Ханна Харнард. Сенинг Чўққиларинг томон йўл - (18 боб) Китоб Ўзбек тилида
Sening Cho‘qqilaring tomon yo‘l (Xanna Xarnard) O‘zbek tilida Audiokitob
Мазкур китоб «Чўққилар»да яшай олишимиздан олдин ҳар биримизнинг олдимизда турган саёҳатни драматик тасвирлаб берадиган ажойиб мажозий асардир. Биз бош қаҳрамонимиз ва унинг икки ҳамроҳи билан бирга саёҳат қиламиз, азоб берадиган қўрқувға бас келишни, севинч, қувонч, ғалаба чўққиларини забт этишни билиб оламиз.
МУНДАРИЖА
Мажозий асарга кириш сўз
БИРИНЧИ ҚИСМ
1-боб. Чўққилар сари ташриф
2-боб. Қўрқувларнинг ҳужуми
3-боб. Тундаги қочиш
4-боб. Йўл бошида
5-боб. Такаббурлик билан учрашув
6-боб. Саҳродаги дарбадарлик
7-боб. Танҳолик қирғоқларида
8-боб. Эски тўғонда
9-боб. Буюк Жароҳат қояси
10-боб. Жароҳат қоясига кўтарилиш
11-боб. Таҳлика, Ғам-қайғу ўрмонларида
12-боб. Зулматда
13-боб. Йўқотишлар водийсида
14-боб. Имон келтириш жойи
15-боб. Оқимлар
16-боб. Тоғдаги қабр
ИККИНЧИ ҚИСМ
17-боб. Шифобахш дарёлар
18-боб. Кийик оёқлари
19-боб. Чўққилар
20-боб. Водийга қайтиш
Чўққилар қояларида ўзлаштирилган сабоқлар
Ханна Харнард. Қисқача таржимаи ҳол
18-боб
Кийик оёқлари
Учинчи кун ҳам ўтмоқда. Эрта тонг. Ҳали ғира-шира қоронғу. Вой-Қўрқаман уйғониб кетди, сакраб оёққа турди. Унинг бутун вужуди аллақандай хурсандчиликдан титраб кетди. Қиз эшитдики, уни биров чақиряпти. Бошқа бирон тиқ этган товуш эшитилмасди, шунинг учун ҳам биров чақираётганини аниқ эшитди. У аллақандай сирли, аммо дардли овоз даъват қилаётганини эшитди. У шу ғорда уч кун аввал уйғонганидан бери шу овозни эшитади. Ёз ўз ифорини бу тун ҳам таратмоқда. Вой-Қўрқаман ташқарига чиқди. Осмонда тонг юлдузи ҳали ҳам йилтираб турар, шарқ томонда тонг аста отиб келмоқда. Ёнгинасида ёлғиз қолган қушчанинг қичқиргани эшитилди. Енгил шабада майсалар устидаги шабнамни тўкиб ўтди. Сукунат ичида шарпа яққол эшитилди. Ана, яна ўша овоз келди. Бу сафар Чўққилар томондан эшитилиб, бутун вужудига сингиб кетди.
Вой-Қўрқаман сабрсизлик билан атрофга аланглади, вужудининг ҳар бир ҳужайраси шу чақириққа жавоб беришга интиларди. Юқорига — тоғ чўққиларига парвоз этиш истаги шунчалик кучли эдики, оёқларига нина санчилаётгандай туюлди. Аммо дарадан чиқадиган жой қаерда? Тоғ ён бағирлари унга ерга нисбатан перпендикуляр жойлашгандай туюлди. Атрофда дарадан чиқадиган жой кўринмасди.
Шу пайтда Вой-Қўрқаман чиқадиган жойни кўзлари билан қидираётганда, унга яқинда турган қоя ортидан тоғ оҳуси пайдо бўлди. Унинг ортидан урғочиси келарди. Бу Вой-Қўрқаманнинг эсига Жароҳат қояси этакларида юз берган воқеаларни эсига солди. Ўшанда ҳам худди бугунгидай воқеа юз берган эди. Вой-Қўрқаман оҳуларни кузатиб турган эди, бир пайт улар келиб қурбонгоҳ устига чиқдилар. Кейин эркаги бир зарб билан сакраб, қоянинг туртиб чиққан жойига ўтиб олди. Кейин сакраб-сакраб тик қоядан юқорига кўтарила бошлади. Урғочи оҳу ҳам эркагининг ортидан борарди.
