Ханна Харнард. Сенинг Чўққиларинг томон йўл - (15 боб) Китоб Ўзбек тилида
Sening Cho‘qqilaring tomon yo‘l (Xanna Xarnard) O‘zbek tilida Audiokitob
Мазкур китоб «Чўққилар»да яшай олишимиздан олдин ҳар биримизнинг олдимизда турган саёҳатни драматик тасвирлаб берадиган ажойиб мажозий асардир. Биз бош қаҳрамонимиз ва унинг икки ҳамроҳи билан бирга саёҳат қиламиз, азоб берадиган қўрқувға бас келишни, севинч, қувонч, ғалаба чўққиларини забт этишни билиб оламиз.
МУНДАРИЖА
Мажозий асарга кириш сўз
БИРИНЧИ ҚИСМ
1-боб. Чўққилар сари ташриф
2-боб. Қўрқувларнинг ҳужуми
3-боб. Тундаги қочиш
4-боб. Йўл бошида
5-боб. Такаббурлик билан учрашув
6-боб. Саҳродаги дарбадарлик
7-боб. Танҳолик қирғоқларида
8-боб. Эски тўғонда
9-боб. Буюк Жароҳат қояси
10-боб. Жароҳат қоясига кўтарилиш
11-боб. Таҳлика, Ғам-қайғу ўрмонларида
12-боб. Зулматда
13-боб. Йўқотишлар водийсида
14-боб. Имон келтириш жойи
15-боб. Оқимлар
16-боб. Тоғдаги қабр
ИККИНЧИ ҚИСМ
17-боб. Шифобахш дарёлар
18-боб. Кийик оёқлари
19-боб. Чўққилар
20-боб. Водийга қайтиш
Чўққилар қояларида ўзлаштирилган сабоқлар
Ханна Харнард. Қисқача таржимаи ҳол
15-боб
Оқимлар
Улар бораётган сўқмоқ йўл юқорига — Чўққиларга кўтарилмас, балки тоғ ён бағирлари орқали секин кўтарилар эди. Атроф ҳамон зулмат ичида, аммо олдингичалик зим-зиё эмас эди. Йўловчиларнинг ҳаммаси ўз хаёллари билан банд, сукут сақлаб йўлда давом этардилар. Вой-Қўрқаман Чўпоннинг яқинда берган ваъдасини эслади: «Тез орада келаман, сенинг қалбинг хоҳиш-истакларини адо этаман». Қайғу билан Азоб балки Чўпон билан хайрлашаётганларида ўзларининг саволларига Чўпон берган жавоб тўғрисида ўйлашган бўлса керак. Ҳақиқатан, шундай бўлган эдими ё йўқми — бу тўғрида айтиш қийин. Чунки улар бир-бирлари билан гаплашмай, жим борардилар. Аммо Вой-Қўрқаман шуни сезиши лозим эдики, унга ҳамроҳларининг муносабати бошқача бўлиб қолди.
Кечга яқин улар сўқмоқдан четроқдаги ёғоч уйга етиб келишди. Уйнинг эшигига Чўпон сирли белгисини чизиб қўйган эди. Шунинг учун улар шу уйда дам олиб, шу ерда тунашга ҳозирлик кўра бошладилар.
Ҳаммалари ичкарига кириб, яқин орада уйда кимдир бўлганини дарров билдилар. Ўчоқда олов ёниб турар, печканинг устида чойнакда сув қайнаб турган экан. Стол устида уч кишига мўлжалланган идиш-товоқ, яна нон, мева-чева турган экан. Чамаси, уларнинг келишини кимдир кутган, кўнгилдан чиқариб тайёргарлик кўрган, шекилли. Лекин уларни ким кутган, мақсади нима бўлган — ноаниқ эди. Йўловчилар, йўлда чангга ботиб кетдик, деб ювиниб олдилар, кейин дастурхонга ўтирдилар, Худога шукр айтиб овқатлана бошладилар. Улар йўлда чарчаган эдилар, шунинг учун овқатланиб бўлгач, ухлашга ётдилар. Кўп ўтмай ухлаб қолдилар.
