Ханна Харнард. Сенинг Чўққиларинг томон йўл - (10 боб) Китоб Ўзбек тилида
Sening Cho‘qqilaring tomon yo‘l (Xanna Xarnard) O‘zbek tilida Audiokitob
Мазкур китоб «Чўққилар»да яшай олишимиздан олдин ҳар биримизнинг олдимизда турган саёҳатни драматик тасвирлаб берадиган ажойиб мажозий асардир. Биз бош қаҳрамонимиз ва унинг икки ҳамроҳи билан бирга саёҳат қиламиз, азоб берадиган қўрқувға бас келишни, севинч, қувонч, ғалаба чўққиларини забт этишни билиб оламиз.
МУНДАРИЖА
Мажозий асарга кириш сўз
БИРИНЧИ ҚИСМ
1-боб. Чўққилар сари ташриф
2-боб. Қўрқувларнинг ҳужуми
3-боб. Тундаги қочиш
4-боб. Йўл бошида
5-боб. Такаббурлик билан учрашув
6-боб. Саҳродаги дарбадарлик
7-боб. Танҳолик қирғоқларида
8-боб. Эски тўғонда
9-боб. Буюк Жароҳат қояси
10-боб. Жароҳат қоясига кўтарилиш
11-боб. Таҳлика, Ғам-қайғу ўрмонларида
12-боб. Зулматда
13-боб. Йўқотишлар водийсида
14-боб. Имон келтириш жойи
15-боб. Оқимлар
16-боб. Тоғдаги қабр
ИККИНЧИ ҚИСМ
17-боб. Шифобахш дарёлар
18-боб. Кийик оёқлари
19-боб. Чўққилар
20-боб. Водийга қайтиш
Чўққилар қояларида ўзлаштирилган сабоқлар
Ханна Харнард. Қисқача таржимаи ҳол
10-боб
Жароҳат қоясига кўтарилиш
Вой-Қўрқаман Чўққига кўтарилар экан, ҳайрат ва миннатдорчилик билан бир нарсани билди: улар кетаётган йўл пастдан кўрингани сингари хавфли ва қўрқинчли эмас экан. Албатта, йўл тик, сирпанчиқ, жуда тор эди. Аммо Вой-Қўрқаман ҳамроҳларига арқон билан боғлангани учун, юрагига таскин берар эди. Шунингдек, у ҳозиргина ичгани Мурувват ва Тасалли руҳи унга қувват бахш этиб, боши айланишидан халос бўлишига ёрдам берди. Вой-Қўрқаман қўрққан нарса шу эди. Бундан ташқари, илк бора кўтарилганларида, уларнинг йўлини камалак шуъласи ёритиб турарди. Чўпоннинг кўздан йўқолганига анча бўлган бўлса ҳам, Вой-Қўрқаманга У бирга кетаётгандай туюлар эди.
Вой-Қўрқаман пастга қарамасликка ҳаракат қиларди. Аммо йўлнинг энг бошида — ўтиш жуда қийин кечган жойда Қайғу олдинга йўл топаётган пайтда қоянинг ёриғида ўтиришга тўғри келди. Азоб эса орқада кутиб турарди.
Худди шу пайтда Вой-Қўрқаман пастга қаради ва Чўпон уларга кечаси пастга қолишга ижозат бермай, кеч бўлса ҳам кўтарилишга даъват қилгани учун Унга ичида миннатдорчилик билдирди. Чунки пастда тошлар устида Вой-Қўрқаманнинг бешала душмани ҳали ҳам ўтирган эдилар. Улар Вой-Қўрқаманни пастдан туриб кузатар, қаҳр-ғазабдан унга қараб афтларини бужмайтирар эдилар. У пастга қараганда, Афсус ҳаммасидан хавфсиз, бадбашара кўринган эди. Аммо Афсус ердан катта қиррали тошни олиб Вой-Қўрқаманга отди. Яхшиямки, Вой-Қўрқаман анча тепада эди, аммо тош қизга тегишига оз қолди. Шунинг учун Қайғу секингина арқонни силтаб, йўлда давом этиш мумкинлигини билдирди, қиз енгил нафас олди. Вой-Қўрқаман Чўпоннинг огоҳлантиришини эслади. У Вой-Қўрқаманга: «Душманларинг билан учрашиб қолишинг мумкин», деб айтган эди. Аммо душманлари қандай йўл билан юқорига кўтарилади — Вой-Қўрқаман буни тасаввур қила олмасди. Агар Жароҳат қоясига кўтариладиган бошқа бирон йўл бўлса, ана шунда улар кўтарилишлари мумкин.