Вой-Қўрқаман бир дақиқа ҳам иккиланиб турмади. Орадан кўз очиб юмгунча вақт ўтмасдан у тош қурбонгоҳ устига чиқиб олди. Кейин қоянинг туртиб чиққан жойига чиқди. Оҳулардан орқада қомасликка ҳаракат қилиб, Вой-Қўрқаман энг баланд чўққи сари сакраб-сакраб югуриб кетди. Олдинда эса оҳулар туёқлари тошдан тошга урилиб, худди кумуш болғачалар овозидай жаранглаб борарди. Бир неча дақиқа ўтар-ўтмас учалови ҳам даранинг тепасига чиқиб олдилар. Вой-Қўрқаман ўзини чорлаётган овоз сари тоғ ён бағридан энг баланд чўққига томон олға интиларди. Шарқ томонда кўринган пушти ранг ялтироқ тусга кирди, тоғ чўққиларидаги қор ялтираб, оловга ўхшаб порларди. Вой-Қўрқаман завқланиб, тошдан тошга сакраб бораётганда, тоғ ортидан қуёш нурлари кўринди. У қудратли, улуғвор, қуёшнинг эрталабки нурларида ажойиб кўриниб, тоғ чўққисининг энг юқорисида турар эди. У қиз томонга қўлларини чўзди ва чин юракдан қаҳқаҳлаб қизни чорлади«Энди сенда оҳунинг оёқлари бор. Сакра бу ерга!» Қиз охирги марта катта одим ташлаб сакради ва Чўпоннинг қўлларидан ушлади-да, энг баланд чўққига чиқиб олди. Уларнинг тўрт томонида миноралар сингари қорли тоғ чўққилари юксалиб турарди. Чўққилар булутлар орасига кириб йўқолиб қоларди. Чўпоннинг эгнида шоҳларнинг либоси, бошида тож бор эди. Вой-Қўрқаман Чўпонни худди шу либосларда илгари ҳам кўрган эди. Ўшанда Чўпон қизни олтиндан ясалган Севги қурбонгоҳига олиб чиққанди. Аммо ўшанда Унинг қиёфаси улуғворлик ва тантанавор вазиятдан жуда жиддийлашган эди. Ҳозир эса қувончдан нур сочиб турарди. Вой-Қўрқаман Унинг олдига тиз чўкди.
«Ниҳоят, етиб келдинг, — деди Чўпон. — Ниҳоят, Чўққиларга келдинг, йиғи кечаси ўтди, эрталаб қувонч ҳукмрон бўлди». Сўнгра У қизни қўлтиғидан кўтариб турғазди ва гапида давом этди: «Сен ваъда қилинганларни оладиган вақт келди. Энди Мен сени ҳеч қачон Вой-Қўрқаман деб атамайман». У шундай деб кулиб юборди: «Мен унинг янги исмини ёзаман. Унинг Эгаси исмини, «Парвадигори Олам нур ва қалқондир. Эгам мурувват ва шараф кўрсатади. У Ўз йўлидан юрадиганлардан ва бегуноҳлардан ўз марҳаматини дариғ тутмайди» (Забур 83:12).
«Мана сенинг янги исминг, — деб баланд овозда эълон қилди У. — Сен бугундан бошлаб Мурувват ва Шараф деб аталасан».
Қиз ҳамон ҳайратланиб турар ва бир сўз дея олмас, қувончдан, миннатдорчиликдан, эҳтиромдан, ҳайронликдан ўзини йўқотиб қўйган эди. Кейин Чўпон яна гапида давом этди: «Энди — Севги гули ва у гуллаганда сенинг севгингга жавобан сени севиб қоладилар, деган ваъдам тўғрисида айтай». Мурувват ва Шараф Чўққига чиққандан буён биринчи марта сўзлашга оғиз очди: «Раббим, Шоҳим, — дея гап бошлади у, — юрагимда Севги гули гуллаётгани йўқ, у юрагимда эмас. У Сенинг амринг билан ёқиб юборилди ва қурбонгоҳда кулга айланди». «Севги гули йўқ? — такрорлади Чўпон ва яна меҳрибонлик ва мамнуният билан кулди, бу кулги қизга чидаб бўлмайдиган даражада таъсир этди. — Бу ғалати-ку, Мурувват ва Шараф. Ундай бўлса, сен бу ерга қандай қилиб келиб қолдинг? Сен ҳозир Чўқкиларда — Севги Шоҳлигининг ўзидасан. Юрагингни оч, унда нима борлигини кўрамиз».
