Ханна Харнард. Сенинг Чўққиларинг томон йўл - (13 боб) Китоб Ўзбек тилида
Sening Cho‘qqilaring tomon yo‘l (Xanna Xarnard) O‘zbek tilida Audiokitob
Мазкур китоб «Чўққилар»да яшай олишимиздан олдин ҳар биримизнинг олдимизда турган саёҳатни драматик тасвирлаб берадиган ажойиб мажозий асардир. Биз бош қаҳрамонимиз ва унинг икки ҳамроҳи билан бирга саёҳат қиламиз, азоб берадиган қўрқувға бас келишни, севинч, қувонч, ғалаба чўққиларини забт этишни билиб оламиз.
МУНДАРИЖА
Мажозий асарга кириш сўз
БИРИНЧИ ҚИСМ
1-боб. Чўққилар сари ташриф
2-боб. Қўрқувларнинг ҳужуми
3-боб. Тундаги қочиш
4-боб. Йўл бошида
5-боб. Такаббурлик билан учрашув
6-боб. Саҳродаги дарбадарлик
7-боб. Танҳолик қирғоқларида
8-боб. Эски тўғонда
9-боб. Буюк Жароҳат қояси
10-боб. Жароҳат қоясига кўтарилиш
11-боб. Таҳлика, Ғам-қайғу ўрмонларида
12-боб. Зулматда
13-боб. Йўқотишлар водийсида
14-боб. Имон келтириш жойи
15-боб. Оқимлар
16-боб. Тоғдаги қабр
ИККИНЧИ ҚИСМ
17-боб. Шифобахш дарёлар
18-боб. Кийик оёқлари
19-боб. Чўққилар
20-боб. Водийга қайтиш
Чўққилар қояларида ўзлаштирилган сабоқлар
Ханна Харнард. Қисқача таржимаи ҳол
13-боб
Йўқотишлар водийсида
Тоғларда туман тарқаб, қуёш нур соча бошлади. Йўл ҳамон қаҳрамонларимизга ёқимсиз, машаққатли туюларди. Сўқмоқ ҳамон уларни чўққига томон эмас, тоғ этаклари бўйлаб олиб борарди. Аммо кунларнинг бирида сўқмоқнинг қайрилишида уларнинг кўзлари олдида кенг водий намоён бўлди. Сўқмоқ йўловчиларимизни ҳайратда қолдириб, худди тоғдан водийга шўнғиётгандай бўлди. Вой-Қўрқаман Мисрга борганда, саёҳатнинг бошланишида ҳам шундай бўлган эди.
Учала аёл ҳам баравар тўхтаб, бир-бирларига савол назари билан қарашди. Сўнг водийга, ундан ҳам нарига — водийнинг энг четларига тикилиб қолдилар. Бу қиялик Жароҳат қояси каби тик эди. Бу водийга тушиб, яна кўтарилиш анча машаққатли, оғир бўлиши билан бирга, кўп куч ва вақт талаб қилишини улар билишарди.
Вой-Қўрқаман бу манзарага тикилиб турар экан, саёҳати давомида бошидан кечирган синовларнинг энг қийини, энг шафқатсизи олдида тургандай бўлди. Наҳотки у яна йўлидан адашса?! Яна шундай даҳшатли вазиятда-я?! Бу пайтга келиб улар олдингига қараганда юқорироқ кўтарилган эдилар. Ҳақиқатан, улар кетаётган сўқмоқ юқорига томон кўтарилиб борганда эди, улар, албатта, қорли чўққиларга — шифобахш сувлар оқаётган ирмоқларга етиб келган бўлардилар. У ерда буларга биронта душман зарар етказа олмасди.
Энди эса сўқмоқ уларни Чўққилардан узоқлаштириб, худди Хўрлик водийсига ўхшаш чуқур бир водийга бошлаб борарди. Энди улар қанчалар машаққатлар билан чиққан тепаликларидан пастликка тушишлари керак. Гўё улар юқорига чиқмагандай, шунча машаққат, оғирликни бошдан кечирмагандай, ҳаммасини яна бошдан бошлашлари лозим.