Шундай қилиб, учала йўловчи юқорига кўтарила бош-ладилар. Пастда — текисликда қоянинг сояси тобора узунлашиб бораверди. Қуёш шафағи Буюк денгиз ва саҳродан пастга тушди. Улар чиққан баландликдан Ғарбий денгизни, улар анча вақт саёҳат қилган қирғоқларини йўловчилар яққол кўра олар эдилар.
Саёҳатчилар келаётган сўқмоқ қоядан тобора тепага ўрлайвердилар. Қоя уларнинг оёқлари остида майдаланса ва баъзи жойларда сўқмоқ йўл тугаб қолса ҳам, Вой-Қўрқаманга йўл унча қийин туюлмас эди. Ҳаттоки, Қўрқув унга кўрсатган жой ҳам унчалик қийин эмас экан.
Қоронғу тушгунча Вой-Қўрқаман ўша жойга етиб келиб кўрдики, йўл ўйдим-чуқур экан. Аммо жарлик устига тахта кўприк ташланган бўлиб, қояга маҳкамланган эди. Ўтиш учун иплардан қилинган тутқичлар ҳам бор экан. Кийиклар бу кўприкдан ўтишни ўзларига номуносиб деб билишарди. Улар бир сакраб бу жарликдан ўтиб, елиб кетаверардилар. Гарчи тутқичлар ўтиш учун ишончли бўлса ҳам, Вой-Қўрқаман пастга қармасликка, Қўрқувнинг гапларини эсламасликка ҳаракат қиларди. Унга аччиқ тажрибадан аён эдики, ўз тасаввурида туғилган манзаралар анча даҳшатлироқ бўлиб, уни кўпроқ қўрқитар эди.
Тахта кўприкдан эсон-омон ўтиб олган йўловчилар тоғнинг жуда тор бўртиқ, пастдан асло кўринмайдиган жойига етиб келдилар. Улар Чўпон айтган ғорга етиб келган эдилар. Вой-Қўрқаман ва унинг ҳамроҳлари кечани шу ғорда ўтказишлари керак эди.
Вой-Қўрқаман энди анча енгил тортган, Чўпондан миннатдор бўлган эди, у ғорга кириб, у ерни кўздан кечирди. Ғор шундай жойлашган эдики, у ерда ўтирган кишига бошни айлантирувчи пастлик кўринмас, атроф эса яхши кўриниб турарди. Вой-Қўрқаман анча вақт саҳрони, узоқдаги денгизни кузатиб турди. Ёғдуси билан атрофни кумуш нурга чўмдириб ой чиқди. Қорайиб кўринаётган осмонда биринчи юлдузлар хира нур соча бошлади. Ғорда кимдир тошдан курсилар, хонтахта ясаб қўйган экан. Ерда эса қўй терилари уюми бўлиб, уларнинг устида дам олса бўларди.
Ғор оғзидан унча узоқ бўлмаган жойда кичкина шаршара оқиб ўтарди. Йўловчилар унинг ёнига келдилар ва навбатма-навбат ювиндилар. Кейин Азоб билан Қайғу нон, қуритилган мевалар ва ёнғоқ солинган тугунни олдилар. Бу тугунни тоғ этагида уларга Чўпон берган эди. Улар тамадди қилиб олдилар. Кейин эса чарчаганларидан ухлашга ётдилар, ҳатто туш кўрмай ухладилар.