Вой-Қўрқаман қанча ухлади — билмади, бирдан уйғониб кетди. Ҳали қоронғу экан, ҳамроҳлари эса бемалол ухлаб ётардилар. Шу пайт уни кимдир чақирди. Вой-Қўрқаман жимгина кутиб турди, кейин яна «Вой-Қўрқаман!» деб унинг исмини айтиб чақирган овозни эшитди.
«Лаббай, Раббим!» дея жавоб берди у.
«Вой-Қўрқаман, — деди ўша Овоз, — Мен сени Ўзим билан Чўққиларга боришга таклиф қилганимда, ваъда берган эдим, шу ваъдамни ол. Қалбингга Севги уруғини экканимда, қалбингда ўсган инсоний севгига бўлган табиий интилишни ҳам ол. Тоққа чиқиб, шуларни Менга атаб қурбонлик қил. Қаерга чиқишингни Мен сенга кўрсатаман».
Вой-Қўрқаман, хамроҳларимни уйғотиб юбормай, деб жимгина ўрнидан турди. Эшикни очиб, ташқарига чиқди. Атроф туман билан қопланган, бунинг устига зим-зиё тун, булут бирон нарсани кўришга имкон бермас, тоғни асло кўриб бўлмасди. У олисларга тикилиб турар экан, деразадай бир жойда нур сочиб турган ойни ва битта юлдузни кўриб қолди. Ўша ой ва юлдуз остида оппоқ Чўққи хира кўриниб турар эди. Чўққининг этагида қоянинг бўртиб чиқиб турган жойидан пастда каттакон шаршара пастга интилади. Ана шу бўртиб чиққан жойгина кўриниб турар, пастдаги нарсалар эса қуюқ туман ичида қолган эди. Шу пайт: «Ана Мен сенга белгилаган жой» деган овоз эшитилди.
Вой-Қўрқаман атрофга қаради ва шундай жавоб берди: «Хўп, Раббим, мен — чўринг айтганингни адо этаман».
Вой-Қўрқаман шундан кейин ухлагани бошқа ётмади, эшик олдида туриб тонг отишини кутиб ўтирди. Шаршаранинг шовуллаши тун сукунатида унга бутун атрофга таралгандай, унинг титраётган қалбида момақалдироқ товуши сингари акс садо бераётгандай туюлди. Бу овоз унинг бутун вужудида қуйидаги сўзларни такрорлаб, жаранглар эди: «Энди сенга берган ваъдамни ол, юрагингдаги инсоний севгига бўлган табиий интилишни ҳам олиб, уларни куйдириб қурбонлик қил».
Вой-Қўрқаман эрта тонгда ҳамроҳларини уйғотди, кейин уларга шундай уқтирди: «Тез йўлга тушишимиз керак. Шаршара жарликка қуйиладиган жойга кўтарилишимиз лозим экан, шундай амр бўлди».
Ҳамроҳлар дарров ўринларидан турдилар, апил-тапил нонушта қилиб, ҳаялламай йўлга тушдилар. Сўқмоқ тоғ ён бағридан тўппа-тўғри юқорига кўтарилган экан. Йўловчилар момақалдироқдай гувиллаб турган шаршара томон йўл олдилар. Осмон булутли, атроф туман бўлгани учун шаршара кўринмас эди.