Вой-Қўрқаман пастга — водийга қараган эди, юраги орқага тортиб кетгандай бўлди. Саёҳатни бошлаганларидан буён биринчи марта у ўзидан ўзи сўради: «Қариндошларим ҳақ эмасмиканлар? Балки Чўпонга эргашиб кетмаслигим керакмиди? Менинг қўлимдан келмайдиган нарсаларни талаб қиладиган, бор-йўғимни тортиб олган одамнинг ортидан бориш мумкинми, ахир?!» Вой-Қўрқаманнинг чўққиларга чиққани тўғрисида гапирсак, агар у пастга тушса, саёҳати давомида эришган барча нарсалардан маҳрум бўлиши турган гап. Вой-Қўрқаман Хўрлик водийсида Чўққилардан қанчалик узоқ бўлса, пастда ҳам улардан шунчалик узоқ бўлади. У бир дақиқагина, имконият борида орқага қайтсаму Чўпоннинг кетидан бошқа эргашмасам, деб ўйлади. Энди йўлни давом эттирмаса ҳам бўлади. Уни ҳеч ким мажбур қила олмайди. Мана бу йўл бошловчилар билан, мана бу ғалати сўқмоқларни босиб ўтишига Чўпоннинг хоҳиши сабаб бўлди-ку! Асли у юрмоқчи бўлган йўл бу эмас эди. Энди эса у ўз йўлини танлай олади. Агар шундай қилса, азобларига чек қўйилар, ўз ҳаётига ўзи хўжайин бўлиб, Чўпонга муте бўлиб қолмасди.
Ана шу қўрқинчли бир неча дақиқа давомида унинг кўз олдидан Чўпоннинг аралашувисиз давом этадиган ҳаётини кўз олдига келтирди. У Чўпонни севади, Унга ишонади! Чўпонсиз ҳаёт Вой-Қўрқаман учун даҳшат! У худди дўзахга назар ташлагандай бўлди. Вой-Қўрқаман бир сесканди-ю чинқириб юборди «Чўпон! Чўпон! Менга ёрдам беринг! — деб чақира бошлади. — Ёрдам беринг! Қаердасиз? Мени ташлаб кетманг!» Охирги дақиқада қараса, у Чўпоннинг қўлларидан ушлаб турган экан!
Бутун вужуди титраётган Вой-Қўрқаман ҳўнграб йиғлаб юборди: «Нимани хоҳласангиз, шуни қилинг, муҳтарам Чўпон! Фақат мени ортимга қайтишим учун имкон берманг! О Раббим! Мени Ўзингиздан айирманг! Ёнингиздан кетишимга ижозат берманг! Шундай қилингки, мен доимо Сизга эргашиб юрай, доимо сиз билан бирга бўлай!» Вой-Қўрқаман Чўпоннинг қўлини қўйиб юбормасдан ҳамон йиғлар экан, шундай деди: «Агар менга ёлғон гапирган бўлсангиз, менга берган ваъдаларингиздан қайтсангиз, марҳамат, мен барчасига розиман. Чин сўзим, фақат мени ортимга қайтишим учун имкон бермасангиз бўлди. Бу йўл менга жуда ғалати туюлган эди. Шунинг учун ҳам бу йўл энг тўғри ва ҳаққоний йўл эканлигига менда шубҳа туғилган эди». Вой-Қўрқаман шундай деди-ю янада қаттиқроқ йиғлаб юборди. Чўпон унга тасалли бериб, ёноқларидаги кўз ёшларини қўллари билан артиб қўйди. Кейин шодиёна ва гулдурос овозда деди: «Сенинг ортга қайтишинг тўғрисида гап ҳам бўлиши мумкин эмас, Вой-Қўрқаман. Сени ҳеч ким Менинг қўлимдан тортиб ололмайди, ҳаттоки ўзингнинг титраётган қалбинг ҳам. Олдин сенга айтганларимни ёдингдан чиқардингми? Бу ҳаяллаш ўлимга эмас, Худони шарафлашга олиб келади. Энди ёд олган сабоғингни унутмайсан-а, тўғрими?»