Вой-Қўрқаман эрталаб қуёшнинг илк нурлари билан баравар уйғонди ва ғорнинг оғзига келди. Кейин ташқарига қаради-ю кўзга кўринган ғамгин манзарадан ваҳимага тушди. Нигоҳлар етиб борадиган жойгача бўм-бўш текислик ва денгиздан бошқа ҳеч нарса йўқ эди.
Вой-Қўрқаманнинг боши узра баланд қоялар юксалиб турар, оёғи остида эса фақат учли тошлар ётарди. Йўловчилар яқиндагина ташлаб чиққан ёқимли ўрмонлар кўздан йўқолиб, унинг ўрнида фақат ҳар ер-ҳар ерда қуриб ётган буталардан бошқа нарса ўсмайдиган чўлу биёбон кўзлари олдида ястаниб ётарди.
«Қандай ҳайҳотдай жой, — хаёлидан ўтказди Вой-Қўрқаман, — бу ерда ётган тошлар шунақа шафқатсиз кўринадики, худди устларига тушган нарсани мажақлаб, йўқ қилиб юборишни кутиб ётганга ўхшайди. Бу саҳрода ҳеч нарса ўсмайдигандай туюлади».
У юқорига — боши устидаги қояларга қараган пайтда у ғайрат ва завқ-шавқдан ирғишлаб юборди. Ҳар замон-ҳар замонда бир неча томчи сув тушадиган кичкина тоғ ёриғида миттигина ёлғиз ўсимлик кўринди. Бу ўсимликнинг бор-йўғи икки-учта барги ва соч толасига ўхшаш ингичка поячаси бор эди. Поячасида қонга ўхшаш қизил гули ҳам бор эди. Қуёшнинг тонгги нурларида гул оловдай товланарди.
Вой-Қўрқаман бир қанча вақт гулни ва гулнинг ўсишига ҳалақит бераётган деворни, гулга ёруғлик тушиб турган торгина тешикни кузатиб турди. Гулни кузатиб турар экан, унинг тамомила ёлғизлигини ўйлади. Гулнинг илдизларини тош ҳар томондан сиқиб турар, барглар эса «қамоқ»дан чиқа олмас эди. Шундай бўлса ҳам, гул миттигина юзини қуёшга буриб, яшнаб очилди ва худди қувонч алангаси каби товлана бошлади. Вой-Қўрқаман бу тошлар орасидан мардонавор ёриб чиққан гулга қараб худди саҳрода сўраганидай сўради: «Исминг нима, эй жажжи гул? Мен сенга ўхшаган гулни кўрмаганман».
Шу пайт қуёш гулнинг қип-қизил япроқларига тушди, гул барглари олдингидан ҳам ёрқинроқ товлана бошлади. Шу пайт Вой-Қўрқаман гулнинг шивирлаган овозини эшитди: «Менинг исмим — ҳаммани кечирувчи, шунинг учун ҳамма мени Кечирим деб айтади».
Шунда Вой-Қўрқаман Чўпоннинг қуйидаги сўзларини эслади: «Юқорига йўл олганингда, сен Севги алифбосининг навбатдаги алифбосини ўрганасан ва ундан фойдалана бошлайсан». Вой-Қўрқаман жажжи гулга қараб, яна сўради: «Нега исмингни шундай деб айтадилар?» Вой-Қўрқаман яна гулнинг жарангли кулгусини эшитди, гул унга гапиргандай туюлди: «Мени барча дўстларимдан жудо қилишди, уйимдан қувғин қилишди. Мени шу ерга олиб келиб, мана шу тош «қамоқ»қа қамаб қўйдилар. Гарчи мен буни истамасам ҳам, шу кўйга солдилар. Мени шу ерда ташлаб кетдилар, улар қилган қилмишларнинг жазосини мен тортяпман. Аммо ҳаммасига чидадим, сўлиб қолмадим, севгини тарк этмадим. Қояни ёриб чиқишимга севги ёрдам берди. Энди мен шу ердан туриб Севгининг юзига — қуёшнинг юзига қарай оламан. Мана, кўряпсанми? Энди мен билан севгилим орасида ҳеч нарса йўқ, мени ундан юз ўгиришга ундайдиган бирон нарса ҳам йўқ. Қуёш менга нурларини сочиб, менга қувонч бахш этади. Мен жудо бўлганларнинг ўрнини қуёш тўлдирди, менга кўрсатилган зулмдан халос қилди. Бутун оламда мендан бахтлироқ ва мендан ортиқ ҳузур-ҳаловат топган гул йўқдир. Мен ўз Севгимга онаси кўкрагидан айрилган бола сингари талпинаман ва шундай дейман: «Осмонда мен учун ким бор? Сен билан ерда ҳеч нарсани хоҳламайман».