Орадан бир неча соат ўтди. Саёҳатчилар юқорилаб борар, сўқмоқ эса борган сари тик кўтарилиб борарди. Узоқдан момақалдироқнинг гумбурлаши эшитилди, зулмат пардасини ёриб чақмоқ чақди. Тўсатдан сўқмоқнинг юқорироғида тошлар устида сирпаниб югуриб келаётган оёқ товушлари эшитилди. Аёллар югуриб келаётганларни ўтказиб юбориш учун тўхтадилар ва қояга ёпишиб олдилар. Шу пайт зулмат қаъридан олдин Қўрқув, кейин Аччиқ, уларнинг ортидан Такаббур, Афсус ва Ранж кўриндилар. Улар шунчалик тез югуриб келардиларки, гўё ҳаёт-мамотлари шунга боғлиқдай. «Орқага! Тезда орқага қайтинглар! Олдинда қор кўчган! Тоғ ён бағирлари худди қулаб кетадигандай титраяпти! Ҳаётингизни сақлаб қолинг! Қочинглар! Зудлик билан қочинглар!»
Улар жавобини ҳам кутмасдан, ҳеч нарсага қарамасдан югуриб ўтиб кетдилар.
«Энди нима қиламиз? — деди Азоб билан Қайғу, улар биринчи марта ўзларини йўқотиб қўйдилар. Орқага — уйга қайтиб кетамизми? Ёки бўрон тинишини, қор кўчкиси ўтиб кетишини кутамизми?»
«Йўқ! — жавоб берди Вой-Қўрқаман секин, аммо қатъият билан. У ҳамроҳларини уйғотиб йўлга тушганларидан буён биринчи марта гапирди: — Йўқ, биз орқага қайта олмаймиз. Юқорига — улкан шаршара қоядан оқиб тушадиган жойга кўтарилишимиз учун менга амр берилди».
Шунда унинг яқинидан Овоз эшитилди: «Шу ерда сўқмоқнинг ёнгинасида сен учун тайёрлаб қўйилган жой бор. Ўша ерда бўроннинг тинишини кутиб туринглар».
Қоянинг тагида кичкина ғор бўлиб, пастаккина, фақат эгилиб кириш мумкин эди. Ичкарида қисилиб ўтирилгандагина, учаласи сиғиши мумкин эди. Учалови бир-бирига ёпишиб ўтириб олдилар. Бирдан уларнинг тепасида бўрон қутура бошлади. Тоғларда момақалдироқнинг гумбур-гумбури акс садо берар, юмалаб тушаётган тош ва қор кўчкисининг товуши эшитилиб турарди. Тўхтовсиз чақмоқ чақар, оловли тили билан ер юзини ямлагудай бўларди.
Тўсатдан шаррос ёмғир қуйиб, тепадан оқим кела бошлади. Шамол шунчалик кучли эсар эдики, гўё теварак-атрофни ер билан яксон қилиб, ларзага солиб, йўқ қилиб юбораётгандай. Тик қоялардан ёмғир сувлари шиддат билан оқиб келар, ҳатто ғор оғзидаги тошларни ҳам сув девор бўлиб ёпиб қўйганга ўхшарди. Аммо қаҳрамонларимиз ўтирган ғорга бир томчи ҳам сув кирмади.
Бўрон тиниш ўрнига, баттар авж олаверди. Учалови узоқ ўтирди. Вой-Қўрқаман бир пайт халтачасидан тошларни этагига тўкди-да, битталаб текшира бошлади. Булар қурбонгоҳлардан олинган ўша тошлар, Чўпон қизнинг юрагига Севги уруғини эккандан бошлаб йўлларга қурган қурбонгоҳлардан олинган хотира тошлари эди. Энди у бўрон тинишини кутиб, ғужанак бўлиб ғорда ўтирибди. Чўпоннинг, ваъдамни қурбонлик қил, деган амридан бошқа ҳеч нарса қизда қолмади. Ана ўша ваъда бутун саёҳат давомида қизга куч бағишлади.
