб ва Қайғу билан учрашганларини, уларнинг ёрдамини қабул қилишни ўрганганини хаёлига келтирди. Қандай қилиб Чўққилардан узоқлашиб саҳрога бориб қолганини ва бундан руҳан тушкунликка тушганини ёдга олди. Ҳамма кўрганлари худди лентадай бирма-бир кўз олдидан ўтаверди. Кейин хаёлан Танҳолик денгизи қирғоқларига кўчди. Кимсасиз қўлтиқни, унинг лиммо-лим сувга тўлганини эслади. Кейин сўқмоқ Чўққилар томонга эмас, саҳрога бурилганда орзуларининг барбод бўлгани, бунинг азоби, саҳрода бошидан ўтганлари… Қандай қилиб тўлқин қайтаргичда юрганларини, водийлардан, ўрмонлардан ўтганларини хотиридан чиқармаган эди. У хаёлан Жароҳат қоясига, Хавотир ва Қайғу ўрмонларига, шиддатли бўронга дуч келиб, кулбада бўрондан беркиниб ўтирган вақтларига қайтди. Сўнг бирдан чек-чегараси йўқ туман эсига тушди. Кейин Йўқотишлар водийсига кетган сўқмоқ йўлдаги қўрқинчли дақиқалар… Ортга қайтмоқчи бўлганда хаёлига келган ваҳималар…
Қиз Йўқотишлар водийсига тушган пайтларини эслади. Ўша ерда Мурувват ва Шараф хотиржам, осойишта бўлган эди. Қиз Йўқотишлар водийсидан арқон йўл орқали Чўққиларга саёҳатини давом эттирганди. Яна хаёлига уни дафн қилишга бўлган тайёргарлик келди. Кейин охирги кўтарилиш пайтидаги машаққатли, сув тошқинидан паноҳ бўлган ғор… ҳамма ваъдаларни унут деган васваса… Шундан кейин Марра номли булоқ ва ниҳоят, тоғлар орасидаги зулматга чўмган қабр … ўша ерда қурбонлик қилинадиган жойга у боғлаб қўйилганди. Қиз бу саёҳатга отланаётиб, бошидан нималар ўтишини, бу ғалати саёҳатнинг ниҳоясида уни нималар кутиши мумкинлигини тасаввур ҳам қила олмаган экан.
Мана шуларни миннатдорлик ва ҳайрат билан эслаб анча пайтгача жим қолди.
Охири, қиз Шоҳнинг қўлларидан ушлаб, мулойимлик билан деди: «Раббим, мен нималарни ўрганганимни Сенга айтиб бераман».
«Айт», — деди У жилмайиб.
«Биринчидан, Сен менинг йўлимда юборадиган барча нарсани мен мамнуният билан қабул қилишим кераклигини англаб етдим. Мен юрадиган сўқмоқ йўл қаерга ва нимага олиб келмасин, бошимга тушганларни қабул қилишим, қочиб қутулишга ҳаракат қилмаслигим керак экан. Барчасини қабул қилиб, иродангни қурбонгоҳга қўйганинг яхшироқ бўлиб, шундай деб айтишинг керак экан: Мана, қара, бу мен — Сенинг кичкина хизматкоринг Қувонч билан Қабул қилувчиман».
Шоҳ ҳеч нарса демасдан, бошини қимирлатиб қўйди. Қиз гапида давом этди: «Бошқалар менга етказадиган оғриқларга мардона бардош беришни ўргандим. Бу оғриқни ҳеч оғринмасдан, аччиқланмасдан қабул қилиш ва Сенга: «Мана, қара, бу мен — Сенинг кичкина хизматкоринг Севги билан Бардошлиман» деб айтишим керак экан. Мен яна ёвузликдан эзгуликни ажратиб олишни тушундим».
Шоҳ яна бошини силкиди. Қиз жилмайди, у олдингидан ҳам бахтли ва шод эди.