Мана бу гап ҳам жуда тўғри айтилган: «Мен нима қилаётганимни ҳозир сен билмайсан, аммо кейин тушуниб етасан». Менинг қўйларим овозимни эшитиб, ортимдан юрадилар. Сен бораётган йўл ғалати туюлса ҳам, у сен учун мутлақо хавфсиздир. Энди эса Мен сенга яна ваъда бераман: «Сенинг қулоқларинг ортингдан келаётган мана бу каломни эшитади: мана йўл. Мана шу йўлдан юринглар!» Агар сен бу йўлдан ўнгга ҳам, чапга ҳам бурилмоқчи бўлсанг…» Чўпон бир дақиқа жим бўлиб қолди. Вой-Қўрқаман ҳамон Чўпонга ёпишиб турарди. У миннатдор бўлганидан, Чўпон ёнида бўлиб қувонганидан ҳатто тили калимага келмай қолган эди!
Чўпон гапида давом этди: «Сен буни кўтара олармикансан, Вой-Қўрқаман? Топганларингни Чўққилар йўлида йўқотишга тайёрмисан? Бу йўлни Мен танлаганим учунгига Кечириш сўқмоғидан Йўқотиш водийсига тушасанми? Бундан кейин ҳам Мени севаверасанми? Менга ишонасанми?»
Вой-Қўрқаман ҳамон Унинг қўлларидан тутган ҳолда турар, ўзидан олдин шу синовларни бошидан кечирган бир аёлнинг гапларини такрорларди: «Сиздан ажралишга, қайтиб кетишга мени мажбур қилманг. Сиз қаерга борсангиз, мен ҳам ўша ерга бораман, сиз қаерда бўлсангиз, мен ҳам ўша ерда бўламан. Сизнинг халқингизни ўзимнинг халқим, сизнинг Худойингизни ўзимнинг Худойим дейман» (Рут 1:16). Вой-Қўрқаман бир дақиқа тухтаб, пичирлаб гапини давом эттирди: «Сиз қаерда оламдан ўтсангиз, мен ҳам ўша ерда жон бериб, дафн қилинаман. Эгам мени не кўйга солса солсин, ундан баттарроғини ҳам қилсин. Мени сиздан фақат ўлим ажрата олади» (Рут 1:17).
Шундай қилиб, яна битта қурбонлик келтирадиган жой барпо бўлди. Бу жой Йўқотиш водийсига тушадиган жойда эди. Унинг халтасидаги тошлар ёнига яна битта тош қўшилди. Кейин ҳаммалари биргаликда пастга қараб кетишди. Йўлда давом этар эканлар, Вой-Қўрқаманнинг ҳамроҳлари секин хиргойи қила бошладилар:
Севгилинг қаерга кетмоқда
Аёллар ичида энг гўзали?
Эҳтимол, тўғрига, ёки қайрилар,
Уни биргаликда қидирайлик, кел!
Қўшиқнинг кейинги бандини Чўпоннинг Ўзи давом эттирди:
Ана, Севгилим ўз боғига кетди,
У ерда гулларнинг ширин ифори,
У ерда нилуфар гуллар, подалар,
Биз у ердан уни топамиз дарров.
Охирги икки бандни эса Вой-Қўрқаманнинг ўзи куйлади. Унинг қалби шунчалар қувончга тўлган эдики, ҳатто унчалик мусиқага тушмайдиган овози ҳам ўзгариб, хушоҳанг янграй бошлади:
Мен ҳам унинг изидан кетдим,
Гуллар, мевалар водийсига.
Гулга бурканган анор гулларига
Тоғлар хуш бўйини излаш учун.
Тўсатдан юрагим қувончга тўлди,
Ва мен интилдим олдинга,
Қалбим қушлардай учишга шайдир,
Чунки тоғлар мени кутмоқда.