Вой-Қўрқаман олдида турган кичкина тош уюмига қаради-да, маъюс ҳолда ўзига ўзи деди: «Буларни ташлаб юборсаммикан? Ахир, буларнинг ҳаммаси ҳеч нарсага арзимайдиган нарсалар-ку!» Кейин у муздай бармоқлари билан битта тошчани олди ва ўша ҳовуз олдида Чўпон унга айтган сўзларини эслади: «Мен сенинг оёқларингни кийик оёқларидай қиламан, сени Чўққиларга олиб чиқаман» (Ҳавақ. 3:19). Вой-Қўрқаман тошчаларни қўлида узоқ ушлаб турди, охири, секингина деди: «Оёқларим кийик оёқларидай бўлмади, аммо ҳозир Чўққиларга шунчалик яқинманки, бу тўғрида орзу ҳам қилмаганман. Агар мен шу ерда — баландликда ўлсам, нима бўпти. Бу тошларни ташламайман».
Вой-Қўрқаман тошларни яна халтасига солиб қўйди. Кейин иккинчи тошни олди ва такрорлади: «Ҳозир мен нима қилаётганимни сен билмайсан, кейин билиб оласан» (Юҳ. 13:7). Аламдан қизнинг кўзларидан дувиллаб ёш қуйилди: «Ҳеч бўлмаганда, бу ваъданинг ярми тўғри, қолган ярми тўғрими, йўқми, ким билади…Йўқ, мен бу тошни ташлаб юбормайман!»
Кейин учинчи тошни олди ва яна эслади: «бу ўлимга эмас, Худони шарафлашга» (Юҳ. 11:4). «Ўлимга эмасми? — такрорлади у. — Агар У, шу ваъдани қурбонлик қилиб куйдир, деса ҳам». Вой-Қўрқаман тошни халтасига солиб, тўртинчи тошни олди. «Дондан бўлган нонни янчишади, аммо уни синдирмайдилар» (Ишаё 28:28). «Мен бу тошдан ажрала олмайман», деди ва халтасига солиб қўйди. Сўнг бешинчи тошни олди. «Мен сен билан кулолга ўхшаб муносабатда бўла олмайманми, дейди Худо» (Ибр. 18:6). «Тўғри», деди Вой-Қўрқаман ва тошни халтасига солиб қўйди.
Олтинчи тошни олар экан, такрорлади: «Бечора, бўронларда ташлаб кетилган дардчилгинам…» (Ишаё 54:11). У гапини охиригача етказа олмай, аччиқ-аччиқ йиғлади: «Қандай қилиб ундан ажараламан?!» деди-ю тошни халтасига солиб қўйди ва еттинчисини олди. «Менинг қўйларим товушимга қулоқ солади. Мен уларни танийман, улар эса Менга эргашиб юришади» (Юҳ. 10:27). «Шунисини ташлаб юборсаммикан, — деди у ўзига ўзи. — Мен чиндан ҳам унинг овозини эшитдимми ёки йўл бўйи ўзимни ўзим алдаб келяпманми?»
Чўпон шу сўзларни айтаётган пайтдаги юз ифодасини Вой-Қўрқаман кўз олдига келтирди ва тошни қайтариб халтасига солиб қўйди. Кейин тошга қараб деди: «Буни асрайман, қандай қилиб ундан жудо бўлайин?» Вой-Қўрқаман саккизинчи тошни халтасидан олди. «Мен нима қилишимни энди кўрасан» (Чиқ. 6:1). Вой-Қўрқаман забт этиб бўлмайдиган қояни, Чўпон қизни шу қоя чўққисига олиб чиққанини кўз олдига келтириб, тошни яна халтасига солиб қўйди ва тўққизинчи тошни олди.
«Худо инсон эмаски, У ёлғон гапирса,
У одам эмаски, фикрини ўзгартирса.
У доим ваъдаси устидан чиқар!
Ўз айтганларин албатта бажарар!» (Саҳрода 23:19).