«Учинчидан, Сен менинг Раббимсан, мени ҳеч қачон оқсоқ, заиф, қўрқоқ деб ҳисобламагансан, қандай бўлсам, шундайлигимча қабул қилгансан. Сен ваъдаларингни бажариб, мени Чўққиларга олиб чиққанингда, қандай бўлсам шундай кўрдинг. Энди мен тўғримда шундай деб айтиш мумкин: «Сен каби шоҳга осонликча ва улуғворлик билан юрадиган ҳеч ким йўқдир». Сен ҳар доим менга меҳр-муҳаббатли ва мурувватли бўлдинг. Менга заиф, кичкина Вой-Қўрқамандай эмас, балки маликалардай муносабатда бўлдинг». Қиз шу гапларни айтиб Унга узоқ вақт тикилиб қолди, бошқа бирон сўз айтиш учун тили калимага келмади. Ниҳоят, шундай деди: «Раббим! Мен ҳам бошқаларга худди Сен каби қарашни ҳоҳлашимни ҳатто сўз билан тасвирлаб ҳам бера олмайман». Шу пайт Шоҳ жилмайган эди, Унинг чеҳраси ёришди, аммо бирон гап айтмасдан, фақат бошини силкитиб қўйиб, қиз гапини давом эттиришини кутди, холос. «Тўртинчидан, — деди Мурувват ва Шараф, — мана буниси ўрганганларимнинг биринчиси бўлса керак, ҳар қандай даҳшатли, бузуқ, нотўғри талқин қилинган ҳодисага ҳам меҳр-муҳаббат билан қаралса, у ўзгаради. Раббим, шунинг учун ўйлашимча, Сен атайлаб бизни ёмон одамларга, ёвузликларга рўпара қиласан. Сен уларни ўзгартиришни хоҳлайсан, Эҳтимол, шу сабабдан биз гуноҳларга, қайғуга, алам ва ғамларга, ёвузликка тўла дунёда яшаймиз, биз улардан абадий яшовчан гўзал сифатлар яратишимиз керак. Ёвузликка бас келишнинг ягона ва чиндан мақтовга арзигулик нарсаси йўқдир. Ёвузликни боғлаб бўлмайди, уни эзгулик билан енгиш лозим».
Ниҳоят, Шоҳ гап бошлади: «Мурувват ва Шараф, сен буларни жуда яхши ўрганибсан. Мен ҳозир баъзи бир нарсаларни қўшимча қилмоқчиман. Ўзинг ўзлаштириб олган сабоқларнинг оқсоқ, заиф Вой-Қўрқаманни кийик оёқли Мурувват ва Шарафга айлантириш учун Менга ёрдам берди. Энди Мен қаерга бормай, сен ортимдан бора оласан. Энди биз ҳеч қачон ажралмаслигимиз керак.
Шунинг учун сен қуйидагиларни доимо ёдингда тут: сен Қувонч билан қабул қилувчи ва Севги билан Бардош бера оладиган экансан, сен ҳеч қачон ногирон бўлмайсан. Мен сени қаёққа бошламай, шу ёққа бора оласан. Сен Мен билан водийга бориб, у ерда меҳнат қила оласан. Чунки айнан ўша ерда ёвузлик, даҳшат бор. Айнан ўшаларни мағлуб қилиш, ўзгартириш лозим
Сен Севги қонунини қабул қил, унга итоат эт. Шунда ҳеч нарса сенинг кийик оёқларингни майиб қила олмайди, сени Мендан ҳеч нарса ажрата олмайди. Шуни билиб қўйки, Мурувват ва Шараф, Чўққиларнинг сири ана шудир, бутун коинотнинг ажойиб ва гўзал қонуни шудир.
Айни шу қонун Осмон Чўққиларига нур таратувчи қувончини улашади». Шоҳ шу гапларни айтиб, тик турди, қизни ҳам турғазди. Кейин шундай деди: «Қани, энди кийик оёқларингни ишга сол-чи. Мен сени тоғнинг нариги томонига олиб бораман».
«Тоғлар оша югуриб, тепаликлар оша сакраб» Шоҳ узоқлаша бошлади. Мурувват ва Шараф ҳам Унинг ортидан югуриб кетди. Сарвқомат Тинчлик билан Қувонч ҳам қиз билан ёнма-ён югуриб кетдилар. Мурувват ва Шараф югуриб борар экан, мана бу қўшиқни куйлаб кетди:
Юрагингга мени муҳрлаб қўйгин,
Севгинг сенинг ўлимдан ҳам кучли.
Ҳар бир ҳужайрам ила сезишим керак
Оловингни, аланганг тилини.
Мен Сенинг қўлингда мум мисоли,
Юрагимга муҳрлаганман Сени.
Олгин мени Муҳр каби қўлингга,
Севгинг Сенинг — ўлим ва ҳаёт,
Севгинг тумани учсин кўкка,
Хоҳлайман оловингда ёнишни.
Рашкинг Сенинг худди аланга,
Куйдир барча бегона туйғуларни.
Севгини сув ўчира олмас,
Орзуларим, барала ёнинг.
Ёмғир жала каби қуйилар,
Аммо эза олмас севгимни
Севги оловида, чин севги-ла
Севгингни Муҳрдай қабул қилиш-чун.
Книга на узбекском языке: Путь к твоим высотам (Ханна Харнард)
Эта книга - прекрасная аллегория, драматически изображающая путешествие, предстоящее каждому из нас, прежде чем мы сможем жить на "высотах наших". Мы последуем за главной героиней вместе с двумя ее спутницами и узнаем, как преодолеть мучительные страхи и достичь высот любви, радости и победы.