Вой-Қўрқаман боши устида нур сочаётган алангага қаради ва юрагида рашкка ўхшаш чанқоқликни ҳис қилди. У нима қилиши лозимлигини биларди. Гул ўсаётган қоя олдидаги тор сўқмоққа Вой-Қўрқаман тиззалаб ўтирди ва шундай деди: «Эй Худойим! Мана мен Сенинг кичкина хизматкорингман, ҳамма нарсани кечирадиганман».
Шу пайт гул илдизини сиқиб турган тошнинг бир бўлакчаси синиб Вой-Қўрқаманнинг олдига тушди. Вой-Қўрқаман тошни олиб, авайлаб халтасига солиб қўйди. Энди халтасидаги тошлар саккизта бўлди. Вой-Қўрқаман ғорга қайтиб келди. Қайғу билан Азоб нонуштага нон, майиз, ёнғоқ тайёрлаб, Вой-Қўрқаманни кутиб туришган экан. Улар Худога шукр айтиб, нонушта қилдилар. Кейин бир-бирларини арқон билан боғлаб, яна юқорига кўтарила бошладилар. Тез орада улар жуда сирпанчиқ, тик қояга етиб келдилар. Шу ерда Вой-Қўрқаман биринчи марта йиқилиб тушди. У қоқилиб кетиб, қиррали тошнинг четига урилди. Яхшиямки, Вой-Қўрқаман ҳамроҳларига маҳкам боғланган эди. Унинг боши айланиб, ҳушини йўқотиб қўйишига оз қолди. Агар у ҳамроҳларига боғланмаганда эди, сўқмоқдан тошлар устига сирпаниб кетиб, ҳалок бўлиши турган гап эди. Шуларни кўз олдига келтирган Вой-Қўрқаман шунчалик ваҳимага тушдики, ерга қапишиб олиб, ҳамроҳларини ёрдамга чақира бошлади.
Олдинда кетаётган Қайғу арқонни кучлироқ тортди. Азоб эса Вой-Қўрқаманнинг олдига келиб, уни қучоқлаб, тасалли берди: «Чўпон берган қалб дорисидан бир неча томчи ичиб ол».Вой-Қўрқаман ўзини ёмон ҳис қилиб, қўрқиб кетди. У Азобнинг қучоғида ётиб ҳансираб нафас олар экан: «Идиш қаерда қолди экан, билмадим, уни қидирай десам, қимирлай олмайман».
Шунда Азоб заифлашиб бораётган қизнинг чўнтагидан дори идишини олди ва қопқоғини очиб, қизнинг оғзига бир неча томчи дори томизди. Бир неча сониядан кейин Вой-Қўрқаманнинг юзларига қизиллик югуриб, ўзига кела бошлади. Лекин у ҳалиям ўрнидан тура олмасди. У яна Марҳамат ва Тасалли руҳидан озгина ичдию яна кучга тўлаётганини ҳис қилди.