Вой-Қўрқаман тошни қўлига олиб, титраб-қақшаб узоқ ўтирди ва охири деди: «Мен Унга берилиши керак бўлган ягона жавобни бердим: агар Мени алдай олсанг, алдайвер.» Кейин у муздай тошни халтасига солиб қўйди ва ўнинчи тошни олди. «Сенинг қулоқларинг орқадан келаётган овозни эшитади: «Мана йўл, шу йўлдан юринг, агар ўнгга ё сўлга бурилсангиз…» (Ишаё 30:11). Шундай дедию ўзи сесканиб кетди, аммо дарров қўшиб қўйди: «Сенда куч кўп эмас, аммо Менинг сўзимни сақладинг, номимни инкор этмадинг … Қўлингда ниманг бўлса, маҳкам тут, зинҳор бирор кимса тожингни тортиб олмасин» (Ваҳий 3:8, 11).
Вой-Қўрқаман ўнинчи тошни халтасига солар экан, узоқ сукут сақлагандан кейин ердан кичкина, қийшиқ тошни олди ва халтасига солиб қўйди, сўнг деди: «Мана У Мени ўлдиряпти, аммо мен умид қилавераман» (Аюб 3:13). Вой-Қўрқаман халтасининг оғзини боғлаб, деди: «Агар бутун олам менга, бу тошларнинг қадр-қиммати йўқ, деб айтса ҳам, мен улардан ажралмайман».
Қайғу билан унинг опаси Вой-Қўрқаманнинг ёнида сукут сақлаб ўтиришарди. Қиз тошларни бирма-бир олиб, кўздан кечираётганда, улар диққат билан кузатиб ўтирган эдилар. Иккаласи ҳам енгил тортиб, овоз чиқариб кулдилар, кейин бараварига миннатдорчилик билдирдилар: «Ёмғир ёғиб, селлар тошиб, шамоллар эсиб, у уйни босиб қолибди. Лекин тош устига ўрнатилгани учун қуламабди» (Матто 7:25).
Бу пайтда ёмғир тинган, энди сув қоядан оқмас эди. Фақат туман бор эди, холос. Олис-олисларда момақалдироқнинг гумбур-гумбури, кўчки кўчишидаги овоз ҳам тиниб қолди.
Йўловчилар ғордан чиқиб, пастда туман орасида қаердандир қушларнинг шодон қўшиғини эшитдилар. Балки бу ўша ўрмонда Чўққилар ёнбағрида
У ғолиб бўлди, яшасин!
У ғолиб бўлди, яшасин!
деб куйлаган қушчанинг акасидир. Бу жарангдор овозлар уларнинг ёнига етиб келганда, Вой-Қўрқаманнинг юрагидаги совуқ муз қатлами парчаланиб, аста-секин эриб кетди. Кичкина чўпон қиз қимматбаҳо тошлар солинган халтасини йўқотиб қўймай, дегандай маҳкам бағрига босиб, ҳамроҳларига деди: «Бўрон тинди, энди йўлга чиқсак бўлади».
Мана шу ерда сўқмоқ тоғ ён бағри бўйлаб юқорига кескин кўтарилар экан. Сўқмоқ шунчалик тик ва тўғри эдики, Вой-Қўрқаман олдинга фақат эмаклаб илгарилаши мумкин эди. У мана шу ўтган вақт давомида, қанчалик юқорига чиқсам, Чўққиларга қанчалик яқин бўлсам, шунчалик кучли бўламан, кам қоқиламан, деб ўйлаган эди. Аслида эса бунинг тескариси бўлиб чиқди.
Вой-Қўрқаман юқорига кўтарилгани сайин, ҳолдан тойиб, заифлашаётганини аниқроқ ҳис қила бошлади, заифлашгани сари, тез-тез қоқиладиган бўлди. Ҳамроҳларида эса бунинг акси бўлди. Ҳамроҳлари юқорига кўтарилганлари сари, кучлироқ ва хурсанд бўлиб боравердилар. Буниси жуда маъқул эди, чунки Вой-Қўрқаман жуда ҳолдан тойгани учун, ҳамроҳлари уни тез-тез кўтариб бордилар. Шунинг учун улар секин йўл босар, йўллари унмасди.