Қиз Унинг гапига қулоқ солиб, юрагини очиб кўрсатди, шу зоҳоти атрофга муаттар ҳид таралиб кетди. Юрагида оппоқ гуллар билан қопланган, гулларининг кўплигидан на шаклини, на қандай ўсимлик эканини билиб бўлмайдиган бир ўт бор эди. Ана шундан атрофга ширин бир хушбўй ҳид тараларди. Мурувват ва Шараф минннатдорчилик билан чуқур нафас олди.
«Раббим! Шоҳим! Бу юрагимда қаердан пайдо бўлиб қолибди экан?» — дея хитоб қилиб сўради.
«Уни сенинг юрагингга Мен солиб қўйдим, — деди Чўпон. — Сен буни эслайсан, деб ўйлайман. Ёдингдами, Хўрлик водийсида қўйлар сув ичадиган қудуқ ёнида сен Менга, сиз билан бирга кетаман, деб ваъда берган эдинг. Бу гул ўша тиконга ўхшаш уруғдан ўсиб чиққан».
«Раббим! Ундай бўлса, руҳоний менинг юрагимдан нимани юлиб ташлади экан? Ахир, у мени қурбонгоҳга боғлаб, юрагимдан илдизни юлиб ташлади-ку!»
«Эсингдами, Мурувват ва Шараф, сен ўша ҳовуз бўйида юрагингга қараган эдинг. У ерда Менинг севгим йўқ эди, фақат Севилиш учун интилиш номли ўсимлик бор эди, холос».
Қиз ўйланиб қолди.
«Бу табиий инсон севгиси эди. Мен уни юрагингдан юлиб ташладим. Агарда уни юлиб ташламаганимда эди, чинакам Севги ривожланмас эди. Шунинг учун Мен уни илдизи билан юрагингдан суғуриб ташладим».
«Сен уни юлиб ташладинг?! — такрорлади қиз ҳайрон бўлиб. — О Раббим, Шоҳим! Бундан чиқди, ўша руҳоний Сен экансан-да. Сен ҳар доим менинг ёнимда бўлдингми? Мен эса, Чўпон мени бутунлай тарк этиб кетди, деб ўйлаб юрибман».
Чўпон бошини эгди. Қиз Унинг қўлларидан ушлади. Чўпоннинг қўлларида яра-чақа ва чандиқ излари бор эди. Кучли, бақувват қўллар қизнинг юрагидаги азоблар, дардлар сабабчиси бўлган ўша севгини илдизи билан қўпориб юлиб олди. Қиз бу қўлларни ўпиб, кўз ёшлари билан ювди.
«Энди ўша ваъдам тўғрисида яна айтай, — деди Чўпон. — Эсингда бўлса, Мен сенга, юрагингда севги гули гуллаганда, сен ҳам севиласан, деган эдим».
Чўпон қизнинг қўлларидан ушлаб, деди: «Мен сенга севгимни изҳор айладим, сен Меникисан… Ҳа…Мен сени абадий севгим билан севдим ва шунинг учун ҳам мурувватимдан сени баҳраманд қилдим» (Ерм. 31:3). Шундан кейин Чўпон яна давом этди: «Менга эсдалик тошлари солинган халтангни бер».
Қиз саёҳат давомида йўлда териб олган тошлар солинган халтасини Чўпонга узатди. Чўпон, қўлингни оч, дегандай имо қилди. Қиз қўлини очган эди, Чўпон халтадаги тошларни қизнинг қўлларига тўкди. Қиз ҳайратланиб, оғзи очилиб қолди. Унинг қўлларида оддий ғадир-будир тошлар ўрнига бир уюм ажойиб қимматбаҳо тошлар ётарди. Мурувват ва Шараф қимматбаҳо тошларнинг ялтираб товланишидан кўзлари қамашиб турар экан, Чўпоннинг қўлида тоза олтиндан ясалган чамбар кўрди. «Бечора, бўронларда қолиб кетган, раҳм-шафқат топмаган! — деди Чўпон. — Мана, мен тошларни қўйяпман…» Олдин У қизнинг кафтидан энг катта қимматбаҳо ва чиройли тошни олди — бу тош сафсар тош эди.
Чўпон тошни олтин чамбарнинг ўртасига қўйди. Кейин оловдай нур сочиб турган қизғиш ёқутни олди ва чамбарнинг бир томонига уни, иккинчи томонига зумрадни ўрнатди. Кейин Чўпон қолган тошларни ҳам олиб, чамбарга ўрнатди ва чамбарни қизнинг бошига кийдирди.