Шундан кейин Қайғу Вой-Қўрқаман ўтирган жойга келди ва арқонни қисқартириб, қиз бемалол ўрнидан тура оладиган қилди. Шундан кейин Вой-Қўрқаман ўрнидан туриб, унинг қўлларидан ушлади. Улар яна юқорига давом этдилар. Аммо Вой-Қўрқаман сездики, йиқилганда тиззаси қаттиқ лат еган экан, шунинг учун яна оқсоқланиб юра бошлади. У тинимсиз инграр, ўқтин-ўқтин тўхтаб қоларди. Ҳамроҳлар уни чидамли бўлишга даъват қилар эдилар-у, аммо шошилишлари керак эди. Акс ҳолда қоронғу тушгунча улар қоянинг чўққисига етиб бора олмасликлари мумкин эди. Тунни ўтказиш учун бу яқин орада бирон бошқа ғор йўқ эди.
Ниҳоят, Азоб Вой-Қўрқаман томонга эгилиб, ундан сўради: «Бугун эрталаб бир ўзинг ғордан чиқиб сайр қилганингда нималарни кўрдинг?»
Вой-Қўрқаман ҳаяжонланиб, унга қаради ва уялганидан қизариб деди: «Бир гулни кузатдим. Бунақа гулни илгари ҳеч қачон кўрмаган эдим. Бу гул шаршара ёнидаги қояда ўсар экан».
«У қандай гул экан?» — секингина мулойимлик билан сўради Азоб.
«Исми ҳамма нарсага Чидамли экан, — жавоб берди Вой-Қўрқаман, — аммо баъзилар уни Кечирим гули деб атар экан». У ўзи қурган қурбонгоҳни эслаб, бир неча дақиқа жим қолди. У Севги алифбосининг янги, аммо қийин ҳарфидан бу ҳаётда фойдаланмаётганини англаб қолди. «Қизиқ, агар Қалб дорисидан бир неча томчини тиззаларимга томизсам, оғриғи қолмасмикан», — деди.
«Ажойиб фикр! — жўр бўлиб жавоб берди Қайғу билан Азоб. — Кел, шундай қиламиз».
Улар Қалб дорисидан бир неча томчини Вой-Қўрқаманнинг тиззаларига томизган эдилар, ўша заҳоти қон оқиши тўхтади, яраларининг ачиши ҳам, оғриқлари ҳам тўхтади. Аммо оёқлари ҳалиям ўзиники эмасдай туюларди, шу боис оқсоқланиб юришга мажбур эди. Аммо йўловчилар олдингига қараганда тезроқ юриб кетдилар. Тушдан кейин — кечга яқин ўша ваҳимали қоянинг чўкқисига чиқиб, қарағайлар ўсиб ётган ўрмонга етиб келдилар. Сўқмоқ ёқасидаги кичик тепаликларда йўғон, кўм-кўк мевалари бор ниҳолчалар ўсиб ётган экан. Забт этиб бўлмайдигандай туюлган қоя чиндан ҳам ортда қолди Улар ўрмон ичидаги тепаликда дам олгани ўтирдилар. Шу пайт бирдан қўшиқ овозини эшитиб қолдилар.
Менинг севгим бекаму кўстдир,
Сенда ҳам ҳеч қандай доғ йўқдир.
Юр, тоғлар чўққисига чиқайлик,
Токи гўзал тонгни кўрайлик.
Биз чиқамиз Мирра тоғига,
Ҳамда Иссоп тепаликларига.
У ерда масъумлик нур сочар.
Соялару туманни қувиб солар.
Юр Мен билан азизам,
Лубнон чўққиларига чиқайлик.
Ва зимистон Сенирни кузатиб,
Ешмону Амонни кўрайлик.
У ерда шерлар беркиниб ётади,
Зимистонда йўлбарслар писиб келади.
Эгам берган бу ерда
Шодлик, қувонч ҳукм суради.
Дарахтлар орасидан улар томонга Чўпон оҳиста юриб келар эди.
Книга на узбекском языке: Путь к твоим высотам (Ханна Харнард)
Эта книга - прекрасная аллегория, драматически изображающая путешествие, предстоящее каждому из нас, прежде чем мы сможем жить на "высотах наших". Мы последуем за главной героиней вместе с двумя ее спутницами и узнаем, как преодолеть мучительные страхи и достичь высот любви, радости и победы.