Йўл қанчалик тик бўлмасин, водийга тушиш унча қийин бўлмади. Балки бунинг сабаби — Вой-Қўрқаманнинг бор кучи билан Чўпоннинг айтганларини бажо келтириб, Уни хурсанд қилишга ҳаракат этганидир. Қизнинг кўз олдида намоён бўлган даҳшатли манзара уни шунчалик қўрқитиб юборган эдики, у энди ҳеч қачон олдинги Вой-Қўрқаман бўла олмаслигини тан олди. Энди у ҳиссиётларини англаб ета бошлаган эди. Ростини айтганда, Вой-Қўрқаман Чўпон берган ваъдаларнинг амалга ошишини эмас, балки Унинг Ўзини чин дилдан хоҳлар эди. Вой-Қўрқаманнинг энг буюк орзуси — Чўпоннинг изидан бориш ва Ундан асло ажралмаслик эди. Бошқа хоҳиш-истаклар уни ортиқча ҳаяжонлантириши мумкин эди. Энди Чўпондан бошқа малҳам йўқлигини у юрагининг туб-тубидан ҳис қиларди. «Ростини айтганда, энг муҳими — Уни севиш, Унинг айтганларини ижро этишдир. Бошқа ҳамма нарсалар аҳамиятсиз. Нега шундайлигини ўзим билмайман. Аммо бу ҳақиқат. Доимо севмоқ — бу азобдир. Севги бу қайғудир. Аммо Уни севмоқ — ҳамма нарсадан ҳам гўзалдир. Агар Унга нисбатан севгим йўқолса, ўламан!» Шу тариқа улар водийга тезда етиб келишди.
Дастлаб водий йўловчиларда маъюс, ғамгин таассурот қолдирган бўлса, аслида жуда гўзал осуда жой экан. Вой-Қўрқаман учун бу ажойиб янгилик бўлди. Водий ям-яшил, далалар гулларга бурканган эди. Водий бўйлаб оқиб ўтадиган дарё қирғоқларида ҳам гуллар чаман бўлиб очилиб ётарди. Пастда — Йўқотиш водийсида Вой-Қўрқаман ўзини бошқа жойдагига қараганда анча тетик, хотиржам, осойишта ҳис қила бошлади. Бу аллақандай ажабтовур туюларди, Вой-Қўрқаманнинг йўл бошловчилари ҳам ўзгариб қолдилар. Улар ҳамон Вой-Қўрқаманни қўлидан ушлаб борар, аммо уларнинг қўллари энди қизга азоб бермас эди. Улар Вой-Қўрқаманнинг ёнида худди дугоналардай, қўшиқ айтиб борардилар. Баъзан қўшиқ сўзлари Вой-Қўрқаманга улар ўргатган тилдан фарқ қиларди. Вой-Қўрқаман, қўшиқ сўзларини таржима қилиб беролмайсизларми, деб сўраганда, улар кулиб, бошларини қимирлатиб қўйишарди. Қуйидаги қўшиқ Йўқотиш водийсида учала йўловчи куйлаган қўшиқлардан бири. Бу қўшиқ ҳам Вой-Қўрқаман севадиган Эски қўшиқлар китобидан олинган эди:
Сен Менинг севгилимсан, Мени севасан,
Шудир сенинг орзуинг.
Менинг кўзларимда акс этсин,
Сенинг табаррук чиройинг.
Менинг орзуим амалга ошсин,
Қутлуғ оловинг ила мени поклагин.
Севгилим, далаларга бирга борайлик,
Йиғим-терим бизни кутмоқда,
Қайта яралган боғда бошлаймиз
Ортиқча шохларни кесишни.
Иродангни, усталигингни кўрсат,
Бу боғ мевалари мўл ҳосил бергай.
Хушбўй қизлардан баҳраманд бўлайлик,
Кўчат яна куртак чиқарар,
Дарахтлар ажойиб кийимда
Туришар саломга эгилиб.
Севганимдан мен аямасман,
Асалдай мевалардан тутарман.