Шу дақиқаларда Мурувват ва Шараф бўрондан яшириниб кирган ғорни эслади. Ўшанда у бу тошларни кераксиз деб ўйлаб ташлаб югуриб кетмоқчи бўлган эди. Энди эса ўша тошларнинг товланиб туришидан кўзлари қамашиб турарди. Ўшанда тошларни ташлаб юбормасликка ундаган сўзларни эслади: «Қўлингдагини маҳкамроқ ушла, чунки уни биров ўғирлаб кетиши мумкин». Тасаввур қилинг-а, агар қиз Чўпоннинг ваъдаларига ишонмасдан бу тошларни ташлаб юборганда, нима бўларди? Унинг хоҳиш-иродасига итоат этиш қароридан ҳам воз кечган бўларди, қимматбаҳо тошлар ҳам бўлмасди. У шундай чиройли тошлар ўрнатилган чамбарга ҳам эга бўла олмасди.
Қиз Чўпоннинг олийжаноблигига, севгисига, меҳрибончилигига, бардошлилигига лол қоларди. Чўпоннинг ана шу фазилатлари унга йўл кўрсатди, яхши-ёмонни ажратишга ўргатди, уни душманлардан ҳимоя қилди, бечора оқсоқ қизни бутун йўл бўйи асради. Мана шу олийжаноб фазилатлар Вой-Кўрқаманни орқага қайтишига йўл қўймади. Энди эса шу фазилатлар Чўпоннинг синовларини шарафлади. Чўпон яна жилмайиб гап бошлади, энди Унинг юзидаги шод-хуррамлик олдингидан ҳам барқ уриб турарди.
«Эшит, эй қиз, қара, қулоғингни тут, халқингни унут, ота хонадонингни унут. Шоҳ сенинг гўзаллигингни истайди. Чунки У Сенинг Раббингдир, Унга таъзим қил <…> Шоҳ қизи шон-шарафга бурканган, либослари олтин билан тикилган; ялтироқ кийимда у Шоҳ олдига олиб борилади. Унинг ортидан сен томонга қизлар олиб борилади, унинг дугоналари Қувонч ва Шодлик ҳамроҳлигида Шоҳ кўшкига олиб кирилади» (Забур 44:11, 12; 14-16). Кейин У қўшиб қўйди: «Энди сен Мен билан бирга шу ерда — Чўққиларда яшайсан, мен билан бирга сайр қиласан, Мен билан бирга пастда — водийда меҳнат қиласан. Шунинг учун Мурувват ва Шараф , сенга канизаклар, дугоналар керак. Мен сенинг олдингга ҳозир уларни олиб келаман».
Вой-Қўрқаман бу гапларни эшитиб, кўзлари жиққа ёшга тўлди. У садоқатли ҳамроҳлари Қайғу билан Ғамни эслади. Айнан уларнинг ёрдами, юмшоқ муомаласи, бардошлилиги туфайли қиз тоғлардаги Чўққиларга чиқишга муваффақ бўлди. У Шоҳи ва Раббийси билан бўлган пайтда ҳам, ўзига янги ном берилганда ҳам, бошига қувонч ва шараф чамбарини кияётганда ҳам шулар тўғрисида ўйлади. Улар билан бирга бўлишни, қувончига шерик бўлишларини чин дилдан хоҳлади. Нега энди ҳаммаси унинг бир ўзига бўлиши керак?! Улар ҳам худди шу йўлни босиб ўтдилар, қизни қўллаб-қувватладилар, ёрдам бердилар. Вой-Қўрқаман билан елкама-елка туриб барча синовларга, душманларнинг ҳужумларига дош бердилар. Мана энди Вой-Қўрқаман Чўққиларда, улар эса йўқ. У энди ўзининг биринчи илтимосини айтиш учун оғиз жуфтлади. Қиз Раббийдан, ўша ҳамроҳларимни ёнимда қолдирсанг, деб илтимос қилмоқчи эди. Ахир, қизни улар Чўққиларга олиб келдилар-ку! Қиз бир сўз айтиб улгурмасидан, Чўпон кулиб деди: «Мана Мен сен учун танлаган хизматкорлар, Мурувват ва Шараф, ҳозирдан бошлаб улар сенинг ҳамроҳларингдир». Қизнинг ёнида юзларидан нур сочиб турган иккита аёл келди. Уларнинг қордек оппоқ кийимлари тонгги қуёш нурларида товланиб турарди. Шунинг учун ҳам уларнинг қиёфаси кўзни қамаштирарди. Мурувват ва Шарафдан кўра улар бақувват, бўйлари ҳам баландроқ эди. Аммо уларнинг гўзаллиги ва нур сочиб турган кўзлари қизни мафтун қилди. Қиз чексиз қувонч ва завқдан титрарди. Улар Мурувват ва Шарафнинг ёнига юзларида шод-хуррамлик билан келдилар, аммо бир сўз ҳам демадилар.