Иккинчи куни улар тоғ ён бағридаги унча катта бўлмаган чуқурлик миттигина ясси тоғ ҳосил қилган жойга етиб келдилар. Қоянинг орасидан булоқ ирмоқ ҳосил қилиб оқар эди.
Булоқ кичкина шаршара ҳосил қилиб, тоғ ён бағридан пастга оқарди. Улар тунни ўтказиш учун шу ерда қолмоқчи бўлдилар. Шу пайт Вой-Қўрқаман: «Сўқмоқ бўйидаги булоқдан сув ичиб, кучингни тиклаб ол» деган Овозни эшитди. Шунда Вой-Қўрқаман жилғага энкайиб, булоқ сувидан оғзини тўлдирди. Сувни ютган эди… сув шунчалик тахир эканки, дарров туфлаб ташлади. Вой-Қўрқаман булоқ олдида тиз чўкиб ўтириб, бир неча дақиқа оғзи билан нафас олди. Атрофда сукунат чўкди. Вой-Қўрқаман шу лаҳзада оҳиста, майин овозда деди: «Худойим! Мен бу сувдан ичишни хоҳлайман, аммо ича олмайман».
«Маро сувининг ёнида бир дарахт ўсади, — деди ўша Овоз. — Ўша дарахт шохидан синдириб олиб, сувга ташла. Сув ичишга яроқли бўлиб қолади».
Вой-Қўрқаман атрофга қараган эди, кичкина тиконли дарахтга кўзи тушди. Дарахтнинг танаси чопилган бўлиб, ҳар томонида биттадан шох қолган эди, холос. Дарахт худди хочга ўхшар, шохлари узун, ўткир тиконлар билан қопланган эди.
Азоб дарахт ёнига бориб, бир дона шохчасини синдириб олди ва Вой-Қўрқаманга олиб келди. Қиз шохни олиб, сувга ташлади. Шундан кейин қиз яна сув ичгани эгилди. Энди сувнинг тахир мазаси йўқолган, ичса бўлар экан. Аммо сув барибир, ширин сувга айланмаган бўлса ҳам, бемалол ичса бўларди. Қиз сувдан шошилиб-шошилиб ичди. Ичган сари бу сувнинг оддий сув эмаслигини, ичган сайин кучига куч қўшилиб, ўзини тетик ҳис қилаётганини англаб турарди. Айни мана шу ерда — Маро сувларининг ёнида у ўн иккинчи тошни ердан олди ва халтасига солиб қўйди. Охирги тош шу бўлди.
Йўловчиларимиз бир оз дам олганларидан кейин йўлни давом эттирмоқчи бўлдилар. Вой-Қўрқаман анча пайтгача ўзини бардам ҳис қилиб борди. Энди у олдингидай заиф, бемажол эмасди. Йўл олдингидан ҳам тик бўлиб бораверди. Бу жуда яхши эди. Чунки Вой-Қўрқаманнинг юрагида фақат битта истак — тайинланган жойга тезроқ етиб бориш, кучи борлигида Чўпон берган амрни бажариш истаги бор эди. Учинчи куни саёҳатчилар «кўзларини юқорига тикдилар ва олис-олисларни» — буюк қояни ва шаршарани кўрдилар.
Саёҳатчилар йўлда давом этиб, тошлоқ йўлдан тепага анча юрдилар ва пешиндан кейин тайинланган жойга етиб келдилар.
Книга на узбекском языке: Путь к твоим высотам (Ханна Харнард)
Эта книга - прекрасная аллегория, драматически изображающая путешествие, предстоящее каждому из нас, прежде чем мы сможем жить на "высотах наших". Мы последуем за главной героиней вместе с двумя ее спутницами и узнаем, как преодолеть мучительные страхи и достичь высот любви, радости и победы.