Чиндан ҳам, Вой-Қўрқаман тоғларга бошқа томондан қараганда унинг қалбини қачонлардир «Шу Чўққига чиқа олармиканмиз», деган шубҳа тарк этмасди. Энди эса бу шубҳалардан тамомила холи бўлиб, хотиржам бўлиб водийда сайр қилар, Чўпоннинг янги топшириқларини кутар эди. Бир нарса унинг юрагига таскин берарди: тоғларда юрганда, у тез-тез қоқилиб йиқилар, оёқларидаги яра оғриқ бериб оқсоқланарди. Водийдаги ям-яшил далаларда эса у бемалол қоқилмасдан, сурилмасдан, оқсамай юраверарди.
Буларнинг ҳаммаси Вой-Қўрқаманга ғалати туюларди. Чунки у ростдан ҳам Йўқотишлар водийсида эди-да. Албатта: у бу ердагидай Чўққилардан узоқда бўлмаган эди. Бир куни у бу тўғрида Чўпондан сўради. Дарвоқе, энг қизиғи шу эдики, энди Чўпон улар билан тез-тез сайр қилар, «Бу жойлар Менинг энг яхши кўрган жойим», деб тез-тез мамнуният билан такрорларди. Чўпон Вой-Қўрқаманнинг саволига шундай дея жавоб берди: «Сен бу водийни қадрлай бошлаганингдан жуда мамнунман, Вой-Қўрқаман. Бунинг сабаби эса юқорида қурбонлик келтирганингдир».
Аммо Чўпоннинг бу жавоби уни ўйлантириб қўйди: «Мен саёҳат давомида шуни кузатдимки, қурбонликлардан кейин йўл доимо машаққатлироқ, синовлар олдингига қараганда кўпроқ бўлади».
Чўпон яна мамнуният билан оҳиста деди: «Қурбонлик, энг муҳими, рўёбга чиқмайдиган ишни амалга оширади. Қурбонлик сенга хотиржамлик олиб келар экан, бу яхши».
Вой-Қўрқаман шуни сездики, Чўпон гапираётганда унга тикилиб, ғалати қараркан. Аммо Чўпоннинг нигоҳида ажойиб меҳрибонлик билан бир қаторда, аллақандай ғалати бир нарса ҳам бор эдики, барибир қиз буни пайқай олмади. «Ўша „нимадир“ икки нарсадан иборат», деб ўйлади қиз. Биринчиси — ҳамдардлик, буни ҳамдардлик деб ҳам бўлмас, балки бениҳоя раҳмдиллик ва иккинчиси — қатъий қарор эди.
Ниҳоят, қиз буни англаб етди ва у ҳали Хўрланиш водийсида юрганида — Чўпон ҳали уни Чўққиларга даъват қилмаган пайтда, Чўпоннинг хизматкорларидан бири айтган сўзларни эслади. Ўша хизматкор айтган эди: «Севги гўзалдир, аммо у айни пайтда қўрқинчлидир. Қўрқинчлилиги шундаки, ўз севгилисида асло ярашмайдиган ножўя қилиқ қолдирмасликка қилинган қарордир».
Вой-Қўрқаман бу тўғрида эслади-ю вужудида енгил титроқ турди. «Мен Чўпоннинг кўнглидагидай бўлмас эканман, У ором билмайди», деб ўйлади Вой-Қўрқаман. Чунки у ҳамон Вой-Қўрқаман, у ҳамон ўз исмини ўзгартиришга тайёр эмас, шу боис Вой-Қўрқаман ўзича қўшиб қўйди: «Қизиқ, У яна нимани адо этишимни амр қилар экан, бу оғриқсиз ўтармикан».
Книга на узбекском языке: Путь к твоим высотам (Ханна Харнард)
Эта книга - прекрасная аллегория, драматически изображающая путешествие, предстоящее каждому из нас, прежде чем мы сможем жить на "высотах наших". Мы последуем за главной героиней вместе с двумя ее спутницами и узнаем, как преодолеть мучительные страхи и достичь высот любви, радости и победы.