«Сизлар кимсизлар? — юмшоқлик билан сўради Мурувват ва Шараф. — Исмларингизни айтмайсизларми?»
Улар жавоб бериш ўрнига жилмайиб бир-бирларига қарадилар. Кейин худди унинг қўлларидан ушламоқчи бўлгандай ҳаракат қилдилар. Бу ҳаракатлар қизга жуда таниш эди. Мурувват ва Шараф хурсандликдан бақириб юборди: «Ахир булар Қайғу билан Азоб-ку! О сизларни кўрганимдан жуда хурсандман! Мен сизларни топиб олишни ниҳоятда орзу қилдим».
Улар «йўқ» дегандай бошларини тебратдилар. «Йўқ! Йўқ! — кулди улар. — Сен Вой-Қўрқаман бўлганингдай, биз ҳам ўша Қайғу билан Азобмиз. Чўққиларга келганларнинг ҳаммаси ўзгаради-ку, шуни билмасмидинг? Сен бизни бу ерга олиб келганинг учун, биз Қувонч ва Тинчликка айландик».
«Сизларни бу ерга мен олиб келдим?! — хитоб қилди Мурувват ва Шараф. — Ғалати гапларни гапиряпсизлар-ку! Ахир, мени сизлар судрагандай қилиб бу ерга олиб келдингизлар-ку! Биринчи кундан бошлаб охирги кунгача мен билан бирга бўлдингизлар-ку!»
Улар яна жилмайиб, бошларини тебратдилар: «Йўқ, биз ўзимиз ҳеч қачон бу ерга етиб кела олмасдик, Мурувват ва Шараф. Азоб билан Қайғу ҳеч қачон Севги Шоҳлигига кириб кела олмаган бўлардилар. Аммо ҳар сафар сен бизни қабул қилганингда, қўлингдан ушлашимизга ижозат берганингда, биз ўзгариб борар эдик. Агар орқага қайтиб кетганингда ёки бизнинг ёрдамимизни инкор қилганингда, икки дунёда ҳам бу Чўққиларга чиқа олмас эдик». Улар бир-бирларига қараб, майин табассум қилдилар-да, гапда давом қилдилар: «Биз сени биринчи марта кўрганимизда, жуда хафа бўлдик. Худди сен бизга, вой-қўрқаман, деб айтаётгандай бўлдинг. Сен биздан ўзингни четга тортардинг, бизнинг ёрдамимизни қабул қилмасдинг. Иккаламиздан қайси биримиз Чўққиларга етиб келишимиз амри маҳол эди. Биз энди абадулабад Азоб ва Қайғу бўлиб қоламиз, деб ўйлаган эдик. Аммо кўриб турганингдай, Раббимиз ва Шоҳимизнинг марҳамати билан сен бизни бу ерларга олиб келдинг. Энди биз доимо сенинг ҳамроҳларинг ва дўстларинг бўлиб қоламиз».
Улар шу гапларни айтиб қизнинг ёнига келдилару уни қучоқлаб олдилар. Учалови бир-бирини сўз билан таърифлаб бўлмайдиган меҳр, шодлик, миннатдорлик билан қучоқлаб ўпа кетдилар.
Шундай қилиб, янги исм олган, шон-шарафдан бошига чамбар кийиб олган Мурувват ва Шараф Шоҳи ва ҳамроҳлари — дўстлари ёрдами билан Чўққиларга етиб келиб, Севги Шоҳлигига кирди.
Книга на узбекском языке: Путь к твоим высотам (Ханна Харнард)
Эта книга - прекрасная аллегория, драматически изображающая путешествие, предстоящее каждому из нас, прежде чем мы сможем жить на "высотах наших". Мы последуем за главной героиней вместе с двумя ее спутницами и узнаем, как преодолеть мучительные страхи и достичь высот любви, радости и победы.
